Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zehra Budunç (1896, Selanik - 25 Mayıs 1956, Ankara), Osmanlı-Türk eğitimci ve siyasetçi.
| Zehra Budunç | |
|---|---|
 | |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 5 Ağustos 1946 - 24 Mart 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1946 – Bursa |
| Bursa Belediyesi Başkan Yardımcısı | |
| Görev süresi 17 Kasım 1934 - 29 Mayıs 1940 | |
| Başkan | Cemil Öz |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1896 Selanik, Selanik Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 25 Mayıs 1956 (60 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Vatandaşlığı | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Milliyeti | Türk |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) |
| Bitirdiği okul | Üsküp Rüştiyesi İstanbul Dârülmuallimâtı |
| Mesleği | Öğretmen, siyasetçi |
| Ödülleri | İstiklâl Madalyası |
Millî Mücadele yıllarında Bursa'daki istihbarat faaliyetlerinde etkin rol aldı; savaştan sonra İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi. Bursa'da kurduğu özel okulda öğrenci yetiştirdi. 1934'te Bursa Belediye başkan yardımcılığına getirilerek, Türkiye'nin ilk kadın belediye başkan yardımcısı oldu. 1946-1950 tarihleri arasında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Bursa milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yer aldı.
Yaşamı
1896 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Selanik Vilayeti'nin merkezi Selanik'te doğdu. Babası Mustafa Hakkı Bey, annesi Servet Hanım'dır. 1905'te Üsküp Rüştiyesinden mezun oldu ve genç yaşta muallimlik yapmaya başladı.
Kalkandelen, Tekirdağ, Dedeağaç'ta öğretmenlik ve idarecilik görevlerinde bulundu. Öğretmenlik yaptığı yıllarda Balkan Savaşları'nın başlaması nedeniyle İstanbul'a göç etti. Bursa Muradiye İnas Rüştiyesine tayini çıktı ve Bursa'ya yerleşti.
Eğitimini tamamlayıp öğretmenlik formasyonu almak istediğinden 1915'te işten ayrıldı; dönemin kız öğretmen okulu olan İstanbul Dârülmuallimât'a girdi. Öğrenciliği sırasında başörtüsü takmasının istenmesine karşı çıkan Zehra Hanım, başkaldırısı nedeniyle okuldan uzaklaştırıldı ve eğitimini tamamlayamadı.
1915'te Bursa'daki bir konferansta Halide Edip Hanım ile tanıştı. 1915'te Suriye valisi olan Cemal Paşa'nın isteği ile, Amerikan ve Fransız kolejlerine benzer, Türkçe eğitim veren modern okulların açılması için çalışmak üzere Suriye'ye giden Halide Edip'in yanında Suriye'ye gitti. Bir yıl Beyrut'ta öğretmenlik yaptıktan sonra Bursa'ya geri döndü.
I. Dünya Savaşı yıllarındaki öğretmen açığı nedeniyle Zehra Hanım diploması olmamasına rağmen öğretmenlik mesleğine döndü; Aralık 1917- Mart 1918 arasında Mal Hatun Numune Mektebi'nde görev yaptı.
1919 yılında kardeşi Nâzike, Darülmuallimat'tan arkadaşları Saime ve Leman Hanımlarla birlikte Bursa'nın Reyhan mevkiinde "Bizim Mektep" adında özel bir okul kurdu. Daha sonra Bursalı Şefik Caddesi'ne taşınan mektep, ana, ilk ve orta kısımları içine almaktaydı.
Milli mücadeledeki rolü ve esareti
8 Temmuz 1920 tarihinde Bursa'nın Yunanlar tarafından işgal edilmesinden sonra Bursa'da Garp Cephesi Komutanlığı emrinde istihbarat faaliyetlerinde görev alan Zehra Hanım, işgal altındaki Bursa ile Ankara Hükûmeti arasındaki haberleşmenin sağlanmasında kilit isimlerden birisi oldu. Kurucusu olduğu Bizim Mektep, Bursa'da istihbarat faaliyetlerinin koordine edildiği bir üs olarak kullanıldı ve Ankara'dan gönderilen birçok rütbeli istihbarat subayı mektebin bodrumunda saklandı.
Zehra Hanım, istihbarat faaliyetlerinin Yunanlar tarafından fark edilmesi üzerine tutuklandı; 7 Ekim 1922 tarihinde Yunanistan'a sürgün edildi. Önce Selanik Hapishanesi'ne, ardından Milos (Değirmenlik Adası)'ndaki esir kampına sevk edildi ve yaklaşık bir yıl boyunca esaret hayatı yaşadı. Çok büyük acılar ve işkenceye maruz kalan Zehra Hanım, Türk ve Yunan yetkilileri arasındaki esir değişimi sonrası 7 Mayıs 1923'te Bursa'ya geri döndü ve yeniden Bizim Mektep'in başına geçti.
Zehra Hanım'a, Millî Mücadele'deki istihbarat faaliyetleri için Garp Cephesi Komutanlığı tarafından bir takdirname gönderildi. Ayrıca savaştaki üstün hizmet ve fedakarlıklarından dolayı 10 Ağustos 1927'de İstiklâl Madalyası ile ödüllendirildi.
Bizim Mektep
Zehra Hanım'ın 1919 yılında kurduğu ve 7 Eylül 1922 tarihinde sürgün edilince kapanan Bizim Mektep'i 7 Mayıs 1923'te yeniden kaçtı. Bizim Mektep, Cumhuriyet döneminde desteklenen özel Türk okullarından birisi oldu. Bursa'da üç katlı yarı kagir 12 sınıflı bir binada eğitim verdi. Zehra Hanım mektepte resim, dil, müzik ve spor derslerine büyük önem verdi. Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, karikatürist Cemal Nadir Bey, okulun tanınmış mezunları arasında yer aldı. Cemal Nadir, okulda resim öğretmeni olarak görev yaptı; idari işlerinde de yardımcı oldu.
Zehra Hanım, hükûmetin yardımına rağmen okulun gelirleri giderlerini karşılamadığından 16 Aralık 1929'da okulu kapatmak zorunda kaldı. 1930 yılında Himaye-i Eftal Cemiyeti'nin girişimi ile kurulan çağdaş çocuk bakım evinin müdürlüğünü üstlendi. 1930 belediye seçiminde Bursa meclis üyesi seçildiğinden çocuk bakım evindeki görevini kısa süre sonra bıraktı.
Siyasi görevleri
Meclis üyeliği
Zehra Hanım, 1930'da kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkının verilmesinden sonra Bursa Setbaşı bucağından 13169 numaralı üye olarak Cumhuriyet Halk Fırkası'na kaydoldu. İlk yerel seçimlerde Bursa Belediye Meclisine girdi. ve 1942 yılına kadar üç seçim döneminde meclis üyesi olarak görev yaptı.
Bursa'da İnkişaf İdman Yurdu adlı spor klübüne bağlı olarak 1930'da İnkişaf İdman Yurdu Bandosu'nun kurulmasında, 1931 'deki Menemen Olayı'ndan sonra Bursa'da şehit öğretmen Kubilay'ın adını yaşatmak üzere Kubilayspor adlı bir spor kulübünün kuruluşunda rol oynadı. 1937'de Bursa Belediyesi Müzikevi'nin kuruluşlarında emeği geçti. Bursa'nın işgalden kurtuluş günü ve Cumhuriyet Bayramı gibi vesilelerle Bursa halkına konuşmalar yapan ve çok etkili bir hatip olan Zehra Hanım, cumhuriyet rejimini halka anlatıp benimsetmek üzere CHP tarafından Bursa Halk Hatibi olarak görevlendirildi.
Belediye Başkan yardımcılığı
10 Kasım 1934'te belediyenin yaptığı toplantıda belediye meclis üyeliğinin devam etmesi şartıyla oy çokluğuyla belediye başkanı Cemil Öz'ün yardımcısı olarak seçildi. Böylece Türkiye'de belediye başkan yardımcılığına seçilen ilk kadın oldu. Altı sene aralıksız Bursa Belediye Başkan yardımcılığı görevini sürdürdü. 1940 yılında belediye başkanı olan ile bazı konularda ihtilaf yaşması üzerine sağlık problemleri olduğunu öne sürerek ve parti içinde üyelik vasfını korumak şartıyla 29 Mayıs 1940 tarihinde belediye başkan yardımcılığı görevinden istifa etti.
Diğer görevleri
Son dönem Bursa Vilayet Umumi Meclisine Orhaneli ilçesinden üye olarak seçildi ve bu yerel mecliste de dört yıl çalıştı. Cumhuriyet Halk Partisi üyesi olarak Halkevinde Köycülük ve Yayın komiteleri üyeliği ve başkanlığı, Himaye-i Etfal ve Hilal-i Ahmer dernekleri idare kurulları üyeliği ve ikinci başkanlık görevlerini yürüttü. Bursa Türk Tayyare Cemiyetinde büro şefi olarak çalıştı.
Milletvekilliği
Zehra Hanım, Türkiye'de kadınlara siyasal hakları verildikten sonraki ilk genel seçimler olan 1935 seçimlerinde milletvekili olmak için adaylık başvurusu yapmış ancak aday gösterilmemişti. Cumhuriyetin ilk çok partili seçimi olan 1946 seçimlerinde Bursa'dan CHP milletvekili adayı oldu. 102.384 oy alarak Cumhuriyet Halk Partisi listesinden 8. dönem Bursa milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne girdi.
1946-50 yılları arasında aynı zamanda, TBMM Sayıştay Komisyonunda yer aldı. 1950 genel seçimlerinde tekrar milletvekili adayı olmak için bavurdu fakat aday gösterilmedi.
Özel hayatı ve ölümü
Hiç evlenmeyen Budunç, aktif siyaseti bıraktıktan sonra İstanbul Büyükada'ya yerleşti.Melankoli hastalığına yakalanan Zehra Budunç, 25 Mayıs 1956 tarihinde 60 yaşında Ankara'da öldü. Cenazesi Hacı Bayram Camii'nde düzenlenen törenin ardından defnedildi. Gazeteci ve yazar Yılmaz Akkılıç, "Kurtuluş Savaşı'nda Bursa" adlı eserinde Budunç'un mide ülseri olduğundan bahsetmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m Döğer, Mine. Osmanlıdan Cumhuriyete Bursa`da öncü bir kadın: Zehra Budunç. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.[]
- ^ Burian, Orhan (2006). Mektuplar. Yapı Kredi Yayınları. s. 17-18. ISBN . 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ a b c Mustafa Çufalı (2012). TÜRK PARLAMENTO TARİHİ VIII. DÖNEM (1946–1950) (PDF). Türkiye Büyük Millet Meclisi. s. 259. ISBN . 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ a b c "BUDUNÇ, Zehra | bgc.org.tr". Bursa Gezeteciler Cemiyeti. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ "TÜRK PARLAMENTO TARİHİNDE KADIN PARLAMENTERLER 1935-2009" (PDF). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi. 2009. s. 119-120. 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zehra Budunc 1896 Selanik 25 Mayis 1956 Ankara Osmanli Turk egitimci ve siyasetci Zehra BuduncTurkiye Buyuk Millet Meclisi 8 Donem MilletvekiliGorev suresi 5 Agustos 1946 24 Mart 1950Secim bolgesi 1946 BursaBursa Belediyesi Baskan YardimcisiGorev suresi 17 Kasim 1934 29 Mayis 1940Baskan Cemil OzKisisel bilgilerDogum 1896 Selanik Selanik Vilayeti Osmanli ImparatorluguOlum 25 Mayis 1956 60 yasinda Ankara TurkiyeVatandasligi Osmanli Imparatorlugu TurkiyeMilliyeti TurkPartisi Cumhuriyet Halk Partisi CHP Bitirdigi okul Uskup Rustiyesi Istanbul DarulmuallimatiMeslegi Ogretmen siyasetciOdulleri Istiklal Madalyasi Milli Mucadele yillarinda Bursa daki istihbarat faaliyetlerinde etkin rol aldi savastan sonra Istiklal Madalyasi ile odullendirildi Bursa da kurdugu ozel okulda ogrenci yetistirdi 1934 te Bursa Belediye baskan yardimciligina getirilerek Turkiye nin ilk kadin belediye baskan yardimcisi oldu 1946 1950 tarihleri arasinda Cumhuriyet Halk Partisi CHP Bursa milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde yer aldi Yasami1896 yilinda Osmanli Imparatorlugu na bagli Selanik Vilayeti nin merkezi Selanik te dogdu Babasi Mustafa Hakki Bey annesi Servet Hanim dir 1905 te Uskup Rustiyesinden mezun oldu ve genc yasta muallimlik yapmaya basladi Kalkandelen Tekirdag Dedeagac ta ogretmenlik ve idarecilik gorevlerinde bulundu Ogretmenlik yaptigi yillarda Balkan Savaslari nin baslamasi nedeniyle Istanbul a goc etti Bursa Muradiye Inas Rustiyesine tayini cikti ve Bursa ya yerlesti Egitimini tamamlayip ogretmenlik formasyonu almak istediginden 1915 te isten ayrildi donemin kiz ogretmen okulu olan Istanbul Darulmuallimat a girdi Ogrenciligi sirasinda basortusu takmasinin istenmesine karsi cikan Zehra Hanim baskaldirisi nedeniyle okuldan uzaklastirildi ve egitimini tamamlayamadi 1915 te Bursa daki bir konferansta Halide Edip Hanim ile tanisti 1915 te Suriye valisi olan Cemal Pasa nin istegi ile Amerikan ve Fransiz kolejlerine benzer Turkce egitim veren modern okullarin acilmasi icin calismak uzere Suriye ye giden Halide Edip in yaninda Suriye ye gitti Bir yil Beyrut ta ogretmenlik yaptiktan sonra Bursa ya geri dondu I Dunya Savasi yillarindaki ogretmen acigi nedeniyle Zehra Hanim diplomasi olmamasina ragmen ogretmenlik meslegine dondu Aralik 1917 Mart 1918 arasinda Mal Hatun Numune Mektebi nde gorev yapti 1919 yilinda kardesi Nazike Darulmuallimat tan arkadaslari Saime ve Leman Hanimlarla birlikte Bursa nin Reyhan mevkiinde Bizim Mektep adinda ozel bir okul kurdu Daha sonra Bursali Sefik Caddesi ne tasinan mektep ana ilk ve orta kisimlari icine almaktaydi Milli mucadeledeki rolu ve esareti 8 Temmuz 1920 tarihinde Bursa nin Yunanlar tarafindan isgal edilmesinden sonra Bursa da Garp Cephesi Komutanligi emrinde istihbarat faaliyetlerinde gorev alan Zehra Hanim isgal altindaki Bursa ile Ankara Hukumeti arasindaki haberlesmenin saglanmasinda kilit isimlerden birisi oldu Kurucusu oldugu Bizim Mektep Bursa da istihbarat faaliyetlerinin koordine edildigi bir us olarak kullanildi ve Ankara dan gonderilen bircok rutbeli istihbarat subayi mektebin bodrumunda saklandi Zehra Hanim istihbarat faaliyetlerinin Yunanlar tarafindan fark edilmesi uzerine tutuklandi 7 Ekim 1922 tarihinde Yunanistan a surgun edildi Once Selanik Hapishanesi ne ardindan Milos Degirmenlik Adasi ndaki esir kampina sevk edildi ve yaklasik bir yil boyunca esaret hayati yasadi Cok buyuk acilar ve iskenceye maruz kalan Zehra Hanim Turk ve Yunan yetkilileri arasindaki esir degisimi sonrasi 7 Mayis 1923 te Bursa ya geri dondu ve yeniden Bizim Mektep in basina gecti Zehra Hanim a Milli Mucadele deki istihbarat faaliyetleri icin Garp Cephesi Komutanligi tarafindan bir takdirname gonderildi Ayrica savastaki ustun hizmet ve fedakarliklarindan dolayi 10 Agustos 1927 de Istiklal Madalyasi ile odullendirildi Bizim Mektep Zehra Hanim in 1919 yilinda kurdugu ve 7 Eylul 1922 tarihinde surgun edilince kapanan Bizim Mektep i 7 Mayis 1923 te yeniden kacti Bizim Mektep Cumhuriyet doneminde desteklenen ozel Turk okullarindan birisi oldu Bursa da uc katli yari kagir 12 sinifli bir binada egitim verdi Zehra Hanim mektepte resim dil muzik ve spor derslerine buyuk onem verdi Sumerolog Muazzez Ilmiye Cig karikaturist Cemal Nadir Bey okulun taninmis mezunlari arasinda yer aldi Cemal Nadir okulda resim ogretmeni olarak gorev yapti idari islerinde de yardimci oldu Zehra Hanim hukumetin yardimina ragmen okulun gelirleri giderlerini karsilamadigindan 16 Aralik 1929 da okulu kapatmak zorunda kaldi 1930 yilinda Himaye i Eftal Cemiyeti nin girisimi ile kurulan cagdas cocuk bakim evinin mudurlugunu ustlendi 1930 belediye seciminde Bursa meclis uyesi secildiginden cocuk bakim evindeki gorevini kisa sure sonra birakti Siyasi gorevleriMeclis uyeligi Zehra Hanim 1930 da kadinlara belediye secimlerinde secme ve secilme hakkinin verilmesinden sonra Bursa Setbasi bucagindan 13169 numarali uye olarak Cumhuriyet Halk Firkasi na kaydoldu Ilk yerel secimlerde Bursa Belediye Meclisine girdi ve 1942 yilina kadar uc secim doneminde meclis uyesi olarak gorev yapti Bursa da Inkisaf Idman Yurdu adli spor klubune bagli olarak 1930 da Inkisaf Idman Yurdu Bandosu nun kurulmasinda 1931 deki Menemen Olayi ndan sonra Bursa da sehit ogretmen Kubilay in adini yasatmak uzere Kubilayspor adli bir spor kulubunun kurulusunda rol oynadi 1937 de Bursa Belediyesi Muzikevi nin kuruluslarinda emegi gecti Bursa nin isgalden kurtulus gunu ve Cumhuriyet Bayrami gibi vesilelerle Bursa halkina konusmalar yapan ve cok etkili bir hatip olan Zehra Hanim cumhuriyet rejimini halka anlatip benimsetmek uzere CHP tarafindan Bursa Halk Hatibi olarak gorevlendirildi Belediye Baskan yardimciligi 10 Kasim 1934 te belediyenin yaptigi toplantida belediye meclis uyeliginin devam etmesi sartiyla oy cokluguyla belediye baskani Cemil Oz un yardimcisi olarak secildi Boylece Turkiye de belediye baskan yardimciligina secilen ilk kadin oldu Alti sene araliksiz Bursa Belediye Baskan yardimciligi gorevini surdurdu 1940 yilinda belediye baskani olan ile bazi konularda ihtilaf yasmasi uzerine saglik problemleri oldugunu one surerek ve parti icinde uyelik vasfini korumak sartiyla 29 Mayis 1940 tarihinde belediye baskan yardimciligi gorevinden istifa etti Diger gorevleri Son donem Bursa Vilayet Umumi Meclisine Orhaneli ilcesinden uye olarak secildi ve bu yerel mecliste de dort yil calisti Cumhuriyet Halk Partisi uyesi olarak Halkevinde Koyculuk ve Yayin komiteleri uyeligi ve baskanligi Himaye i Etfal ve Hilal i Ahmer dernekleri idare kurullari uyeligi ve ikinci baskanlik gorevlerini yuruttu Bursa Turk Tayyare Cemiyetinde buro sefi olarak calisti Milletvekilligi Zehra Hanim Turkiye de kadinlara siyasal haklari verildikten sonraki ilk genel secimler olan 1935 secimlerinde milletvekili olmak icin adaylik basvurusu yapmis ancak aday gosterilmemisti Cumhuriyetin ilk cok partili secimi olan 1946 secimlerinde Bursa dan CHP milletvekili adayi oldu 102 384 oy alarak Cumhuriyet Halk Partisi listesinden 8 donem Bursa milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi ne girdi 1946 50 yillari arasinda ayni zamanda TBMM Sayistay Komisyonunda yer aldi 1950 genel secimlerinde tekrar milletvekili adayi olmak icin bavurdu fakat aday gosterilmedi Ozel hayati ve olumuHic evlenmeyen Budunc aktif siyaseti biraktiktan sonra Istanbul Buyukada ya yerlesti Melankoli hastaligina yakalanan Zehra Budunc 25 Mayis 1956 tarihinde 60 yasinda Ankara da oldu Cenazesi Haci Bayram Camii nde duzenlenen torenin ardindan defnedildi Gazeteci ve yazar Yilmaz Akkilic Kurtulus Savasi nda Bursa adli eserinde Budunc un mide ulseri oldugundan bahsetmistir Kaynakca a b c d e f g h i j k l m Doger Mine Osmanlidan Cumhuriyete Bursa da oncu bir kadin Zehra Budunc Bolu Abant Izzet Baysal Universitesi Erisim tarihi 3 Haziran 2022 olu kirik baglanti Burian Orhan 2006 Mektuplar Yapi Kredi Yayinlari s 17 18 ISBN 978 975 08 1106 7 4 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2022 a b c Mustafa Cufali 2012 TURK PARLAMENTO TARIHI VIII DONEM 1946 1950 PDF Turkiye Buyuk Millet Meclisi s 259 ISBN 978975 6226988 1 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Haziran 2022 a b c BUDUNC Zehra bgc org tr Bursa Gezeteciler Cemiyeti 12 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2022 TURK PARLAMENTO TARIHINDE KADIN PARLAMENTERLER 1935 2009 PDF Ankara Turkiye Buyuk Millet Meclisi 2009 s 119 120 11 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Haziran 2022