Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Temmuz 2015) |
(en:Astroparticle physics), UHECR 〖10〗^18 ev’den büyük kinetik enerjisi olan kozmik ışındır. Kalıntıları ise diğer kozmik ışın parçacıkları ile benzerdir. Yüksek enerjili kozmik ışın (EECR) ise 5×〖10〗^19 eV (yaklaşık 8 jules)’yi aşan bir UHECR’dir.
Limiti (Greisen-Zatsepin-Kuzmin) olarak adlandırılır. Bu limit uzun mesafeler kat eden (yaklaşık 160 milyon ışık yılı) kozmik ışık parçacıklarının maksimum enerjisidir. Bu mesafelerde daha yüksek enerji ışın parçacıklarını enerjilerini kaybettikleri için kozmik mikrodalga halindeki fotonlardan dağılırlar. ECCR evrenin ilk zamanlarından gelen bir şey olamaz; kozmolojik olarak gençtir. Bilinmeyen fiziksel bir süreçte bir süper clusterde bir yerde ortaya çıktı.
Bu parçacıklar oldukça nadirdir. 2004 ve 2007 de Pierre Auger Observatary enerjileri 5.7×〖10〗^19 eV olan 27 gözlem yaptı.
EECR’nin kaynakları ZEVATRONLAR olarak bilinir. Lawrance Berkeley Nationall Labarotuvarlarının Bevatron ve Fermi Laboratuvarlarının tevatronundan esinlendi ve parçacıkların hızlanma kabiliyeti 1 ZeV (〖10〗^21 eV). 2004’te zevatronlar gibi hareket eden galaktik jetlerin varlığı düşünülüyordu. Jetlerin içindeki ışık şok dalgaları sebebiyle parçacıkların hızlandığı düşünülüyordu. Model üzerindeki çalışmalar M87 yakınındaki şok dalgaları demir nucleuslarını 2eV değerlerinde hızlandırdığını gösterdi. 2007 de PAD EECR ile yakın galaksilerin merkezindeki kara deliklerde gözlendi. Bu galaksiler (AGN) actif galactic nuclei olarak bilinir. Daha spekülatif bir varsayım Grib ve Pavlov tarafından pennose işleyişi sebebi ile ağır karanlık maddelerin artıkları olarak söylendi.
Gözlemsel tarih
1.0×〖10〗^20 eV (16J)'yi aşan bir enerji ile kozmik parçacıklarının ilk gözlemi Dr. John Linsey ve Livio Scarsi tarafından 1962 de Meksika'daki Volcano Ranch deneyinde yapıldı.
Kozmik ışın parçacıkları gözlemlendiğinden daha yüksek enerjilere sahiptir. Bunlardan biri oh-my-god parçacığıdır ve 1991 ekiminde Dugway Proud yeri Utah’da gözlemlendi. Bu astrofizikçileri şok etti. Enerjisi 3×〖10〗^20 eV (50J)'dü. Diğer bir deyişle 142 gram ağırlığındaki bir beysbol topunun saatte 100 km hızına benzer. Bu kinetik enerjiye sahip atom altı parçacıklarıdır. Neredeyse ışık hızında hareket eden proton gibidir. Parçacık ışık hızından 46 nanometre veya 0,15 femtoseconds daha yavaş.
Bu parçacığın enerjisi her şeyi bir parçacık hızlandırıcısında üretilen, en yüksek enerjili protondan 40 milyon kez daha güçlü. Buna rağmen bu enerjinin küçük bir bölümü yeryüzündeki proton ve nötronun etkileşimidir. Enerjinin kalan kısmı etkileşimdeki ürünlerin kinetik enerjisi şeklindedir. Böyle bir çarpışma için etkili enerji 7.5×〖10〗^14 eV'dir. Büyük Hadron çarpışma enerjisinin 50 katıdır.
İlk gözlemden bu yana Utah Üniversitesi’nin Fly’s Eye Cosmic Ray Detector’u en az 15 benzerini yaptı. Bu yüksek enerjili parçacıklar oldukça nadirdir. Çoğu kozmik ışın parçacıklarının enerjisi 10MeV ve 10GeV arasındadır.
Pierre Auger Gözlemevi
Pierre Auger Observatory: bu gözlem evi aşırı yüksek kozmik ışınları (〖10〗^20 eV) aşan parçacıkları Tespit etmek için tasarlandı. Bu yüksek enerji parçacıklarının varış oranı 1 yy’da 1 km2 olarak tahmin ediliyor. Bunu kaydetmek için gözlem evi 3000 〖km〗^2lik bir tarama alanı belirledi. Daha büyük bir ışın detektörü Pierre Auger gözlem evinin bir parçası olarak kuzey yarım kürede planlandı. Bu gözlem evi su tanklarını doğrudan gözlemlemek için kozmik ışın bileşenlerini inceledi. 4 teleskop gece nitrojen moleküllerinin ışınlarını gözlemlerdi.
UHECR enerjileri için nötron yıldızları hızlandırma parçacıkları
UHECR parçacıkları için kaynaklardan biri kendi enerjilerinden olan nötron yıldızlarıdır.genç nötron yıldızları 10 ms’den düşük hızda dönerler. Nötron akışkanlığındaki proton ve elektronlar demir nükleitini UHECR hızlarına getirir. Nötron akışkanının ürettiği manyetik alanda hızla dönen yıldızlar〖10〗^8 ve 〖10〗^11tesla değerinde bir manyetik alan oluşturur. Bu noktada nötron yıldızı Amapnetor olarak tasnit edilir. Bu manyetik alan evrende gözlenen en güçlü manyetik alandır ve göreceli MHD rüzgarını oluştrur. Bunun da süpernovadan kalan demir nükleidi hızlandırdığına inanılıyor.
Diğer UHECR kaynağı ise nötron yıldızından yabancı yıldız yanması olarak bilinir. Bu hipotez yabancı maddeyi maddenin yer hali olarak tanımlanıyor ve bunu destekleyecek gözlem ve deneysel veriler yoktur. Nötron yıldızları yoğun yerçekimsel baskısı nedeniyle madde yukarı aşağı değişik biçimlerde dengeli kalıyor ve tek bir hadron gibi hareket ediyor. Sonradan bu tüm yıldızı yakıyor yabancı bir maddeye dönüştürüyor ve nötron strange star oluyor ve manyetik alanı bozuluyor. Bunun olmasının sebebir quasi-neutral fluid içindeki proton ve ve nötronlar dönüşüyor. Bu manyetik alan bozulması büyük miktarda manyetik dalgaları açığa çıkarıyor. (LAEMWs) . bunlarda süpernovadan kalan ion kalıntılarını hızlandırıp UHECR enerjisine çeviriyor.
Diğer mümkün olabilecek parçacığın kaynağı aktif galaktik süreç
Mavi kozmik mikrodalga temelli radyasyon ile etkileşim mesafeyi sınırlar. Bu Greisen- Zatsepin-Kuzmin sınırı veya GZK sınırı olarak bilinir.
Bu yüksek enerji parçacıklarının kaynağı uzun yıllar boyunca gizemini korudu. Pierre Auger Observatory’nin son bulguları yakın galaksilerinin merkezindeki büyük kara delikler ile ilişkili olabileceği gösteriyor. Bu galaksilere Active Galaktik Nucle (AGN) denir. Sonuçlar tam anlamıyla kesin olmamakla birlikte kozmik ışın parçacıklarının kaynağı ile AGN’nin yakın ilişkili olduğu düşünülüyor. AGN içindeki bazı kara deliklerin yönlendirilebileceği biliniyor. Seyfert galaksisindeki gibi MCG-30-15. Kara deliklerin dönüşü potansiyel olarak etkili bir UHECR üretim kaynağıdır.
Diğer muhtemel parçacık kaynakları
- Güçlü radyo galaksilerinin radyo lobları.
- Galaksilerin oluşma çağında meydana gelen galaksiler arası şoklar
- Relativistic süpernova
- Gamma ışın patlamaları
- Topolojik bozuklukların supermassive parçacıkların kalıntılar
- Penrose Effect’in oluşturduğu parçacıklar
Karanlık madde ile ilişkisi
Aktif galaktik nükleid karanlık maddeyi yüksek enerji protonlarına dönüştürebilir. St. Petersburg'daki teorik fizik laboratuvarlarından 15 kat daha ağır olduğunu söylüyor. Aktif bir galaktik nükleidin yakınında bu parçacıkların biri kara deliklere dönüşebilirken diğerleri Penrose Effect’de söz edildiği gibi kurtulacaktır. Kurtulan bazı partiküller yenileriyle çarpışarak bir çarpışma enerjisi oluşturacak. Paulov'a göre görünebilen protonlar oluşabilecek ve yüksek enerjileri olacak. Bunlardan ultra yüksek enerjili kozmik ışın parçacıkları oluşacak ve süper ağır karanlık madde X parçacıklarından oluşacak. Örneğin; Holeums. Bunun gibi enerjisi yüksek yan ürünler X parçacığının büyük bir kısmını taşır ve gözlemlenen UHECR ışınlarının anlatımından dikkate değer.
Enerji ilkel kozmik ışın parçacıkları proton veya nükleid isi kozmik radyasyon nedeni ile yüksek enerjili ışık parçacıkları (UHECR) 〖10〗^20 eV’nin üzerinde bir GZK cut off’a maruz kalırlar. Pierre Auger Projesi,HIRES ve YAKUTZ Extensive Air Shower Array GZK cut off tespit edildi. Fakat Akeno-AGASA değerleri cut off un üstündeydi. 10 yılda 11 tane böyle gözlem yaptı. GZK cutoff enerji değerlerine yakın fakat üstündeydi. Eğer Akeno-AGASA verileri doğruysa bunu açıklaması, GZK cut off’un şiddeti karanlık madde parçacıklarının sebebi ile bir shower olacağıdır. GZK cut off bir karanlık maddeyi sınırlandırma. Çünkü kozmik radyasyonlar ile zayıf bir bağlantısı vardır. Pierre Auger Projesi’nin son ölçümleri yüksek enerjili kozmik ışın parçacıklarının yönü ile bağlantısı olduğunu buldu.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya sayfa baska bir dilden kotu bir bicimde tercume edilmistir Sayfa makine cevirisi veya dilde yetkinligi bulunmayan bir cevirmen tarafindan olusturulmus olabilir Lutfen ceviriyi gelistirmek icin yardim edin Temmuz 2015 en Astroparticle physics UHECR 10 18 ev den buyuk kinetik enerjisi olan kozmik isindir Kalintilari ise diger kozmik isin parcaciklari ile benzerdir Yuksek enerjili kozmik isin EECR ise 5 10 19 eV yaklasik 8 jules yi asan bir UHECR dir Limiti Greisen Zatsepin Kuzmin olarak adlandirilir Bu limit uzun mesafeler kat eden yaklasik 160 milyon isik yili kozmik isik parcaciklarinin maksimum enerjisidir Bu mesafelerde daha yuksek enerji isin parcaciklarini enerjilerini kaybettikleri icin kozmik mikrodalga halindeki fotonlardan dagilirlar ECCR evrenin ilk zamanlarindan gelen bir sey olamaz kozmolojik olarak genctir Bilinmeyen fiziksel bir surecte bir super clusterde bir yerde ortaya cikti Bu parcaciklar oldukca nadirdir 2004 ve 2007 de Pierre Auger Observatary enerjileri 5 7 10 19 eV olan 27 gozlem yapti EECR nin kaynaklari ZEVATRONLAR olarak bilinir Lawrance Berkeley Nationall Labarotuvarlarinin Bevatron ve Fermi Laboratuvarlarinin tevatronundan esinlendi ve parcaciklarin hizlanma kabiliyeti 1 ZeV 10 21 eV 2004 te zevatronlar gibi hareket eden galaktik jetlerin varligi dusunuluyordu Jetlerin icindeki isik sok dalgalari sebebiyle parcaciklarin hizlandigi dusunuluyordu Model uzerindeki calismalar M87 yakinindaki sok dalgalari demir nucleuslarini 2eV degerlerinde hizlandirdigini gosterdi 2007 de PAD EECR ile yakin galaksilerin merkezindeki kara deliklerde gozlendi Bu galaksiler AGN actif galactic nuclei olarak bilinir Daha spekulatif bir varsayim Grib ve Pavlov tarafindan pennose isleyisi sebebi ile agir karanlik maddelerin artiklari olarak soylendi Gozlemsel tarih1 0 10 20 eV 16J yi asan bir enerji ile kozmik parcaciklarinin ilk gozlemi Dr John Linsey ve Livio Scarsi tarafindan 1962 de Meksika daki Volcano Ranch deneyinde yapildi Kozmik isin parcaciklari gozlemlendiginden daha yuksek enerjilere sahiptir Bunlardan biri oh my god parcacigidir ve 1991 ekiminde Dugway Proud yeri Utah da gozlemlendi Bu astrofizikcileri sok etti Enerjisi 3 10 20 eV 50J du Diger bir deyisle 142 gram agirligindaki bir beysbol topunun saatte 100 km hizina benzer Bu kinetik enerjiye sahip atom alti parcaciklaridir Neredeyse isik hizinda hareket eden proton gibidir Parcacik isik hizindan 46 nanometre veya 0 15 femtoseconds daha yavas Bu parcacigin enerjisi her seyi bir parcacik hizlandiricisinda uretilen en yuksek enerjili protondan 40 milyon kez daha guclu Buna ragmen bu enerjinin kucuk bir bolumu yeryuzundeki proton ve notronun etkilesimidir Enerjinin kalan kismi etkilesimdeki urunlerin kinetik enerjisi seklindedir Boyle bir carpisma icin etkili enerji 7 5 10 14 eV dir Buyuk Hadron carpisma enerjisinin 50 katidir Ilk gozlemden bu yana Utah Universitesi nin Fly s Eye Cosmic Ray Detector u en az 15 benzerini yapti Bu yuksek enerjili parcaciklar oldukca nadirdir Cogu kozmik isin parcaciklarinin enerjisi 10MeV ve 10GeV arasindadir Pierre Auger Gozlemevi Pierre Auger Observatory bu gozlem evi asiri yuksek kozmik isinlari 10 20 eV asan parcaciklari Tespit etmek icin tasarlandi Bu yuksek enerji parcaciklarinin varis orani 1 yy da 1 km2 olarak tahmin ediliyor Bunu kaydetmek icin gozlem evi 3000 km 2lik bir tarama alani belirledi Daha buyuk bir isin detektoru Pierre Auger gozlem evinin bir parcasi olarak kuzey yarim kurede planlandi Bu gozlem evi su tanklarini dogrudan gozlemlemek icin kozmik isin bilesenlerini inceledi 4 teleskop gece nitrojen molekullerinin isinlarini gozlemlerdi UHECR enerjileri icin notron yildizlari hizlandirma parcaciklari UHECR parcaciklari icin kaynaklardan biri kendi enerjilerinden olan notron yildizlaridir genc notron yildizlari 10 ms den dusuk hizda donerler Notron akiskanligindaki proton ve elektronlar demir nukleitini UHECR hizlarina getirir Notron akiskaninin urettigi manyetik alanda hizla donen yildizlar 10 8 ve 10 11tesla degerinde bir manyetik alan olusturur Bu noktada notron yildizi Amapnetor olarak tasnit edilir Bu manyetik alan evrende gozlenen en guclu manyetik alandir ve goreceli MHD ruzgarini olustrur Bunun da supernovadan kalan demir nukleidi hizlandirdigina inaniliyor Diger UHECR kaynagi ise notron yildizindan yabanci yildiz yanmasi olarak bilinir Bu hipotez yabanci maddeyi maddenin yer hali olarak tanimlaniyor ve bunu destekleyecek gozlem ve deneysel veriler yoktur Notron yildizlari yogun yercekimsel baskisi nedeniyle madde yukari asagi degisik bicimlerde dengeli kaliyor ve tek bir hadron gibi hareket ediyor Sonradan bu tum yildizi yakiyor yabanci bir maddeye donusturuyor ve notron strange star oluyor ve manyetik alani bozuluyor Bunun olmasinin sebebir quasi neutral fluid icindeki proton ve ve notronlar donusuyor Bu manyetik alan bozulmasi buyuk miktarda manyetik dalgalari aciga cikariyor LAEMWs bunlarda supernovadan kalan ion kalintilarini hizlandirip UHECR enerjisine ceviriyor Diger mumkun olabilecek parcacigin kaynagi aktif galaktik surec Mavi kozmik mikrodalga temelli radyasyon ile etkilesim mesafeyi sinirlar Bu Greisen Zatsepin Kuzmin siniri veya GZK siniri olarak bilinir Bu yuksek enerji parcaciklarinin kaynagi uzun yillar boyunca gizemini korudu Pierre Auger Observatory nin son bulgulari yakin galaksilerinin merkezindeki buyuk kara delikler ile iliskili olabilecegi gosteriyor Bu galaksilere Active Galaktik Nucle AGN denir Sonuclar tam anlamiyla kesin olmamakla birlikte kozmik isin parcaciklarinin kaynagi ile AGN nin yakin iliskili oldugu dusunuluyor AGN icindeki bazi kara deliklerin yonlendirilebilecegi biliniyor Seyfert galaksisindeki gibi MCG 30 15 Kara deliklerin donusu potansiyel olarak etkili bir UHECR uretim kaynagidir Diger muhtemel parcacik kaynaklari Guclu radyo galaksilerinin radyo loblari Galaksilerin olusma caginda meydana gelen galaksiler arasi soklar Relativistic supernova Gamma isin patlamalari Topolojik bozukluklarin supermassive parcaciklarin kalintilar Penrose Effect in olusturdugu parcaciklarKaranlik madde ile iliskisi Aktif galaktik nukleid karanlik maddeyi yuksek enerji protonlarina donusturebilir St Petersburg daki teorik fizik laboratuvarlarindan 15 kat daha agir oldugunu soyluyor Aktif bir galaktik nukleidin yakininda bu parcaciklarin biri kara deliklere donusebilirken digerleri Penrose Effect de soz edildigi gibi kurtulacaktir Kurtulan bazi partikuller yenileriyle carpisarak bir carpisma enerjisi olusturacak Paulov a gore gorunebilen protonlar olusabilecek ve yuksek enerjileri olacak Bunlardan ultra yuksek enerjili kozmik isin parcaciklari olusacak ve super agir karanlik madde X parcaciklarindan olusacak Ornegin Holeums Bunun gibi enerjisi yuksek yan urunler X parcaciginin buyuk bir kismini tasir ve gozlemlenen UHECR isinlarinin anlatimindan dikkate deger Enerji ilkel kozmik isin parcaciklari proton veya nukleid isi kozmik radyasyon nedeni ile yuksek enerjili isik parcaciklari UHECR 10 20 eV nin uzerinde bir GZK cut off a maruz kalirlar Pierre Auger Projesi HIRES ve YAKUTZ Extensive Air Shower Array GZK cut off tespit edildi Fakat Akeno AGASA degerleri cut off un ustundeydi 10 yilda 11 tane boyle gozlem yapti GZK cutoff enerji degerlerine yakin fakat ustundeydi Eger Akeno AGASA verileri dogruysa bunu aciklamasi GZK cut off un siddeti karanlik madde parcaciklarinin sebebi ile bir shower olacagidir GZK cut off bir karanlik maddeyi sinirlandirma Cunku kozmik radyasyonlar ile zayif bir baglantisi vardir Pierre Auger Projesi nin son olcumleri yuksek enerjili kozmik isin parcaciklarinin yonu ile baglantisi oldugunu buldu