Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sahtular ya da eski adlarıyla Kuzey Slaveyleri (Sahtuca ᓴᑋᕲᒼᑯᑎᑊᓀ Sahtúgot’ine ᑲᑊᗱᑯᑎᑊᓀ K’áshogot’ine ᗰᑋᑯᑎᑊᓀ Shihgot’ine İngilizce: Sahtu Dene, Sahtu people, North Slavey, Northern Slavey), Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nın batısında Sahtu Bölgesi'nde ve ufacık bir kısmı da Yukon eyaletinde yaşayan, üç ayrı bağımsız lehçe ve kabile (Kaşogotineler, Sahtugotineler, Şigotineler) olarak ayrılan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları (ya da Deneler) grubunu oluşturan Denetalar, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar ve Denesulinelerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Sahtular da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 1.235 kişilik etnik nüfustan ancak 680 kadarı anadillerini konuşabiliyor
  (üst) (alt) | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
1.235 (2006) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Diller | |
| Din | |
Eski Slavey adı Krice Awokànak ('slave = köle, esir') adının İngilizceye birebir çevirisinden çıkmıştır ve bu kötü anlamı "bertaraf " etmek için de y harfi eklenmiştir. Fakat konuşanları Slavey adını aşağılayıcı, küçültücü (derogatory) bulup hoş karşılamazlar ve Dene adını tercih ederler. Yeni Sahtu adı Büyük Ayı Gölünün (Great Bear Lake) yerlice karşılığından (Sahtú) gelir. Bu ad aynı zamanda en büyük kabilenin adında da geçer (Sahtúgotʼine). Métislerle birlikte Sahtu Dene Council adı altında idari birlik oluştururlar.
Sahtuları oluşturan üç boydan biri olan ve yalnızca Délı̨ne adlı tek rezervde yaşayan Sahtugotinelere (Büyük Ayı Gölü Sahtuları) Manhattan Projesi kapsamında 1940'lı ve 1950'li yıllarda radyoaktif bilgilendirme yapılmaksızın ve herhangi bir önlem alınmadan uraninit (pitchblende) cevherinden radyum ayıklayan Eldorado Maden ocağı'nda uranyum ve radyum cevherleri Kanada hükûmeti tarafından sırtta bez çuvallarla taşıttırılmıştır ve bu çalışan erkeklerin çoğu radyasyon zehirlenmesi sonucu ölmüş, yetişkin bir erkek nesli geleneksel ekolojik bilgileriyle birlikte kaybeden köyleri Délı̨ne ise daha sonra «dullar köyü» (village of widows) olarak anılmaya başlanmıştır. 1998 yılında altı Sahtugotine farkında olmadan Hiroşima'ya atom bombası saldırısı ile Nagasaki'ye atom bombası saldırısı vahşetine ortak olduklarını düşünerek Hiroşima ve Nagasaki'ye gitmiş ve kurbanları anma törenlerine katılmıştır.
Boyları
Sahtular 3 (ya da 4) alt gruba ayrılır ve her üçünün de lehçesi birbirinden bağımsız diller gibi addedilir:
- Kaşogotineler (K’áshogot’ine ᑲᑊᗱᑯᑎᑊᓀ «tavşan [Lepus arcticus gahcho/gahsho] ahalisi» ya da K’ahsho Got’ine «Big Willow People»; İng. Hare, Hare Dene, Hare Indians, Hareskin, Rabbit Skins, Kawchodinne, Kawchottine, Kah-cho-tinneh, K'atchô-gottinè, Kancho, Fr. Peaux de Lievre): Fort Good Hope (Rádı̨lı̨h Kóé), Colville Lake (K’áhbamı̨́túé)
- Sahtugotineler (Sahtúgot’ine ᓴᑋᕲᒼᑯᑎᑊᓀ ya da Sahtú Got’ine «Büyük Ayı Gölü [Sahtú] ahalisi»; İng. Bear Lake or Bearlake, Bear Lake Indians, Great Bear Lake Indians, Bear Lake Dene, Great Bear Lake Dene, Satudene, Sahtu Dene, Saschutkenne, Fr. Gens du Lac d'Ours): Ft. Franklin (Délı̨ne). 1996 nüfusu 754 kişidir
- Şigotineler (Shihgot’ine ᗰᑋᑯᑎᑊᓀ ya da Shuta Got’ine «dağ [shih] ahalisi»; İng. Mountain, Mountain Indians, Shutagot'ine, Shuhtaot'ine, Shi-ta-dene, Shotoh Dene, Tulita Dene, Fr. Gens des Montagnes): Ft. Norman (Tulít’a), Norman Wells (Łe Gǫ́hlı̨nı̨). Ufacık bir kısmı da Yukon eyaletinde yaşar. Tarihi toprakları 'nın yamaçlarından aşağı Mackenzie Nehri'ne doğru olan alandır. 1827-1971 yıllarında nüfusları 150 kişiden az olmuştur. Klondike Altına Hücumu'ndan (1897-98) sonra Yukon yerlileriyle evlilikler de yapmışlar ve oraya da yerleşmişlerdir.
