Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erich Alfred 'Bubi' Hartmann (19 Nisan 1922; , Württemberg - 20 Eylül 1993; , Baden-Württemberg), II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası Hava Kuvvetleri'nde Luftwaffe pilotu ve Batı Almanya'da 'nin hava subayı (albay). Sadece Alman savaş tarihinin değil, dünya savaş tarihinin de en çok uçak düşüren pilotu ünvanına sahiptir.
| Erich Hartmann | |
|---|---|
 Erich Hartmann | |
| Lakabı | Bubi |
| Doğum | 19 Nisan 1922 , Württemberg |
| Ölüm | 20 Eylül 1993 (71 yaşında) , Baden-Württemberg |
| Bağlılığı |
|
| Branşı |  Luftwaffe |
| Hizmet yılları | 1940-1945 1956-1970 |
| Rütbesi | Yüzbaşı Albay |
| Komutası | , |
| Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı |
| Ödülleri |     |
Hayatı
Hartmann, 1922'de doktor Alfred Erich Hartmann ve eşi Elisabeth Wilhelmine Machtholf oğlu olarak doğdu. Babası I. Dünya Savaşı'nın yaralarını saran ve ekonomik olarak çöken Almanya'da iş imkânı bulamayınca Çin'e gitti. Hartmann'ın çocukluğunun bir kısmı burada geçti. 1928'de Çin'de iç savaş başlayınca tekrar Almanya'ya döndüler.
Sırasıyla; 'taki (1928 - 1932), Böblingen'deki Gymnasium (1932 - 1936), Rottweil'deki National Political Institutes of Education'da (1936 - 1937) ve 'daki Gymnasium'da eğitim gördü. İlk uçuş tecrübesini de eğitim hayatı zamanında Luftwaffe'nin düzenlediği bir kursta planör kullanmayı öğrenerek yaşadı. 1939 yılında ise buradan pilotluk lisansını aldı.
Hartmann, Luftwaffe için pek çok cephede görev almıştır ki özellikle de Doğu Cephesi'nde savaşmıştır. Savaş tarihinin en fazla düşman uçağı düşüren pilotudur. Messerschmitt Bf 109'larda uçmuştur. Resmî olarak 352 düşman uçağı düşürmüştür. 1945 - 1956 yılları arasında Sovyetler Birliği'nde savaş esiri olarak kaldı. 1956 yılında serbest bırakılıp Batı Almanya'ya döndü. 1959 yılında yeni kurulan 'nde görev alarak albaylığa kadar yükseldi.
Dostları tarafından "Bubi", "Almanya'nın sarışın şövalyesi" olarak anılırdı. Sovyet pilotlar tarafından "kara şeytan" diye adlandırılmıştı. Savaş tarihinde en çok uçak düşüren pilot olarak bilinir (352 hava çatışma zaferi). Savaşta 5'ten fazla uçağı düşüren pilotlara Ace pilot (iskambilde en büyük kâğıt "A") denir. Hartmann dünya tarihindeki 1 numaralı Ace pilot'tur. Hartmann'a atfedilen 352 zaferin büyük çoğunluğu bugünkü Ukrayna'da yaşanmıştır. Hemen tüm başarılı uçuşlarında Messerschmitt Bf 109 G-6 ("Karaya 1") uçağını kullanmıştır. 352 zaferin büyüklüğü şöyle anlatılabilir: Bugün orta ölçeğin üzerinde bir Avrupa ülkesinin 400 ila 500 arasında bir avcı uçağı filosu olacaktır. Bu da demektir ki Hartmann tek başına neredeyse bir hava kuvvetlerinin saldırı filosunu yok etmiş sayılabilir.
Fotoğrafta boynunda görülen madalya, 1. sınıf Alman Demir Haç nişanının Şövalye sınıfıdır, nişana ayrıca meşe yaprağı, kılıç ve pırlanta eklenmiştir ki II. Dünya Savaşı'nda Alman Ordusunda alınabilecek en yüksek madalyadan bir öncekidir ve sadece 27 tane verilmiştir.
Kariyeri
Hartman'ın askerî kariyeri, 1 Ekim 1940'ta Luftwaffe'nin 'deki 10. Hava Alayı'na katılmasıyla başlamıştır. 1 Mart 1941'de ilk kez yardımlı uçuşunu, bundan altı hafta sonra da yardımsız solo uçuşunu gerçekleştirdi. Ekim 1941'de temel uçuş eğitimini tamamlayarak, 21 Kasım 1941'de avcı pilot eğitimi almak üzere 'taki askerî birliğe katıldı. Burada hava mücadelesi teknikleri ve uçak silahları konusunda eğitim aldı. 31 Ocak 1942'de buradaki eğitimini de tamamlayan Hartmann, 1 Mart 1942 ile 20 Ağustos 1942 tarihleri arasında 'teki birlikte Messerschmitt Bf 109'un pilotluk eğitimini aldı.
II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra Hartmann, Ekim 1942'de Doğu Cephesi'ne (Bknz. Barbarossa Harekâtı) gönderildi. Asıl uçağı Messerschmitt Bf 109 olmasına rağmen o da diğer pilotlar gibi bugün Ukrayna'da bulunan Mariupol'daki üsse Junkers Ju 87 Stuka sevkiyatına katıldı. Burada uçağındaki bir fren arızası nedeniyle savaştaki ilk kazasını yaptı. Daha sonrasında binbaşı komutasındaki bir birliğe atandı. Burada , ve gibi pilotlarla birlikte uçtu. Alfred Grislawski, savaş taktikleri konusunda zayıf olsa da Hartmann'ın büyük bir yetenek olduğunu bu birlikte keşfetti. Diğer bir hocası ise ona kariyerinde zirveye ulaşacağı savaş taktiğini öğretti: Gör - Karar ver - Saldır - Yok et.
Savaş içindeki ilk uçuş görevini refakatinde yerine getirdi. Bu uçuş esnasında on tane Rus uçağıyla karşılaşmışlar, Hartmann bunları vurabileceği hırsıyla uçuş lideri Roßmann'dan ayrılmış, bir düşman uçağının peşine takılmış ama bu Rus uçağını vuramadığı gibi çarpışmadan da son anda kurtulmuştur. Daha sonra ise azalan yakıtı nedeniyle üssüne geri dönmüştür. Bu emirsiz hareketi için ise 3 gün hapis cezası almıştır. Bu olaydan sonra ise Hartmann'a Almancada genç, toy ve acemi erkek anlamında Bubi takma adı verilerek as pilotlardan biri olan 'nin emrine verildi. 25 Mayıs 1943'te bir hava muharebesi sırasında, bir Lavochkin La-5 ile çarpışmış fakat uçağını yere indirmeyi başarmıştır. 7 Mayıs'ta Kursk Muharebesi esnasında ise 7 Rus uçağını düşürdü. Ağustos 1943'e kadar ise Hatmann, 90 hava zaferi kazanmıştı. Ama 17 Ağustos 1943'te bir Rus İl-2 ile girdiği çatışmada yara alarak Rus cephesine inmek zorunda kaldı. Yaralı olarak Rus askerlerinin eline geçti. Fakat yaralı hâlde taşınırken kaçmayı başardı. 1943 Eylül ayında ise Staffelkapitän (Binbaşı) rütbesine terfi etti. Ekim 1943 tarihi itibarıyla kazandığı hava zaferi 148 iken yıl sonunda bu sayı 159'a ulaştı. Mart 1944'te hava zaferi sayısı 202 oldu ve Hartmann Alman komuta kademesinin olduğu kadar Rus komutanların da dikkatini çekmiş bulunuyordu. Kellesine 10.000 ruble ödül konulan Hartmann'ın Rus pilotlar arasındaki lakabı Kara Şeytan'dı ki bu lakabı uçağının kaputunda bulunan bir siyah lale resminden ötürü almıştır. Mart 1944'te Hartmann, Gerhard Barkhorn, ve ile birlikte Hitler'in Berghof adı verilen rezidansına davet edildi. Burada 1. sınıf ödüllendirildi. Mayıs 1944'te ise Amerikanların Alman petrol sahası 'ye saldırı planlaması üzerine Romanya'da görev aldı. Burada da Amerikan P-51 Mustang uçaklarına göz açtırmadı. Haziran ayında 7, Temmuz ayında ise 2 P-51 düşürdü. 17 Ağustos 1944 itibarıyla 274 zaferle Gerhard Barkhorn'u geride bırakarak Luftwaffe'nin en iyi pilotu ünvanına sahip oldu.
Savaş bittiğinde 352 hava zaferi ile dünyada en çok uçak düşürmüş avcı pilotu olma ünvanını ele geçirmiştir. Bu rekor hâlen kırılamamıştır.
Savaş sonrası ve esaret yılları
Hartmann, savaşın sonunda JG 52 I. Gruppenkommandeur (Grup komutanı) olarak, ABD 90. Piyade Tümenine teslim olmayı seçmiştir. Esareti sırasında Hartmann, 24 Aralık 1949 tarihinde tutuklandı ve üç gün sonra 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Haziran 1951 yılında anti-Sovyet grubunun sözde üyesi olarak mahkûm edildi. Sovyetler tarafından savaş suçlarıyla suçlandı. Özellikle Briansk köyünde "780 Sovyet sivilin kasıtlı öldürülmesi", 23 Mayıs 1943 tarihinde bir "ekmek fabrikasına" saldırısı ve 345 "pahalı" Sovyet uçağının yok edilmesi ile ilgili suçlandı.Novoçerkassk'taki kampa transfer oldu ve tecritte beş ay geçirdi. Sonunda bir mahkemeye verildi, ancak cezası onaylandı. Daha sonra başka bir kampa, Ural Dağları'ndakiDiaterka'ya gönderildi.
1955 yılında, Hartmann'ın annesi özgürlüğüne kavuşabilmesi için yeni Batı Almanya Şansölyesi Konrad Adenauer'e mektup yazdı. Batı Almanya ve Sovyetler Birliği arasında ticaret anlaşmasına varıldı ve Hartmann bir olarak, 16.000 Alman askerî personel ile birlikte Sovyet savaş esiri kamplarında 10 buçuk yıl geçirdikten sonra serbest bırakıldı. Batı Almanya'ya döndü, eşi Ursula ile yeniden bir araya geldi.
Esaretten sonraki yaşamı
Erich Hartmann, yeni Alman Hava Kuvvetlerinde görev alarak ilk avcı filosunun kurulmasında başrolü oynamıştır. Daha sonra F-104 alımına karşı çıkmasıyla (Hava Kuvvetlerinin bu jete hazır olmadığını düşünüyordu) üstleriyle arası açılmış, aileden gelen kalıtsal ciğer ve kalp rahatsızlıklarını bahane ederek görevinden ayrılmıştır. Askerlikten emekli olduktan sonra, 1971-1974 tarihleri arası Bonn yakınlarındaki Hangelar'da bir uçuş eğitmeni olarak çalıştı ve aynı zamanda "Dolfo" Galland ile bir akrobasi ekibi ile uçtu.
Kendisi ile yapılan bir söyleşide kendisine sorulan en iyi pilot kimdir sorusuna, ''En iyi pilot kesinlikle kendisinin olmadığı'' cevabını vermiştir. Manfred von Richthofen'a ise çok büyük bir hayranlık duyduğunu belirtmiştir. Hans-Joachim Marseille'nin ise kendisinden çok daha yetenekli olduğunu fakat disiplinsizliğinin kurbanı olduğunu söylemiştir.
Erich Hartmann, 1993'te 71 yaşında 'ta ölmüştür.
Ocak 1997 yılında, Rusya hükûmeti, Sovyetler Birliği'nin yasal halefi olarak hareket ile, savaş suçlarından mahkûmiyetinin hukuka aykırı olduğunu kabul ederek Hartmann'ı temize çıkartmıştır.
Özel hayatı
Erich Hartmann'ın uzun hapis hayatı sırasında, oğlu, Erich-Peter, 1945 yılında doğdu ve babasını hiç göremeden, 1948 yılında üç yaşındayken öldü. Hartmann'ın, daha sonra 23 Şubat 1957 doğumlu bir kızı oldu.
Kaynakça
- , , The Blond Knight of Germany
Dış bağlantılar
- luftwaffe.cz 20 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- acepilots.com 17 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 2worldwar2.com 17 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Erich Alfred Bubi Hartmann 19 Nisan 1922 Wurttemberg 20 Eylul 1993 Baden Wurttemberg II Dunya Savasi nda Nazi Almanyasi Hava Kuvvetleri nde Luftwaffe pilotu ve Bati Almanya da nin hava subayi albay Sadece Alman savas tarihinin degil dunya savas tarihinin de en cok ucak dusuren pilotu unvanina sahiptir Erich HartmannErich HartmannLakabiBubiDogum19 Nisan 1922 1922 04 19 WurttembergOlum20 Eylul 1993 71 yasinda Baden WurttembergBagliligiNazi Almanyasi 1945 e kadar Bati AlmanyaBransiLuftwaffeHizmet yillari1940 1945 1956 1970RutbesiYuzbasi AlbayKomutasi Catisma savaslariII Dunya SavasiOdulleriHayatiHartmann 1922 de doktor Alfred Erich Hartmann ve esi Elisabeth Wilhelmine Machtholf oglu olarak dogdu Babasi I Dunya Savasi nin yaralarini saran ve ekonomik olarak coken Almanya da is imkani bulamayinca Cin e gitti Hartmann in cocuklugunun bir kismi burada gecti 1928 de Cin de ic savas baslayinca tekrar Almanya ya donduler Sirasiyla taki 1928 1932 Boblingen deki Gymnasium 1932 1936 Rottweil deki National Political Institutes of Education da 1936 1937 ve daki Gymnasium da egitim gordu Ilk ucus tecrubesini de egitim hayati zamaninda Luftwaffe nin duzenledigi bir kursta planor kullanmayi ogrenerek yasadi 1939 yilinda ise buradan pilotluk lisansini aldi Hartmann Luftwaffe icin pek cok cephede gorev almistir ki ozellikle de Dogu Cephesi nde savasmistir Savas tarihinin en fazla dusman ucagi dusuren pilotudur Messerschmitt Bf 109 larda ucmustur Resmi olarak 352 dusman ucagi dusurmustur 1945 1956 yillari arasinda Sovyetler Birligi nde savas esiri olarak kaldi 1956 yilinda serbest birakilip Bati Almanya ya dondu 1959 yilinda yeni kurulan nde gorev alarak albayliga kadar yukseldi Dostlari tarafindan Bubi Almanya nin sarisin sovalyesi olarak anilirdi Sovyet pilotlar tarafindan kara seytan diye adlandirilmisti Savas tarihinde en cok ucak dusuren pilot olarak bilinir 352 hava catisma zaferi Savasta 5 ten fazla ucagi dusuren pilotlara Ace pilot iskambilde en buyuk kagit A denir Hartmann dunya tarihindeki 1 numarali Ace pilot tur Hartmann a atfedilen 352 zaferin buyuk cogunlugu bugunku Ukrayna da yasanmistir Hemen tum basarili ucuslarinda Messerschmitt Bf 109 G 6 Karaya 1 ucagini kullanmistir 352 zaferin buyuklugu soyle anlatilabilir Bugun orta olcegin uzerinde bir Avrupa ulkesinin 400 ila 500 arasinda bir avci ucagi filosu olacaktir Bu da demektir ki Hartmann tek basina neredeyse bir hava kuvvetlerinin saldiri filosunu yok etmis sayilabilir Fotografta boynunda gorulen madalya 1 sinif Alman Demir Hac nisaninin Sovalye sinifidir nisana ayrica mese yapragi kilic ve pirlanta eklenmistir ki II Dunya Savasi nda Alman Ordusunda alinabilecek en yuksek madalyadan bir oncekidir ve sadece 27 tane verilmistir KariyeriHartman in kullandigi Messerschmitt Bf 109 G 6 ucagi Hartman in askeri kariyeri 1 Ekim 1940 ta Luftwaffe nin deki 10 Hava Alayi na katilmasiyla baslamistir 1 Mart 1941 de ilk kez yardimli ucusunu bundan alti hafta sonra da yardimsiz solo ucusunu gerceklestirdi Ekim 1941 de temel ucus egitimini tamamlayarak 21 Kasim 1941 de avci pilot egitimi almak uzere taki askeri birlige katildi Burada hava mucadelesi teknikleri ve ucak silahlari konusunda egitim aldi 31 Ocak 1942 de buradaki egitimini de tamamlayan Hartmann 1 Mart 1942 ile 20 Agustos 1942 tarihleri arasinda teki birlikte Messerschmitt Bf 109 un pilotluk egitimini aldi II Dunya Savasi nin baslamasindan sonra Hartmann Ekim 1942 de Dogu Cephesi ne Bknz Barbarossa Harekati gonderildi Asil ucagi Messerschmitt Bf 109 olmasina ragmen o da diger pilotlar gibi bugun Ukrayna da bulunan Mariupol daki usse Junkers Ju 87 Stuka sevkiyatina katildi Burada ucagindaki bir fren arizasi nedeniyle savastaki ilk kazasini yapti Daha sonrasinda binbasi komutasindaki bir birlige atandi Burada ve gibi pilotlarla birlikte uctu Alfred Grislawski savas taktikleri konusunda zayif olsa da Hartmann in buyuk bir yetenek oldugunu bu birlikte kesfetti Diger bir hocasi ise ona kariyerinde zirveye ulasacagi savas taktigini ogretti Gor Karar ver Saldir Yok et Savas icindeki ilk ucus gorevini refakatinde yerine getirdi Bu ucus esnasinda on tane Rus ucagiyla karsilasmislar Hartmann bunlari vurabilecegi hirsiyla ucus lideri Rossmann dan ayrilmis bir dusman ucaginin pesine takilmis ama bu Rus ucagini vuramadigi gibi carpismadan da son anda kurtulmustur Daha sonra ise azalan yakiti nedeniyle ussune geri donmustur Bu emirsiz hareketi icin ise 3 gun hapis cezasi almistir Bu olaydan sonra ise Hartmann a Almancada genc toy ve acemi erkek anlaminda Bubi takma adi verilerek as pilotlardan biri olan nin emrine verildi 25 Mayis 1943 te bir hava muharebesi sirasinda bir Lavochkin La 5 ile carpismis fakat ucagini yere indirmeyi basarmistir 7 Mayis ta Kursk Muharebesi esnasinda ise 7 Rus ucagini dusurdu Agustos 1943 e kadar ise Hatmann 90 hava zaferi kazanmisti Ama 17 Agustos 1943 te bir Rus Il 2 ile girdigi catismada yara alarak Rus cephesine inmek zorunda kaldi Yarali olarak Rus askerlerinin eline gecti Fakat yarali halde tasinirken kacmayi basardi 1943 Eylul ayinda ise Staffelkapitan Binbasi rutbesine terfi etti Ekim 1943 tarihi itibariyla kazandigi hava zaferi 148 iken yil sonunda bu sayi 159 a ulasti Mart 1944 te hava zaferi sayisi 202 oldu ve Hartmann Alman komuta kademesinin oldugu kadar Rus komutanlarin da dikkatini cekmis bulunuyordu Kellesine 10 000 ruble odul konulan Hartmann in Rus pilotlar arasindaki lakabi Kara Seytan di ki bu lakabi ucaginin kaputunda bulunan bir siyah lale resminden oturu almistir Mart 1944 te Hartmann Gerhard Barkhorn ve ile birlikte Hitler in Berghof adi verilen rezidansina davet edildi Burada 1 sinif odullendirildi Mayis 1944 te ise Amerikanlarin Alman petrol sahasi ye saldiri planlamasi uzerine Romanya da gorev aldi Burada da Amerikan P 51 Mustang ucaklarina goz actirmadi Haziran ayinda 7 Temmuz ayinda ise 2 P 51 dusurdu 17 Agustos 1944 itibariyla 274 zaferle Gerhard Barkhorn u geride birakarak Luftwaffe nin en iyi pilotu unvanina sahip oldu Savas bittiginde 352 hava zaferi ile dunyada en cok ucak dusurmus avci pilotu olma unvanini ele gecirmistir Bu rekor halen kirilamamistir Savas sonrasi ve esaret yillariHartmann savasin sonunda JG 52 I Gruppenkommandeur Grup komutani olarak ABD 90 Piyade Tumenine teslim olmayi secmistir Esareti sirasinda Hartmann 24 Aralik 1949 tarihinde tutuklandi ve uc gun sonra 20 yil hapis cezasina carptirildi Haziran 1951 yilinda anti Sovyet grubunun sozde uyesi olarak mahkum edildi Sovyetler tarafindan savas suclariyla suclandi Ozellikle Briansk koyunde 780 Sovyet sivilin kasitli oldurulmesi 23 Mayis 1943 tarihinde bir ekmek fabrikasina saldirisi ve 345 pahali Sovyet ucaginin yok edilmesi ile ilgili suclandi Novocerkassk taki kampa transfer oldu ve tecritte bes ay gecirdi Sonunda bir mahkemeye verildi ancak cezasi onaylandi Daha sonra baska bir kampa Ural Daglari ndakiDiaterka ya gonderildi 1955 yilinda Hartmann in annesi ozgurlugune kavusabilmesi icin yeni Bati Almanya Sansolyesi Konrad Adenauer e mektup yazdi Bati Almanya ve Sovyetler Birligi arasinda ticaret anlasmasina varildi ve Hartmann bir olarak 16 000 Alman askeri personel ile birlikte Sovyet savas esiri kamplarinda 10 bucuk yil gecirdikten sonra serbest birakildi Bati Almanya ya dondu esi Ursula ile yeniden bir araya geldi Esaretten sonraki yasamiErich Hartmann yeni Alman Hava Kuvvetlerinde gorev alarak ilk avci filosunun kurulmasinda basrolu oynamistir Daha sonra F 104 alimina karsi cikmasiyla Hava Kuvvetlerinin bu jete hazir olmadigini dusunuyordu ustleriyle arasi acilmis aileden gelen kalitsal ciger ve kalp rahatsizliklarini bahane ederek gorevinden ayrilmistir Askerlikten emekli olduktan sonra 1971 1974 tarihleri arasi Bonn yakinlarindaki Hangelar da bir ucus egitmeni olarak calisti ve ayni zamanda Dolfo Galland ile bir akrobasi ekibi ile uctu Kendisi ile yapilan bir soyleside kendisine sorulan en iyi pilot kimdir sorusuna En iyi pilot kesinlikle kendisinin olmadigi cevabini vermistir Manfred von Richthofen a ise cok buyuk bir hayranlik duydugunu belirtmistir Hans Joachim Marseille nin ise kendisinden cok daha yetenekli oldugunu fakat disiplinsizliginin kurbani oldugunu soylemistir Erich Hartmann 1993 te 71 yasinda ta olmustur Ocak 1997 yilinda Rusya hukumeti Sovyetler Birligi nin yasal halefi olarak hareket ile savas suclarindan mahkumiyetinin hukuka aykiri oldugunu kabul ederek Hartmann i temize cikartmistir Ozel hayatiErich Hartmann in uzun hapis hayati sirasinda oglu Erich Peter 1945 yilinda dogdu ve babasini hic goremeden 1948 yilinda uc yasindayken oldu Hartmann in daha sonra 23 Subat 1957 dogumlu bir kizi oldu Kaynakca Kaplan 2007 pp 118 119 Wagenlehner 1999 p 36 Kaplan 2007 p 122 Kaplan 2007 pp 122 123 Toliver and Constable 1986 pp 255 256 Kaplan 2007 p 125 The Blond Knight of GermanyDis baglantilarluftwaffe cz 20 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde acepilots com 17 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2worldwar2 com 17 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde