Hepatit C

Hepatit C özellikle karaciğeri etkileyen bir enfeksiyondur. Hastalığa, hepatit C virüsü (HCV) sebep olur. Hepatit C, genellikle herhangi bir belirtiye sahip değildir ancak kronik enfeksiyon, karaciğerde yara oluşumu ve uzun yıllar sonra siroza sebep olabilir. Aynı zamanda, bazı durumlarda, sirozlu hastalarda, karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri ya da ölümcül kanamaya sebebiyet verebilecek, yemek borusu ve midedeki damarlarda aşırı şişmeye yol açabilir.

Hepatitis C
of purified from cell culture (scale = 50 )
Uzmanlık	Enfeksiyon hastalıkları

Hepatit C, insanlara, özellikle damar içi ilaç kullanımı, uyuşturucu kullanmak, uyuşturucuyu damar yoluyla almak için enjektörü birden fazla kişinin kullanmasından, steril olmayan tıbbi ekipman ve kan nakilleri aracılığıyla, kandan kana temas yoluyla geçer. Dünya genelinde tahmini 130–170 milyon insanda hepatit C bulunmaktadır. Bilim insanları, HCV’yi araştırmaya 1970'lerde başlamıştır ve varlığını, 1989’da doğrulamıştır. Virüsün, diğer hayvanlarda hastalığa yol açtığına dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Peginterferon ve ribavirin, HCV için kullanılan standart ilaçlardır. Tedavi edilen insanların %50-80’i iyileşmektedir. Siroz ya da karaciğer kanseri baş gösteren insanların, karaciğer nakline ihtiyacı olabilir ancak virüs, genellikle nakil sonrasında tekrar baş göstermektedir. Hepatit C için herhangi bir aşı bulunmamaktadır.

İşaret ve belirtiler

Hepatit C, vakaların yalnızca %15’inde şiddetli belirtilere sebep olmaktadır. Belirtiler; iştah azalması, yorgunluk, mide bulantısı, kas ya da eklem ağrıları ve kilo kaybı da dahil olmak üzere genellikle hafif ve belirsizdir. Sadece birkaç şiddetli enfeksiyon vakası sarılıkla ilişkilendirilmiştir. Enfeksiyon, genç kadınlarda diğerlerine oranla daha fazla olmak üzere insanların %10-50’sinde tedavi olmaksızın geçmektedir.

Kronik enfeksiyon

Virüse maruz kalan insanların yüzde sekseninde kronik enfeksiyon görülür. Çoğunluğun, enfeksiyonun ilk on yılında ya asgari oranda belirti göstermesi ya da hiç göstermemesine rağmen kronik hepatit C yorgunlukla ilişkilendirilebilir. Hepatit C, uzun yıllar boyunca enfekte olmuş insanlarda, siroz ve karaciğer kanserinin başlıca sebebidir. Enfekte olan insanların %10–30’unda 30 sene içinde siroz baş gösterir. Siroz, aynı zamanda Hepatit B ya da HIV ile enfekte olanlarda, alkol bağımlılarında ve erkeklerde daha yaygın olarak görülür. Siroz görülen hastaların karaciğer kanserine yakalanma riskleri yirmi kat daha fazladır ki bu yıllık %1-3 bir orandır. Alkol bağımlıları için risk, 100 kat daha fazladır. Hepatit C, siroz vakalarının %27’sinin ve karaciğer kanseri vakalarının %25’inin sebebini teşkil etmektedir.

Karaciğer sirozu, karaciğere bağlı damarlarda yüksek kan basıncına, karında su birikmesine, özellikle mide ve yemek borusunda kolay yaralanmalara ve kanamalara, damar genişlemelerine, sarılığa (derinin sararması) ve beyin hasarına sebep olabilir.

Karaciğer dışındaki etkileri

Hepatit C, aynı zamanda, nadiren Sjögren sendromu (bir çeşit otoimmün bozukluğu) normalden daha düşük trombosit sayısı, kronik deri hastalığı, diyabet ve Hodgkin-dışı lenfomalarla ilişkilendirilir.

Sebep

Hepatit C virüsü; küçük, sarılı, monokataner, pozitif duyulu bir RNA virüsüdür.Flaviviridae ailesinin hepacivirus cinsinin bir üyesidir. HCV, yedi büyük soyyapıya (genotip) sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, soyyapı 1, vakaların %70'ine sebep olurken soyyapı 2, %20’sine ve diğer soyyapıların her biri, vakaların %1’ine sebep olur. Soyyapı 1, aynı zamanda, Güney Amerika ve Avrupa’da en yaygın olarak görülen soyyapıdır.

Bulaşma

Gelişmiş ülkelerde başlıca bulaşma yöntemi, damar içi ilaç kullanımıdır (DİK). Gelişen ülkelerde, başlıca yöntemler, kan nakilleri ve güvenli olmayan tıbbi prosedürlerdir. Vakaların %20’sinde bulaşma sebebi bilinmemektedir; ancak bu vakaların çoğunun muhtemel sebebi DİK’tir.

Damar içi ilaç kullanımı

DİK, dünyanın birçok bölgesinde, hepatit C için büyük bir risk faktörüdür. 77 ülke için yapılan bir inceleme, Birleşik Devletler ve Çin de dahil olmak üzere 25 ülkenin, damar içi ilaç kullanan popülasyonunun %60 ve %80 arasında hepatit C oranlarına sahip olduğunu göstermektedir. On iki ülke, %80’den daha yüksek oranlara sahiptir. On milyon gibi yüksek sayıda damar içi ilaç kullanıcısı hepatit C ile enfekte olmuştur; Çin (1,6 milyon), Amerika Birleşik Devletleri(1,5 milyon) ve Rusya (1,3 milyon) en yüksek toplamlara sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki hapishane nüfusu arasındaki hepatit C oranı, genel nüfusa oranla on ila yirmi kat daha fazladır ve bu araştırmalar, bunun sebeplerini, DİK ve steril olmayan ekipmanla dövme yapma gibi yüksek riskli davranışlara bağlamaktadır.

Sağlık bakım hizmetleri yoluyla enfeksiyona maruz kalma

HCV taraması yapılmadan gerçekleştirilen kan nakilleri, kan ürünleri ve organ nakilleri, önemli oranda enfeksiyon riski oluşturmaktadır. Birleşik Devletler, 1992 yılında geniş kapsamlı tarama başlatmıştır. Enfeksiyon oranı, bu tarihten itibaren, her bir ünite kan için 200 ünite kanda birden, her 10.000 ila 10.000.000 ünite kanda bire düşmüştür. Bu risk, potansiyel kan bağışçısının Hepatit C’ye yakalanması ile kan testlerinin pozitif çıkması arasında 11-70 gün arasında bir süre bulunduğundan düşük olmaya devam etmektedir. Bazı ülkeler, masrafından dolayı halen hepatit C için tarama uygulamamaktadır.

HCV’li bir kimseden bir iğne yaralanması olan bir kişinin, %1.8 hastalığa yakalanma riski bulunmaktadır. Eğer kullanılan iğne boşsa ve yara deliği derinse risk, daha yüksektir. Kanın, mukusa maruz kalma riski vardır ancak risk düşüktür ve eğer kanın maruz kalması yara olmayan bir ciltte meydana gelirse herhangi bir risk söz konusu değildir.

İğne ve şırıngaların yeniden kullanımı, ilaç şişelerinin, infüzyon torbalarının birden fazla sefer kullanımı ve steril olmayan cerrahi ekipmanların kullanımı da dahil olmak üzere hastane ekipmanları da hepatit C’nin bulaşmasına sebep olabilir. Tıbbi ve dental tesislerdeki kötü standartlar, dünyadaki en yüksek enfeksiyon oranına sahip ülke olan Mısır’da HCV’nin yayılmasının başlıca sebebidir.

Cinsel ilişki

Hepatit C’nin cinsel ilişki yoluyla bulaşıp bulaşmadığı bilinmemektedir. Bir yandan yüksek riskli cinsel aktivite ile hepatit C arasında ilişki bulunurken hastalığın bulaşmasının, bahsedilmeyen uyuşturucu kullanımı mı yoksa seksle mi bağlantılı olduğu açık değildir. Kanıtlar, başkalarıyla cinsel ilişkiye girmeyen heteroseksüel çiftlerin risk taşımadığını desteklemektedir. Anal penetrasyon gibi anal kanalın iç astarında yüksek derecede travma içeren cinsel aktiviteler ya da HIV ya da genital ülserasyon gibi cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon bulunması da risk oluşturur. Amerika Birleşik Devletleri devleti, birden fazla partnere sahip insanlarda bulaşmayı önlemek için prezervatif kullanılmasını önermektedir.

Delerek vücuda takılan metaller

Dövme yaptırma, iki ila üç kat daha yüksek hepatit C riski ile ilişkilendirilmektedir. Bunun sebebi, steril olmayan ekipmanlar ya da kullanılan boyalardan bulaşma olabilir. 1980 öncesinde ya da profesyonel olmayan şekilde yapılan dövmeler ya da delerek vücuda takılan metaller, bu yerlerdeki steril koşullar kötü olabileceğinden özellikle tehlikelidir. Riskin, aynı zamanda, daha büyük dövmeler için daha büyük olduğu görülmektedir. Hapishanelerdeki tutukluların hemen hemen yarısı, steril olmayan dövme ekipmanlarını paylaşmaktadır. Ruhsatlı bir tesisteki dövmelerin doğrudan HCV enfeksiyonu ile ilişkilendirilmesi nadirdir

Kanla temas

Tıraş bıçakları, diş fırçaları ile manikür ve pedikür ekipmanları gibi kan ile temas edebilir. Bunların paylaşılması, HCV’ye maruz kalma riski doğurur. İnsanlar; kesikler, yaralar ve diğer kanamalar konusunda dikkatli davranmalıdır. HCV; sarılma, öpme ya da yeme ve pişirme malzemelerinin paylaşılması gibi gelişigüzel temas yoluyla bulaşmaz.

Anneden çocuğa bulaşma

Hepatit C’nin enfekte olmuş bir anneden çocuğuna bulaşması, hamileliklerin %10’undan daha azında görülür. Bu riski değiştirmek amacıyla mevcut herhangi bir önlem bulunmamaktadır. Hastalık, hamilelik boyunca ya da doğum esnasında bulaşabilir. Uzun süren bir doğum, daha yüksek bir bulaşma riski ile ilişkilendirilmektedir. Emzirmenin HCV’yi yaydığına dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır ancak enfekte olmuş bir anne, eğer göğüslerinde çatlama veya kanama varsa ya da virüs yükü yüksekse bebeğini emzirmemelidir.

Tanı

Hepatit c enfeksiyonun serolojik profili

Hepatit C tanı testlerine: HCV antikor, ELISA, Western blot ve niceliksel HCV RNA dahildir. Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), HCV RNA’yı, enfeksiyondan bir ila iki hafta sonra tespit edebilirken antikorların oluşması ve kendilerini göstermesi çok daha uzun sürebilir.

Kronik hepatit C, mevcut RNA’sına göre altı aydan daha fazla süren hepatit C virüsü ile birlikte görülen bir enfeksiyondur. Kronik enfeksiyonlar, genel olarak on yıllar boyunca herhangi bir belirti göstermediğinden hekimler, onu çoğunlukla karaciğer fonksiyonu testleri aracılığıyla ya da yüksek riskli insanlara yaptıkları rutin kontroller esnasında keşfetmektedir. Yapılan test, akut ve kronik enfeksiyonları birbirinden ayıramaz.

Kan tahlili

Hepatit C testi, bir enzim immünoassayı kullanılarak HCV’ye karşı antikorların varlığını belirlemek için yapılan kan tahlilleriyle başlar. Eğer bu testin sonucu pozitif ise, immünoassayı doğrulamak ve ciddiyetini belirlemek için ikinci bir tahlil yapılır. Rekombinant immünoblot analizi, immünoassayı doğrular ve HCV RNA polimeraz zincir reaksiyonu, ciddiyetini belirler. Eğer RNA mevcut değil ve immünoblot pozitif ise kişi daha önce bir enfeksiyon geçirmiş ancak ya tedavi ile ya da kendiliğinden enfeksiyon temizlenmiştir; immünoblot negatif ise, yapılan immünoassay yanlıştır. İmmünoassayın pozitif çıkması için, enfeksiyonun bulaşmasının ardından altı ila sekiz hafta geçmesi gerekir.

Karaciğer enzimleri, enfeksiyonun başlangıç aşamalarında değişkenlik gösterir; ortalama olarak enfeksiyonun başlamasından itibaren yedi hafta sonra artmaya başlarlar. Karaciğer enzimlerinin, hastalığın ciddiyetiyle olan ilişkisi zayıftır.

Biyopsi

Karaciğer biyopsisi, karaciğer hasarının seviyesini belirleyebilir ancak yöntemden kaynaklanan riskler bulunur. Biyopsinin belirleyebileceği tipik değişiklikler, karaciğer dokusundaki akyuvarlar, portal triad’daki lenfoid foliküller ve safra kanallarındaki değişikliklerdir. Hasarın seviyesini belirlemede denenebilecek ve biyopsiye olan ihtiyacı azaltabilecek birçok kan testi vardır.

Görüntüleme

Birleşik Devletler ve Kanada’daki hastaların 5–50% kadarı durumlarından haberdardır. Tahlil yaptırma, dövmeleri olanlar da dahil olmak üzere yüksek risk grubundaki kişilere tavsiye edilir. Kronik Hepatitin genellikle tek belirtisi olduğundan karaciğer enzim yüksekliği olan kişilere görüntüleme yöntemi de tavsiye edilir. Birleşik Devletler’de rutin görüntüleme önerilmez.

Önleme

2011 itibarı ile Hepatit C için bir aşı bulunmamaktadır. Aşılar geliştirilme aşamasında olup bazıları umut verici sonuçlar göstermiştir. İğne değişim programları ve madde istismarı tedavisi gibi önleyici stratejiler kombinasyonu, damar ile uyuşturucu alan kullanıcılar arasında Hepatit C riskini 75% oranında azaltıyor. Ulusal düzeyde kan bağışı yapanları görüntülemede olduğu gibi sağlık tesislerindeki uluslararası önlemlere bağlı olmak da önemlidir. Steril enjektör kaynağının yetersiz olduğu ülkelerde, sağlık uzmanları ilaç tedavisini enjeksiyon yerine ağız yoluyla yapmalıdırlar.

Tedavi

HCV, hastaların 50–80%’inde kronik enfeksiyonu tetikler. Bu vakaların yaklaşık 40-80%’i tedavi ile giderilir. Nadir durumlarda enfeksiyon, tedaviye gerek kalmadan temizlenir. Kronik Hepatit C hastaları, alkolden ve karaciğere toksik etkisi olan ilaçlardan sakınmalı ve Hepatit A ve Hepatit B için aşılanmalıdır. Siroz hastası olan kişiler karaciğer kanseri için ultrason yaptırmalıdır.

İlaç Tedavisi

HCV enfeksiyonu karaciğer anomalileri olduğu kanıtlanmış kişilerin tedavi araması gerekir. HCV tipine bağlı olarak mevcut tedavi yöntemi, pegile interferon ile antiviral ilaç olan ribavirinin 24 ila 48 hafta boyunca kullanılmasının bir kombinasyonudur. Tedavi gören kişilerin 50–60%’ında sonuçlarında düzelme görülür. Boceprevir veya Telaprevir’in peginterferon alfa ile kombine edilmesi Hepatit C genotip 1’e karşı olan antiviral tepkimeyi arttırır. Tedavinin yan etkileri yaygındır; tedavi gören kişilerin yarısında grip benzeri semptomlar görülmüş, üçte biri ise duygusal sorunlar yaşamıştır. İlk altı ay içinde yapılan tedavi, Hepatit C’nin kronik hale gelmesinden sonra yapılana göre daha etkilidir. Eğer bir kişide tekrar enfeksiyon gelişir ve sekiz ila 12 hafta içinde temizlenmezse, 24 haftalık pegile interferon tedavisi önerilir. Talasemi (Akdeniz anemisi, bir kan hastalığı) olan kişilerde ribavirinin faydalı olduğu ama kan nakline olan ihtiyacı arttırdığı görünür. Savunanlar Hepatit C’ye karşı meryemana dikeni, ginseng ve kolloidal gümüş gibi bazı alternatif terapilerin de yardımcı olduğunu belirtiyor. Ancak, hiçbir alternatif terapi Hepatit C’nin sonuçlarında iyileşme göstermemiştir ve virüse karşı alternative terapilerin herhangi bir etkisi olduğuna dair kanıt bulunmamaktadır.

Teşhis

Tedaviye verilen tepki, genotipe göre değişir. HCV genotip 1 ve 48 haftalık tedavi sürecinde olan hastalardaki sürekli tepki 40-50% civarındadır. 24 haftalık tedavi sürecinde olan ve HCV genotip 2 ve 3 olan hastaların 70-80%’inde sürekli tepki oluşur. Sürekli tepki, genotip 4 ve 48 haftalık tedavi sürecinde olan hastaların 65%’i civarındadır. Gentoip 6 hastalığında iyileşmenin kanıtları şimdilik seyrektir ve var olduğunun kanıtı da genotip 1 hastalığıyla aynı dozda 48 haftalık tedavide görülür.

Epidemiyoloji

Hepatit C'nin Dünya genelinde yayılımı (1999)

Disability-adjusted life year for hepatitis C in 2004 per 100,000 inhabitants

no data   <10   10-15   15-20   20-25   25-30   30-35

35-40   40-45   45-50   50-75   75–100   >100

130 ila 170 milyon insan yani dünya nüfusunun yaklaşık 3%’ü kronik Hepatit C ile yaşamaktadır. Her yıl 3-4 milyon insan hastalığa yakalanıyor ve yılda 350,000 insan Hepatit C ile alakalı hastalıklar yüzünden hayatını kaybediyor. IDU ve intravenöz tedavi veya steril olmayan medical ekipmanların kombinasyonuna bağlı olarak 20. Yüzyılda oranlarda büyük ölçüde artış olmuştur.

Birleşik Devletler’de halkın 2%’sinde Hepatit C vardır, ve yılda 35,000 ila 185,000 arasında yeni vaka oluşur. Kan naklinden önce yapılan görüntüleme sayesinde 1990’lardan itibaren Batı’da oranlarda azalma olmuştur. Birleşik Devletler’de HCV’ye bağlı ölümler yıllık 8,000 ila 10,000 arasındadır. Beklentiler, HCV testinden önce kan nakli yapılan insanların hastalanıp ölmeleriyle beraber bu oranların artacağı yönündedir.

Asya ve Afrika’daki bazı ülkelerde enfeksiyon oranları daha yüksektir. Enfeksiyon oranlarının çok yüksek olduğu ülkeler, Mısır (22%), Pakistan (4.8%) and Çin’dir (3.2%). Mısır’daki bu yüksek oran, doğru olarak sterilize edilmeyen cam şırıngalar kullanılarak, artık devam etmeyen şistozomiyaza karşı kitlesel tedavi kampanyasına bağlıdır.

Tarih

1970'lerin ortasında Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün, Kan Nakli Departmanındaki Bulaşıcı Hastalıklar Bölümünün şefi Harvey J. Alter ve araştırma ekibi, çoğu kan nakli sonrası hepatit vakalarının hepatit A veya B virüslerine bağlı olmadığını göstermiştir. Bu keşfe karşılık gelecek 10 yıl boyunca virüsü tanımlamak için gösterilen uluslararası çabalar başarısız olmuştur. 1987 yılında Chiron firmasından Michael Houghton, Qui-Lim Choo ve George Kuo, Hastalık kontrolü ve Önleme Merkezleri’nden Dr. D.W. Bradley ile birlikte çalışarak, bilinmeyen organizmayı belirlemek ve tanısal test geliştirmek için yeni bir moleküler klonlama yaklaşımı kullandılar. 1988’de, Alter A ve B olmayan hepatit tipleri konulu bir panelde, varlığını doğrulayarak virüsü onayladı. 1989 Nisan ayında, Science dergisinde HCV’nin keşfi iki makale halinde yayımlandı. Keşif, teşhis ve ilerlemiş antiviral tedavi konusunda önemli ilerlemelere yol açtı. 2000’de, Dr. Alter and Dr. Houghton, “ Hepatit C hastalığına sebep olan virüsün keşfi konusunda öncü çalışmalarından ve Birleşik Devletler’de 1970'lerde 30% oranından, 2000 yılında sıfıra indiren kan nakli yoluyla bulaşan hepatit riskini azaltan görüntüleme metotlarını geliştirdikleri” için Klinik Tıp Araştırması dalında Lasker Ödülü ile onurlandırıldılar.

Chiron, virus ve teşhisi ile ilgili çeşitli patentler aldı. Chiron, CDC’ye 1.9 milyon dolar ve Bradley’e 337,500 dolar ödedikten sonra 1990 yılında CDC’nin rakip patent başvurusu iptal edildi. 1994 yılında Bradley, patenti geçersiz kılmak, kendisini de buluşçulardan biri olarak kaydettirmek, zararlarını temin etmek ve imtiyaz ücreti almak için Chiron’a dava açtı. Temyiz mahkemesini kaybettikten sonra davayı geri çekti.

Toplum ve Kültür

Dünya Hepatit Birliği, her yıl 28 Temmuz’da Dünya Hepatit Günü’nü koordine eder. Hepatit C’nin hem bireylere hem de topluma olan ekonomik maliyeti önemli ölçüdedir. Birleşik Devletler’de 2003 yılında, hastalığın ortalama yaşam boyu maliyeti 33,407 dolar, ve 2011 yılında karaciğer nakli ile yaklaşık maliyet 200,000 dolardır. 2003 yılında Kanada’da antiviral tedavi maliyeti 30,000 Kanada doları iken, Birleşik Devletler’de 1998 yılında 9,200 ila 17,600 Amerikan dolarıdır. Dünyanın pek çok bölgesinde, sigortaları olmadığı veya sigortaları antiviral tedaviyi karşılamadığı için insanlar, antviral tedavi alamıyorlar.

Araştırma

2011 yılı itibarıyla, yüze yakın ilaç tedavisi, geliştirme aşamasındadır. Bu ilaçlara, hepatite karşı aşılar ve immünomodülatörler ve siklofilin inhibitörleri dahildir.

Kaynakça

1. ^ ^{a b} Ryan KJ, Ray CG (editors), (Ed.) (2004). Sherris Medical Microbiology (4.4 yayıncı = McGraw Hill bas.). ss. 551-2. ISBN . KB1 bakım: Fazladan yazı: editör listesi ()
2. ^ Houghton M (Kasım 2009). "The long and winding road leading to the identification of the hepatitis C virus". Journal of Hepatology. 51 (5). ss. 939-48. doi:10.1016/j.jhep.2009.08.004. (PMID) 19781804. 
3. ^ ^{a b c d e f g h i j k} Rosen, HR (23 Haziran 2011). (PDF). The New England journal of medicine. 364 (25). ss. 2429-38. (PMID) 21696309. 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
4. ^ Maheshwari, A (26 Temmuz 2008). "Acute hepatitis C". Lancet. 372 (9635). ss. 321-32. doi:10.1016/S0140-6736(08)61116-2. (PMID) 18657711. 
5. ^ ^{a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v} Wilkins, T (1 Haziran 2010). "Hepatitis C: diagnosis and treatment". American family physician. 81 (11). ss. 1351-7. (PMID) 20521755. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
6. ^ ^{a b c d e} Chronic Hepatitis C Virus Advances in Treatment, Promise for the Future. Springer Verlag. 2011. s. 4. ISBN . 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
7. ^ ^{a b c d} Nelson, PK (13 Ağustos 2011). "Global epidemiology of hepatitis B and hepatitis C in people who inject drugs: results of systematic reviews". Lancet. 378 (9791). ss. 571-83. doi:10.1016/S0140-6736(11)61097-0. (PMID) 21802134. 
8. ^ ^{a b c d} Chronic Hepatitis C Virus Advances in Treatment, Promise for the Future. Springer Verlag. 2011. ss. 103-104. ISBN . 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
9. ^ ^{a b c d e f} Dolin, [edited by] Gerald L. Mandell, John E. Bennett, Raphael (2010). Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases (7th ed. bas.). Philadelphia, PA: Churchill Livingstone/Elsevier. ss. Chapter 154. ISBN . KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi () KB1 bakım: Fazladan yazı ()
10. ^ Mueller, S (28 Temmuz 2009). "Alcoholic liver disease and hepatitis C: a frequently underestimated combination". World journal of gastroenterology : WJG. 15 (28). ss. 3462-71. (PMID) 19630099. 
11. ^ ^{a b c d e f g h i j} Alter, MJ (7 Mayıs 2007). "Epidemiology of hepatitis C virus infection". World journal of gastroenterology : WJG. 13 (17). ss. 2436-41. (PMID) 17552026. 
12. ^ ^{a b c d e} Ozaras, R (Nisan 2009). "Acute hepatitis C: prevention and treatment". Expert review of anti-infective therapy. 7 (3). ss. 351-61. (PMID) 19344247. 
13. ^ Zignego AL, Ferri C, Pileri SA, Caini P, Bianchi FB (Ocak 2007). "Extrahepatic manifestations of Hepatitis C Virus infection: a general overview and guidelines for a clinical approach". Digestive and Liver Disease. 39 (1). ss. 2-17. doi:10.1016/j.dld.2006.06.008. (PMID) 16884964. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
14. ^ Louie, KS (Ocak 2011). "Prevalence of thrombocytopenia among patients with chronic hepatitis C: a systematic review". Journal of viral hepatitis. 18 (1). ss. 1-7. (PMID) 20796208. 
15. ^ Nakano T, Lau GM, Lau GM, Sugiyama M, Mizokami M (Aralık 2011). "An updated analysis of hepatitis C virus genotypes and subtypes based on the complete coding region". Liver Int. doi:10.1111/j.1478-3231.2011.02684.x. (PMID) 22142261. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
16. ^ Maheshwari, A (Şubat 2010). "Management of acute hepatitis C". Clinics in liver disease. 14 (1). ss. 169-76; x. (PMID) 20123448. 
17. ^ ^{a b c d e} Pondé, RA (Şubat 2011). "Hidden hazards of HCV transmission". Medical microbiology and immunology. 200 (1). ss. 7-11. (PMID) 20461405. 
18. ^ ^{a b} Xia, X (Ekim 2008). "Epidemiology of HCV infection among injection drug users in China: systematic review and meta-analysis". Public health. 122 (10). ss. 990-1003. doi:10.1016/j.puhe.2008.01.014. (PMID) 18486955. 
19. ^ Imperial, JC (Haziran 2010). "Chronic hepatitis C in the state prison system: insights into the problems and possible solutions". Expert review of gastroenterology & hepatology. 4 (3). ss. 355-64. (PMID) 20528122. 
20. ^ Vescio, MF (Nisan 2008). "Correlates of hepatitis C virus seropositivity in prison inmates: a meta-analysis". Journal of epidemiology and community health. 62 (4). ss. 305-13. (PMID) 18339822. 
21. ^ Marx, John (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. s. 1154. ISBN . 
22. ^ . Al Bawaba. 9 Ağustos 2010. 15 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2010. 
23. ^ ^{a b c} Tohme RA, Holmberg SD (Haziran 2010). "Is sexual contact a major mode of hepatitis C virus transmission?". Hepatology. 52 (4). ss. 1497-505. doi:10.1002/hep.23808. (PMID) 20635398. 
24. ^ . United States Department of Veteran Affairs. 23 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
25. ^ ^{a b c d e f} Jafari, S (Kasım 2010). "Tattooing and the risk of transmission of hepatitis C: a systematic review and meta-analysis" (PDF). International journal of infectious diseases : IJID : official publication of the International Society for Infectious Diseases. 14 (11). ss. e928-40. (PMID) 20678951. 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
26. ^ "Hepatitis C" (PDF). Center for Disease Control and Prevention. 8 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2012. 
27. ^ Lock G, Dirscherl M, Obermeier F; ve diğerleri. (Eylül 2006). "Hepatitis C —contamination of toothbrushes: myth or reality?". J. Viral Hepat. 13 (9). ss. 571-3. doi:10.1111/j.1365-2893.2006.00735.x. (PMID) 16907842. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
28. ^ ^{a b c} "Hepatitis C". FAQ – CDC Viral Hepatitis. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2012. 
29. ^ ^{a b} Lam, NC (15 Kasım 2010). "Caring for pregnant women and newborns with hepatitis B or C". American family physician. 82 (10). ss. 1225-9. (PMID) 21121533. 
30. ^ Mast EE (2004). "Mother-to-infant hepatitis C virus transmission and breastfeeding". Advances in Experimental Medicine and Biology. Cilt 554. ss. 211-6. (PMID) 15384578. 
31. ^ Senadhi, V (Temmuz 2011). "A paradigm shift in the outpatient approach to liver function tests". Southern medical journal. 104 (7). ss. 521-5. (PMID) 21886053. 
32. ^ Halliday, J (Mayıs 2011). "Vaccination for hepatitis C virus: closing in on an evasive target". Expert review of vaccines. 10 (5). ss. 659-72. doi:10.1586/erv.11.55. (PMID) 21604986. 
33. ^ Hagan, H (1 Temmuz 2011). "A systematic review and meta-analysis of interventions to prevent hepatitis C virus infection in people who inject drugs". The Journal of infectious di seases. 204 (1). ss. 74-83. (PMID) 21628661. 
34. ^ Torresi, J (Haziran 2011). "Progress in the development of preventive and therapeutic vaccines for hepatitis C virus". Journal of hepatology. 54 (6). ss. 1273-85. doi:10.1016/j.jhep.2010.09.040. (PMID) 21236312. 
35. ^ Ilyas, JA (Ağustos 2011). "An overview of emerging therapies for the treatment of chronic hepatitis C". Clinics in liver disease. 15 (3). ss. 515-36. (PMID) 21867934. 
36. ^ Foote BS, Spooner LM, Belliveau PP (Eylül 2011). "Boceprevir: a protease inhibitor for the treatment of chronic hepatitis C". Ann Pharmacother. 45 (9). ss. 1085-93. doi:10.1345/aph.1P744. (PMID) 21828346. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
37. ^ Smith LS, Nelson M, Naik S, Woten J (Mayıs 2011). "Telaprevir: an NS3/4A protease inhibitor for the treatment of chronic hepatitis C". Ann Pharmacother. 45 (5). ss. 639-48. doi:10.1345/aph.1P430. (PMID) 21558488. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
38. ^ Ghany MG, Nelson DR, Strader DB, Thomas DL, Seeff LB (Ekim 2011). "An update on treatment of genotype 1 chronic hepatitis C virus infection: 2011 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases". Hepatology. 54 (4). ss. 1433-44. doi:10.1002/hep.24641. (PMC) 3229841 $2. (PMID) 21898493. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
39. ^ Alavian SM, Tabatabaei SV (Nisan 2010). "Treatment of chronic hepatitis C in polytransfused thalassaemic patients: a meta-analysis". J. Viral Hepat. 17 (4). ss. 236-44. doi:10.1111/j.1365-2893.2009.01170.x. (PMID) 19638104. 
40. ^ ^{a b} Hepatitis C and CAM: What the Science Says 13 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. March 2011. (Retrieved 07 March 2011)
41. ^ Liu, J (Mart 2003). "Medicinal herbs for hepatitis C virus infection: a Cochrane hepatobiliary systematic review of randomized trials". The American journal of gastroenterology. 98 (3). ss. 538-44. (PMID) 12650784. 
42. ^ Rambaldi, A (17 Ekim 2007). "Milk thistle for alcoholic and/or hepatitis B or C virus liver diseases". Cochrane database of systematic reviews (Online), 4. ss. CD003620. (PMID) 17943794. 
43. ^ Fung J, Lai CL, Hung I; ve diğerleri. (Eylül 2008). "Chronic hepatitis C virus genotype 6 infection: response to pegylated interferon and ribavirin". The Journal of Infectious Diseases. 198 (6). ss. 808-12. doi:10.1086/591252. (PMID) 18657036. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
44. ^ ^{a b c} "WHO Hepatitis C factsheet". 2011. 21 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2011. 
45. ^ Colacino, ed. by J. M. (2004). Hepatitis prevention and treatment. Basel: Birkhäuser. s. 32. ISBN . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi ()
46. ^ al.], edited by Gary W. Brunette ... [et. CDC health information for international travel : the Yellow Book 2012. New York: Oxford University. s. 231. ISBN . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi ()
47. ^ ^{a b} Boyer, JL (2001). Liver cirrhosis and its development: proceedings of the Falk Symposium 115. . ss. 344. ISBN . 
48. ^ Choo QL, Kuo G, Weiner AJ, Overby LR, Bradley DW, Houghton M (Nisan 1989). "Isolation of a cDNA clone derived from a blood-borne non-A, non-B viral hepatitis genome". Science. 244 (4902). ss. 359-62. doi:10.1126/science.2523562. (PMID) 2523562. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
49. ^ Kuo G, Choo QL, Alter HJ; ve diğerleri. (Nisan 1989). "An assay for circulating antibodies to a major etiologic virus of human non-A, non-B hepatitis". Science. 244 (4902). ss. 362-4. doi:10.1126/science.2496467. (PMID) 2496467. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
50. ^ , The Lasker Foundation. Retrieved 20 February 2008.
51. ^ Houghton, M., Q.-L. Choo, and G. Kuo. NANBV Diagnostics and Vaccines. European Patent No. EP-0-3 18-216-A1. European Patent Office (filed 18 November 1988, published 31 May 1989).
52. ^ Wilken, Judge. . United States Court of Appeals for the Federal Circuit. 19 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2012. 
53. ^ Eurosurveillance editorial, team (28 Temmuz 2011). "World Hepatitis Day 2011". Euro surveillance : bulletin europeen sur les maladies transmissibles = European communicable disease bulletin. 16 (30). (PMID) 21813077. 
54. ^ ^{a b} Wong, JB (2006). "Hepatitis C: cost of illness and considerations for the economic evaluation of antiviral therapies". PharmacoEconomics. 24 (7). ss. 661-72. (PMID) 16802842. 
55. ^ ^{a b} El Khoury, A. C. (1 Aralık 2011). "Economic burden of hepatitis C-associated diseases in the United States". Journal of Viral Hepatitis. doi:10.1111/j.1365-2893.2011.01563.x. 
56. ^ . Public Health Agency of Canada. Kasım 2003. 22 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2012. 
57. ^ Zuckerman, edited by Howard Thomas, Stanley Lemon, Arie (2008). Viral Hepatitis (3rd ed. bas.). Oxford: John Wiley & Sons. s. 532. ISBN . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi () KB1 bakım: Fazladan yazı ()
58. ^ Ahn, J (Ağustos 2011). "Hepatitis C therapy: other players in the game". Clinics in liver disease. 15 (3). ss. 641-56. doi:10.1016/j.cld.2011.05.008. (PMID) 21867942. 
59. ^ Vermehren, J (Şubat 2011). "New HCV therapies on the horizon". Clinical microbiology and infection : the official publication of the European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases. 17 (2). ss. 122-34. (PMID) 21087349. 

Sınıflandırma	D ICD-10: B[1], B[2] ICD-9-CM: 070.70,070.4, 070.5 OMIM: 609532 MeSH: D006526 DiseasesDB: 5783 : 186643004
Dış kaynaklar	MedlinePlus: 000284 eMedicine: med/993 Patient UK: Hepatit C