Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stratigrafi, katmanbilim ya da tabakabilim. Yerkabuğunun kısımları olarak ele alınan tabakalı kayaların formasyonlardan, bileşimlerden, istiflenmelerden ve korelasyonlarından söz açan jeoloji koludur. Bir alan veya bölgedeki kayaların nitelik, kalınlık, istiflenme, yaş ve korelasyon yönlerinden ele alan tasvirci jeoloji bölümüdür.
Tarihsel Gelişimi
, De Solido adlı kitabında bu üç prensibe yer vererek konuyu başlatmıştır.
- Süperpozisyon: Üst tabakalar alt tabakalardan sonra oluşmuştur.
- Orijinal Yataylık: Tabakalar depolandığında yatay pozisyondadır.
- Yanal Devamlılık: Her tabaka bir engel onu durdurana kadar yatay olarak genişler.
William Smith, stratigrafiyi ilk 1790’lı yıllarda ve 19. yüzyıl başlarında pratik amaçlı kullanmıştır. Tabaka Smith adıyla anılan Smith, İngiltere’nin ilk jeolojik haritasını çizmiştir. Aynı tabakaların değişik yerlerde olduğunu fosiller ile anlaşılabileceğini göstermiştir. Örnekleri alarak, tabaka pozisyonlarını haritalayıp, tabakaların dikey genişlemelerini not alarak, kesit ve tablolarını çıkarmıştır.
Smith incelediği tabakalardan büyük bir miktar fosil koleksiyonu oluşturmuştur. En önemli buluşu, Fauna Ardalanması Kuralı: Sedimanter kayaçlardaki fosillerin varlığına dayanan bir kuraldır. Sedimanter kayaç tabakaları fosilleşmiş flora ve fauna barındırır. Bu fosiller birbirini dikey olarak belirli ve güvenilir bir şekilde takip ederek geniş yatay uzaklıktan görülebilir.
Canlılar aynı zaman periyodunda dünya çapında yer aldıklarından, bunların varlığı veya yokluğu içinde bulundukları kayaçların göreli olarak yaşlandırılmasında kullanılabilir. Fosilleşmenin tam olarak belirlenememesi, fosil tiplerinin yanal olarak değişim sunması ve tüm fosillerin aynı zaman içinde dünya çapında bulunmaması bu kuralın zorluklarındandır.
Litostratigrafi
Litostratigrafi, kayaçların fiziksel çeşitleri ve yer yer değişimlerini ele alır. Kayaçlardaki değişim, çevredeki çökellere etki eder. Stratigrafinin temel kavramlarından biri de Süperpozisyon kanununda derlenip bozulmamış stratigrafik sırada en yaşlı tabakanın bu dizinin tabanında oluştuğunu söyler.
Biostratigrafi
Çökel kayaçların hayvan ve bitki fosilleri kullanılarak yaşlandırma ve karşılaştırmaları olarak tanımlanır. Kuvaterner sırasında karasal bitki ve hayvanların neredeyse sürekli değişmesi gerçeği, stratigrafik istifin karşılaştırılabilmesi, biyostratigrafik yaşlandırmaya iyi bir temel sağlamaktadır. Ancak, biyostratigrafi göreceli bir yaşlandırma yöntemidir ve biyostratigrafik zonlara veya olaylara sayısal yaş verilmeden önce bağımsız olarak sayısız tarifleme yöntemleriyle kalibre edilmelidir.
Kronostratigrafi
Kronostratigrafi, kayaç kütlelerinin göreceli yaş ilişkilerini ele alan stratigrafinin bir parçasıdır ve birimi jeolojik zamanın belirli bir aralığında oluşan bir kayaç kütlesidir. Kronostratigrafi’nin en büyük amacı, kayaçların yer değişiminin sırasını ve bütün kayaçların yer değişim zamanını belli jeolojik bölge ve dünyanın jeolojik geçmişinde ayarlamaktır.
Manyetostratigrafi
Manyetostratigrafi, manyetik kutup terslenmelerinden yola çıkarak çökel ve volkanik istiflerin karşılaştırılmasında kullanılan bir yöntemdir. Yöntem, kesit boyunca ölçülen aralıklara yönelik örnekler toplayarak çalışmaktadır. Tortullar, dünyanın o zamandaki manyetik alanın polaritesine göre çökeldiğinden, örneklerin kendi karakteristik mıknatıslanmalarını belirlemek için analiz etmektedir. Volkanik kayaçlar sıcaklık mıknatıslanması kazanırken, çökeller ise çökelme mıknatıslanması kazanır ve her ikisi de oluşumları sırasında yeryüzünün manyetik alan yönünü yansıtır.
İklim Stratigrafisi
Stratigrafinin bu özelliği kuvaterner çalışmalarında yaşamsal öneme sahip olmasına karşın birçok stratigrafi komitesi tarafından göz ardı edilmiştir. İklim stratigrafisinin birimleri kuvaternerin en bölgesel birimidir. Temel birim jeolojik-iklim birimidir. Kuvaternerin yaşlı çökel istifleri özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika’daki buzul çökelleri sayesinde iklimsel değişimlerin temelinde Fanerozoik’in diğer bölümlerine göre daha iyi kurgulanmıştır. Bu yaklaşım, önceki çalışmacılar tarafından karasal çökeller için uyarlanmıştır.
Kaynakça
- ^ Kazancı, N. ve Gürbüz, A. (Ed.) 2012. Kuvaterner Yayınları No:350,570 s. .
- ^ Martinsen, O. J. et al. (1999) "Cenozoic development of the Norwegian margin 60–64N: sequences and sedimentary response to variable basin physiography and tectonic setting" pp. 293–304 In Fleet, A. J. and Boldy, S. A. R. (editors) (1999) Petroleum Geology of Northwest Europe Geological Society, London, page 295 4 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
- Christopherson, R. W., 2008. Geosystems: An Introduction to Physical Geography, 7th ed., New York: Pearson Prentice-Hall.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Stratigrafi katmanbilim ya da tabakabilim Yerkabugunun kisimlari olarak ele alinan tabakali kayalarin formasyonlardan bilesimlerden istiflenmelerden ve korelasyonlarindan soz acan jeoloji koludur Bir alan veya bolgedeki kayalarin nitelik kalinlik istiflenme yas ve korelasyon yonlerinden ele alan tasvirci jeoloji bolumudur Guneydogu Utah daki Colorado Platosunda Permiyen zamaninda olusmus bir kayac formasyonuTarihsel GelisimiWilliam Smith in fosillere dayanarak kayaclarin katmanlarini belirlemesi De Solido adli kitabinda bu uc prensibe yer vererek konuyu baslatmistir Superpozisyon Ust tabakalar alt tabakalardan sonra olusmustur Orijinal Yataylik Tabakalar depolandiginda yatay pozisyondadir Yanal Devamlilik Her tabaka bir engel onu durdurana kadar yatay olarak genisler William Smith stratigrafiyi ilk 1790 li yillarda ve 19 yuzyil baslarinda pratik amacli kullanmistir Tabaka Smith adiyla anilan Smith Ingiltere nin ilk jeolojik haritasini cizmistir Ayni tabakalarin degisik yerlerde oldugunu fosiller ile anlasilabilecegini gostermistir Ornekleri alarak tabaka pozisyonlarini haritalayip tabakalarin dikey genislemelerini not alarak kesit ve tablolarini cikarmistir Smith inceledigi tabakalardan buyuk bir miktar fosil koleksiyonu olusturmustur En onemli bulusu Fauna Ardalanmasi Kurali Sedimanter kayaclardaki fosillerin varligina dayanan bir kuraldir Sedimanter kayac tabakalari fosillesmis flora ve fauna barindirir Bu fosiller birbirini dikey olarak belirli ve guvenilir bir sekilde takip ederek genis yatay uzakliktan gorulebilir Canlilar ayni zaman periyodunda dunya capinda yer aldiklarindan bunlarin varligi veya yoklugu icinde bulunduklari kayaclarin goreli olarak yaslandirilmasinda kullanilabilir Fosillesmenin tam olarak belirlenememesi fosil tiplerinin yanal olarak degisim sunmasi ve tum fosillerin ayni zaman icinde dunya capinda bulunmamasi bu kuralin zorluklarindandir Arjantin de bir kayac kesitiLitostratigrafiLitostratigrafi kayaclarin fiziksel cesitleri ve yer yer degisimlerini ele alir Kayaclardaki degisim cevredeki cokellere etki eder Stratigrafinin temel kavramlarindan biri de Superpozisyon kanununda derlenip bozulmamis stratigrafik sirada en yasli tabakanin bu dizinin tabaninda olustugunu soyler BiostratigrafiCokel kayaclarin hayvan ve bitki fosilleri kullanilarak yaslandirma ve karsilastirmalari olarak tanimlanir Kuvaterner sirasinda karasal bitki ve hayvanlarin neredeyse surekli degismesi gercegi stratigrafik istifin karsilastirilabilmesi biyostratigrafik yaslandirmaya iyi bir temel saglamaktadir Ancak biyostratigrafi goreceli bir yaslandirma yontemidir ve biyostratigrafik zonlara veya olaylara sayisal yas verilmeden once bagimsiz olarak sayisiz tarifleme yontemleriyle kalibre edilmelidir Kibris ta sedimanter tabakalasmayi gosteren kirectasiKronostratigrafiKronostratigrafi kayac kutlelerinin goreceli yas iliskilerini ele alan stratigrafinin bir parcasidir ve birimi jeolojik zamanin belirli bir araliginda olusan bir kayac kutlesidir Kronostratigrafi nin en buyuk amaci kayaclarin yer degisiminin sirasini ve butun kayaclarin yer degisim zamanini belli jeolojik bolge ve dunyanin jeolojik gecmisinde ayarlamaktir ManyetostratigrafiManyetostratigrafi manyetik kutup terslenmelerinden yola cikarak cokel ve volkanik istiflerin karsilastirilmasinda kullanilan bir yontemdir Yontem kesit boyunca olculen araliklara yonelik ornekler toplayarak calismaktadir Tortullar dunyanin o zamandaki manyetik alanin polaritesine gore cokeldiginden orneklerin kendi karakteristik miknatislanmalarini belirlemek icin analiz etmektedir Volkanik kayaclar sicaklik miknatislanmasi kazanirken cokeller ise cokelme miknatislanmasi kazanir ve her ikisi de olusumlari sirasinda yeryuzunun manyetik alan yonunu yansitir Iklim StratigrafisiStratigrafinin bu ozelligi kuvaterner calismalarinda yasamsal oneme sahip olmasina karsin bircok stratigrafi komitesi tarafindan goz ardi edilmistir Iklim stratigrafisinin birimleri kuvaternerin en bolgesel birimidir Temel birim jeolojik iklim birimidir Kuvaternerin yasli cokel istifleri ozellikle Avrupa ve Kuzey Amerika daki buzul cokelleri sayesinde iklimsel degisimlerin temelinde Fanerozoik in diger bolumlerine gore daha iyi kurgulanmistir Bu yaklasim onceki calismacilar tarafindan karasal cokeller icin uyarlanmistir Kaynakca Kazanci N ve Gurbuz A Ed 2012 Kuvaterner Yayinlari No 350 570 s ISBN 978 605 136 056 0 Martinsen O J et al 1999 Cenozoic development of the Norwegian margin 60 64N sequences and sedimentary response to variable basin physiography and tectonic setting pp 293 304 In Fleet A J and Boldy S A R editors 1999 Petroleum Geology of Northwest Europe Geological Society London page 295 4 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 1 86239 039 3 Christopherson R W 2008 Geosystems An Introduction to Physical Geography 7th ed New York Pearson Prentice Hall ISBN 978 0 13 600598 8