Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Emiliano Zapata (tam adı: Emiliano Zapata Salazar; 8 Ağustos 1879, Anenecuilco, , Meksika – 10 Nisan 1919, Meksiko), 1910'da başlayan Meksika Devrimi'nin lideridir.
Gabriel Zapata ve Cleofas Salazar'ın on çocuğundan dokuzuncusu olarak, Anenecuicil köyünde dünyaya geldi. 17 yaşına geldiğinde babasını kaybetti ve ailesine bakmak zorunda kaldı. Bu sıralarda Meksika Porfirio Diaz tarafından diktatörlükle yönetilmekteydi. Zapata'nın ailesi, Anenecuilco köyündeki pek çok aile gibi varlıklı olmamasına ve her an büyük bir yoksullukla karşı karşıya kalma tehlikelerine rağmen, diktatörlük yönetimine boyun eğmeyerek topraklarını korumaya devam etti. Zapata, gösterişli ve zengin görünümü ile her ne kadar toprak sahiplerine yakın bir izlenim uyandırsa da, köyünde saygı duyulan ve hayranlık beslenen biri haline geldi. Bu durum onu, otuz yaşına geldiğinde yaşadığı köyün koruma komitesinin lideri yaptı. Bu göreve gelişinden bir yıl sonra da Meksika devrimi gerçekleşti.
Zaman içinde yaşadığı köyün lideri olmaya başlayan Zapata, çiftçilerin hakları için mücadele vermeye başladı. Barışçıl yollarla toprakları köylülere yeniden paylaştırmak istedi fakat bu konuyla ilgili yıllar süren çabalarının yanıtsız kalması üzerine, mücadelesini silahlanarak sürdürmeye karar verdi.
1910 yılına gelindiğinde diktatör Porfirio Diaz iktidarı, Francisco I. Madero'nun adaylığıyla tehdit edilmeye başladı. Zapata, ülkedeki düzenin değişmesi için gerçek bir fırsat olarak görülen Modero ile gizli bir ittifak kurdu. Bu yıllarda ülkedeki huzursuzluk gerilla gruplarının kurulmasını tetikleyecek noktaya geldi. Zapata da Morelos'ta kurduğu Ejército Libertador del Sur" un komutanlığını üstlendi. Mayıs 1911'de, Pancho Villa ve isyancı köylülerin desteği ile Diaz yönetimi yıkıldı.
Francisco I. Madero'nun yönetiminde bazı yeni toprak reformları yapıldı ancak bu reformlar ve icraatlar Zapata'yı tatmin etmedi. İkili arasındaki ittifak 1911 yılında tamamen sona erdi. Bu ittifakın bitmesiyle Zapata, Meksika'nın en radikal reform planı olan "Plan de Ayala"yı yaptığı güneybatı Puebla'daki dağlara yerleşti.
Oaxacalı bir anarşist olan 'dan etkilenen Zapata, ilk kez "toprak ve özgürlük" sloganını dile getirdi ancak, Zapata'yı anarşizm ile, daha sonra kurduğu ordunun komutanlarından biri olan, Otilio Montano Sanchez adlı bir öğretmen tanıştırdı. Zapata daha sonra "Zapatista"ları Madero'ya karşı olan devrimci bir grup olarak ilan etti. Kurduğu özgürlük ordusunu harekete geçiren Zapata, eski bir Madero yanlısı olan Pascual Orozco ve Amerika sınırı yakınlarında yaşayan Emiliano Vazquez Gomez ile bir ittifak kurdu. Sınıra yakın yaşayan Gomez sayesinde ordusunun silah ihtiyacını karşılayabildi. Durumu öğrenen Madero, Zapata'yı silahsızlanması konusunda uyardı ancak Zapata insanların haklarının hemen verilmemesi durumunda silahlı mücadeleyi sürdüreceğini söyledi. Daha sonra Madero tarafından görevlendirilen pek çok komutanın ikna çabaları da yetersiz kaldı.
1913 yılında Madero'nun Victoriano Huerta tarafından öldürülmesiyle, Zapata'nın ordusuna olan destek daha da arttı ve kuzeyde Pancho Villa'nın önderliğindeki Villistas grubunun kurulmasına yol açtı. Huerta hapishanedeyken bir Zapatista'nın anlattığı Zapata'nın büyük devrim planına hararetle karşı çıktı.
Huerta'nın bu yaklaşımı daha sonra, Venustiano Carranza adındaki meşrutiyetçi bir lider tarafından bertaraf edildi. Bunun ardından da yeni yönetimi belirlemek için bir kongre toplandı. Zapata, katılımcıların hiçbiri seçilerek gelmediği için bu kongreye katılmayı reddetti, ancak incelenmesi ve değerlendirilmesi için "Plan de Ayala" kongreye gönderildi. Daha sonra kendisini başkan ilan eden Carranza, Zapata'nın başına koyduğu ödülle, Zapatista'ları kendi içinde bölmeye çalıştı. Bu planlarıyla Zapata'yı alt edemeyen Carranza, Zapata'yı uzlaşmak için çağırdığı görüşmede kurduğu pusuyla 10 Nisan 1919'da öldürdü. Zapata'nın ölümünden sonra yavaş yavaş dağılmaya başlayan Zapatista'ların birçoğu, daha sonra orduda ve yönetimde yer aldılar.
Zapata, ölümünden sonra da, ülkesinin en önemli halk kahramanı olarak anılmaya devam etti. Zapata'nın planladığı devrimin ilk kıvılcımlarının parladığı Chiapas'ta, birçok cadde, sokak ve ilçe adı Emiliano Zapata olarak değiştirildi.
Asıl amacı yoksul köylüler için toprak elde etmekti. Reformcu lider toprak dağıtana kadar Zapata silahlarını bırakmadı. 1911'de, Madero'nun yavaş ilerleyen reformlarını beğenmeyen Zapata, “” denen acil bir toprak reformu belgesi yayınladı. 1913 yılında Madero'yu deviren 'nın otoritesini tanımayan Zapata, 1914'te Pancho Villa ile beraber Meksika'yı işgal etti. 10 Nisan 1919'da Venustiano Carranza tarafından öldürüldü.
Dış bağlantılar
- Emiliano Zapata videoları 22 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Emiliano Zapata tam adi Emiliano Zapata Salazar 8 Agustos 1879 Anenecuilco Meksika 10 Nisan 1919 Meksiko 1910 da baslayan Meksika Devrimi nin lideridir Emiliano Zapata sag ve kardesi Eufemio Zapata Gabriel Zapata ve Cleofas Salazar in on cocugundan dokuzuncusu olarak Anenecuicil koyunde dunyaya geldi 17 yasina geldiginde babasini kaybetti ve ailesine bakmak zorunda kaldi Bu siralarda Meksika Porfirio Diaz tarafindan diktatorlukle yonetilmekteydi Zapata nin ailesi Anenecuilco koyundeki pek cok aile gibi varlikli olmamasina ve her an buyuk bir yoksullukla karsi karsiya kalma tehlikelerine ragmen diktatorluk yonetimine boyun egmeyerek topraklarini korumaya devam etti Zapata gosterisli ve zengin gorunumu ile her ne kadar toprak sahiplerine yakin bir izlenim uyandirsa da koyunde saygi duyulan ve hayranlik beslenen biri haline geldi Bu durum onu otuz yasina geldiginde yasadigi koyun koruma komitesinin lideri yapti Bu goreve gelisinden bir yil sonra da Meksika devrimi gerceklesti Zaman icinde yasadigi koyun lideri olmaya baslayan Zapata ciftcilerin haklari icin mucadele vermeye basladi Bariscil yollarla topraklari koylulere yeniden paylastirmak istedi fakat bu konuyla ilgili yillar suren cabalarinin yanitsiz kalmasi uzerine mucadelesini silahlanarak surdurmeye karar verdi 1910 yilina gelindiginde diktator Porfirio Diaz iktidari Francisco I Madero nun adayligiyla tehdit edilmeye basladi Zapata ulkedeki duzenin degismesi icin gercek bir firsat olarak gorulen Modero ile gizli bir ittifak kurdu Bu yillarda ulkedeki huzursuzluk gerilla gruplarinin kurulmasini tetikleyecek noktaya geldi Zapata da Morelos ta kurdugu Ejercito Libertador del Sur un komutanligini ustlendi Mayis 1911 de Pancho Villa ve isyanci koylulerin destegi ile Diaz yonetimi yikildi Francisco I Madero nun yonetiminde bazi yeni toprak reformlari yapildi ancak bu reformlar ve icraatlar Zapata yi tatmin etmedi Ikili arasindaki ittifak 1911 yilinda tamamen sona erdi Bu ittifakin bitmesiyle Zapata Meksika nin en radikal reform plani olan Plan de Ayala yi yaptigi guneybati Puebla daki daglara yerlesti Oaxacali bir anarsist olan dan etkilenen Zapata ilk kez toprak ve ozgurluk sloganini dile getirdi ancak Zapata yi anarsizm ile daha sonra kurdugu ordunun komutanlarindan biri olan Otilio Montano Sanchez adli bir ogretmen tanistirdi Zapata daha sonra Zapatista lari Madero ya karsi olan devrimci bir grup olarak ilan etti Kurdugu ozgurluk ordusunu harekete geciren Zapata eski bir Madero yanlisi olan Pascual Orozco ve Amerika siniri yakinlarinda yasayan Emiliano Vazquez Gomez ile bir ittifak kurdu Sinira yakin yasayan Gomez sayesinde ordusunun silah ihtiyacini karsilayabildi Durumu ogrenen Madero Zapata yi silahsizlanmasi konusunda uyardi ancak Zapata insanlarin haklarinin hemen verilmemesi durumunda silahli mucadeleyi surdurecegini soyledi Daha sonra Madero tarafindan gorevlendirilen pek cok komutanin ikna cabalari da yetersiz kaldi 1913 yilinda Madero nun Victoriano Huerta tarafindan oldurulmesiyle Zapata nin ordusuna olan destek daha da artti ve kuzeyde Pancho Villa nin onderligindeki Villistas grubunun kurulmasina yol acti Huerta hapishanedeyken bir Zapatista nin anlattigi Zapata nin buyuk devrim planina hararetle karsi cikti Huerta nin bu yaklasimi daha sonra Venustiano Carranza adindaki mesrutiyetci bir lider tarafindan bertaraf edildi Bunun ardindan da yeni yonetimi belirlemek icin bir kongre toplandi Zapata katilimcilarin hicbiri secilerek gelmedigi icin bu kongreye katilmayi reddetti ancak incelenmesi ve degerlendirilmesi icin Plan de Ayala kongreye gonderildi Daha sonra kendisini baskan ilan eden Carranza Zapata nin basina koydugu odulle Zapatista lari kendi icinde bolmeye calisti Bu planlariyla Zapata yi alt edemeyen Carranza Zapata yi uzlasmak icin cagirdigi gorusmede kurdugu pusuyla 10 Nisan 1919 da oldurdu Zapata nin olumunden sonra yavas yavas dagilmaya baslayan Zapatista larin bircogu daha sonra orduda ve yonetimde yer aldilar Zapata olumunden sonra da ulkesinin en onemli halk kahramani olarak anilmaya devam etti Zapata nin planladigi devrimin ilk kivilcimlarinin parladigi Chiapas ta bircok cadde sokak ve ilce adi Emiliano Zapata olarak degistirildi Asil amaci yoksul koyluler icin toprak elde etmekti Reformcu lider toprak dagitana kadar Zapata silahlarini birakmadi 1911 de Madero nun yavas ilerleyen reformlarini begenmeyen Zapata denen acil bir toprak reformu belgesi yayinladi 1913 yilinda Madero yu deviren nin otoritesini tanimayan Zapata 1914 te Pancho Villa ile beraber Meksika yi isgal etti 10 Nisan 1919 da Venustiano Carranza tarafindan olduruldu Dis baglantilarEmiliano Zapata videolari 22 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilar