Zap, 1970'ler boyunca ABD'de kullanıma giren bir tür . Gey kurtuluş grubu Gay Activists Alliance'ın popüler ettiği zap, hem eşcinseller hem de heteroseksüellerin dikkatlerini LGBT haklarına çevirmek amacı ile bir kamu şahsiyeti utandırmak için tasarlanan gürültülü bir kamu gösteri idi.
1959 kadar erken bir dönemde Amerikan homophile örgütlerinin kamu gösterilere katılmalarına rağmen bu gösteriler çoğunlukla barışçıl pankartlı protestolar idi. Çağdaş gey kurtuluş hareketinin başlangıcı olarak sayılan 1969'daki Stonewall ayaklanmalarının ardından daha genç ve daha radikal gey eylemciler, önceki neslin kullandığı ağırbaşlı taktiklerden sıkıldılar. Zap eylemleri siyasetçiler ile diğer kamu şahsiyetleri hedefledi ve gey kişilerin popüler medyadaki betimlenmeleri üzerine eğildi. LGBT ile AIDS eylemci grupları 1990'lar ve ötesinde zape benzer taktikler kullanmayı devam ettiler.
Stonewall öncesi eylemler
1959'da başlayıp sonraki on yıl içerisinde devam ederek LGBT kişiler ara sıra, toplumun eşcinsellere gösterdiği ayrımcı tavırlar ve muamelelere karşı protesto düzenlerlerdi. Bunların bazen oturma eylemi ya da en az iki kez ayaklanma şeklini almalarına rağmen bu gösteriler çoğunlukla grev hatları idi. Bu grev hatların çoğu New York ile Washington, D.C.'deki Mattachine Society branşları, Philadelphia'daki Janus Society ve Daughters of Bilitis'in New York branşı tarafından düzenlenirdi. Bu gruplar ("Doğu Yakası Homophile Örgütleri"; ECHO) ismi altında müşterek bir şekilde çalışırlardı. Düzenlenmiş grev hatları genelde büyük kentsel yerleşim merkezlerinde yer alırlardı, zira bu merkezlerde homophile eylemciler en büyük miktarda bulunurlardı. ECHO'nun düzenlediği grevlere katılanlar sıkı kıyafet kodlarına tabi idiler. Erkekler kravat ile tercihen bir ceket, kadınlar ise etek giyimeye zorunda idiler. Bu kıyafet kodu, eşcinselleri "düzgün görünüşlü ve 'işe alınabilir'" bir şekilde göstermek amacı ile Mattachine Society Washington, D.C. branşı kurucusu Frank Kameny tarafından uygulanmaya alındı.
Stonewall sonrası eylemcilik
28 Haziran 1969 tarihinde New York Şehri'nin Greenwich Village mahallesindeki Stonewall Inn isimli gay bardaki müşteriler bir polis baskınına direndiler. Sonraki gecelerde LGBT kişiler ek yüzleşmeler için Stonewall'a geri döndüler. İki diğer ayaklanmanın (1959'da Los Angeles'te ve 1966'da San Francisco'da) daha önceden yer almasına rağmen Stonewall ayaklanmaları gey kurtuluş hareketinin asıl patlama noktası olarak görülme hâline geldiler. Stonewall'ın ardındaki haftalar ve aylar içerisinde gey siyasi örgünlenmede muazzam artış görüldü. Oluşan yüksek sayıdaki grupların arasında Gay Activists Alliance (GAA) var idi. Gay Liberation Front ile gibi diğer yeni grupların aldıkları solcu siyasi bakış açısına karşın GAA sırf gey sorunları çerçevesinde örgütlenmeye vurgulu idi. GAA üyesi Marty Robinson, 7 Mart 1970'te The Snake Pit isimli bir gey bara karşı yapılan bir polis baskının ardından zap'i geliştiren kişi olarak bilinir. Bu baskında polisler 167 kişiyi tutukladı. Diego Vinales isimli bir Arjantin vatandaşı tutuklananlardan biri idi ve sınırdışı edilmekten çok korktu, ki karakol binasının ikinci katından atlayıp kendini bir demir çitin sivri uçlarının üstünde delinip öldü. Gey gazeteci ve eylemci Arthur Evans sonradan baskının ile Vinales'in ölümünün zap tekniğini nasıl etkilediğini anlattı:
The Snake Pit olayından şaşkınlığa uğradık ve bakış açısı gözetilmeksizin Diego Vinales'in o pencereden itildiğini ve bunu durdurmaya kararlı olduğumuzu belirten bir broşürü öne sürdük... Bize göre siyaset ile kişisel hayatın arasında bir bölünme yok idi. Bize hiçbir zaman o bölünmeyi yapma seçeneği mevcut değil idi. Bu durum içinde yaşıyorduk. O yüzden güç yapısının öbür tarafındaki insanlara aynı şeylerin olmalarına karar verdik. Kendilerini kendi siyasî kararlarının kişisel sonuçlarından korumak için inşa ettikleri duvar devirilecekti, ki siyaset artık onlara göre kişisel olacaktı.
Zapler genelde kolay incinir hedefler ile aniden yüzleşme, yüksek gürültü, sözle saldırı ve medya dikkati içerirdi. Kullanılan taktiklerin arasında oturma eylemleri, sokak yüzleşmeleri ve kargaşaya yol açan diğer eylemler var idi.
