Dus Dag sumu (Tuva Türkçesi: Дус-Даг сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.
Dus Dag sumu Дус-Даг сумузу (Tıva Türkçesi) | |
---|---|
Дус-Дагский сумон (Rusça) | |
Bayrak | |
Üst idare Övür kojuunu | |
Ülke | Tuva |
Kojuun | Övür kojuunu |
sum | Tuz Dağı sumu |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 23,30 km² |
Nüfus | |
• Toplam | 978 |
Zaman dilimi | () |
Tek nüfuslu yerleşim ve yönetim merkezi — .
Söz tanımı
Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Tıva'da eski dönemlerden kalma idari birim adları halen kullanılmaktadır. Eskiden bu adlandırmalar şöyle idi.
- 10 ailelik yer — arban,
- 150 kişi üzeri — sumon(sum,sumu),
- 2 ve daha fazla sum — hoşun (kojuun).
Şimdi Tıva Cumhuriyeti'nde idari bölge birimleri ve belediyeleri (kırsal yerleşim statüsünde) sumu, sumon olarak adlandırılıyor.
Dus Dag sözü Tıva Türkçesinde Tuz Dağ demektir.
Tuva-Moğolistan sınır değişikliği
Bu başlık herhangi bir .Aralık 2023) () ( |
Temmuz 1932'de Sovyetler Birliği'nin arabuluculuğuyla Tuva bir anlaşma imzaladı ve iki ülke arasında sabit bir sınır oluşturulduğu için Moğolistan'dan önemli bir toprak kazancı elde etti. Moğolistan, Sovyet baskısı altında imzalamak zorunda kaldı ve Moğol Büyük Devlet Khural'ı anlaşmayı onaylamadı. Yeni bölge, özellikle Tuva'nın tek tuz madenciliği kaynağı olan Dus-Dag Dağı'nı içeriyordu. Tuva ile Moğolistan arasındaki sınır 1930'larda tartışmalı olmaya devam etti; Moğolistan, dağın mülkiyetini iddia etmek için Qing hanedanı belgelerine atıfta bulundu. Tartışma sonraki yıllarda alevlenmeye devam etti ve Moğol liderliği, 1932 anlaşmasını Moğolistan'ın imzalaması için Sovyet baskısı nedeniyle adaletsiz olmakla eleştirerek "Tuvalılar tarafından keyfi olarak ele geçirilen" dağın geri verilmesini talep etti. Sovyet yetkilileri, Moğolistan'ın 1932 anlaşmasını revize etmek için hiçbir nedeni olmadığı ve tuz dağına ihtiyacı olmadığı şeklindeki resmi tutumunu yineleyerek Tuva'dan anlaşmayı revize etmemesini istedi. Moğolistan konuyu bir daha gündeme getirmeyeceğine söz verdi ancak Tuva ile arasındaki ilişkiler oldukça gerginleşti. Tuva hükûmeti komşusuyla çatışmayı önlemek için taviz verdi ve 1940 yılında iki hükûmet "Tarihi malzeme ve belgelere dayalı sınırda" yeni bir anlaşma imzaladı. Ancak Tuva 1932'de belirlenen sınırı netleştirmeye çalışırken Moğolistan onu tamamen revize etmeye çalıştı; bu uzlaşmaz pozisyonlara yol açtı ve yeni anlaşmanın onaylanması durduruldu. Her iki taraf da arabuluculuk için Sovyetler Birliği'ne başvurdu, ancak II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Sovyet yetkilileri, özellikle Dus-Dag Dağı ile ilgili olmak üzere sınır anlaşmazlığına ilişkin her türlü tartışmanın durdurulmasında ısrar etti. 1943'te Moğol büyükelçisi, "Tuz Dağı yaklaşık on yıldır Tuvalılar tarafından sömürülüyor ve aynı zamanda tartışmalı bir bölgede yer alıyor, bu nedenle Tuva hükümetinin onu iade etme talebi çok sert" dedi. Bu, tartışmalı konuyu az çok sona erdirdi, ancak bazı küçük anlaşmazlıklar, 1944'te Tuva'nın Sovyetler Birliği'ne dahil edilmesine kadar devam etti; bu noktada Moğolistan, 1932'deki orijinal anlaşmayı onayladı ve o zaman bile 1946'da bölgeye alarmlı çitler gibi sınır korumasının getirilmesi gerekiyordu.
Coğrafya
akarsuyu ve yakınındadır.
- Sokakları
Gagarin, Dorjukay, Komsomolskaya, Novaya, Seven-ool.
Kişi yerleşimi olmayan yer adları: Adır-Tey, Ak-Kara-Sug, Ak-Çıraa, Arıg-Bajı, Arıg-İşti, Baglaaştıg, Beş-Beldir, Biçe-Kadıgbay, Boop-Çiir, Büzeeleer, Büürelçin, Dag-Baarı, Dag-Dozu, Don-Terek, Dörgünek, Durug-Baarı, Dustaar-Sayır, Kadıgbay, Kadıgbay-Aksı, Kara-Dag, Kara-Dıt, Kara-Sug, Kara-Tal, Kovurug-Adaa, Köjeelig-Şat, Köngüreeş, Koğş-Terek, Kuzutu, Kuu-Dag, Kızıl-Şat, Mozur, Ogorod, Ödektig-Oy, Oorga, Sayır-Aksı, Sarıg-Iygıl, Segirtiir, Soguna, Taldıg-Sayır, Tey-Uju, Turug, Üjen-Iyaş, Üş-Horum, Havan-Kaajazı, Hovujuk, Çoduraalıg-Kejig, Çoza.
Nüfus
Toplam Nüfusu 2002 yılında 1081 iken 2020 yılı — 978 kişi.
Yıllara göre kişi sayısı:
2002 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1081 | 974 | 972 | 963 | 961 | 965 | 970 | 968 | 978 | 983 | 975 | 978 |
Altyapı
Övür Kojuunu Dus-Dag Orta Öğretim Okulu
Övür Kojuunu Dus-Dag Çocuk Sanat Okulu
Dus-Dag Postanesi 668132
Övür Kojuunu Dus-Dag Kırsal Belde Yönetimi
„Dus-Dag“» Tuz Ocağı Açık Anonim Şirketi (kamu ve özel teşebbüs ortaklı)
Ulaşım
Çadaana- Handagaytı otoyolu, 84 km mesafede doğuda Samagaltay'a giden otoyolu (Dus-Dag vasıtasıyla M4 «Yenisey»).
Tanınmış kişiler
- Kara-ool Huurakpanoğlu Tumat (15 Ekim 1935, Dus-Dag köyü, Övür rayonu, Tıva Halk Cumhuriyeti - 2002) - Tıva Cumhuriyeti Milli Höömeyci.
- Gennadiy Çaş Tülüşoğlu (23 Şubat 1960, Dus-dağ köyü, Övür rayonu, Tıva Özerk Oblastı - 1998) - Tıva Cumhuriyeti halk höömeycisi.
- Vladimir Serenool (14 Mart 1942 -14 Haziran 1994) — Tıva'nın şairi, yazarı ve oyun yazarı. Tıva'nın değerli yazarı.
- German Kuular Belekoğlu (3 Nisan 1962, Dus-Dag, Övür rayonu, Tıva ÖSSC) - Tıva Cumhuriyeti halk höömeycisi.
Kaynakça
- ^ "İdari yönetim". 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Harita". 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Nüfus verileri". 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "2020 yılı Nüfus sayımı". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Festivalde höömey". 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dus Dag sumu Tuva Turkcesi Dus Dag sumuzu Tuva Cumhuriyeti nde Ovur kojuununa bagli kirsal yerlesim statusunde bir belediye idari birimidir Belde anlaminda sumu sozu kullanilmaktadir Dus Dag sumu Dus Dag sumuzu Tiva Turkcesi Dus Dagskij sumon Rusca BayrakUst idare Ovur kojuunuUlkeTuvaKojuunOvur kojuunusumTuz Dagi sumuYuzolcumu Toplam23 30 km Nufus Toplam978Zaman dilimiUTC 07 00 Tek nufuslu yerlesim ve yonetim merkezi Soz tanimiTiva da koy ve kasaba turu yerlesimler icin kodee suur denilmektedir Ilce belediye belde turune karsilik olarak ise sum rayon adlandirmalari kullanilir Tiva da eski donemlerden kalma idari birim adlari halen kullanilmaktadir Eskiden bu adlandirmalar soyle idi 10 ailelik yer arban 150 kisi uzeri sumon sum sumu 2 ve daha fazla sum hosun kojuun Simdi Tiva Cumhuriyeti nde idari bolge birimleri ve belediyeleri kirsal yerlesim statusunde sumu sumon olarak adlandiriliyor Dus Dag sozu Tiva Turkcesinde Tuz Dagdemektir Tuva Mogolistan sinir degisikligiBu baslik herhangi bir kaynak icermemektedir Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek bu basligin gelistirilmesine yardimci olunuz Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Aralik 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Temmuz 1932 de Sovyetler Birligi nin arabuluculuguyla Tuva bir anlasma imzaladi ve iki ulke arasinda sabit bir sinir olusturuldugu icin Mogolistan dan onemli bir toprak kazanci elde etti Mogolistan Sovyet baskisi altinda imzalamak zorunda kaldi ve Mogol Buyuk Devlet Khural i anlasmayi onaylamadi Yeni bolge ozellikle Tuva nin tek tuz madenciligi kaynagi olan Dus Dag Dagi ni iceriyordu Tuva ile Mogolistan arasindaki sinir 1930 larda tartismali olmaya devam etti Mogolistan dagin mulkiyetini iddia etmek icin Qing hanedani belgelerine atifta bulundu Tartisma sonraki yillarda alevlenmeye devam etti ve Mogol liderligi 1932 anlasmasini Mogolistan in imzalamasi icin Sovyet baskisi nedeniyle adaletsiz olmakla elestirerek Tuvalilar tarafindan keyfi olarak ele gecirilen dagin geri verilmesini talep etti Sovyet yetkilileri Mogolistan in 1932 anlasmasini revize etmek icin hicbir nedeni olmadigi ve tuz dagina ihtiyaci olmadigi seklindeki resmi tutumunu yineleyerek Tuva dan anlasmayi revize etmemesini istedi Mogolistan konuyu bir daha gundeme getirmeyecegine soz verdi ancak Tuva ile arasindaki iliskiler oldukca gerginlesti Tuva hukumeti komsusuyla catismayi onlemek icin taviz verdi ve 1940 yilinda iki hukumet Tarihi malzeme ve belgelere dayali sinirda yeni bir anlasma imzaladi Ancak Tuva 1932 de belirlenen siniri netlestirmeye calisirken Mogolistan onu tamamen revize etmeye calisti bu uzlasmaz pozisyonlara yol acti ve yeni anlasmanin onaylanmasi durduruldu Her iki taraf da arabuluculuk icin Sovyetler Birligi ne basvurdu ancak II Dunya Savasi nin patlak vermesiyle Sovyet yetkilileri ozellikle Dus Dag Dagi ile ilgili olmak uzere sinir anlasmazligina iliskin her turlu tartismanin durdurulmasinda israr etti 1943 te Mogol buyukelcisi Tuz Dagi yaklasik on yildir Tuvalilar tarafindan somuruluyor ve ayni zamanda tartismali bir bolgede yer aliyor bu nedenle Tuva hukumetinin onu iade etme talebi cok sert dedi Bu tartismali konuyu az cok sona erdirdi ancak bazi kucuk anlasmazliklar 1944 te Tuva nin Sovyetler Birligi ne dahil edilmesine kadar devam etti bu noktada Mogolistan 1932 deki orijinal anlasmayi onayladi ve o zaman bile 1946 da bolgeye alarmli citler gibi sinir korumasinin getirilmesi gerekiyordu Cografyaakarsuyu ve yakinindadir Sokaklari Gagarin Dorjukay Komsomolskaya Novaya Seven ool Kisi yerlesimi olmayan yer adlari Adir Tey Ak Kara Sug Ak Ciraa Arig Baji Arig Isti Baglaastig Bes Beldir Bice Kadigbay Boop Ciir Buzeeleer Buurelcin Dag Baari Dag Dozu Don Terek Dorgunek Durug Baari Dustaar Sayir Kadigbay Kadigbay Aksi Kara Dag Kara Dit Kara Sug Kara Tal Kovurug Adaa Kojeelig Sat Kongurees Kogs Terek Kuzutu Kuu Dag Kizil Sat Mozur Ogorod Odektig Oy Oorga Sayir Aksi Sarig Iygil Segirtiir Soguna Taldig Sayir Tey Uju Turug Ujen Iyas Us Horum Havan Kaajazi Hovujuk Coduraalig Kejig Coza NufusToplam Nufusu 2002 yilinda 1081 iken 2020 yili 978 kisi Yillara gore kisi sayisi 2002 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 20201081 974 972 963 961 965 970 968 978 983 975 978AltyapiOvur Kojuunu Dus Dag Orta Ogretim Okulu Ovur Kojuunu Dus Dag Cocuk Sanat Okulu Dus Dag Postanesi 668132 Ovur Kojuunu Dus Dag Kirsal Belde Yonetimi Dus Dag Tuz Ocagi Acik Anonim Sirketi kamu ve ozel tesebbus ortakli UlasimCadaana Handagayti otoyolu 84 km mesafede doguda Samagaltay a giden otoyolu Dus Dag vasitasiyla M4 Yenisey Taninmis kisilerKara ool Huurakpanoglu Tumat 15 Ekim 1935 Dus Dag koyu Ovur rayonu Tiva Halk Cumhuriyeti 2002 Tiva Cumhuriyeti Milli Hoomeyci Gennadiy Cas Tulusoglu 23 Subat 1960 Dus dag koyu Ovur rayonu Tiva Ozerk Oblasti 1998 Tiva Cumhuriyeti halk hoomeycisi Vladimir Serenool 14 Mart 1942 14 Haziran 1994 Tiva nin sairi yazari ve oyun yazari Tiva nin degerli yazari German Kuular Belekoglu 3 Nisan 1962 Dus Dag Ovur rayonu Tiva OSSC Tiva Cumhuriyeti halk hoomeycisi Kaynakca Idari yonetim 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Harita 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Nufus verileri 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi 2020 yili Nufus sayimi 22 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Festivalde hoomey 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilar