Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2017) () |
Katil maymun teorisi veya katil maymun hipotezi (Orijinal: Killer ape hypothesis), savaş ve insanlar arasındaki agresifliğin insan evriminin arkasındaki itici güç olduğunu söyler. (Türkçede ape sözcüğünün tam bir karşılığı olmamakla beraber genellikle maymun kelimesi kullanılır) Raymon Dart tarafından 1950'lerde ortaya atılmış, daha sonrasında tarafından Afrika Kökenleri kitabıyla güçlendirilmiştir.
Bu teoriye göre insanın ataları (insan primatındaki diğer üyeler) saldırgan hareketleri, öfkeleri ve bununla birlikte gelen öldürme eğilimleri sebebiyle diğer primatlardan ayrılmış, ayrışmıştır.
Bu teori geniş bir çapta duyulmasını psikoloji alanında şiddetin insanın temel bir güdüsü olduğunun açıklanmasına borçludur. ile birlikte aynı klasmanda tutulan bu teori av hipoteziyle aynı temele sahiptir ve Robert Ardrey bu iki hipotezi birleştirmiştir.
Tanım
Katil maymun kelimesi saldırgan hareketler yapan bir maymun türü anlamına gelmiyor. Bu terim insanın saldırganlığını antropolojik analiz olarak masaya yatırıyor. Bu teori aynı zamanda günümüz insanlarının savunmacı ve/veya saldırgan olup olmadığını, insanın atalarının öldürme eğilimlerini sorguluyor. Tez, bizim saldırganlığımızın köklü insan evriminin arkasındaki güç olabileceğini ve türden türe de değişiklik olduğunu söylüyor.[]
Bu tezin yaratıcısı Raymon A. Dart (1893-1988) bu konuyla ilgili görüşlerini 1953 yılında yazdığı Maymundan insana avlanma gelişimi kitabında açıklıyor.
Maymundan insana avlanma gelişimi
Maymundan insana geçiş
Dart kendi görüşmesini Avustralyalı anatomist 'ten (1871-1937) almıştır.
Maymundan insana geçişin evrimsel adımlarına sebep olan temel gücün ne olduğu soruluyor. Basit olarak üç farklı versiyon var. Bunlar: beyin boyutunun büyümesi, konuşma becerilerinin kazanılması, iskeletin dikleşmesi. Smith üçüncü seçeneği dışta tutuyor çünkü geleneksel asya maymunu da dik durabiliyor. Smith'e göre en büyük pay beynin boyutunun büyümesinde. İskeletimizin daha sistemli bir şekilde çalışmasını, daha düz durmasını sağlayan da beynin gelişimi olduğunu söylüyor.
Ancak Raymon Dart 1925 yılında Australopithecus africanus türünü bulduğunda bu soru iyice karmaşaya giriyor. Bunun sebebi de 2.3 milyon yıl önce yaşamış bu modern insan türü aynı bizim gibi büyük bir beyne ve dolayısıyla kafatasına sahipti.
"Taung Child"
Yaklaşık olarak 2.5 milyon yıl önce yaşamış bu modern insan türü olan iki ayaklı maymunların ilk bulgusudur.1892 yılından itibaren Avustralya'da arkeolojist olarak çalışan İskoç doktor Robert Broom (1866-1951) bu Taung Child'ın iki ayaklı ilk maymun türü olduğu görüşüne katıldığını açıkladı. 5 yıl sonra kendi hayatını Güney Afrika'da geçirmeye karar verdi. 1946 yılında yaptığı kendi kazısında Australopithecus africanus'u kendisi de buldu.
Ancak daha sonraki incelemeler evrimin beyin büyüklüğüyle alakalı olmadığını gösterdi. Gerçekte, daha dik durarak ve sistemli bir şekilde yürümenin asıl başarısının evrimsel bir sürece dayandığını ve birçok etkenin sebebp olduğunu ve bunun bir sorunu olarak da beynin bir şekilde büyüdüğü biliniyor.
Charles Darwin, Dart ve Broom hareket yeteneğinin birbirine yakın türleri ayrıştırmada ve kategorize etmede büyük bir faktör olduğu görüşündelerdi.
Makapan bulguları
Güney Afrika'da bir kent olan Makapan'da kireç taşı ocağındaki kemik bulguları maymunların nasıl zaman geçtikçe alet kullanma yeteneklerini geliştirdikleri sorusunu ortaya attı.
Bulunan kemiklerde belirgin kırık ve çatlaklar vardı ve bunlar bilinçli bir şekilde yapılmış gözüküyordu. Ek olarak, bacak kemiklerinden ve antilop boynuzlarından yapılmış sopalar, mızraklar ve ucu sivri silahlar da bu kemiklerle birlikte bulunmuştu.
Bu bulunan silahlar hayvan saldırganlığının büyük bir oranda zamanla arttığını gösteriyor.
Proto insan
Dart bu meseleyi öldürücü ve etçil, silah kullanan maymunlara getirdi (kendisine göre proto insan). Daha sonrasında onların kabileler halinde organize olduğunu ve bu sayede büyük hayvanlar avlayabildiklerini söyledi. Ateş yakma ve belirgin sosyal yetenekleri onları daha insancıl göstermekteydi.
Güney Afrika, Zululand'da yapılan gözlemler gösteriyor ki Ramon Dart'ın yazmış olduğu maymundan insana avlanma gelişimi halen daha güncel olduğunu göstermiştir. Saldırganlığın, mevsimsel değişikliklere göre azalıp arttığı, bunun sebebinin de gıdanın o zamanlar daha nadir olduğu söylenmiştir.
Yeme alışkanlıkları
İnsan primatlarının geçmişten günümüze yeme alışkanlıklarına baktığımızda Dart bu konu hakkında et, kurtçuk, böcek, büyük memeliler ve hatta insan eti yemenin her zaman var olduğunu söylemektedir.
Bir başka deyişe göre hayvan proteini elde edilmesi gereken bir şeydi ve et yemek hayatta kalmanın gerekliliğiydi.
Eleştiriler
Dart'ın makalesinin düzenleyicisi Dr. Alan H. Kelso'nun yorumuna göre birçok bilim insanı Dart ve Ardrey'in yeni fikirlerini kabul ettiğini söyledi. Dart'ın makalesinin yayınlanması uzun sürdüğü gibi ayrıca "Dart'ın tezindeki Güney Afrikalı maymunlar hepçillerdi, bunun böyle bilinmesi gerekli." gibisinden eleştiriler de geldi. Elbette bu sonuç günümüz insan primatının en eski kökenlerinin Dart'ın bulduğu primatlar olduğunu değiştirmiyor.
Ardrey'i Afrika Kökenleri kitabını yazmaya iten Güney Afrika'daki Zambiya ülkesinin Livingstone kentinde bulunan bilimsel bulgulardır. Bu kitapla birlikte Dart'ın öğrencisi olan Ardrey kendisini ustasına savunmuştur.
Bu tartışmaya etoloji uzmanı Konrad Lorenz 1963 yılında yayımladığı Agresiflik Üzerine kitabıyla dahil olmuştur. Kendi tanımlarında kelebek balığının kendi türünü diğer türlerden koruma şekillerini incelemiş ve bunun insanlarda da görüldüğünü söylemiştir.
Birleşmiş Milletler altında 1986 yılında düzenlenen Saldırganlığa Karşı Sevilla Beyanı saldırganlığın ve savaşın genetik olarak geldiğini reddetmiştir.
2008 yılında Dan Jones tarafından yazılıp Nature dergisinde yayınlanan makalede Dan Jones "Gittikçe camiası genişleyen psikologların, nörolojistlerin ve antropologlar saldırganlık, cinayeti de içeren toplum düzenini bozan davranışların anlaşılmasının beyin, genler ve evrimin incelenmesiyle ortaya çıkacaktır." demiştir. Evrimsel psikologlar saldırganlığın kendiliğinden oluşan bir şey olmadığını ama amaca giden yolda ortaya çıkan bir yan ürün olduğunu söylüyorlar. Bazı evrimsel psikologlar da insanın spesifik mekanizmaları olduğunu ve bununla birlikte spesifik saldırganlık davranışlarının olduğunu söylüyorlar. Şempanzeler de aynı isyan ve saldırganlığa sahip günümüz insanı gibi kendi arasında saldırganlık yapan türdür. Birçok çalışma göstermiştir ki türler arası saldırganlıkla ortaya çıkmış ölümler bugünkü insanın göstermiş olduğu davranışlara benzerdir. Öte yandan, küçük bir grupta yaşayan modern insanların şempanzelere göre daha az saldırganlık göstermektedir. İnsanlar kendi grubunu diğer gruplardan ayırdığından saldırganlık eğilimleri şempanzelere göre farklıdır. Hem tür arasında hem de tür dışı saldırganlığın önceki kabile sistemiyle yaşayan Afrika insanlarında daha yaygın olduğuna dair kanıtlar var. Buna göre insanlar amacına ulaşırken aynı zamanda topluluktan da etkileniyor. Hukuk kurallarıyla gelen gittikçe düşen eşitsizlik, kaynakların kullanımının açıklığı ve düşen kan davaları tür içi saldırganlığı düşürmüştür.
