Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Açık erişim (AE), online araştırma çıktılarının erişiminde hiçbir kısıtlama olmamasına ve kullanımda da birçok kısıtlamadan serbest olmasına denir. Açık Erişim, akran denetimli olan veya olmayan akademik dergi makaleleri, konferans yazıları tezler, kitap bölümleri, ve monografilere uygulanabilir.
Açık erişim için iki türden bahsedilebilir: "gratis" açık erişim, ücretsiz olarak online erişim anlamına gelirken, "libre" açık erişim, ücretsiz online erişimin yanı sıra bazı kullanım haklarının da olması anlamındadır. Bu ek kullanım hakları genellikle Creative Commons lisansı tarafından sağlanmaktadır.Libre açık erişim Budapeşte Açık Erişim Girişimindeki ve[1] Berlin Fen Bilimleri ve İnsani Bilimlerde Bilgiye Açık Erişim Bildirgesindeki açık erişim tanımına uymaktadır.
Yazarların kendi çalışmalarına açık erişim sağlayabilmesinin birden çok yolu vardır. Bir yolu yazarın yayını yaptıktan sonra kendi arşivine alması ve dijitalleştirmesiyle ücretsiz olarak ulaşılabilir hale getirmesidir, bu 'yeşil' açık erişim olarak da bilinmektedir.
İkinci bir yol ise, araştırma çıktısının yayıncıdan çıktığı anda ulaşılabilir olacak şekilde yayınlanmasıdır. Bu da altın açık erişim olarak bilinmektedir, ve bu genellikle bir makalenin bir açık erişim dergisi, ya da yayınlanması ile gerçekleşir. Saf açık erişim dergileri kayıt ücreti talep etmez ve farklı iş modellerine sahip olabilir ancak birçoğu makale işlem ücreti talep etmektedir.
Tanımlar
"Açık erişim" terimi, 2000'lerdeki 3 basın açıklaması ile formüle edilmiştir. Budapest Açık Erişim Girişimi Şubat 2002'de, Bethesda Statement on Open Access Publishing Haziran 2003'te ve Berlin Fen Bilimleri ve İnsani Bilimlerde Bilgiye Açık Erişim Bildirgesi Ekim 2003'te yayınlanmıştır.
Açık erişim yayın için motivasyonlar
Açık erişim, İnternet ve World Wide Web'in başlamasından sonra aranılmaya ve dünya çapında araştırmacılar tarafından sağlanmaya başladı. Bu ivme akademic dergi yayınlama reformunun ardından daha da artarak devam etti. Elektronik yayınlama, kâğıt yayınlamaya göre yeni yararlar sağladı ve geleneksel yayınlama metotlarındaki problemlere de katkı sağladı.
Yazarlar ve araştırmacılar
Yazarların makalelerini açık erişilebilir yapmasının ana sebeplerinden biri makalelerin etki faktörünü maksimum düzeye çıkarmaktır. 2001'deki bir çalışma, açık erişimin alıntı etki avantajı getirdiğini gösterirken, sayısı artan başka çalışmalar da açık erişimin abonelik bariyerlerini kaldırmasından dolayı, açık erişim makalelerinin daha çok kullanıldığı ve alıntılandığını göstermiştir.
Uygulama çalışmaları
Açık Erişim sağlanması için birçok farklı yöntem vardır, bunlardan ikisi yeşil ya da altın açık erişim olarak tabir edilen yöntemlerdir. Yeşil yol açık erişimde yazar hakemli yayınının elektronik bir kopyasını kurumsal bir arşivde ya da konu arşivinde arşivler. Bundan sonra bu yayına herkes ücretsiz erişebilir. Altın yıl açık erişimde ise yazarlar bilimsel eserlerini açık erişim dergilerde ya da monografi dizilerinde yayımlar ve son kullanıcılar bu yayımlara internet üzerinden ücretsiz olarak erişir.
Büyüme
2010'da yapılan bir çalışmaya göre kabaca 2008'de çıkarılan akran denetimli makalellerin yüzde 20'si açık olarak erişilebilir durumdaydı. Diğer bir çalışma ise, 2010 yılında etki faktörü olan tüm akademik dergilerin %7.9 u altın açık erişim dergileriydi ve akademik disiplinler arası geniş bir yayılım göstermişti. Dergi literatürlerinin 8.5%'i yayıncıların sitelerinde bulunabilir (altın açık erişim), 62%'isi tam açık erişim dergileri, 14% ü gecikmiş erişim abonelik dergileri ve 24% ü de bireysel olarak açık olan makalelerdir. Ek olarak makalelerin 11.9%'i, yeşil açık erişim olarak ve tüm metin açık ve ulaşabilir olacak şekildeydi.
Ayrıca bakınız
- Açık Erişim Haftası
- FUTON bias
- Access to knowledge movement
- Digital rights
- List of open-access projects
- Open access monograph
- Open Access Week
- Open publishing (different from "open access" publishing)
- Open Access Scholarly Publishers Association
- Right to Internet access
- Altmetrics
Kaynakça
- ^ "Downloads" 23 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Peter Suber.
- ^ Schöpfel, Joachim; Prost, Hélène (2013).
- ^ Suber, Peter.
- ^ Meredith Schwartz (April 13, 2012).
- ^ Suber, Peter. 2008." 29 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Suber 2012, pp. 68–69
- ^ Harnad, S. 2007.
- ^ Harnad, S.; Brody, T.; Vallières, F. O.; Carr, L.; Hitchcock, S.; Gingras, Y.; Oppenheim, C.; Stamerjohanns, H.; Hilf, E. R. (2004).
- ^ Harnad, S; Brody, T; Vallières, F; Carr, L; Hitchcock, S; Gingras, Y; Oppenheim, C; Hajjem, C; Hilf, E (2008).
- ^ Jeffery, Keith G. 2006.
- ^ Directory of Open Access Journals 3 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Suber 2012, pp. 7–8
- ^ Swan, Alma (2006) The culture of Open Access: researchers’ views and responses 22 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ "Online or Invisible?". 9 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2015.
- ^ a b Effect of OA on citation impact: a bibliography of studies 29 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ . Acikerisim.org sitesi. 14 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020.
- ^ Björk, B. C.; Welling, P.; Laakso, M.; Majlender, P.; Hedlund, T.; Guðnason, G. N. (2010).
- ^ Cummings, J. (2013).
Konuyla ilgili yayınlar
- Suber, Peter (2012). Open access (The MIT Press Essential Knowledge Series bas.). Cambridge, Mass.: MIT Press. ISBN . 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ekim 2015.
- Willinsky, John. (MIT Press, 2006)
- Kirsop, Barbara, and Leslie Chan. (2005) Transforming access to research literature for developing countries. 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Serials Reviews, 31(4): 246–255.
- Laakso, Mikael; Welling, Patrik; Bukvova, Helena; Nyman, Linus; Björk, Bo-Christer; Hedlund, Turid (2011). "The Development of Open Access Journal Publishing from 1993 to 2009". PLoS ONE. 6 (6). s. e20961. doi:10.1371/journal.pone.0020961. 27 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2015.
- Davis, P.M.; Fromerth, M.J. (2007). "Does the arXiv lead to higher citations and reduced publisher downloads for mathematics articles?". Scientometrics. 71 (2). ss. 203-215. (The results of this study do not confirm the Open Access postulate. The most plausible explanation of a citation advantage was self-selection, which has led to higher quality articles being deposited in the arXiv.)
- Hajjem, C.; ; Gingras, Y. (2005). "Ten-Year Cross-Disciplinary Comparison of the Growth of Open Access and How It Increases Research Citation Impact". IEEE Data Engineering Bulletin. 28 (4). ss. 39-47. 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2015. Analyzed 1,307,038 articles published across 12 years (1992–2003) in 10 disciplines; OA articles have consistently more citations (25%–250% varying with discipline and year).
- Lawrence, S (2001). "Online or Invisible?". Nature. 411 (6837). 9 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2015. (paper first showing the Open Access citation advantage over non-Open Access papers in computer science.)
- Okerson A. & O'Donnell J. (1995) (Eds.) . Washington, DC: Association of Research Libraries.
- Tötösy; de Zepetnek, S.; Joshua, Jia (2014). "Electronic Journals, Prestige, and the Economics of Academic Journal Publishing". CLCWeb: Comparative Literature and Culture. 16 (1). s. 2014. doi:10.7771/1481-4374.2426.
- "Open and Shut?" 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Blog on open access by Richard Poynder, a freelance journalist, who has done a series of interviews 27 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . with a few of the leaders of the open access movement.
- Mietchen, Daniel (15 Ocak 2014). "Wikimedia and Open Access — a rich history of interactions". Wikimedia Blog. Wikimedia Foundation. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- Armato III, Samuel G.; Baldock, Clive; Orton, Colin G. (2015). ""Hybrid gold" is the most appropriate open-access modality for journals like Medical Physics". Medical Physics. 42 (1). ss. 1-4. 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2015.
Dış bağlantılar
- OAD 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Open Access Directory, an "open-access, wiki-based, community-updated encyclopedia of OA factual lists" (started by Peter Suber)
- GOAP 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: UNESCO's Global Open Access Portal, providing "status of open access to scientific information around the world"
- : openaccessarticles.com, is an online directory that indexes and provides access to quality open access, peer-reviewed articles information."
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Acik erisim AE online arastirma ciktilarinin erisiminde hicbir kisitlama olmamasina ve kullanimda da bircok kisitlamadan serbest olmasina denir Acik Erisim akran denetimli olan veya olmayan akademik dergi makaleleri konferans yazilari tezler kitap bolumleri ve monografilere uygulanabilir Public Library of Science tarafindan dizayn edilen Acik Erisim Logosu Resmi bir acik erisim logosu bulunmamasina ragmen organizasyonlar kendilerine en cok uyan logo stilini secmekte ozgurdurler Diger logolar da kullanimdadir source source source source source source source track Acik Erisimin ne oldugunu aciklayan 9 dakikalik bir video Acik erisim icin iki turden bahsedilebilir gratis acik erisim ucretsiz olarak online erisim anlamina gelirken libre acik erisim ucretsiz online erisimin yani sira bazi kullanim haklarinin da olmasi anlamindadir Bu ek kullanim haklari genellikle Creative Commons lisansi tarafindan saglanmaktadir Libre acik erisim Budapeste Acik Erisim Girisimindeki ve 1 Berlin Fen Bilimleri ve Insani Bilimlerde Bilgiye Acik Erisim Bildirgesindeki acik erisim tanimina uymaktadir Yazarlarin kendi calismalarina acik erisim saglayabilmesinin birden cok yolu vardir Bir yolu yazarin yayini yaptiktan sonra kendi arsivine almasi ve dijitallestirmesiyle ucretsiz olarak ulasilabilir hale getirmesidir bu yesil acik erisim olarak da bilinmektedir Ikinci bir yol ise arastirma ciktisinin yayincidan ciktigi anda ulasilabilir olacak sekilde yayinlanmasidir Bu da altin acik erisim olarak bilinmektedir ve bu genellikle bir makalenin bir acik erisim dergisi ya da yayinlanmasi ile gerceklesir Saf acik erisim dergileri kayit ucreti talep etmez ve farkli is modellerine sahip olabilir ancak bircogu makale islem ucreti talep etmektedir Tanimlar source source source source source source Budapeste Acik Erisim Girisiminin 10 yili anisina 2012 de Peter Suber ile kendisinin acik erisimin gecmisi bugunu ve gelecegi hakkindaki goruslerini iceren bir roportaj yapilmistir Acik erisim terimi 2000 lerdeki 3 basin aciklamasi ile formule edilmistir Budapest Acik Erisim Girisimi Subat 2002 de Bethesda Statement on Open Access Publishing Haziran 2003 te ve Berlin Fen Bilimleri ve Insani Bilimlerde Bilgiye Acik Erisim Bildirgesi Ekim 2003 te yayinlanmistir Acik erisim yayin icin motivasyonlarAcik erisim Internet ve World Wide Web in baslamasindan sonra aranilmaya ve dunya capinda arastirmacilar tarafindan saglanmaya basladi Bu ivme akademic dergi yayinlama reformunun ardindan daha da artarak devam etti Elektronik yayinlama kagit yayinlamaya gore yeni yararlar sagladi ve geleneksel yayinlama metotlarindaki problemlere de katki sagladi Yazarlar ve arastirmacilar source source source source source source source source track NIH Directoru Francis Collins ve Jack Andraka ile odeme duvarlari ve acik erisim hakkinda yapilan roportaj Yazarlar bu tip bir form kullanarak calismalarini sunarken acik erisim lisansi talep edebilir Yazarlarin makalelerini acik erisilebilir yapmasinin ana sebeplerinden biri makalelerin etki faktorunu maksimum duzeye cikarmaktir 2001 deki bir calisma acik erisimin alinti etki avantaji getirdigini gosterirken sayisi artan baska calismalar da acik erisimin abonelik bariyerlerini kaldirmasindan dolayi acik erisim makalelerinin daha cok kullanildigi ve alintilandigini gostermistir Uygulama calismalariAcik Erisim saglanmasi icin bircok farkli yontem vardir bunlardan ikisi yesil ya da altin acik erisim olarak tabir edilen yontemlerdir Yesil yol acik erisimde yazar hakemli yayininin elektronik bir kopyasini kurumsal bir arsivde ya da konu arsivinde arsivler Bundan sonra bu yayina herkes ucretsiz erisebilir Altin yil acik erisimde ise yazarlar bilimsel eserlerini acik erisim dergilerde ya da monografi dizilerinde yayimlar ve son kullanicilar bu yayimlara internet uzerinden ucretsiz olarak erisir Acik Erisimin gelisimiAltin acik erisim buyume projeksiyonlariBuyume2009 da disipline gore acik erisim 2010 da yapilan bir calismaya gore kabaca 2008 de cikarilan akran denetimli makalellerin yuzde 20 si acik olarak erisilebilir durumdaydi Diger bir calisma ise 2010 yilinda etki faktoru olan tum akademik dergilerin 7 9 u altin acik erisim dergileriydi ve akademik disiplinler arasi genis bir yayilim gostermisti Dergi literaturlerinin 8 5 i yayincilarin sitelerinde bulunabilir altin acik erisim 62 isi tam acik erisim dergileri 14 u gecikmis erisim abonelik dergileri ve 24 u de bireysel olarak acik olan makalelerdir Ek olarak makalelerin 11 9 i yesil acik erisim olarak ve tum metin acik ve ulasabilir olacak sekildeydi Ayrica bakinizAcik Erisim Haftasi FUTON bias Access to knowledge movement Digital rights List of open access projects Open access monograph Open Access Week Open publishing different from open access publishing Open Access Scholarly Publishers Association Right to Internet access AltmetricsKaynakca Downloads 23 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Peter Suber Schopfel Joachim Prost Helene 2013 Suber Peter Meredith Schwartz April 13 2012 Suber Peter 2008 29 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suber 2012 pp 68 69 Harnad S 2007 Harnad S Brody T Vallieres F O Carr L Hitchcock S Gingras Y Oppenheim C Stamerjohanns H Hilf E R 2004 Harnad S Brody T Vallieres F Carr L Hitchcock S Gingras Y Oppenheim C Hajjem C Hilf E 2008 Jeffery Keith G 2006 Directory of Open Access Journals 3 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suber 2012 pp 7 8 Swan Alma 2006 The culture of Open Access researchers views and responses 22 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Online or Invisible 9 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2015 a b Effect of OA on citation impact a bibliography of studies 29 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Acikerisim org sitesi 14 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2020 Bjork B C Welling P Laakso M Majlender P Hedlund T Gudnason G N 2010 Cummings J 2013 Konuyla ilgili yayinlarSuber Peter 2012 Open access The MIT Press Essential Knowledge Series bas Cambridge Mass MIT Press ISBN 978 0 262 51763 8 4 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ekim 2015 Willinsky John MIT Press 2006 Kirsop Barbara and Leslie Chan 2005 Transforming access to research literature for developing countries 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Serials Reviews 31 4 246 255 Laakso Mikael Welling Patrik Bukvova Helena Nyman Linus Bjork Bo Christer Hedlund Turid 2011 The Development of Open Access Journal Publishing from 1993 to 2009 PLoS ONE 6 6 s e20961 doi 10 1371 journal pone 0020961 27 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2015 Davis P M Fromerth M J 2007 Does the arXiv lead to higher citations and reduced publisher downloads for mathematics articles Scientometrics 71 2 ss 203 215 The results of this study do not confirm the Open Access postulate The most plausible explanation of a citation advantage was self selection which has led to higher quality articles being deposited in the arXiv Hajjem C Gingras Y 2005 Ten Year Cross Disciplinary Comparison of the Growth of Open Access and How It Increases Research Citation Impact IEEE Data Engineering Bulletin 28 4 ss 39 47 4 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2015 Analyzed 1 307 038 articles published across 12 years 1992 2003 in 10 disciplines OA articles have consistently more citations 25 250 varying with discipline and year Lawrence S 2001 Online or Invisible Nature 411 6837 9 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2015 paper first showing the Open Access citation advantage over non Open Access papers in computer science Okerson A amp O Donnell J 1995 Eds Washington DC Association of Research Libraries Totosy de Zepetnek S Joshua Jia 2014 Electronic Journals Prestige and the Economics of Academic Journal Publishing CLCWeb Comparative Literature and Culture 16 1 s 2014 doi 10 7771 1481 4374 2426 Open and Shut 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Blog on open access by Richard Poynder a freelance journalist who has done a series of interviews 27 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde with a few of the leaders of the open access movement Mietchen Daniel 15 Ocak 2014 Wikimedia and Open Access a rich history of interactions Wikimedia Blog Wikimedia Foundation 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Armato III Samuel G Baldock Clive Orton Colin G 2015 Hybrid gold is the most appropriate open access modality for journals like Medical Physics Medical Physics 42 1 ss 1 4 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2015 Dis baglantilarOAD 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Open Access Directory an open access wiki based community updated encyclopedia of OA factual lists started by Peter Suber GOAP 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNESCO s Global Open Access Portal providing status of open access to scientific information around the world openaccessarticles com is an online directory that indexes and provides access to quality open access peer reviewed articles information