Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Açmaz bir satranç taktiğidir. Açmaz durumunda saldırıya uğrayan taş daha değerli bir başka taşını saldıran tarafa vermeden hareket edemez. Açmaz konumu oluştuğunda saldıran taş için açmaza aldı, savunan taraf için açmazda ifadesi kullanılır. Sadece yatay, dikey ve çapraz olarak çok sayıda karede hareket edebilen taşlar (Filler, Kaleler ve Vezir ) rakip taşları açmaza alabilir. Şahlar, Atlar ve piyonlar rakiplerini açmaza alamazlar. Şah dışında her taş açmaza alınabilir zira şah çekildiğinde zaten Şah ile hamle yapmanız gereklidir.
Çeşitler
Yandaki diyagramdaki pozisyonda Siyah At mutlak açmazdadır. At ile hamle yapılırsa Siyah Şahın Beyaz Fil tarafından alınması durumu oluşur . Bu durumda At hamlesi yapılamaz.
Beyaz At ise göreceli açmazdadır. Beyaz At hamle yapabilir. Bu durumda Siyah Kale Veziri alır.
Mutlak Açmaz
Açmaza alınan taşın arkasında Şah varsa buna Mutlak Açmaz denir. Bu durumda açmaza alınan taşın atak hattının dışına hareket etmesi kural dışıdır. (Yan taraftaki diyagrama bakın) . Bu durumda açmaza alınan taş yine de şah çekebilir veya bir başka taşın rakip Şah tarafından alınmasına engel olabilir.
Göreceli açmaz
Eğer açmaza alınan taşın arkasında Şahtan başka bir taş varsa bu duruma Göreceli Açmaz denir. (Yan taraftaki diyagrama bakın) Açmaza alınan taş genellikle arkasındaki taştan daha değerlidir. Açmazdaki taşı hareket ettirmek kurallara uygundur fakat bu durumda açmazdaki taşın arkasındaki taşın rakip tarafından alınması mümkündür.
Kısmi Açmaz
Eğer bir Kale ve Vezir yatay veya dikey boyunca veya bir Fil veya Vezir çapraz boyunca açmaza alınmışsa buna kısmi açmaz denir. Açmaza alınan taş kendi hattı boyunca hareket edebilir fakat hattı terk edemez. Kısmi açmazdaki taş kendisini açmaza alan taşı alabilir; fakat bu açmaza alan oyuncuya diyagramdaki gibi avantaj sağlayabilir. ( Açmaza alan Kale Şah tarafından korunmaktadır bu yüzden Kalenin alınması Vezir kaybına yol açar )
Her yöne giden Vezir sadece kısmi olarak açmaza alınabilir. Sınırlı ve şarta bağlı hareketleri nedeniyle piyonların durumu karmaşıktır. Açmazın kısmi olması açmazın hem hattına ve yönüne hem de alabileceği rakip taşların mevcut olmasına bağlıdır.
İki rakip taşın birbirini kısmi açmaza alması mümkündür. Bir taşın bir yönde (saldırı hattında ) açmaza alınması ve bir diğerinde kısmi açmaza alınması veya 2 veya daha fazla yönde açmaza alınması da mümkündür.
Durumsal açmaz
Bazen bir taş durumsal açmazda kabul edilir. Durumsal açmaz mutlak açmaz değildir ve açmazdaki taşla hamle yapılabilir fakat bu hamle . yani açmazdaki taşı saldırı hattının dışına çıkarmak olumsuz sonuçlar yaratabilir. (örneğin mat olmak, rakibin önemli kareleri ele geçirmesi )
Diyagramda ki pozisyonda hamle sırası Beyaz dadır. d5 deki Siyah Fil savunmasızdır ve Beyaz onu 1.Axd5 ile alabilir, fakat, Siyahın 1. ... Kb1+ hamlesi ile Beyaz Kalesini kaybedeceği için Beyaz bu taşı almamalı veya At ile hamle yapmamalıdır. ( Beyaz şiş saldırısına maruz kalacak, Şahın hamle yapmaya mecbur kalmasından sonra h1 deki Kaleyi kaybedecektir.)
Açmaz kombinezonları
Açmaz diğer taktiklerle birlikte kombinezonlarda kullanılabilir. Örneğin bir taş saldırmaması için açmaza alınabilir veya rakibin savunmasını zayıflatmak amacıyla savunmadaki bir taş açmaza alınabilir.
Açmaza alınan bir taş açmaz hattı dışındaki diğer bir taşı savunuyor veya rakip taşa saldırıyor sayılmaz. Açmazdaki taş rakibe şah çekebilir ve rakip Şahın saldırısına karşı diğer taşları savunabilir.
Açmazdan kurtulma
Açmaz durumundan çıkmaya açmazdan kurtulma adı verilir. Farklı şekilde yapılabilir: Açmaza alan taş alınır, açmaz hattının üzerinde araya bir taş sokulur veya açmaza alınmış taşla başka bir kareye hamle yapılır.
Açmazlar taktik pozisyonlarda faydalıdırlar. Açmazdan faydalanan taktiklerden biri Açmazı işlemek denilebilir. Bu taktikte açmaza alan taşın tarafındaki diğer taşlar açmazdaki rakip taşa saldırmaktadırlar. Açmazdaki taş hamle yapamadığı için diğer taşlar söz konusu taşa yardıma gönderilirler fakat açmaza alan taraf daha fazla taşla atağı devam ettirir. Alekhin'in silahı olarak bilinen bu durumda 2 Kale ve Vezir aynı hatta açmazdaki bir rakip taşa saldırmaktadırlar.
Oyunlarda yaygın olarak görülen açmazlar
Açılışlarda sık görülen açmaz Fb5 hamlesi ile Siyahın ...Ac6 ve d6 veya d5 hamleleri sonrası c6 karesindeki Atının açmaza alınmasıdır. Böylece e8 deki Şah saldırıya maruz kalacağı için Atla hamle yapılması kural gereği imkansız hale gelmiş olur. ( Aynı şey diğer kanatta Fg5 ile yapılabilir. Siyahlarda aynı tür açmazı Fb4 veya Fg4 hamleleri ile yapabilirler.
En sık rastlanan açmazlardan biri koruma altındaki Kale veya Fil ile arkasında Şah bulunan Veziri açmaza almaktır. Örnek: Siyah Vezir e5 karesinde, Siyah Şah e8 karesinde iken ve e-hattında başka bir taş yokken Beyazın Ke1 hamlesi yarattığı açmaz durumu
Örnek oyun
Diyagram Shakhriyar Mamedyarov - Pavel Tregubov 16 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reykjavik Open (2006), maçına ait. Hamle sırası Beyazdadır. Siyah At g4 deki Beyaz Fil tarafından mutlak açmaza alınmıştır.
26. Kxd7 Kxd7
Artık Siyah Kale mutlak açmazdadır.
Beyaz 28. Kd1 ile Açmazdaki Kaleye saldırmaktadır.
28. ... Kd8 d7'deki Kaleyi savunma hamlesi
29. Va4 Siyah terkeder.
.
Eğer 29. ... Ve7 ile Siyah devam etseydi
30. Vc6+ Şb8 31. Kxd7 Kxd7 32.Vxd7 Beyaz bir Fil üstün duruma geçer.
Kaynakça
- ^ "www.chessgames.com". 11 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Acmaz bir satranc taktigidir Acmaz durumunda saldiriya ugrayan tas daha degerli bir baska tasini saldiran tarafa vermeden hareket edemez Acmaz konumu olustugunda saldiran tas icin acmaza aldi savunan taraf icin acmazda ifadesi kullanilir Sadece yatay dikey ve capraz olarak cok sayida karede hareket edebilen taslar Filler Kaleler ve Vezir rakip taslari acmaza alabilir Sahlar Atlar ve piyonlar rakiplerini acmaza alamazlar Sah disinda her tas acmaza alinabilir zira sah cekildiginde zaten Sah ile hamle yapmaniz gereklidir CesitlerSiyah At mutlak acmazdadir Arkasinda Sah oldugu icin hareket edemez Beyaz At ise goreceli acmazdadir Hamle yapabilir fakat Siyah Kale Veziri alir Yandaki diyagramdaki pozisyonda Siyah At mutlak acmazdadir At ile hamle yapilirsa Siyah Sahin Beyaz Fil tarafindan alinmasi durumu olusur Bu durumda At hamlesi yapilamaz Beyaz At ise goreceli acmazdadir Beyaz At hamle yapabilir Bu durumda Siyah Kale Veziri alir Mutlak Acmaz Acmaza alinan tasin arkasinda Sah varsa buna Mutlak Acmaz denir Bu durumda acmaza alinan tasin atak hattinin disina hareket etmesi kural disidir Yan taraftaki diyagrama bakin Bu durumda acmaza alinan tas yine de sah cekebilir veya bir baska tasin rakip Sah tarafindan alinmasina engel olabilir Goreceli acmaz Eger acmaza alinan tasin arkasinda Sahtan baska bir tas varsa bu duruma Goreceli Acmaz denir Yan taraftaki diyagrama bakin Acmaza alinan tas genellikle arkasindaki tastan daha degerlidir Acmazdaki tasi hareket ettirmek kurallara uygundur fakat bu durumda acmazdaki tasin arkasindaki tasin rakip tarafindan alinmasi mumkundur Kismi Acmaz Kismi acmaza ait ornek Acmaza alinan Vezir kendi hatti boyunca hareket edebilir fakat hatti terk edemez Kaleyi alabilir Eger bir Kale ve Vezir yatay veya dikey boyunca veya bir Fil veya Vezir capraz boyunca acmaza alinmissa buna kismi acmaz denir Acmaza alinan tas kendi hatti boyunca hareket edebilir fakat hatti terk edemez Kismi acmazdaki tas kendisini acmaza alan tasi alabilir fakat bu acmaza alan oyuncuya diyagramdaki gibi avantaj saglayabilir Acmaza alan Kale Sah tarafindan korunmaktadir bu yuzden Kalenin alinmasi Vezir kaybina yol acar Her yone giden Vezir sadece kismi olarak acmaza alinabilir Sinirli ve sarta bagli hareketleri nedeniyle piyonlarin durumu karmasiktir Acmazin kismi olmasi acmazin hem hattina ve yonune hem de alabilecegi rakip taslarin mevcut olmasina baglidir Iki rakip tasin birbirini kismi acmaza almasi mumkundur Bir tasin bir yonde saldiri hattinda acmaza alinmasi ve bir digerinde kismi acmaza alinmasi veya 2 veya daha fazla yonde acmaza alinmasi da mumkundur Durumsal acmaz Durumsal acmazdaki Beyaz At Fili almamalidir Alirsa Siyah Kale b1 hamlesi ile sah ceker Sah kacinca h1 deki Beyaz Kaleyi alir Bazen bir tas durumsal acmazda kabul edilir Durumsal acmaz mutlak acmaz degildir ve acmazdaki tasla hamle yapilabilir fakat bu hamle yani acmazdaki tasi saldiri hattinin disina cikarmak olumsuz sonuclar yaratabilir ornegin mat olmak rakibin onemli kareleri ele gecirmesi Diyagramda ki pozisyonda hamle sirasi Beyaz dadir d5 deki Siyah Fil savunmasizdir ve Beyaz onu 1 Axd5 ile alabilir fakat Siyahin 1 Kb1 hamlesi ile Beyaz Kalesini kaybedecegi icin Beyaz bu tasi almamali veya At ile hamle yapmamalidir Beyaz sis saldirisina maruz kalacak Sahin hamle yapmaya mecbur kalmasindan sonra h1 deki Kaleyi kaybedecektir Acmaz kombinezonlariAcmaz diger taktiklerle birlikte kombinezonlarda kullanilabilir Ornegin bir tas saldirmamasi icin acmaza alinabilir veya rakibin savunmasini zayiflatmak amaciyla savunmadaki bir tas acmaza alinabilir Acmaza alinan bir tas acmaz hatti disindaki diger bir tasi savunuyor veya rakip tasa saldiriyor sayilmaz Acmazdaki tas rakibe sah cekebilir ve rakip Sahin saldirisina karsi diger taslari savunabilir Acmazdan kurtulmaAcmaz durumundan cikmaya acmazdan kurtulma adi verilir Farkli sekilde yapilabilir Acmaza alan tas alinir acmaz hattinin uzerinde araya bir tas sokulur veya acmaza alinmis tasla baska bir kareye hamle yapilir Acmazlar taktik pozisyonlarda faydalidirlar Acmazdan faydalanan taktiklerden biri Acmazi islemek denilebilir Bu taktikte acmaza alan tasin tarafindaki diger taslar acmazdaki rakip tasa saldirmaktadirlar Acmazdaki tas hamle yapamadigi icin diger taslar soz konusu tasa yardima gonderilirler fakat acmaza alan taraf daha fazla tasla atagi devam ettirir Alekhin in silahi olarak bilinen bu durumda 2 Kale ve Vezir ayni hatta acmazdaki bir rakip tasa saldirmaktadirlar Oyunlarda yaygin olarak gorulen acmazlarAcilislarda sik gorulen acmaz Fb5 hamlesi ile Siyahin Ac6 ve d6 veya d5 hamleleri sonrasi c6 karesindeki Atinin acmaza alinmasidir Boylece e8 deki Sah saldiriya maruz kalacagi icin Atla hamle yapilmasi kural geregi imkansiz hale gelmis olur Ayni sey diger kanatta Fg5 ile yapilabilir Siyahlarda ayni tur acmazi Fb4 veya Fg4 hamleleri ile yapabilirler En sik rastlanan acmazlardan biri koruma altindaki Kale veya Fil ile arkasinda Sah bulunan Veziri acmaza almaktir Ornek Siyah Vezir e5 karesinde Siyah Sah e8 karesinde iken ve e hattinda baska bir tas yokken Beyazin Ke1 hamlesi yarattigi acmaz durumuOrnek oyunAcmaz durumuna ait ornek oyun Shakhriyar Mamedyarov Pavel Tregubov maci Diyagram Shakhriyar Mamedyarov Pavel Tregubov 16 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Reykjavik Open 2006 macina ait Hamle sirasi Beyazdadir Siyah At g4 deki Beyaz Fil tarafindan mutlak acmaza alinmistir 26 Kxd7 Kxd7 Artik Siyah Kale mutlak acmazdadir Beyaz 28 Kd1 ile Acmazdaki Kaleye saldirmaktadir 28 Kd8 d7 deki Kaleyi savunma hamlesi 29 Va4 Siyah terkeder Eger 29 Ve7 ile Siyah devam etseydi 30 Vc6 Sb8 31 Kxd7 Kxd7 32 Vxd7 Beyaz bir Fil ustun duruma gecer Kaynakca www chessgames com 11 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi