Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya bölüm İstiare adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{}} şablonunu ekleyiniz. |
Bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından başka anlamda kullanılan sözlere veya kavramlara Türkçe eğretileme; Arapça mecaz, istiare; Fransızca trope denir.
"Mecaz" Arapça, "trope" Eski Yunanca ve metafor Yunancadır. Ad değişimi olarak da bilinir. Mecaz sanatı, anlatımı daha etkili kılmak ve söze canlılık kazandırmak amacıyla yapılır. Söze güzellik, güçlülük, canlılık, zarafet, derinlik veya genişlik verir. Eski Yunan'da "mecaz" anlamda kullanılan "metafor" sözcüğü Antik Çağ'ın sonlarına doğru anlam daralmasına uğramış ve yerini "trope" sözcüğüne bırakmıştır.
- Kandilli yüzerken uykularda
- Mehtabı sürükledik sularda
- -Yahya Kemal Beyatlı
Yukarıdaki mısralarda Kandilli semtinin uykularda yüzmesi ve mehtabın sularda sürüklenmesi; sözcüklerin asıl anlamının dışında güzelleştirme, zarifleştirme ve güçlendirme gibi amaçlarla mecaz olarak kullanılmasına örnektir.
Etimoloji
"Mecaz" sözcüğü Türkçeye en geç 1300'lü yıllarda, Arapça "macāz" sözcüğünden geçmiştir. Bu sözcük Arapçadaki "cwz" (geçit, köprü) kökünden gelir.Türkçeye Fransızcadan geçen, Antik Yunancada "taşıma, transfer etmek" anlamlarına gelen "metafor" sözcüğü daha sonra anlam daralmasına uğramıştır.
Aristoteles tarafından "mecaz" anlamında kullanılan "metafor" sözcüğü, Antik Çağ'ın sonlarına doğru ise anlam daralmasına uğrayarak Türkçedeki "istiare, eğretileme" kavramları karşılığında kullanılmaya başlanmıştır.[]
Gerçek anlam
Bir kavramın mecaz olmayan anlamlarına gerçek anlam denir:
- Babam yorganı üzerime çekip iyi uykular diledikten sonra alnımdan öptü. (gerçek anlam)
- Ay ışığında yakamozlar dans ediyor, dalgalar sahili öpüyordu. (mecaz)
- Bugün hava çok soğuk. (gerçek anlam)
- Soğuk bir tavırla birbirlerini selamlayıp uzaklaştılar. -R. H. Karay. (mecaz)
- Sabah erkenden uyandım. (gerçek anlam)
- Baharın gelmesi ile birlikte doğa uyandı. (mecaz)
Yan anlam
Mecaz anlam sıklıkla yan anlam ile karıştırılır. Yan anlamların her biri, sözcüğün gerçek anlamlarından biridir ve birincil anlamla (temel anlamla) yakından ilişkilidir.
- Torpido ile vurulan gemi bir süre sonra battı. (temel anlam)
- Elime iğne battı. (yan anlam)
- Güneş bugün saat yedide batacak. (yan anlam)
- Hamileliğin de verdiği alınganlıkla her sözümüz ona batıyordu. (mecaz)
Mecaz türleri
Mecaz, sözcük ve fikir mecazları olmak üzere ikiye ayrılır. Sözcük mecazında bir sözcük gerçek anlamı dışında; fikir mecazında ise herhangi bir fikir kendi anlamının dışında bir amaçla kullanılır.
Kaynakça
- ^ a b "mecâz." 2 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Nişanyan Sözlük. Erişim: 4 Ocak 2013.