Kurgudan kaynaklar
1968 yılında çıkan Planet of the Apes filmi bu meselenin insanları nasıl etkilediğini göstermetedir. Aslında Pierre Boulle'nin aynı isimli romanından kurgudur ama içeriği farklıdır.
Bu teori 2001: Bir Uzay Macerası filminde ve Sliders televizyon dizisinde görülebilir. Bu iki eserde de katil maymun teorisinden büyük izler görülmektedir. dizisinde profesör Arturo Dart ve Ardrey kelimelerini birleştirip Drayer kelimesini türetmiştir.
Ayrıca bakınız
- Gombe Şempanze Savaşı
- Homo Necans
- On Aggression
- Demonic males
- Hunting hypothesis
- Congo (film)
Kaynakça
- ^ (1961). African Genesis: A Personal Investigation Into the Animal Origins and Nature of Man. New York: . ISBN . LCCN 61015889. OCLC 556678068.
- ^ Dart, Raymond Arthur (1953). "The Predatory Transition from Ape to Man". International Anthropological and Linguistic Review. 1 (4). ss. 201-217. ISSN 0534-6649. 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
- ^ Lorenz, Konrad (1966). On Aggression. Londra: Methuen Publishing. ISBN . LCCN 67072318. OCLC 72226348.
- ^ Jones, D. (2008). "Human behaviour: Killer instincts". Nature. 451 (7178). ss. 512-515. doi:10.1038/451512a. (PMID) 18235473.
Dış bağlantılar
- Excerpts from African Genesis by Robert Ardrey 21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Katil maymun teorisi haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Katil maymun teorisi veya katil maymun hipotezi Orijinal Killer ape hypothesis savas ve insanlar arasindaki agresifligin insan evriminin arkasindaki itici guc oldugunu soyler Turkcede ape sozcugunun tam bir karsiligi olmamakla beraber genellikle maymun kelimesi kullanilir Raymon Dart tarafindan 1950 lerde ortaya atilmis daha sonrasinda tarafindan Afrika Kokenleri kitabiyla guclendirilmistir Bu teoriye gore insanin atalari insan primatindaki diger uyeler saldirgan hareketleri ofkeleri ve bununla birlikte gelen oldurme egilimleri sebebiyle diger primatlardan ayrilmis ayrismistir Bu teori genis bir capta duyulmasini psikoloji alaninda siddetin insanin temel bir gudusu oldugunun aciklanmasina borcludur ile birlikte ayni klasmanda tutulan bu teori av hipoteziyle ayni temele sahiptir ve Robert Ardrey bu iki hipotezi birlestirmistir TanimKatil maymunkelimesi saldirgan hareketler yapan bir maymun turu anlamina gelmiyor Bu terim insanin saldirganligini antropolojik analiz olarak masaya yatiriyor Bu teori ayni zamanda gunumuz insanlarinin savunmaci ve veya saldirgan olup olmadigini insanin atalarinin oldurme egilimlerini sorguluyor Tez bizim saldirganligimizin koklu insan evriminin arkasindaki guc olabilecegini ve turden ture de degisiklik oldugunu soyluyor kaynak belirtilmeli Bu tezin yaraticisi Raymon A Dart 1893 1988 bu konuyla ilgili goruslerini 1953 yilinda yazdigi Maymundan insana avlanma gelisimi kitabinda acikliyor Maymundan insana avlanma gelisimiMaymundan insana gecis Dart kendi gorusmesini Avustralyali anatomist ten 1871 1937 almistir Maymundan insana gecisin evrimsel adimlarina sebep olan temel gucun ne oldugu soruluyor Basit olarak uc farkli versiyon var Bunlar beyin boyutunun buyumesi konusma becerilerinin kazanilmasi iskeletin diklesmesi Smith ucuncu secenegi dista tutuyor cunku geleneksel asya maymunu da dik durabiliyor Smith e gore en buyuk pay beynin boyutunun buyumesinde Iskeletimizin daha sistemli bir sekilde calismasini daha duz durmasini saglayan da beynin gelisimi oldugunu soyluyor Ancak Raymon Dart 1925 yilinda Australopithecus africanus turunu buldugunda bu soru iyice karmasaya giriyor Bunun sebebi de 2 3 milyon yil once yasamis bu modern insan turu ayni bizim gibi buyuk bir beyne ve dolayisiyla kafatasina sahipti Taung Child Yaklasik olarak 2 5 milyon yil once yasamis bu modern insan turu olan iki ayakli maymunlarin ilk bulgusudur 1892 yilindan itibaren Avustralya da arkeolojist olarak calisan Iskoc doktor Robert Broom 1866 1951 bu Taung Child in iki ayakli ilk maymun turu oldugu gorusune katildigini acikladi 5 yil sonra kendi hayatini Guney Afrika da gecirmeye karar verdi 1946 yilinda yaptigi kendi kazisinda Australopithecus africanus u kendisi de buldu Ancak daha sonraki incelemeler evrimin beyin buyukluguyle alakali olmadigini gosterdi Gercekte daha dik durarak ve sistemli bir sekilde yurumenin asil basarisinin evrimsel bir surece dayandigini ve bircok etkenin sebebp oldugunu ve bunun bir sorunu olarak da beynin bir sekilde buyudugu biliniyor Charles Darwin Dart ve Broom hareket yeteneginin birbirine yakin turleri ayristirmada ve kategorize etmede buyuk bir faktor oldugu gorusundelerdi Makapan bulgulari Guney Afrika da bir kent olan Makapan da kirec tasi ocagindaki kemik bulgulari maymunlarin nasil zaman gectikce alet kullanma yeteneklerini gelistirdikleri sorusunu ortaya atti Bulunan kemiklerde belirgin kirik ve catlaklar vardi ve bunlar bilincli bir sekilde yapilmis gozukuyordu Ek olarak bacak kemiklerinden ve antilop boynuzlarindan yapilmis sopalar mizraklar ve ucu sivri silahlar da bu kemiklerle birlikte bulunmustu Bu bulunan silahlar hayvan saldirganliginin buyuk bir oranda zamanla arttigini gosteriyor Proto insan Dart bu meseleyi oldurucu ve etcil silah kullanan maymunlara getirdi kendisine gore proto insan Daha sonrasinda onlarin kabileler halinde organize oldugunu ve bu sayede buyuk hayvanlar avlayabildiklerini soyledi Ates yakma ve belirgin sosyal yetenekleri onlari daha insancil gostermekteydi Guney Afrika Zululand da yapilan gozlemler gosteriyor ki Ramon Dart in yazmis oldugu maymundan insana avlanma gelisimihalen daha guncel oldugunu gostermistir Saldirganligin mevsimsel degisikliklere gore azalip arttigi bunun sebebinin de gidanin o zamanlar daha nadir oldugu soylenmistir Yeme aliskanliklari Insan primatlarinin gecmisten gunumuze yeme aliskanliklarina baktigimizda Dart bu konu hakkinda et kurtcuk bocek buyuk memeliler ve hatta insan eti yemenin her zaman var oldugunu soylemektedir Bir baska deyise gore hayvan proteini elde edilmesi gereken bir seydi ve et yemek hayatta kalmanin gerekliligiydi ElestirilerDart in makalesinin duzenleyicisi Dr Alan H Kelso nun yorumuna gore bircok bilim insani Dart ve Ardrey in yeni fikirlerini kabul ettigini soyledi Dart in makalesinin yayinlanmasi uzun surdugu gibi ayrica Dart in tezindeki Guney Afrikali maymunlar hepcillerdi bunun boyle bilinmesi gerekli gibisinden elestiriler de geldi Elbette bu sonuc gunumuz insan primatinin en eski kokenlerinin Dart in buldugu primatlar oldugunu degistirmiyor Ardrey i Afrika Kokenlerikitabini yazmaya iten Guney Afrika daki Zambiya ulkesinin Livingstone kentinde bulunan bilimsel bulgulardir Bu kitapla birlikte Dart in ogrencisi olan Ardrey kendisini ustasina savunmustur Bu tartismaya etoloji uzmani Konrad Lorenz 1963 yilinda yayimladigi Agresiflik Uzerine kitabiyla dahil olmustur Kendi tanimlarinda kelebek baliginin kendi turunu diger turlerden koruma sekillerini incelemis ve bunun insanlarda da goruldugunu soylemistir Birlesmis Milletler altinda 1986 yilinda duzenlenen Saldirganliga Karsi Sevilla Beyani saldirganligin ve savasin genetik olarak geldigini reddetmistir 2008 yilinda Dan Jones tarafindan yazilip Nature dergisinde yayinlanan makalede Dan Jones Gittikce camiasi genisleyen psikologlarin norolojistlerin ve antropologlar saldirganlik cinayeti de iceren toplum duzenini bozan davranislarin anlasilmasinin beyin genler ve evrimin incelenmesiyle ortaya cikacaktir demistir Evrimsel psikologlar saldirganligin kendiliginden olusan bir sey olmadigini ama amaca giden yolda ortaya cikan bir yan urun oldugunu soyluyorlar Bazi evrimsel psikologlar da insanin spesifik mekanizmalari oldugunu ve bununla birlikte spesifik saldirganlik davranislarinin oldugunu soyluyorlar Sempanzeler de ayni isyan ve saldirganliga sahip gunumuz insani gibi kendi arasinda saldirganlik yapan turdur Bircok calisma gostermistir ki turler arasi saldirganlikla ortaya cikmis olumler bugunku insanin gostermis oldugu davranislara benzerdir Ote yandan kucuk bir grupta yasayan modern insanlarin sempanzelere gore daha az saldirganlik gostermektedir Insanlar kendi grubunu diger gruplardan ayirdigindan saldirganlik egilimleri sempanzelere gore farklidir Hem tur arasinda hem de tur disi saldirganligin onceki kabile sistemiyle yasayan Afrika insanlarinda daha yaygin olduguna dair kanitlar var Buna gore insanlar amacina ulasirken ayni zamanda topluluktan da etkileniyor Hukuk kurallariyla gelen gittikce dusen esitsizlik kaynaklarin kullaniminin acikligi ve dusen kan davalari tur ici saldirganligi dusurmustur Kurgudan kaynaklar1968 yilinda cikan Planet of the Apesfilmi bu meselenin insanlari nasil etkiledigini gostermetedir Aslinda Pierre Boulle nin ayni isimli romanindan kurgudur ama icerigi farklidir Bu teori 2001 Bir Uzay Macerasi filminde ve Sliders televizyon dizisinde gorulebilir Bu iki eserde de katil maymun teorisinden buyuk izler gorulmektedir dizisinde profesor Arturo Dart ve Ardrey kelimelerini birlestirip Drayer kelimesini turetmistir Ayrica bakinizGombe Sempanze Savasi Homo Necans On Aggression Demonic males Hunting hypothesis Congo film Kaynakca 1961 African Genesis A Personal Investigation Into the Animal Origins and Nature of Man New York ISBN 978 0 00 211014 3 LCCN 61015889 OCLC 556678068 Dart Raymond Arthur 1953 The Predatory Transition from Ape to Man International Anthropological and Linguistic Review 1 4 ss 201 217 ISSN 0534 6649 4 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2017 Lorenz Konrad 1966 On Aggression Londra Methuen Publishing ISBN 978 0 415 28320 5 LCCN 67072318 OCLC 72226348 Jones D 2008 Human behaviour Killer instincts Nature 451 7178 ss 512 515 doi 10 1038 451512a PMID 18235473 Dis baglantilarExcerpts from African Genesis by Robert Ardrey 21 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde