Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yenilik doğuran haklar, inşâî haklar olarak da bilinir. Yenilik doğuran haklar, bir kere kullanılmaya müsait haklardır. Kullanılmakla sona ererler. Kullanılan bir yenilik doğuran hakkın sonradan kullanımının geri alınması mümkün değildir. Amaç, muhatabın korumasız bırakılmamasıdır. Örneğin, bir kira sözleşmesinde kiracı lehine fesih hakkı doğduğunda, eğer kiracı fesih hakkını kullanırsa, daha sonra bu hukuki fiilini geri alamaz. Burada amaç, sözleşmenin muhatabını mağdur olmaktan korumaktır. Örneğin, Türkiye'de gerçekleştirilen içtihatlarda bu esas bir tabiat kuralı olarak kabul edilir. Ancak bunun istisnâları vardır. Şâyet muhatap, yenilik doğuran hakkın kullanımının geri alınmasına müsaade etmişse veyâ muhatap, yenilik doğuran hakların kullanılması için gerekli şartların oluşmadığını ileri sürerek hakkın kullanılmasına itiraz etmişse, bu durumda yenilik doğuran haklar kullanılamaz.
Yenilik doğuran hakların kullanılması şarta bağlanamaz. Muhatap için belirsizlik meydana getirdiği için böyledir. Bunun istisnası, getirilen şartın belirsizlik yaratmamasıdır. Şartın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği muhatabın iradesine bağlı ise hakkın kullanılması şarta bağlanabilir. Bunun bir örneği, Türkiye'de 4857 sayılı İş Kanunu'nda görülebilir:
Madde 22:İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir.
Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir. Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamaz.
Türleri
Yenilik doğuran haklar üçe ayrılır:
- Kurucu yenilik doğuran haklar
- Değiştirici yenilik doğuran haklar
- Bozucu yenilik doğuran haklar
Kurucu yenilik doğuran haklar
Bu tür hakların kullanılmasıyla birlikte bir hak veya hukuki ilişki kurulmaktadır. Örneğin, önalım, alım, geri alım kurucu yenilik doğuran haklardır. Bu üç haktan birinin kullanılmasıyla hukuki ilişkinin muhatapları arasında bir satış sözleşmesi meydana gelir.
Değiştirici yenilik doğuran haklar
Bu tür hakların kullanılmasıyla bir hak veya hukuki ilişkinin içeriğinde değişiklik meydana gelmektedir. Örneğin, borçlu temerrüdünde, alacaklının aynen ifadan vazgeçerek müspet zararın tazminini talep etme hakkı bir yenilik doğuran değiştirici haktır.
Bozucu yenilik doğuran haklar
Bu tür hakların kullanılmasıyla bir hak veya hukuki ilişki sona ermektedir. Örneğin, fesih hakkı (sözleşmenin iptali hakkı) bir bozucu yenilik doğuran haktır. İstifa, azil, iptal, fesih, mirasın reddi, takas gibi haklar örnek olarak verilebilir.
Kaynakça
- ^ Erdem&Erdem Ortak Avukatlık Bürosu; "4857 sayılı İş Kanunu M. 22 Uyarınca Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi 12 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."; Temmuz 2010; Erişim Tarihi:29 Aralık 2015
 | Hukuk ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yenilik doguran haklar insai haklar olarak da bilinir Yenilik doguran haklar bir kere kullanilmaya musait haklardir Kullanilmakla sona ererler Kullanilan bir yenilik doguran hakkin sonradan kullaniminin geri alinmasi mumkun degildir Amac muhatabin korumasiz birakilmamasidir Ornegin bir kira sozlesmesinde kiraci lehine fesih hakki dogdugunda eger kiraci fesih hakkini kullanirsa daha sonra bu hukuki fiilini geri alamaz Burada amac sozlesmenin muhatabini magdur olmaktan korumaktir Ornegin Turkiye de gerceklestirilen ictihatlarda bu esas bir tabiat kurali olarak kabul edilir Ancak bunun istisnalari vardir Sayet muhatap yenilik doguran hakkin kullaniminin geri alinmasina musaade etmisse veya muhatap yenilik doguran haklarin kullanilmasi icin gerekli sartlarin olusmadigini ileri surerek hakkin kullanilmasina itiraz etmisse bu durumda yenilik doguran haklar kullanilamaz Yenilik doguran haklarin kullanilmasi sarta baglanamaz Muhatap icin belirsizlik meydana getirdigi icin boyledir Bunun istisnasi getirilen sartin belirsizlik yaratmamasidir Sartin gerceklesip gerceklesmeyecegi muhatabin iradesine bagli ise hakkin kullanilmasi sarta baglanabilir Bunun bir ornegi Turkiye de 4857 sayili Is Kanunu nda gorulebilir Madde 22 Isveren is sozlesmesiyle veya is sozlesmesinin eki niteligindeki personel yonetmeligi ve benzeri kaynaklar ya da isyeri uygulamasiyla olusan calisma kosullarinda esasli bir degisikligi ancak durumu isciye yazili olarak bildirmek suretiyle yapabilir Bu sekle uygun olarak yapilmayan ve isci tarafindan alti isgunu icinde yazili olarak kabul edilmeyen degisiklikler isciyi baglamaz Isci degisiklik onerisini bu sure icinde kabul etmezse isveren degisikligin gecerli bir nedene dayandigini veya fesih icin baska bir gecerli nedenin bulundugunu yazili olarak aciklamak ve bildirim suresine uymak suretiyle is sozlesmesini feshedebilir Isci bu durumda 17 ila 21 inci madde hukumlerine gore dava acabilir Taraflar aralarinda anlasarak calisma kosullarini her zaman degistirebilir Calisma kosullarinda degisiklik gecmise etkili olarak yururluge konulamaz TurleriYenilik doguran haklar uce ayrilir Kurucu yenilik doguran haklar Degistirici yenilik doguran haklar Bozucu yenilik doguran haklarKurucu yenilik doguran haklar Bu tur haklarin kullanilmasiyla birlikte bir hak veya hukuki iliski kurulmaktadir Ornegin onalim alim geri alim kurucu yenilik doguran haklardir Bu uc haktan birinin kullanilmasiyla hukuki iliskinin muhataplari arasinda bir satis sozlesmesi meydana gelir Degistirici yenilik doguran haklar Bu tur haklarin kullanilmasiyla bir hak veya hukuki iliskinin iceriginde degisiklik meydana gelmektedir Ornegin borclu temerrudunde alacaklinin aynen ifadan vazgecerek muspet zararin tazminini talep etme hakki bir yenilik doguran degistirici haktir Bozucu yenilik doguran haklar Bu tur haklarin kullanilmasiyla bir hak veya hukuki iliski sona ermektedir Ornegin fesih hakki sozlesmenin iptali hakki bir bozucu yenilik doguran haktir Istifa azil iptal fesih mirasin reddi takas gibi haklar ornek olarak verilebilir Kaynakca Erdem amp Erdem Ortak Avukatlik Burosu 4857 sayili Is Kanunu M 22 Uyarinca Calisma Kosullarinda Degisiklik ve Is Sozlesmesinin Feshi 12 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Temmuz 2010 Erisim Tarihi 29 Aralik 2015 Hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz