Huvahi Kalesi (Gürcüce: ხუვახის ციხე), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Huvahi / Havaği olan Alatarla köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.Hovahi Kalesi veya Havaği Kalesi (ხავაღის ციხე) olarak da bilinir.
Tarihçe
Vaçezori Manastırı'nın 15. yüzyıla ait bir belgesinde Huvahi Kalesi'nden söz edilmiştir. Bu belge kalenin bu tarihten önce inşa edildiğini göstermesi açısından önemlidir. Nitekim çeşitli kaynaklarda kalenin 11-12. yüzyılda, köyü ve köyü ikiye bölen vadiyi korumak amacıyla inşa edildiği belirtilmiştir. Huvahi'nin bulunduğu Tao bölgesini 16. yüzyılın ortalarında ele geçiren Osmanlılar, bu yer adını Huvak / Hovak (خواق) biçiminde kaydetmiştir. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Aşağı ve Yukarı Huvahi olarak kaydedilmiş olan köyde 131 Hristiyan hane yaşıyordu. Bu kayıt, büyükçe bir kalenin bulunduğu köyün önemli ve büyük bir yerleşim olduğunu göstermektedir.Gürcü Krallığı döneminde inşa edilen Huvahi Kalesi'nin günümüzde tehlike altında olduğu tespit edilmiştir.
Mimari
Huvahi Kalesi (56 × 37 m), 200 metre kuzeyinde, bir kayanın üzerinde, kaba yonu taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Kalede üç adet kule ve iki adet kilise bulunmaktadır. Kalenin iç kısmında değişik yapıların bazı kısımları günümüze ulaşmıştır. Bu yapılardan biri, kalenin batı kısmında yer alan tek mekânlı kilisedir. Kuzey duvarındaki izlerden Huvahi Kale Kilisesi'nin duvar resimleri ve yazılı fresklerle bezeli olduğu anlaşılmaktadır. Çatısı çökmüş olan kilisenin girişi güneyde yer alır. Huvahi Kalesi'nin güneydoğu bölümünde duvar resimleriyle süslenmiş bir yapı daha bulunmaktadır. Bu yapının da bir kilise olduğu tahmin edilmektedir. Duvarda İsa'nın çarmıha gerilişi sahnesi bugün de seçilebilmektedir. Bu yapının doğu duvarının kuzey kısmında freskli Gürcüce yazılar tespit edilmiştir. Kaledeki büyük oval yapının ikametgâh olduğu tahmin edilmektedir. Birkaç kat olan binanın güney duvarında, üçüncü ve dördüncü pencereler arasında "ႧႶႶ" ve hemen üst kısmında da "Ⴢ" harflerinden oluşan Gürcüce Asomtavruli yazı kısımları tespit edilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 224. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 120, .
- ^ Mamia Pağava, "Araştırma Gezisi Günlükleri" (ექსპედიციის დღიურები), Çorohi dergisi, Batum, 2019, No: 6, s. 61-91. 19 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 0134-3459
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 599". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Aralık 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ ""Hovak Kalesi Yıkılmaya Yüz Tuttu" - Milliyet, 10 Mayıs 2017". 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 287, .
- ^ Mamia Pağava, "Araştırma Gezisi Günlükleri" (ექსპედიციის დღიურები), Çorohi dergisi, Batum, 2019, No: 6, s. 84. 19 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN 0134-3459
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Huvahi Kalesi Gurcuce ხუვახის ციხე tarihsel Tao bolgesinde gunumuzde Erzurum ilinin Oltu ilcesine bagli ve eski adi Huvahi Havagi olan Alatarla koyunde Orta Cag da Gurculerden kalma bir kaledir Hovahi Kalesi veya Havagi Kalesi ხავაღის ციხე olarak da bilinir TarihceVacezori Manastiri nin 15 yuzyila ait bir belgesinde Huvahi Kalesi nden soz edilmistir Bu belge kalenin bu tarihten once insa edildigini gostermesi acisindan onemlidir Nitekim cesitli kaynaklarda kalenin 11 12 yuzyilda koyu ve koyu ikiye bolen vadiyi korumak amaciyla insa edildigi belirtilmistir Huvahi nin bulundugu Tao bolgesini 16 yuzyilin ortalarinda ele geciren Osmanlilar bu yer adini Huvak Hovak خواق biciminde kaydetmistir 1574 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli Osmanli tahrir defterine gore Asagi ve Yukari Huvahi olarak kaydedilmis olan koyde 131 Hristiyan hane yasiyordu Bu kayit buyukce bir kalenin bulundugu koyun onemli ve buyuk bir yerlesim oldugunu gostermektedir Gurcu Kralligi doneminde insa edilen Huvahi Kalesi nin gunumuzde tehlike altinda oldugu tespit edilmistir MimariHuvahi Kalesi 56 37 m 200 metre kuzeyinde bir kayanin uzerinde kaba yonu taslarla kirec harci kullanilarak insa edilmistir Kalede uc adet kule ve iki adet kilise bulunmaktadir Kalenin ic kisminda degisik yapilarin bazi kisimlari gunumuze ulasmistir Bu yapilardan biri kalenin bati kisminda yer alan tek mekanli kilisedir Kuzey duvarindaki izlerden Huvahi Kale Kilisesi nin duvar resimleri ve yazili fresklerle bezeli oldugu anlasilmaktadir Catisi cokmus olan kilisenin girisi guneyde yer alir Huvahi Kalesi nin guneydogu bolumunde duvar resimleriyle suslenmis bir yapi daha bulunmaktadir Bu yapinin da bir kilise oldugu tahmin edilmektedir Duvarda Isa nin carmiha gerilisi sahnesi bugun de secilebilmektedir Bu yapinin dogu duvarinin kuzey kisminda freskli Gurcuce yazilar tespit edilmistir Kaledeki buyuk oval yapinin ikametgah oldugu tahmin edilmektedir Birkac kat olan binanin guney duvarinda ucuncu ve dorduncu pencereler arasinda ႧႶႶ ve hemen ust kisminda da Ⴢ harflerinden olusan Gurcuce Asomtavruli yazi kisimlari tespit edilmistir Kaynakca a b c 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2017 s 224 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 120 ISBN 9789941478178 Mamia Pagava Arastirma Gezisi Gunlukleri ექსპედიციის დღიურები Corohi dergisi Batum 2019 No 6 s 61 91 19 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 0134 3459 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 599 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Aralik 2023 Tao ტაო Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 76 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 Hovak Kalesi Yikilmaya Yuz Tuttu Milliyet 10 Mayis 2017 6 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2023 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 287 ISBN 9789941478178 Mamia Pagava Arastirma Gezisi Gunlukleri ექსპედიციის დღიურები Corohi dergisi Batum 2019 No 6 s 84 19 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 0134 3459