Aşide Beŋü,Aşide Bengü ((Eski Türkçe: ), kalın sıralı söylemiyle (U)Bangu ya da Pinyin transliterasyonuna göre Aşide Wenfu (阿史德溫傅)) (? – 5 Aralık 681); Göktürk Kağanlığı'nın yıkılmasından sonra Göktürklerin 50 yıllık bağımsızlık isyanının azmettiricisi olan Göktürk asilzadesidir. Çin kaynaklarında adı Wenfu olarak geçer. Pinyin Çincesinde u grubunda "ben" morfemi olmadığından dile aktarım sırasında /wen/ standartizasyonu gelişmiş; Türkçe damak sesi (n) tek ses olarak hissedildiği için hece ayrışmasına uğramadan Pinyin u grubunun tamlayıcısı "fu" sesiyle; kelime Çince'ye litere edilmiştir.
Yaşamı
Bir Türk asilzadesi olduğu bilinen Beŋü hakkında kesin bilgiler yoktur. Çin kaynaklarına göre Beŋü, 679 yılında Şanyu Genel Valiliği himayesinde çalışan üst düzey bir Türk yöneticiydi. Onunla birlikte Aşide Fenzi adında başka bir Türk general daha vardı. Beŋü ve Fenzi Tang hanedanının güçsüz bir anını bekledi. Bu iki general, bekledikleri an geldiğinde Aşina Nişufu'yu kağan yaparak Tang'a karşı isyan ettiler. Ancak 680'de, Pei Xingjian komutasındaki Çin ordusu Nişufu'yu mağlup etti. Beŋü, Çin ordusundan kaçmayı başardı ancak Nişufu, Çin tarafından cezalandırılmaktan korkan ordusu tarafından öldürüldü. Çinlilerden kaçmayı başaran Aşide Beŋü, bu ayaklanmada, 10.000'den fazla Çin askeri ve subayın ölümüne neden olmuş, isyan zorlukla bastırılabilmişti. Bu durum, Beŋü'nün yeniden bir bağımsızlık hareketi başlatmasında etkili oldu. Bu amaçla, Göktürk hanedanından Aşina Funian'ı kağan ilan ederek yine Tang'a karşı isyan etti. İsyan başarısızlıkla sonuçlandı. Aşide Beŋü ve Aşina Funian Tang ordusuna teslim oldu. 5 Aralık 681 tarihinde Aşide Beŋü ve Aşina Funian da dâhil olmak üzere 54 Göktürk Çangan'ın Doğu Pazarı'nda halka açık bir alanda idam edildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Kılıç, Ensar (2016), Eski Türk Adlarının Çinceden Orijinal Hâline Çevrilmesi, simitcay.com 23 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Saadettin, Gömeç. . 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2016.
- ^ Turkic Khaganate Göktürks, Gutenberg Açık Kaynak Kodlu Araştırma Künyeleri
- ^ Pinyin table 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İngilizce Vikipedi
- ^ “Kök Börüler ve Arslanlar”, Göktürk Devleti’nin 1450. Kuruluş Yıldönümü, Sempozyumu, 7 Ekim Ankara 2001
- ^ . 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
- ^ 開耀元年 十月乙酉 Academia Sinica 22 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Çince)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aside Beŋu Aside Bengu Eski Turkce kalin sirali soylemiyle U Bangu ya da Pinyin transliterasyonuna gore Aside Wenfu 阿史德溫傅 5 Aralik 681 Gokturk Kaganligi nin yikilmasindan sonra Gokturklerin 50 yillik bagimsizlik isyaninin azmettiricisi olan Gokturk asilzadesidir Cin kaynaklarinda adi Wenfu olarak gecer Pinyin Cincesinde u grubunda ben morfemi olmadigindan dile aktarim sirasinda wen standartizasyonu gelismis Turkce damak sesi n tek ses olarak hissedildigi icin hece ayrismasina ugramadan Pinyin u grubunun tamlayicisi fu sesiyle kelime Cince ye litere edilmistir YasamiBir Turk asilzadesi oldugu bilinen Beŋu hakkinda kesin bilgiler yoktur Cin kaynaklarina gore Beŋu 679 yilinda Sanyu Genel Valiligi himayesinde calisan ust duzey bir Turk yoneticiydi Onunla birlikte Aside Fenzi adinda baska bir Turk general daha vardi Beŋu ve Fenzi Tang hanedaninin gucsuz bir anini bekledi Bu iki general bekledikleri an geldiginde Asina Nisufu yu kagan yaparak Tang a karsi isyan ettiler Ancak 680 de Pei Xingjian komutasindaki Cin ordusu Nisufu yu maglup etti Beŋu Cin ordusundan kacmayi basardi ancak Nisufu Cin tarafindan cezalandirilmaktan korkan ordusu tarafindan olduruldu Cinlilerden kacmayi basaran Aside Beŋu bu ayaklanmada 10 000 den fazla Cin askeri ve subayin olumune neden olmus isyan zorlukla bastirilabilmisti Bu durum Beŋu nun yeniden bir bagimsizlik hareketi baslatmasinda etkili oldu Bu amacla Gokturk hanedanindan Asina Funian i kagan ilan ederek yine Tang a karsi isyan etti Isyan basarisizlikla sonuclandi Aside Beŋu ve Asina Funian Tang ordusuna teslim oldu 5 Aralik 681 tarihinde Aside Beŋu ve Asina Funian da dahil olmak uzere 54 Gokturk Cangan in Dogu Pazari nda halka acik bir alanda idam edildi Ayrica bakinizAsina Funian Asina NisufuKaynakca a b Kilic Ensar 2016 Eski Turk Adlarinin Cinceden Orijinal Haline Cevrilmesi simitcay com 23 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Saadettin Gomec 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2016 Turkic Khaganate Gokturks Gutenberg Acik Kaynak Kodlu Arastirma Kunyeleri Pinyin table 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Vikipedi Kok Boruler ve Arslanlar Gokturk Devleti nin 1450 Kurulus Yildonumu Sempozyumu 7 Ekim Ankara 2001 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2016 開耀元年 十月乙酉 Academia Sinica 22 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cince