- K’áálo Got’ine («Willow Lake People»)
Komşuluk
Sahtuları oluşturan üç kabileden Sahtugotineler Büyük Ayı Gölü çevresinde yaşarken onların batısında Şigotineler ile her ikisinin kuzeyinde Kaşogotineler bulunur. Kaşogotinelerin komşuları olarak kuzey-kuzeydoğuda Batı Kanada İnuitleri, kuzey-kuzeybatıda Guçinler, Şigotinelerin komşuları batıda Kuzey Tuçonları, güneybatıda Kaskalar, güneydoğuda Denetalar, Sahtugotinelerin komşuları da güneyde Tlınçonlar, güneydoğuda Sarıbıçaklar ve doğuda Bakır İnuitleridir.
Tarih
Sahtular hakkında ilk tanımlama yapan Avrupalı 1789 yılında olmuştur. 1799 yılında şirketi tarafından Deline'de ilk ticaret karakolu kurulmuştur. Sir John Franklin 1825 yılında ikinci arktik keşif gezisinde Büyük Ayı Gölü'nde kale yaptırmıştır.
Manhattan Projesi'ne Kanada'nın katılımı sırasında Délı̨ne Sahtugotineleri büyük bir kayıp yaşamıştır. Atom bombası yapımında kullanılan radyum gibi radyoaktif maddelere olan ihtiyaçtan dolayı Büyük Ayı Gölü yakınlarında kurulan depolara Kuzeybatı Topraklarından getirilen radyum cevherinin taşınması için Sahtugotineler tutulmuştur. Bu cevherler Ontario ya da Amerika Birleşik Devletleri'nde işlenmek üzere depolanmıştır; zira o zaman Avrupa'daki mevcut uranyum Nazilerin kontrolü altındaydı ve Kanada'nın radyum işlenmesiyle atom bombası oluşturması "hayati" önemdeydi. Radyasyonun etkilerinden habersiz olan Sahtugotinelere bu radyoaktif maddeler "bez çuvallar" (cloth sacks) içinde taşıttırılmıştır
'ya göre 1940 larda ve 1950 lerde Bearlake kabilesinden Déline (eski adı: Fort Franklin) Sahtularına Eldorado madeninden gelen uranyum ve radyum cevheri sırtta çantalarla (bags) taşıttırılmıştır ve bu yüzden çalışan erkeklerin çoğu sonradan ölmüştür. Bölgedeki bütün madencilik faaliyetleri ancak 1981'de durdurulmuştur.
Sahtu topraklarında uranyum 1930 yılında Gilbert LaBine tarafından keşfedilmiş, II. Dünya Savaşı patlak verince maden kapanmıştır. Maden, 1942 yılında (Minister of Munitions and Supply) 'un emriyle tekrar açılmıştır. Japonya'ya atılan atom bombalarını komitede onaylayanlar arasında Howe de bulunuyordu. 1998 yılında altı Sahtugotine farkında olmadan bu vahşete ortak olduklarını düşünerek Hiroşima ve Nagazaki'ye gitmiş ve kurbanları anma törenlerine katılmıştır.
Radyasyondan dolayı ölenlerin sayısının açıklanması Kanada Kükûmeti tarafından reddedilmiştir. The government report says that the people of Deline did not handle but sülfür powder.
Sonuçta, radyasyon zehirlenmesinin yıkıcı etkileri Délı̨ne Sahtularına ciddi biçimde zarar vermiştir. 1999 yılında Peter Blow tarafından yapılan adlı belgesel filmde Sahtuların maruz kaldıkları radyoaktif dehşet belgelenmiştir.
'daki madenlerde 1942 yılından 1960 yılına kadar radyoaktif maddeler konusunda bilgi verilmeden ve yeterli önlem alınmadan çalıştırılan Sahtularda akciğer kanseri, kolon kanseri ve böbrek kanserinden ölümler gözlenmiştir. Délı̨ne yerleşimindeki erkeklerin kanserden ölmesi köyün "dullar köyü" olarak anılmasına sebep olmuştur ve erkeklerin avcılık yapıp geçim sağladığı Atabask toplumlarında dul kalmak gerçek bir yıkımdır. Nükleer holokost (nuclear holocaust) olarak nitelendirilen bu yıkım ayrıca kültürel, ekonomik, ruhsal ve duygusal çöküntüyü de beraberinde getirmiştir.
Günümüzde Deline kurbanları hâlâ korkunç adaletsiz (horrible injustice) 60 yıldır tedavi görmediklerini, tazminat ödenmediğini ve çevrenin radyasyondan temizlenmediğini vurguluyorlar.
1990 yılında (DUT) kurulmuştur.
Port Radium'daki madenin insan sağlığına ve çevereye etkilerini araştırmak üzere band'ı ile federal hükûmet tarafından ortaklaşa 1999 yılında (CDUT) kurulmuştur.
Barınak
Barınakları göçebe yaşama uygun olarak ladin dallarından çatılıp üzeri deriyle örtülen konik tipi çadırı olup kışın da bunu kullanırlar. Tepe kısmı içerdeki ateşten çıkan dumanın çıkması için aralıklıdır.
Din
Animizm ve şamanizm
Kaşogotineler iyi av yapabilmek için çiğnenmemesi gereken birçok tabu oluşturmuşlardı ve şamanlar hastalıkların tedavisinde ya da ruhların yardımıyla düşmanlarına karşı durma görevi üstlenirlerdi. Reisleri olmasa bile yetenekli avcılar ya da şamanlar da toplumu yönlendirme görevi üstenirlerdi.
Diğer Atabask halklarında olduğu gibi Sahtularda da animizm çok güçlü hissedilir. Cansız çevrenin bile ruhu olduğuna inanılır ve bu yüzden arazide gezinirken ruhları yatıştırmak gerekir. Çok özel belirli noktalara bu ruhlar için günümüzde kibrit, tütün, mühimmat ya da ufak madenî para gibi basit eşyalar ya da nesneler bırakılır. Bazen bodur söğüt dallarından parça kesilir ve bunlar ip ya da yünle bağlanır ve su kıyısında bir yere konur.
Mezarlıklar her zaman kutsal yerler olarak görülür ve saygı duyulur. Hristiyanlıktan sonra mezarlıklar çitle çevrilmeye başlanmıştır. Arazide gezinirken rastgelinen mezarların kırılmış çitleri tamir edilir, mezarın bozulan yüzeyi temizlenir ve ölünün ruhu için tütün ya da benzeri bir iki nesne bırakılır. Bazen ateşli yemek töreni gibi özel törenler önemli kişilerin mezarı başında yapılır. Bu ateşli yemek ölünün ruhu için verilir ve güvenli yolculuk ya da avcılık için dilekte bulunulur.
Bazı yerlerden geçerken özel ihtimam gösterilir. Örnek olarak Drum Gölü'nde dev bir Dall yaban koyunu yaşadığına inanılır ve bu gölü geçerken belirli yerlerden ağır hareketlerle geçmek gerekir ki kano dalga ya da girdap oluşturup koyunu rahatsız etmesin.
Hristiyanlık
Sahtuların Hristiyanlıkla ilk teması 1886 yılında Roma Katolik ile olmuştur.
Ekonomi
Avcılık ve toplayıcılık
Diğer Atabasklar gibi Sahtular da avcı ve toplayıcı halklardandır. Ana geçimlerini rengeyiği ve balık avı oluşturur. Büyük Ayı Gölü ve Thymallus arcticus balıklarıyla ünlüdür.
Şigotineler 'nın yamaçlarında neredeyse tamamen sığın, (Rangifer tarandus caribou), ak dağ keçisi ve Dall yaban koyununa bağımlı bir hayat sürerler, çetin geçen bir kışta açlık da görülürdü.
Büyük memeli hayvanlar: Amerika kara ayısı (Ursus americanus), Kuzey Amerika boz ayısı (Ursus arctos horribilis), rengeyiği (Rangifer tarandus groenlandicus ile Rangifer tarandus caribou), Dall yaban koyunu (Ovis dalli), ak dağ keçisi (Oreamnos americanus), sığın (Alces alces andersoni), misk sığırı (Ovibos moschatus).
Küçük memeli hayvanlar: Yeni Dünya kunduzu (Castor canadensis), misk sıçanı (Ondatra zibethicus), Amerika vizonu (Mustela vison), kakım (Mustela erminea), Kuzey Amerika su samuru (Lontra canadensis), Amerika sansarı (Martes americana), (Martes pennanti), Kutup porsuğu (Gulo gulo), marmot (Marmota flaviventris), Arktika gelengisi (Spermophilus parryii), Amerika kızıl sincabı (Tamiasciurus hudsonicus), kızıl tilki (Vulpes vulpes), Kutup tilkisi (Alopex lagopus), kır kurdu (Canis latrans), Doğu Kanada kurdu (Canis lupus lycaon), puma (Felis concolor), Kanada vaşağı (Lynx canadensis), oklu kirpi (Erethizon dorsatum), Amerika tavşanı (Lepus americanus), Kutup tavşanı (Lepus arcticus).
Kuşlar: (Bonasa umbellus), (Tympanuchus phasianellus), Falcipennis canadensis, kar kekliği (Lagopus mutus ile Lagopus lagopus), (Anas americana), Bucephala albeola, , Bucephala islandica, altıngöz (Bucephala clangula), , , yeşilbaş (Anas platyrhynchos), büyük tarakdiş (Mergus merganser), tarakdiş (Mergus serrator), kılkuyruk (Anas acuta), bayağı kaşıkgaga (Anas clypeata), telkuyruk (Clangula hyemalis), karabaş patka (Aythya marila), , bayağı kara ördek (Melanitta nigra), (Melanitta perspicillata), kadife ördek (Melanitta fusca), (Anas discors), çamurcun (Anas crecca), yosun kazı (Branta bernicla), Kanada kazı (Branta canadensis), sakarca (Anser albifrons), kar kazı (Chen caerulescens), kuğu (Cygnus buccinator), kara gerdanlı dalgıç (Gavia arctica), buz dalgıcı (Gavia immer), (Gavia pacifica), kızıl gerdanlı dalgıç (Gavia stellata), (Gavia adamsii), Kanada turnası (Grus canadensis), kar baykuşu (Bubo scandiacus).
Balıklar: Salvelinus alpinus, Catostomus (Catostomus catostomus, ), Thymallus arcticus, Coregonus (, , , ), tatlı su gelinciği (Lota lota), , , , Oncorhynchus keta, Salvelinus malma, , Stenodus leucichthys, turna balığı (), .
Günümüzdeki gruplar
| Kızılderili rezervi! Hükûmet/band | Kabile Konseyi | Halk | Yerleşimler | |
|---|---|---|---|---|
| (Délı̨ne First Nation) | ||||
| , |
Tanınmışlık
- , Kuzeybatı Toprakları seçim bölgesinde parlamento üyesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "Sahtu Communities". 1 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "About MACA - Sahtu". 24 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ a b c d e f g h Sahtu Land Use Planning Board, 17 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sahtu Land Use Plan DRAFT 2, April 30, 2009
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ a b The Canadian Encyclopedia : Mountain (Band)[]
- ^ Richard Green, Northern Athapaskan Beadwork: Part 1 20 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Voyages from Montreal Through the Continent of North America to the Frozen and Pacific Oceans in 1789 and 1793". 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "The Dene People of Great Bear Lake Call for a Federal Response to Uranium Deaths in Deline". 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "Deline Poisoned? Past area mining linked to cancer". 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "Nuclear Genocide in Canada". 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "The Canadian Encyclopedia : Déline". 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ a b c Canada, Racism, Genocide, and the Bomb 30 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Kim Petersen
- ^ "CDUT Final Report Summary". 14 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Deline Uranium Team, 2005
- ^ Canada-Déline Uranium Table – Final Report, Concerning Health and Environmental Issues Related to the Port Radium Mine[], August 2005
- ^ Lionel Johnson (1976), The Great Bear Lake: Its Place in History[], Arctic, 28: 230-244
- ^ "The Canadian Encyclopedia : Hare (Band)". 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ List of Reserves/Settlements/Villages 20 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from
Bibliyografya
- Auld, James and Robert Kershaw, Eds. The Sahtu Atlas: Maps and Stories from the Sahtu Settlement Area in Canada's Northwest Territories. [Norman Wells, N.W.T.]: Sahtu GIS Project, 2005.
- Blondin, George. When the World Was New: Stories of the Sahtú Dene. Yellowknife, N.W.T., Canada: Outcrop, the Northern Publishers, 1990.
- Canada. Implementation Plan for the Sahtu Dene and Metis Comprehensive Land Claim Agreement. Ottawa: Indian and Northern Affairs Canada, 1993.
- Kuhnlein, H V, et al. 1995. "Dietary nutrients of Sahtu Dene/Metis vary by food source, season and age". Ecology of Food and Nutrition. 34, no. 3: 183.
- Sahtu Heritage Places and Sites Joint Working Group. Rakekée Gok'é Godi = Places We Take Care of. [Yellowknife, NWT?: Sahtu Heritage Places and Sites Joint Working Group], 2000.
Dış bağlantılar
- Official website: Sahtú Secretariat and Sahtú Dene Council1 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Map: Sahtú region, NWT[]
- Sahtú Dene and Metis Comprehensive Land Claim Agreement
- Sahtu Renewable Resources Board6 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Study of Sahtu Dene and Metis hunters, trappers, and fishers4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Photos:
- 1999-20028 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and 1967-19738 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tulita, Fort Norman, Sahtú Region
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sahtular ya da eski adlariyla Kuzey Slaveyleri Sahtuca ᓴᑋᕲᒼᑯᑎᑊᓀ Sahtugot ine ᑲᑊᗱᑯᑎᑊᓀ K ashogot ine ᗰᑋᑯᑎᑊᓀ Shihgot ine Ingilizce Sahtu Dene Sahtu people North Slavey Northern Slavey Kanada nin Kuzeybati Topraklari nin batisinda Sahtu Bolgesi nde ve ufacik bir kismi da Yukon eyaletinde yasayan uc ayri bagimsiz lehce ve kabile Kasogotineler Sahtugotineler Sigotineler olarak ayrilan avci ve toplayici yari gocebe anasoylu animist ya da samanist Subarktik Kizilderilileri kultur grubundan Kizilderili halki En yakin akrabalari birlikte Kuzey Atabasklari icinde Dogu Atabasklari ya da Deneler grubunu olusturan Denetalar Tlinconlar Saribicaklar ve Denesulinelerdir Diger Kanada Kizilderilileri gibi Sahtular da yasal olarak Kizilderili rezervi adi verilen kamp benzeri toplama yerlesimlerde yasamak zorundadirlar 2006 sayimina gore 1 235 kisilik etnik nufustan ancak 680 kadari anadillerini konusabiliyorSahtular ᓴᑋᕲᒼᑯᑎᑊᓀ Sahtugot ine ᑲᑊᗱᑯᑎᑊᓀ K ashogot ine ᗰᑋᑯᑎᑊᓀ Shihgot ine ust alt Toplam nufus1 235 2006 Onemli nufusa sahip bolgelerDillerSahtuca IngilizceDinHristiyanlik Animizm Samanizm Eski Slavey adi Krice Awokanak slave kole esir adinin Ingilizceye birebir cevirisinden cikmistir ve bu kotu anlami bertaraf etmek icin de y harfi eklenmistir Fakat konusanlari Slavey adini asagilayici kucultucu derogatory bulup hos karsilamazlar ve Dene adini tercih ederler Yeni Sahtu adi Buyuk Ayi Golunun Great Bear Lake yerlice karsiligindan Sahtu gelir Bu ad ayni zamanda en buyuk kabilenin adinda da gecer Sahtugotʼine Metislerle birlikte Sahtu Dene Council adi altinda idari birlik olustururlar Sahtulari olusturan uc boydan biri olan ve yalnizca Deli ne adli tek rezervde yasayan Sahtugotinelere Buyuk Ayi Golu Sahtulari Manhattan Projesi kapsaminda 1940 li ve 1950 li yillarda radyoaktif bilgilendirme yapilmaksizin ve herhangi bir onlem alinmadan uraninit pitchblende cevherinden radyum ayiklayan Eldorado Maden ocagi nda uranyum ve radyum cevherleri Kanada hukumeti tarafindan sirtta bez cuvallarla tasittirilmistir ve bu calisan erkeklerin cogu radyasyon zehirlenmesi sonucu olmus yetiskin bir erkek nesli geleneksel ekolojik bilgileriyle birlikte kaybeden koyleri Deli ne ise daha sonra dullar koyu village of widows olarak anilmaya baslanmistir 1998 yilinda alti Sahtugotine farkinda olmadan Hirosima ya atom bombasi saldirisi ile Nagasaki ye atom bombasi saldirisi vahsetine ortak olduklarini dusunerek Hirosima ve Nagasaki ye gitmis ve kurbanlari anma torenlerine katilmistir BoylariSahtularin Kasogotine Hare Indian boyunun gelistirdigi ya da Hare Indian Dog denen yerli kopek irkinin soyu tukenmistir Gerideki tipi cadirlari Kasogotinelerindir Sahtular 3 ya da 4 alt gruba ayrilir ve her ucunun de lehcesi birbirinden bagimsiz diller gibi addedilir Kasogotineler K ashogot ine ᑲᑊᗱᑯᑎᑊᓀ tavsan Lepus arcticus gahcho gahsho ahalisi ya da K ahsho Got ine Big Willow People Ing Hare Hare Dene Hare Indians Hareskin Rabbit Skins Kawchodinne Kawchottine Kah cho tinneh K atcho gottine Kancho Fr Peaux de Lievre Fort Good Hope Radi li h Koe Colville Lake K ahbami tue Sahtugotineler Sahtugot ine ᓴᑋᕲᒼᑯᑎᑊᓀ ya da Sahtu Got ine Buyuk Ayi Golu Sahtu ahalisi Ing Bear Lake or Bearlake Bear Lake Indians Great Bear Lake Indians Bear Lake Dene Great Bear Lake Dene Satudene Sahtu Dene Saschutkenne Fr Gens du Lac d Ours Ft Franklin Deli ne 1996 nufusu 754 kisidir Sigotineler Shihgot ine ᗰᑋᑯᑎᑊᓀ ya da Shuta Got ine dag shih ahalisi Ing Mountain Mountain Indians Shutagot ine Shuhtaot ine Shi ta dene Shotoh Dene Tulita Dene Fr Gens des Montagnes Ft Norman Tulit a Norman Wells Le Gǫ hli ni Ufacik bir kismi da Yukon eyaletinde yasar Tarihi topraklari nin yamaclarindan asagi Mackenzie Nehri ne dogru olan alandir 1827 1971 yillarinda nufuslari 150 kisiden az olmustur Klondike Altina Hucumu ndan 1897 98 sonra Yukon yerlileriyle evlilikler de yapmislar ve oraya da yerlesmislerdir K aalo Got ine Willow Lake People KomsulukSahtulari olusturan uc kabileden Sahtugotineler Buyuk Ayi Golu cevresinde yasarken onlarin batisinda Sigotineler ile her ikisinin kuzeyinde Kasogotineler bulunur Kasogotinelerin komsulari olarak kuzey kuzeydoguda Bati Kanada Inuitleri kuzey kuzeybatida Gucinler Sigotinelerin komsulari batida Kuzey Tuconlari guneybatida Kaskalar guneydoguda Denetalar Sahtugotinelerin komsulari da guneyde Tlinconlar guneydoguda Saribicaklar ve doguda Bakir Inuitleridir TarihSahtular hakkinda ilk tanimlama yapan Avrupali 1789 yilinda olmustur 1799 yilinda sirketi tarafindan Deline de ilk ticaret karakolu kurulmustur Sir John Franklin 1825 yilinda ikinci arktik kesif gezisinde Buyuk Ayi Golu nde kale yaptirmistir Manhattan ProjesiBuyuk Ayi Golu ve NWT KanadaGumus ve radyum cevheri cikaran bir madenci Eldorado Mine NT Kanada Manhattan Projesi ne Kanada nin katilimi sirasinda Deli ne Sahtugotineleri buyuk bir kayip yasamistir Atom bombasi yapiminda kullanilan radyum gibi radyoaktif maddelere olan ihtiyactan dolayi Buyuk Ayi Golu yakinlarinda kurulan depolara Kuzeybati Topraklarindan getirilen radyum cevherinin tasinmasi icin Sahtugotineler tutulmustur Bu cevherler Ontario ya da Amerika Birlesik Devletleri nde islenmek uzere depolanmistir zira o zaman Avrupa daki mevcut uranyum Nazilerin kontrolu altindaydi ve Kanada nin radyum islenmesiyle atom bombasi olusturmasi hayati onemdeydi Radyasyonun etkilerinden habersiz olan Sahtugotinelere bu radyoaktif maddeler bez cuvallar cloth sacks icinde tasittirilmistir ya gore 1940 larda ve 1950 lerde Bearlake kabilesinden Deline eski adi Fort Franklin Sahtularina Eldorado madeninden gelen uranyum ve radyum cevheri sirtta cantalarla bags tasittirilmistir ve bu yuzden calisan erkeklerin cogu sonradan olmustur Bolgedeki butun madencilik faaliyetleri ancak 1981 de durdurulmustur Sahtu topraklarinda uranyum 1930 yilinda Gilbert LaBine tarafindan kesfedilmis II Dunya Savasi patlak verince maden kapanmistir Maden 1942 yilinda Minister of Munitions and Supply un emriyle tekrar acilmistir Japonya ya atilan atom bombalarini komitede onaylayanlar arasinda Howe de bulunuyordu 1998 yilinda alti Sahtugotine farkinda olmadan bu vahsete ortak olduklarini dusunerek Hirosima ve Nagazaki ye gitmis ve kurbanlari anma torenlerine katilmistir Radyasyondan dolayi olenlerin sayisinin aciklanmasi Kanada Kukumeti tarafindan reddedilmistir The government report says that the people of Deline did not handle but sulfur powder Sonucta radyasyon zehirlenmesinin yikici etkileri Deli ne Sahtularina ciddi bicimde zarar vermistir 1999 yilinda Peter Blow tarafindan yapilan adli belgesel filmde Sahtularin maruz kaldiklari radyoaktif dehset belgelenmistir daki madenlerde 1942 yilindan 1960 yilina kadar radyoaktif maddeler konusunda bilgi verilmeden ve yeterli onlem alinmadan calistirilan Sahtularda akciger kanseri kolon kanseri ve bobrek kanserinden olumler gozlenmistir Deli ne yerlesimindeki erkeklerin kanserden olmesi koyun dullar koyu olarak anilmasina sebep olmustur ve erkeklerin avcilik yapip gecim sagladigi Atabask toplumlarinda dul kalmak gercek bir yikimdir Nukleer holokost nuclear holocaust olarak nitelendirilen bu yikim ayrica kulturel ekonomik ruhsal ve duygusal cokuntuyu de beraberinde getirmistir Gunumuzde Deline kurbanlari hala korkunc adaletsiz horrible injustice 60 yildir tedavi gormediklerini tazminat odenmedigini ve cevrenin radyasyondan temizlenmedigini vurguluyorlar 1990 yilinda DUT kurulmustur Port Radium daki madenin insan sagligina ve cevereye etkilerini arastirmak uzere band i ile federal hukumet tarafindan ortaklasa 1999 yilinda CDUT kurulmustur BarinakBarinaklari gocebe yasama uygun olarak ladin dallarindan catilip uzeri deriyle ortulen konik tipi cadiri olup kisin da bunu kullanirlar Tepe kismi icerdeki atesten cikan dumanin cikmasi icin araliklidir DinAnimizm ve samanizm Dall yaban kocu Anchorage Hayvanat Bahcesi Alaska Kasogotineler iyi av yapabilmek icin cignenmemesi gereken bircok tabu olusturmuslardi ve samanlar hastaliklarin tedavisinde ya da ruhlarin yardimiyla dusmanlarina karsi durma gorevi ustlenirlerdi Reisleri olmasa bile yetenekli avcilar ya da samanlar da toplumu yonlendirme gorevi ustenirlerdi Diger Atabask halklarinda oldugu gibi Sahtularda da animizm cok guclu hissedilir Cansiz cevrenin bile ruhu olduguna inanilir ve bu yuzden arazide gezinirken ruhlari yatistirmak gerekir Cok ozel belirli noktalara bu ruhlar icin gunumuzde kibrit tutun muhimmat ya da ufak madeni para gibi basit esyalar ya da nesneler birakilir Bazen bodur sogut dallarindan parca kesilir ve bunlar ip ya da yunle baglanir ve su kiyisinda bir yere konur Mezarliklar her zaman kutsal yerler olarak gorulur ve saygi duyulur Hristiyanliktan sonra mezarliklar citle cevrilmeye baslanmistir Arazide gezinirken rastgelinen mezarlarin kirilmis citleri tamir edilir mezarin bozulan yuzeyi temizlenir ve olunun ruhu icin tutun ya da benzeri bir iki nesne birakilir Bazen atesli yemek toreni gibi ozel torenler onemli kisilerin mezari basinda yapilir Bu atesli yemek olunun ruhu icin verilir ve guvenli yolculuk ya da avcilik icin dilekte bulunulur Bazi yerlerden gecerken ozel ihtimam gosterilir Ornek olarak Drum Golu nde dev bir Dall yaban koyunu yasadigina inanilir ve bu golu gecerken belirli yerlerden agir hareketlerle gecmek gerekir ki kano dalga ya da girdap olusturup koyunu rahatsiz etmesin Hristiyanlik Sahtularin Hristiyanlikla ilk temasi 1886 yilinda Roma Katolik ile olmustur EkonomiAvcilik ve toplayicilik Diger Atabasklar gibi Sahtular da avci ve toplayici halklardandir Ana gecimlerini rengeyigi ve balik avi olusturur Buyuk Ayi Golu ve Thymallus arcticus baliklariyla unludur Sigotineler nin yamaclarinda neredeyse tamamen sigin Rangifer tarandus caribou ak dag kecisi ve Dall yaban koyununa bagimli bir hayat surerler cetin gecen bir kista aclik da gorulurdu Anne ile yavru Rangifer tarandus caribou Buyuk memeli hayvanlar Amerika kara ayisi Ursus americanus Kuzey Amerika boz ayisi Ursus arctos horribilis rengeyigi Rangifer tarandus groenlandicus ile Rangifer tarandus caribou Dall yaban koyunu Ovis dalli ak dag kecisi Oreamnos americanus sigin Alces alces andersoni misk sigiri Ovibos moschatus Kucuk memeli hayvanlar Yeni Dunya kunduzu Castor canadensis misk sicani Ondatra zibethicus Amerika vizonu Mustela vison kakim Mustela erminea Kuzey Amerika su samuru Lontra canadensis Amerika sansari Martes americana Martes pennanti Kutup porsugu Gulo gulo marmot Marmota flaviventris Arktika gelengisi Spermophilus parryii Amerika kizil sincabi Tamiasciurus hudsonicus kizil tilki Vulpes vulpes Kutup tilkisi Alopex lagopus kir kurdu Canis latrans Dogu Kanada kurdu Canis lupus lycaon puma Felis concolor Kanada vasagi Lynx canadensis oklu kirpi Erethizon dorsatum Amerika tavsani Lepus americanus Kutup tavsani Lepus arcticus Kuslar Bonasa umbellus Tympanuchus phasianellus Falcipennis canadensis kar kekligi Lagopus mutus ile Lagopus lagopus Anas americana Bucephala albeola Bucephala islandica altingoz Bucephala clangula yesilbas Anas platyrhynchos buyuk tarakdis Mergus merganser tarakdis Mergus serrator kilkuyruk Anas acuta bayagi kasikgaga Anas clypeata telkuyruk Clangula hyemalis karabas patka Aythya marila bayagi kara ordek Melanitta nigra Melanitta perspicillata kadife ordek Melanitta fusca Anas discors camurcun Anas crecca yosun kazi Branta bernicla Kanada kazi Branta canadensis sakarca Anser albifrons kar kazi Chen caerulescens kugu Cygnus buccinator kara gerdanli dalgic Gavia arctica buz dalgici Gavia immer Gavia pacifica kizil gerdanli dalgic Gavia stellata Gavia adamsii Kanada turnasi Grus canadensis kar baykusu Bubo scandiacus Baliklar Salvelinus alpinus Catostomus Catostomus catostomus Thymallus arcticus Coregonus tatli su gelincigi Lota lota Oncorhynchus keta Salvelinus malma Stenodus leucichthys turna baligi Gunumuzdeki gruplarKizilderili rezervi Hukumet band Kabile Konseyi Halk Yerlesimler Deli ne First Nation Taninmislik Kuzeybati Topraklari secim bolgesinde parlamento uyesiAyrica bakinizKanada da insan haklariKaynakca a b c d e Arsivlenmis kopya 19 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Sahtu Communities 1 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 About MACA Sahtu 24 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 a b c d e f g h Sahtu Land Use Planning Board 17 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sahtu Land Use Plan DRAFT 2 April 30 2009 Arsivlenmis kopya 12 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 a b The Canadian Encyclopedia Mountain Band olu kirik baglanti Richard Green Northern Athapaskan Beadwork Part 1 20 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Voyages from Montreal Through the Continent of North America to the Frozen and Pacific Oceans in 1789 and 1793 26 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 a b c Arsivlenmis kopya 14 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 The Dene People of Great Bear Lake Call for a Federal Response to Uranium Deaths in Deline 14 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Deline Poisoned Past area mining linked to cancer 6 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Nuclear Genocide in Canada 24 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 The Canadian Encyclopedia Deline 8 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 a b c Canada Racism Genocide and the Bomb 30 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi by Kim Petersen CDUT Final Report Summary 14 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Deline Uranium Team 2005 Canada Deline Uranium Table Final Report Concerning Health and Environmental Issues Related to the Port Radium Mine olu kirik baglanti August 2005 Lionel Johnson 1976 The Great Bear Lake Its Place in History olu kirik baglanti Arctic 28 230 244 The Canadian Encyclopedia Hare Band 17 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 List of Reserves Settlements Villages 20 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi fromBibliyografyaAuld James and Robert Kershaw Eds The Sahtu Atlas Maps and Stories from the Sahtu Settlement Area in Canada s Northwest Territories Norman Wells N W T Sahtu GIS Project 2005 ISBN 0 9737630 0 0 Blondin George When the World Was New Stories of the Sahtu Dene Yellowknife N W T Canada Outcrop the Northern Publishers 1990 ISBN 1 919315 21 7 Canada Implementation Plan for the Sahtu Dene and Metis Comprehensive Land Claim Agreement Ottawa Indian and Northern Affairs Canada 1993 ISBN 0 662 21422 6 Kuhnlein H V et al 1995 Dietary nutrients of Sahtu Dene Metis vary by food source season and age Ecology of Food and Nutrition 34 no 3 183 Sahtu Heritage Places and Sites Joint Working Group Rakekee Gok e Godi Places We Take Care of Yellowknife NWT Sahtu Heritage Places and Sites Joint Working Group 2000 Dis baglantilarOfficial website Sahtu Secretariat and Sahtu Dene Council1 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Map Sahtu region NWT olu kirik baglanti Sahtu Dene and Metis Comprehensive Land Claim Agreement Sahtu Renewable Resources Board6 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Study of Sahtu Dene and Metis hunters trappers and fishers4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Photos 1999 20028 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi and 1967 19738 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Tulita Fort Norman Sahtu Region