Zap'i "Gey milletini eğitmek için bir siyasî tiyatro" olarak tanımlayan GAA kurucu üyelerinden biri olan , zapin felsefesini şöyle anlattı:
Henüz hiç gey onur duymayan geyler televizyonda bir zap görürler ya da basında onun hakkında okurlar. İlk başta mevcut durumun bozulmasından belirsiz bir şekilde rahatsız olurlar; fakat en sonunda heteroseksüel düzeyin nasıl tepki verdiğini öğrenince sinirleniyorlar. Zaman geçince bu sinir kendini heteroseksüel zulümcülerine doğru vurguluyor ve geyler bir sınıf bilincine ediniyorlar. Ve artık gizli olmayan geyler, heteroseksüel anakıma asimile olmanın bir çare olmadığını fark ediyorlar: geylerin kendi aralarında birleşmeleri, müşterek eylemcilik için ortak kaynaklarını düzenlemeleri ve direnmeleri gerekiyor.
Böylece medyanın dikkatini çekmek zapin kendisinden daha önemli oldu.
Bu asimilasyon karşıtı yaklaşım, anaakımdan bazı gey kişiler ve grupların bir yöntem olarak zap'e karşı olmalarına yol verdi. (NGTF)'un medya direktörü Ronald Gold'un ilk GAA zaplerine katılmasına rağmen sonradan kullanımına son verilmesi için GAA'e yalvardı. Zapler ile diğer eylemcilik yöntemleri NGTF ve gibi yeni kurulan gey örgütler için fırsatlar bulundurmayı başlar iken bu gruplar, dışarıdaki grup olma olarak gördükleri taktiği kullanmaktan çok ana güç yapılarının içinde bulunan kişiler ile müzakere etmek ile daha meşgul oldular.
Kayda değer zapler
GAA'nin ilgisini çeken alanlardan biri, televizyonda ve filmde LGBT kişilerin nasıl betimlendikleri idi. ile ilk yılları boyunca televizyonda çok düşük sayıda LGBT karakter var idi ve bunların çoğu olumsuz bir şekilde gösterildi. Özellikle 1973 ve 1974'te iki bölümü ve 1974'te yayınlanan bir bölümü , geyleri çocuk tacizcileri ve lezbiyenleri psikotik katiller olarak göstermeleri ile taklit ederek göze battılar.
1973'teki "" isimli Marcus Welby bölümüne karşılık olarak bir GAA temsilcisi, diziyi yayınlayan ABC kanalı ile müzakere yapmayı çalıştı, ancak bu müzakereler başarısızlık ile sonuçlanınca GAA, 16 Şubat 1973'te ABC'nin New York'taki merkezine pankartlı protesto ederek ve ABC başkanı 'ın bürosunu işgâl etmek için 30-40 tane GAA üyesini göndererek ABC'e karşı bir zap eylemi işledi. ABC yönetmenleri iki tane GAA temsilcisi ile buluşmayı teklif etti ama GAA, tüm protestocuların buluşmaya katılmaları gerektiğini ısrar etti. ABC bunu reddetti. Sonra altı kişi hariç tüm zapçılar meydanı terk etti; geri kalan altı kişi tutuklandı fakat suçlamaları sonradan düşürüldü.
NBC, bir bakım evinde yaşayanlara paraları için cinayet işleyen üç lezbiyen hakkındaki isimli Police Woman bölümünü yayınlayınca bu ("Lezbiyen Feminist Kurtuluşu"; LFL)'dan bir zap ile karşılandı. Kadın sorunlarına erkek dikkati olmayışı nedeniyle GAA'den ayrılan LFK, 19 Kasım'da NBC'nin New York bürosüna zap işledi ve başkan yardımcısı 'in bürosunu işgâl etti. NBC bölümü tekrar yayınlamamaya rıza gösterdi. LFL daha önceden feminist karşıtı yazar 'ın konuk edildiği bir bölümüne zap işletmişti.
Eylemci çok etkin bir zapçi idi ve genelde yalnız fakat bazen de bir yardımcı ile "Gay Raiders" ("Gey Baskıncılar") ismi altında çalışırdı. Onun gerilla zapleri sık sık ulusal haber dikkatini (bazen asıl zap kurbanlarından) çekerdi. Daha başarılı zaplerinin arasında: 1973'te bir The Tonight Show Starring Johnny Carson bölümünün çekimi sırasında kendini zincirlemesi; yapımcılarının gey sorunları hakkında planlanmış bir tartışmayı iptal etmelerinden sonra bir arkadaşı ile bir bölüm çekimi sırasında kendini bir kameraya kelepçelemesi; 1973'te The Today Show'un canlı yayınını aksatması (bu, zapin nedeninin anlatan Barbara Walters ile kamera dışı bir görüşme ile sonuçlandı); ve 1973'te bir canlı haber yayını sırasında "Gays Protest CBS Prejudice" ("Geyler CBS Önyargılarını Protesto Ediyorlar") diye yazan bir afiş ile sete koşarak Walter Cronkite haber verir iken onu yarıda kestiler (kısa bir kesiklikten sonra Cronkite, zap hakkında bir röportaj yaptı).
Siyasetçiler ve diğer kamu şahsiyetler de zap kurbanları olmuşlardır. New York Belediye Başkanı John Lindsay, GAA'nin ilk hedeflerinden idi ve sürekli onun zaplerine maruz kaldı, zira GAA Lindsay'nin gey hakları sorunları hakkında kamu tutum takınmasına ısrar etti. Liberal Cumhuriyetçi olarak seçilmiş Lindsay sessiz koalisyon kurmayı tercih etti ve halka açık olarak gey haklarını desteklemenin onun başkanlık şanslarına zarar vereceğinden de korkuyordu; halka açık olarak gey hakları lehinde konuşmaktan kaçındı ve kentsel bir ayrımcılık karşıtı kararnamesinin kabul edilmesini tartışmak için GAA ile buluşmayı reddetti. Grup, 13 Nisan 1970'teki ilk zapinde 'daki 1970 sezonunun açılış gecesini sızıp belediye başkanı ile karısı giriş yapar iken onlara gey sloganlar ile haykırdı. 19 Nisan'da With Mayor Lindsay isimli haftalık televizyon programının bir bölümünü çeker iken Lindsay tekrar bir zap eylemine maruz kaldı. Yaklaşık 40 tane GAA üyesi çekim için bilet aldı. Bazı GAA üyeleri sahneye koşup belediye başkanın gey haklarını desteklemesini talep ederek sahneyi işgâl ettiler; diğer üyeler ise yuhaladı, ayaklarını yere vurdu ve çekimi diğer yönlerden de aksattı. Bir kayda değer yüzleşme, belediye başkanı New York'ta korna çalmanın yasadışı olduğunu söyler iken yer aldı, ki seyircilerinin biri "It's illegal to blow a lot of things!" ("Bir sürü şeyi çalmak/şeye sakso yapmak yasadışı!") diye cevap verdi. Lindsay, 1972 seçimleri için başkan adayı olacağını ilân edince GAA, gey konularına ulusal seviyede dikkat çekmek için bir fırsat buldu ve her olası adayın ayrımcılık karşıtlığını desteklemesini talep etti. Lindsay, olumlu tepki gösterenlerden idi.
Zap eylemleri 1970'te ABD'nin Batı Yakası'nda da kullanılmaya başladı; Los Angeles'te bir sürü gruptan oluşan bir koalisyon, 'i hedefledi. Uzun zamandı Barney's Beanery'in önünde "FAGOTS [sic] - STAY OUT" ("NONOŞLAR GİREMEZ") diye yazan bir işaret tutuluyordu. Barney's'e dair az sayıda gerçek eşcinsel karşıtı ayrımcılık raporun olmasına rağmen eylemciler, orada gey toplantıları düzenlenir iken bile müşteri olmaktan kaçındılar. 7 Şubat'ta 100'den fazla kişi Barney's'de toplandı. Kafenin dışarısında pankart tuttu ve broşür dağıttı, içerisinde ise küçük siparişler ile uzun süre için masaları tuttular. Barney's sahibi işareti kaldırmaktan direnmenin yanı sıra kartondan yapılan daha çok işaret astı, içerideki gey müşterileri rahatsız etti, onlara hizmet etmeyi reddetti, onları kafeden kovdu ve sonradan bir müşteriye saldırdı ve şerifi çağırdı. Birkaç saat sonra ve şerif teşkilâtı ile bir görüşmenin ardından eski tahta işaret kaldırılıp gözden uzak bir yere alındı; yeni işaret ise kaldırılıp gösteriye katılanların arasında dağıtıldı.
The Village Voice köşe yazarı yetkisi ile tarafından teşvik edilmiş bir şekilde eylemciler, William Friedkin ile isimli 1980 filminin kadrosu ve set ekibine karşı zapler işlediler. 1979'da Cruising karşıtları, gey topluluğunun ve özellikle betimlendiği şeklini protesto etmek amacı ile düdük çaldı, kamera merceklerin içine ışık saçtı ve diğer yönlerden de film çekimini aksattılar.
Zapin ihracatı
Diğer ülkelerde yükselen eylemci grupları zapi bir yöntem olarak kullanmayı başladılar. Avustralya'da "Sydney Gay Liberation" 1973'te başlamak üzere bir dizi zap işledi; bu zaplerin arasında halka açık sevgi gösterilerine katılmak, broşür dağıtmak ve gey müşterilere karşı ayrımcılık etmesi rivayet edilen bir pubda oturmak. Lezbiyen karşıtı sanılan bir jinekolog, 'de düzenlenen bir konferans ve , Ernie Sigley, ve gibi siyasetçiler ve kamu şahsiyetler, Adelaide'deki Gay Activists Alliance'ın hedeflerinden idiler. Britanyalı eylemci Peter Tatchell onyıllardır hem yalnız hem de Britanya GLF'i ve gibi örgütler ile işbirliğinde zap eylemlerine katılmıştır.[]
ACT UP ve Queer Nation
AIDS salgınına karşılık olarak 1987'de ("Gücün Açığa Çıkması İçin AIDS Koalisyonu"; ACT UP) isimli bir doğrudan eylem grubu kuruldu. ACT UP, daha önceki GAA tarzındaki zaplere benzer bir şekilde zape benzer bir doğrudan eylem yöntemi kullanmaya başladı. Eylemleri arasında: 24 Mart 1987'de Wall Street'te 250 kişinin HIV karşıtı ilaçlara sözde daha yüksek fiyatların eklenmesini protesto etmek için "die-in" isimli bir protestoya katılması; yeni AIDS tedavilerinin kabul edilmelerinde sözde ayak sürümeyi protesto etmek için Ekim 1988'de Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'nin Rockville, Maryland'deki ana merkezini kapattırma teşebbüsü; ve belki en öne çıkan eylem olarak Aralık 1989'da Katolik Kilisesi'nin AIDS'i önlemek için prezervatiflerin kullanılmasına karşı olmasını protesto etmek için 'nin içi ve dışında ("Kiliseyi Durdurun") isimli bir gösterinin düzenlenmesi.[]
(QN) 1990'da kuruldu ve ACT UP'ın militan yöntemlerini benimseyip bunları daha gevşek olarak LGBT sorunlarına dikkat çekmek için kullanmaya başladı. Queer Nation üyeleri, çoğu kamu mekânın heteroseksüel mekânı olmasını altını çizmek için heteroseksüel barlar ve kulüpler gibi sosyal alanlara girip 'ı oynamak gibi "heteroseksüel" olarak saptanmış davranışlar ederlerdi. Hem heteroseksüellere yönelik bir şok yöntemi olarak hem de LGBT kişilerin heteroseksüel kişiler gibi aynı davranışları yapma hakkına sahip olmaları gerektiklerinin altını çizmek için alışveriş merkezleri ya da yaya kaldırımları gibi halka açık yerlerde "kiss-in" isimli öpüşme eylemleri düzenlerdi. Yaklaşık on sene önceki Cruising filminin çekiminin aksatılmasını taklit eden bir şekilde Queer Nation ile diğer doğrudan eylem grupları, lezbiyenleri ile biseksüel kadınları kötüleyici bir şekilde gösterdiğini inandıkları Basic Instinct (Temel İçgüdü) filminin çekimini aksattılar. Nisan 2011'de Londra'da öpüşmeleri nedeni ile bir hemcins çiftin bir pubdan atılmalarının ardından söz konusu puba dikkat çekmek amacı ile pubın önünde bir benzeri bir kiss-in düzenlendi.