- ^ "metaphor." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ Aristoteles, Poetika, İsmail Tunalı çevirisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1987; Mehmet H. Doğan çevirisi, YKY, İstanbul 1998 (3. Baskı); Samih Rifat çevirisi, K Kitaplığı, Koç Kültür Sanat ve Tanıtı Hizmetleri, İstanbul, 2003; Nazile Kalaycı çevirisi, Bilim ve Sanat, Ankara, 2005.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya bolum Istiare adli maddeye cok benzemektedir ve bu iki maddenin tek baslik altinda birlestirilmesi onerilmektedir Birlestirme islemi yapildiktan sonra sayfaya Gecmis birlestir sablonunu ekleyiniz Bir ilgi veya benzetme sonucu gercek anlamindan baska anlamda kullanilan sozlere veya kavramlara Turkce egretileme Arapca mecaz istiare Fransizca trope denir Yahudi bir kadinin mezar tasi yasamin sonunun gorsel bir metaforu olan kirik mumlari tasvir ediyor Mecaz Arapca trope Eski Yunanca ve metafor Yunancadir Ad degisimi olarak da bilinir Mecaz sanati anlatimi daha etkili kilmak ve soze canlilik kazandirmak amaciyla yapilir Soze guzellik gucluluk canlilik zarafet derinlik veya genislik verir Eski Yunan da mecaz anlamda kullanilan metafor sozcugu Antik Cag in sonlarina dogru anlam daralmasina ugramis ve yerini trope sozcugune birakmistir Kandilli yuzerken uykularda Mehtabi surukledik sularda Yahya Kemal Beyatli Yukaridaki misralarda Kandilli semtinin uykularda yuzmesi ve mehtabin sularda suruklenmesi sozcuklerin asil anlaminin disinda guzellestirme zariflestirme ve guclendirme gibi amaclarla mecaz olarak kullanilmasina ornektir Etimoloji Mecaz sozcugu Turkceye en gec 1300 lu yillarda Arapca macaz sozcugunden gecmistir Bu sozcuk Arapcadaki cwz gecit kopru kokunden gelir Turkceye Fransizcadan gecen Antik Yunancada tasima transfer etmek anlamlarina gelen metafor sozcugu daha sonra anlam daralmasina ugramistir Aristoteles tarafindan mecaz anlaminda kullanilan metafor sozcugu Antik Cag in sonlarina dogru ise anlam daralmasina ugrayarak Turkcedeki istiare egretileme kavramlari karsiliginda kullanilmaya baslanmistir kaynak belirtilmeli Gercek anlamBir kavramin mecaz olmayan anlamlarina gercek anlam denir Babam yorgani uzerime cekip iyi uykular diledikten sonra alnimdan optu gercek anlam Ay isiginda yakamozlar dans ediyor dalgalar sahili opuyordu mecaz Bugun hava cok soguk gercek anlam Soguk bir tavirla birbirlerini selamlayip uzaklastilar R H Karay mecaz Sabah erkenden uyandim gercek anlam Baharin gelmesi ile birlikte doga uyandi mecaz Yan anlam Mecaz anlam siklikla yan anlam ile karistirilir Yan anlamlarin her biri sozcugun gercek anlamlarindan biridir ve birincil anlamla temel anlamla yakindan iliskilidir Torpido ile vurulan gemi bir sure sonra batti temel anlam Elime igne batti yan anlam Gunes bugun saat yedide batacak yan anlam Hamileligin de verdigi alinganlikla her sozumuz ona batiyordu mecaz Mecaz turleriMecaz sozcuk ve fikir mecazlari olmak uzere ikiye ayrilir Sozcuk mecazinda bir sozcuk gercek anlami disinda fikir mecazinda ise herhangi bir fikir kendi anlaminin disinda bir amacla kullanilir Kaynakca a b mecaz 2 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nisanyan Sozluk Erisim 4 Ocak 2013 metaphor Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 Aristoteles Poetika Ismail Tunali cevirisi Remzi Kitabevi Istanbul 1987 Mehmet H Dogan cevirisi YKY Istanbul 1998 3 Baski Samih Rifat cevirisi K Kitapligi Koc Kultur Sanat ve Taniti Hizmetleri Istanbul 2003 Nazile Kalayci cevirisi Bilim ve Sanat Ankara 2005