Dipnot
- ^ Bu yöntem onyıllar sonra, LGBT elemanlarını yasaklayan bir politika uygulayan isimli restoran zincirine karşı kullanıldı. Bu eylem "sip-in" ismini aldı.
- ^ Sonraki 14 yıl içerisinde eski işaret sürekli olarak kaldırılıp tekrar asılıyordu. Ancak 'ne yeni içerilen şehir West Hollywood'da LGBT karşıtı ayrımcılığı yasaklayan bir kararnamenin Aralık 1984'te kabul edilmesi ile bu işaret daimi olarak kaldırıldı (Kenney, s. 50).
- ^ İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin eşcinsel evliliği yasaklama inisyatiflerini desteklemesi ve Salt Lake City'de Mormonlara ait bir arazide birbirini öpen bir hemcins çiftin izinsiz giriş suçlaması ile tutuklanmasının ardından "kiss-in" Temmuz 2009'da kısa bir süre için tekrar popüler oldu ve ülke çapında bir dizi kiss-in gösterisi düzenlendi.
Notlar
- ^ a b Faderman & Timmons, s. 1–2.
- ^ Stein, Marc (5 Eylül 2005). . History News Network. 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2011.
- ^ Carter, s. 109.
- ^ Loughery, s. 270.
- ^ Miller, s. 239.
- ^ Loughery, s. 271.
- ^ Carter, s. 184.
- ^ Duberman, p. xi
- ^ Bianco, p. 194
- ^ Teal, s. 89.
- ^ Clendinen, s.52-54.
- ^ Teal, s. 100.
- ^ Carter, s. 243'te alıntılandı. Özgün İngilizcesi: "The Snake Pit incident truly outraged us, and we put out a leaflet saying that, in effect, regardless of how you looked at it, Diego Vinales was pushed out the window and we were determined to stop it.... There was no division for us between the political and personal. We were never given the option to make that division. We lived it. So we decided that people on the other side of the power structure were going to have the same thing happen to them. The wall that they had built protecting themselves from the personal consequences of their political decisions was going to be torn down and politics was going to become personal for them."
- ^ Campbell, s. 135.
- ^ Gross, s. 46. Özgün İngilizcesi: "Gays who have as yet no sense of gay pride see a zap on television or read about it in the press. First they are vaguely disturbed at the demonstrators for "rocking the boat"; eventually, when they see how the straight establishment responds, they feel anger. This anger gradually focuses on the heterosexual oppressors, and the gays develop a sense of class-consciousness. And the no-longer-closeted gays realize that assimilation into the heterosexual mainstream is no answer: gays must unite among themselves, organize their common resources for collective action, and resist."
- ^ a b Eisenbach, s. 158.
- ^ Capsuto, s. 104.
- ^ Capsuto, s. 92.
- ^ Tropiano, s. 17.
- ^ Capsuto, s. 112–113.
- ^ Capsuto, s. 102.
- ^ Capsuto, s. 95.
- ^ Capsuto, s. 96.
- ^ Gross, s. 45–46.
- ^ Teal, s. 121.
- ^ Gross, s. 45.
- ^ Teal, s. 123.
- ^ Eisenbach, s. 171–72.
- ^ Teal, s. 255–257.
- ^ Lee, Nathan (27 Ağustos 2007). "Gay Old Time". Village Voice. 7 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2009.
- ^ Willett, s. 86.
- ^ Fox, David J (29 Nisan 1991). "Gays Bashing 'Basic Instinct'". The Los Angeles Times. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009.
- ^ "The kiss-in protest: Hundreds descend on London pub for mass smooch after gay couple were 'thrown out for snogging'". Daily Mail. 16 Nisan 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011.
Bibliyografya
- Bianco, David (1999). Gay Essentials: Facts For Your Queer Brain. Los Angeles: Alyson Books. ISBN .
- Campbell, J. Louis (2007). Jack Nichols, Gay Pioneer: "Have You Heard My Message?". Haworth Press. ISBN .
- Capsuto, Steven (2000). The Uncensored Story of Gay and Lesbian Images on Radio and Television. Ballantine Books. ISBN .
- Carter, David (2005). Stonewall: The Riots That Sparked the Gay Revolution. Macmillan. ISBN .
- Clendinen, Dudley (1999). Out for good : the struggle to build a gay rights movement in America. Simon & Schuster. ISBN .
- Duberman, Martin (1993). Stonewall. Penguin Books. ISBN .
- Eisenbach, David (2006). Gay Power: An American Revolution. Carroll & Graf Publishers. ISBN .
- Faderman, Lillian (2006). Gay L.A.: A History of Sexual Outlaws, Power Politics, and Lipstick Lesbians. Basic Books. ISBN .
- Gross, Larry P. (2001). Up from Invisibility: Lesbians, Gay Men, and the Media in America. Columbia University Press. ISBN .
- Kenney, Moira (2001). Mapping Gay L.A.: The Intersection of Place and Politics. Temple University Press. ISBN .
- Loughery, John (1998). The Other Side of Silence - Men's Lives and Gay Identities: A Twentieth-Century History. New York: Henry Holt and Company. ISBN .
- Miller, Neil (1995). Out of the Past: Gay and Lesbian History from 1869 to the Present. New York: Vintage Books. ISBN .
- Teal, Donn (1995) [1971]. The Gay Militants: How Gay Liberation Began in America 1969-1971. New York: St. Martin's Press. ISBN .
- Tropiano, Stephen (2002). The Prime Time Closet: A History of Gays and Lesbians on TV. New York: Applause Theatre and Cinema Books. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zap 1970 ler boyunca ABD de kullanima giren bir tur Gey kurtulus grubu Gay Activists Alliance in populer ettigi zap hem escinseller hem de heteroseksuellerin dikkatlerini LGBT haklarina cevirmek amaci ile bir kamu sahsiyeti utandirmak icin tasarlanan gurultulu bir kamu gosteri idi 1959 kadar erken bir donemde Amerikan homophile orgutlerinin kamu gosterilere katilmalarina ragmen bu gosteriler cogunlukla bariscil pankartli protestolar idi Cagdas gey kurtulus hareketinin baslangici olarak sayilan 1969 daki Stonewall ayaklanmalarinin ardindan daha genc ve daha radikal gey eylemciler onceki neslin kullandigi agirbasli taktiklerden sikildilar Zap eylemleri siyasetciler ile diger kamu sahsiyetleri hedefledi ve gey kisilerin populer medyadaki betimlenmeleri uzerine egildi LGBT ile AIDS eylemci gruplari 1990 lar ve otesinde zape benzer taktikler kullanmayi devam ettiler Stonewall oncesi eylemler1959 da baslayip sonraki on yil icerisinde devam ederek LGBT kisiler ara sira toplumun escinsellere gosterdigi ayrimci tavirlar ve muamelelere karsi protesto duzenlerlerdi Bunlarin bazen oturma eylemi ya da en az iki kez ayaklanma seklini almalarina ragmen bu gosteriler cogunlukla grev hatlari idi Bu grev hatlarin cogu New York ile Washington D C deki Mattachine Society branslari Philadelphia daki Janus Society ve Daughters of Bilitis in New York bransi tarafindan duzenlenirdi Bu gruplar Dogu Yakasi Homophile Orgutleri ECHO ismi altinda musterek bir sekilde calisirlardi Duzenlenmis grev hatlari genelde buyuk kentsel yerlesim merkezlerinde yer alirlardi zira bu merkezlerde homophile eylemciler en buyuk miktarda bulunurlardi ECHO nun duzenledigi grevlere katilanlar siki kiyafet kodlarina tabi idiler Erkekler kravat ile tercihen bir ceket kadinlar ise etek giyimeye zorunda idiler Bu kiyafet kodu escinselleri duzgun gorunuslu ve ise alinabilir bir sekilde gostermek amaci ile Mattachine Society Washington D C bransi kurucusu Frank Kameny tarafindan uygulanmaya alindi Stonewall sonrasi eylemcilik28 Haziran 1969 tarihinde New York Sehri nin Greenwich Village mahallesindeki Stonewall Inn isimli gay bardaki musteriler bir polis baskinina direndiler Sonraki gecelerde LGBT kisiler ek yuzlesmeler icin Stonewall a geri donduler Iki diger ayaklanmanin 1959 da Los Angeles te ve 1966 da San Francisco da daha onceden yer almasina ragmen Stonewall ayaklanmalari gey kurtulus hareketinin asil patlama noktasi olarak gorulme haline geldiler Stonewall in ardindaki haftalar ve aylar icerisinde gey siyasi orgunlenmede muazzam artis goruldu Olusan yuksek sayidaki gruplarin arasinda Gay Activists Alliance GAA var idi Gay Liberation Front ile gibi diger yeni gruplarin aldiklari solcu siyasi bakis acisina karsin GAA sirf gey sorunlari cercevesinde orgutlenmeye vurgulu idi GAA uyesi Marty Robinson 7 Mart 1970 te The Snake Pit isimli bir gey bara karsi yapilan bir polis baskinin ardindan zap i gelistiren kisi olarak bilinir Bu baskinda polisler 167 kisiyi tutukladi Diego Vinales isimli bir Arjantin vatandasi tutuklananlardan biri idi ve sinirdisi edilmekten cok korktu ki karakol binasinin ikinci katindan atlayip kendini bir demir citin sivri uclarinin ustunde delinip oldu Gey gazeteci ve eylemci Arthur Evans sonradan baskinin ile Vinales in olumunun zap teknigini nasil etkiledigini anlatti The Snake Pit olayindan saskinliga ugradik ve bakis acisi gozetilmeksizin Diego Vinales in o pencereden itildigini ve bunu durdurmaya kararli oldugumuzu belirten bir brosuru one surduk Bize gore siyaset ile kisisel hayatin arasinda bir bolunme yok idi Bize hicbir zaman o bolunmeyi yapma secenegi mevcut degil idi Bu durum icinde yasiyorduk O yuzden guc yapisinin obur tarafindaki insanlara ayni seylerin olmalarina karar verdik Kendilerini kendi siyasi kararlarinin kisisel sonuclarindan korumak icin insa ettikleri duvar devirilecekti ki siyaset artik onlara gore kisisel olacakti Zapler genelde kolay incinir hedefler ile aniden yuzlesme yuksek gurultu sozle saldiri ve medya dikkati icerirdi Kullanilan taktiklerin arasinda oturma eylemleri sokak yuzlesmeleri ve kargasaya yol acan diger eylemler var idi Zap i Gey milletini egitmek icin bir siyasi tiyatro olarak tanimlayan GAA kurucu uyelerinden biri olan zapin felsefesini soyle anlatti Henuz hic gey onur duymayan geyler televizyonda bir zap gorurler ya da basinda onun hakkinda okurlar Ilk basta mevcut durumun bozulmasindan belirsiz bir sekilde rahatsiz olurlar fakat en sonunda heteroseksuel duzeyin nasil tepki verdigini ogrenince sinirleniyorlar Zaman gecince bu sinir kendini heteroseksuel zulumculerine dogru vurguluyor ve geyler bir sinif bilincine ediniyorlar Ve artik gizli olmayan geyler heteroseksuel anakima asimile olmanin bir care olmadigini fark ediyorlar geylerin kendi aralarinda birlesmeleri musterek eylemcilik icin ortak kaynaklarini duzenlemeleri ve direnmeleri gerekiyor Boylece medyanin dikkatini cekmek zapin kendisinden daha onemli oldu Bu asimilasyon karsiti yaklasim anaakimdan bazi gey kisiler ve gruplarin bir yontem olarak zap e karsi olmalarina yol verdi NGTF un medya direktoru Ronald Gold un ilk GAA zaplerine katilmasina ragmen sonradan kullanimina son verilmesi icin GAA e yalvardi Zapler ile diger eylemcilik yontemleri NGTF ve gibi yeni kurulan gey orgutler icin firsatlar bulundurmayi baslar iken bu gruplar disaridaki grup olma olarak gordukleri taktigi kullanmaktan cok ana guc yapilarinin icinde bulunan kisiler ile muzakere etmek ile daha mesgul oldular Kayda deger zaplerGAA nin ilgisini ceken alanlardan biri televizyonda ve filmde LGBT kisilerin nasil betimlendikleri idi ile ilk yillari boyunca televizyonda cok dusuk sayida LGBT karakter var idi ve bunlarin cogu olumsuz bir sekilde gosterildi Ozellikle 1973 ve 1974 te iki bolumu ve 1974 te yayinlanan bir bolumu geyleri cocuk tacizcileri ve lezbiyenleri psikotik katiller olarak gostermeleri ile taklit ederek goze battilar 1973 teki isimli Marcus Welby bolumune karsilik olarak bir GAA temsilcisi diziyi yayinlayan ABC kanali ile muzakere yapmayi calisti ancak bu muzakereler basarisizlik ile sonuclaninca GAA 16 Subat 1973 te ABC nin New York taki merkezine pankartli protesto ederek ve ABC baskani in burosunu isgal etmek icin 30 40 tane GAA uyesini gondererek ABC e karsi bir zap eylemi isledi ABC yonetmenleri iki tane GAA temsilcisi ile bulusmayi teklif etti ama GAA tum protestocularin bulusmaya katilmalari gerektigini israr etti ABC bunu reddetti Sonra alti kisi haric tum zapcilar meydani terk etti geri kalan alti kisi tutuklandi fakat suclamalari sonradan dusuruldu NBC bir bakim evinde yasayanlara paralari icin cinayet isleyen uc lezbiyen hakkindaki isimli Police Woman bolumunu yayinlayinca bu Lezbiyen Feminist Kurtulusu LFL dan bir zap ile karsilandi Kadin sorunlarina erkek dikkati olmayisi nedeniyle GAA den ayrilan LFK 19 Kasim da NBC nin New York burosuna zap isledi ve baskan yardimcisi in burosunu isgal etti NBC bolumu tekrar yayinlamamaya riza gosterdi LFL daha onceden feminist karsiti yazar in konuk edildigi bir bolumune zap isletmisti Eylemci cok etkin bir zapci idi ve genelde yalniz fakat bazen de bir yardimci ile Gay Raiders Gey Baskincilar ismi altinda calisirdi Onun gerilla zapleri sik sik ulusal haber dikkatini bazen asil zap kurbanlarindan cekerdi Daha basarili zaplerinin arasinda 1973 te bir The Tonight Show Starring Johnny Carson bolumunun cekimi sirasinda kendini zincirlemesi yapimcilarinin gey sorunlari hakkinda planlanmis bir tartismayi iptal etmelerinden sonra bir arkadasi ile bir bolum cekimi sirasinda kendini bir kameraya kelepcelemesi 1973 te The Today Show un canli yayinini aksatmasi bu zapin nedeninin anlatan Barbara Walters ile kamera disi bir gorusme ile sonuclandi ve 1973 te bir canli haber yayini sirasinda Gays Protest CBS Prejudice Geyler CBS Onyargilarini Protesto Ediyorlar diye yazan bir afis ile sete kosarak Walter Cronkite haber verir iken onu yarida kestiler kisa bir kesiklikten sonra Cronkite zap hakkinda bir roportaj yapti Siyasetciler ve diger kamu sahsiyetler de zap kurbanlari olmuslardir New York Belediye Baskani John Lindsay GAA nin ilk hedeflerinden idi ve surekli onun zaplerine maruz kaldi zira GAA Lindsay nin gey haklari sorunlari hakkinda kamu tutum takinmasina israr etti Liberal Cumhuriyetci olarak secilmis Lindsay sessiz koalisyon kurmayi tercih etti ve halka acik olarak gey haklarini desteklemenin onun baskanlik sanslarina zarar vereceginden de korkuyordu halka acik olarak gey haklari lehinde konusmaktan kacindi ve kentsel bir ayrimcilik karsiti kararnamesinin kabul edilmesini tartismak icin GAA ile bulusmayi reddetti Grup 13 Nisan 1970 teki ilk zapinde daki 1970 sezonunun acilis gecesini sizip belediye baskani ile karisi giris yapar iken onlara gey sloganlar ile haykirdi 19 Nisan da With Mayor Lindsay isimli haftalik televizyon programinin bir bolumunu ceker iken Lindsay tekrar bir zap eylemine maruz kaldi Yaklasik 40 tane GAA uyesi cekim icin bilet aldi Bazi GAA uyeleri sahneye kosup belediye baskanin gey haklarini desteklemesini talep ederek sahneyi isgal ettiler diger uyeler ise yuhaladi ayaklarini yere vurdu ve cekimi diger yonlerden de aksatti Bir kayda deger yuzlesme belediye baskani New York ta korna calmanin yasadisi oldugunu soyler iken yer aldi ki seyircilerinin biri It s illegal to blow a lot of things Bir suru seyi calmak seye sakso yapmak yasadisi diye cevap verdi Lindsay 1972 secimleri icin baskan adayi olacagini ilan edince GAA gey konularina ulusal seviyede dikkat cekmek icin bir firsat buldu ve her olasi adayin ayrimcilik karsitligini desteklemesini talep etti Lindsay olumlu tepki gosterenlerden idi Zap eylemleri 1970 te ABD nin Bati Yakasi nda da kullanilmaya basladi Los Angeles te bir suru gruptan olusan bir koalisyon i hedefledi Uzun zamandi Barney s Beanery in onunde FAGOTS sic STAY OUT NONOSLAR GIREMEZ diye yazan bir isaret tutuluyordu Barney s e dair az sayida gercek escinsel karsiti ayrimcilik raporun olmasina ragmen eylemciler orada gey toplantilari duzenlenir iken bile musteri olmaktan kacindilar 7 Subat ta 100 den fazla kisi Barney s de toplandi Kafenin disarisinda pankart tuttu ve brosur dagitti icerisinde ise kucuk siparisler ile uzun sure icin masalari tuttular Barney s sahibi isareti kaldirmaktan direnmenin yani sira kartondan yapilan daha cok isaret asti icerideki gey musterileri rahatsiz etti onlara hizmet etmeyi reddetti onlari kafeden kovdu ve sonradan bir musteriye saldirdi ve serifi cagirdi Birkac saat sonra ve serif teskilati ile bir gorusmenin ardindan eski tahta isaret kaldirilip gozden uzak bir yere alindi yeni isaret ise kaldirilip gosteriye katilanlarin arasinda dagitildi The Village Voice kose yazari yetkisi ile tarafindan tesvik edilmis bir sekilde eylemciler William Friedkin ileisimli 1980 filminin kadrosu ve set ekibine karsi zapler islediler 1979 daCruisingkarsitlari gey toplulugunun ve ozellikle betimlendigi seklini protesto etmek amaci ile duduk caldi kamera merceklerin icine isik sacti ve diger yonlerden de film cekimini aksattilar Zapin ihracatiDiger ulkelerde yukselen eylemci gruplari zapi bir yontem olarak kullanmayi basladilar Avustralya da Sydney Gay Liberation 1973 te baslamak uzere bir dizi zap isledi bu zaplerin arasinda halka acik sevgi gosterilerine katilmak brosur dagitmak ve gey musterilere karsi ayrimcilik etmesi rivayet edilen bir pubda oturmak Lezbiyen karsiti sanilan bir jinekolog de duzenlenen bir konferans ve Ernie Sigley ve gibi siyasetciler ve kamu sahsiyetler Adelaide deki Gay Activists Alliance in hedeflerinden idiler Britanyali eylemci Peter Tatchell onyillardir hem yalniz hem de Britanya GLF i ve gibi orgutler ile isbirliginde zap eylemlerine katilmistir kaynak belirtilmeli ACT UP ve Queer NationAIDS salginina karsilik olarak 1987 de Gucun Aciga Cikmasi Icin AIDS Koalisyonu ACT UP isimli bir dogrudan eylem grubu kuruldu ACT UP daha onceki GAA tarzindaki zaplere benzer bir sekilde zape benzer bir dogrudan eylem yontemi kullanmaya basladi Eylemleri arasinda 24 Mart 1987 de Wall Street te 250 kisinin HIV karsiti ilaclara sozde daha yuksek fiyatlarin eklenmesini protesto etmek icin die in isimli bir protestoya katilmasi yeni AIDS tedavilerinin kabul edilmelerinde sozde ayak surumeyi protesto etmek icin Ekim 1988 de Amerikan Gida ve Ilac Dairesi nin Rockville Maryland deki ana merkezini kapattirma tesebbusu ve belki en one cikan eylem olarak Aralik 1989 da Katolik Kilisesi nin AIDS i onlemek icin prezervatiflerin kullanilmasina karsi olmasini protesto etmek icin nin ici ve disinda Kiliseyi Durdurun isimli bir gosterinin duzenlenmesi kaynak belirtilmeli QN 1990 da kuruldu ve ACT UP in militan yontemlerini benimseyip bunlari daha gevsek olarak LGBT sorunlarina dikkat cekmek icin kullanmaya basladi Queer Nation uyeleri cogu kamu mekanin heteroseksuel mekani olmasini altini cizmek icin heteroseksuel barlar ve kulupler gibi sosyal alanlara girip i oynamak gibi heteroseksuel olarak saptanmis davranislar ederlerdi Hem heteroseksuellere yonelik bir sok yontemi olarak hem de LGBT kisilerin heteroseksuel kisiler gibi ayni davranislari yapma hakkina sahip olmalari gerektiklerinin altini cizmek icin alisveris merkezleri ya da yaya kaldirimlari gibi halka acik yerlerde kiss in isimli opusme eylemleri duzenlerdi Yaklasik on sene onceki Cruising filminin cekiminin aksatilmasini taklit eden bir sekilde Queer Nation ile diger dogrudan eylem gruplari lezbiyenleri ile biseksuel kadinlari kotuleyici bir sekilde gosterdigini inandiklari Basic Instinct Temel Icgudu filminin cekimini aksattilar Nisan 2011 de Londra da opusmeleri nedeni ile bir hemcins ciftin bir pubdan atilmalarinin ardindan soz konusu puba dikkat cekmek amaci ile pubin onunde bir benzeri bir kiss in duzenlendi Dipnot Bu yontem onyillar sonra LGBT elemanlarini yasaklayan bir politika uygulayan isimli restoran zincirine karsi kullanildi Bu eylem sip in ismini aldi Sonraki 14 yil icerisinde eski isaret surekli olarak kaldirilip tekrar asiliyordu Ancak ne yeni icerilen sehir West Hollywood da LGBT karsiti ayrimciligi yasaklayan bir kararnamenin Aralik 1984 te kabul edilmesi ile bu isaret daimi olarak kaldirildi Kenney s 50 Isa Mesih in Son Zaman Azizler Kilisesi nin escinsel evliligi yasaklama inisyatiflerini desteklemesi ve Salt Lake City de Mormonlara ait bir arazide birbirini open bir hemcins ciftin izinsiz giris suclamasi ile tutuklanmasinin ardindan kiss in Temmuz 2009 da kisa bir sure icin tekrar populer oldu ve ulke capinda bir dizi kiss in gosterisi duzenlendi Notlar a b Faderman amp Timmons s 1 2 Stein Marc 5 Eylul 2005 History News Network 21 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mayis 2011 Carter s 109 Loughery s 270 Miller s 239 Loughery s 271 Carter s 184 Duberman p xi Bianco p 194 Teal s 89 Clendinen s 52 54 Teal s 100 Carter s 243 te alintilandi Ozgun Ingilizcesi The Snake Pit incident truly outraged us and we put out a leaflet saying that in effect regardless of how you looked at it Diego Vinales was pushed out the window and we were determined to stop it There was no division for us between the political and personal We were never given the option to make that division We lived it So we decided that people on the other side of the power structure were going to have the same thing happen to them The wall that they had built protecting themselves from the personal consequences of their political decisions was going to be torn down and politics was going to become personal for them Campbell s 135 Gross s 46 Ozgun Ingilizcesi Gays who have as yet no sense of gay pride see a zap on television or read about it in the press First they are vaguely disturbed at the demonstrators for rocking the boat eventually when they see how the straight establishment responds they feel anger This anger gradually focuses on the heterosexual oppressors and the gays develop a sense of class consciousness And the no longer closeted gays realize that assimilation into the heterosexual mainstream is no answer gays must unite among themselves organize their common resources for collective action and resist a b Eisenbach s 158 Capsuto s 104 Capsuto s 92 Tropiano s 17 Capsuto s 112 113 Capsuto s 102 Capsuto s 95 Capsuto s 96 Gross s 45 46 Teal s 121 Gross s 45 Teal s 123 Eisenbach s 171 72 Teal s 255 257 Lee Nathan 27 Agustos 2007 Gay Old Time Village Voice 7 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2009 Willett s 86 Fox David J 29 Nisan 1991 Gays Bashing Basic Instinct The Los Angeles Times 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 The kiss in protest Hundreds descend on London pub for mass smooch after gay couple were thrown out for snogging Daily Mail 16 Nisan 2011 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2011 BibliyografyaBianco David 1999 Gay Essentials Facts For Your Queer Brain Los Angeles Alyson Books ISBN 1 55583 508 2 Campbell J Louis 2007 Jack Nichols Gay Pioneer Have You Heard My Message Haworth Press ISBN 1 56023 653 1 Capsuto Steven 2000 The Uncensored Story of Gay and Lesbian Images on Radio and Television Ballantine Books ISBN 0 345 41243 5 Carter David 2005 Stonewall The Riots That Sparked the Gay Revolution Macmillan ISBN 0 312 34269 1 Clendinen Dudley 1999 Out for good the struggle to build a gay rights movement in America Simon amp Schuster ISBN 0684810913 Duberman Martin 1993 Stonewall Penguin Books ISBN 0 525 93602 5 Eisenbach David 2006 Gay Power An American Revolution Carroll amp Graf Publishers ISBN 0 7867 1633 9 Faderman Lillian 2006 Gay L A A History of Sexual Outlaws Power Politics and Lipstick Lesbians Basic Books ISBN 0 465 02288 X Gross Larry P 2001 Up from Invisibility Lesbians Gay Men and the Media in America Columbia University Press ISBN 0 231 11952 6 Kenney Moira 2001 Mapping Gay L A The Intersection of Place and Politics Temple University Press ISBN 1 56639 884 3 Loughery John 1998 The Other Side of Silence Men s Lives and Gay Identities A Twentieth Century History New York Henry Holt and Company ISBN 0 8050 3896 5 Miller Neil 1995 Out of the Past Gay and Lesbian History from 1869 to the Present New York Vintage Books ISBN 0 09 957691 0 Teal Donn 1995 1971 The Gay Militants How Gay Liberation Began in America 1969 1971 New York St Martin s Press ISBN 0 312 11279 3 Tropiano Stephen 2002 The Prime Time Closet A History of Gays and Lesbians on TV New York Applause Theatre and Cinema Books ISBN 1 55783 557 8