Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yüce Divan, Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin; Cumhurbaşkanını, TBMM Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, yüksek yargı mensuplarını, Genelkurmay Başkanını ve (kuvvet komutanlarını) görevleriyle ilgili suçlarından ötürü yargılarken kullandığı sıfattır. Mahkemenin bu yetkisi Anayasa'nın 148. maddesinin 6. fıkrasına dayanır.
| Yüce Divan | |
|---|---|
| Kuruluş | 23 Aralık 1876) |
| Tür | Ceza yargısı |
| Yasal statü | Yüksek mahkeme |
| Merkez | Ankara |
| Başkan | Kadir Özkaya (Anayasa Mahkemesi Başkanı) |
| Başkan Vekili | Hasan Tahsin Gökcan (Anayasa Mahkemesi Başkan Vekili) |
| Cumhuriyet Başsavcısı | Bekir Şahin (Yargıtay C. Başsavcısı) |
| Cumhuriyet Başsavcıvekili | (Yargıtay C. Başsavcıvekili) |
| Ana kurum | Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi |
| Resmî site | AYM Yüce Divan Yargılamaları |
| Eski adı | Divân-ı Âli |
Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır. Divanın savcılık görevini Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ya da vekili yürütür. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğine göre Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme yolu açılmıştır. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu aldığı kararlar kesindir.
Tarihçe
1876 tarihli Osmanlı anayasası Kanun-ı Esasi, padişah ve devlet aleyhinde suç işleyen bakanlar ile Mahkeme-i Temyiz (Yargıtay) Reis ve Âzalarının yargılanması için dokuz üyeli Daire-i İthamiye (Savcılık) ve 21 üyeli Divan-ı Hüküm adlı iki kısımdan kurulu, Divânı-ı Âli adlı müstakil bir mahkeme öngörmüştür. Bu mahkeme Yüce Divanın Türk hukuk sistemindeki ilk örneğidir.
1924 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu; görevleri dolayısıyla işledikleri suçlardan ötürü, icra vekillerini (bakanları), Şura-yı Devlet (Danıştay) ile Temyiz Mahkemesi (Yargıtay) Reis ve Azalarını ve Cumhuriyet Başmüddeiumumisini (Cumhuriyet Başsavcısını) yargılaması için Divan-ı Âliyi yeniden düzenlemiştir. Savcılık görevi Cumhuriyet Başmüddeiumumisine verilerek Daire-i İthamiye kaldırılmış ve 21 üyeli tek bir divan kurulmuştur.
1961 ve 1982 Anayasaları, Yüce Divanı müstakil bir mahkeme olarak kurmamış; Anayasa Mahkemesinin Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmasını öngörmüşlerdir. Savcılık görevinin Cumhuriyet Başsavcısına verilmesine yönelik hüküm de korunmuştur.
Yüce Divanda yargılanabilen devlet görevlileri
Yasama
Yürütme
Yargı
- Anayasa Mahkemesi Başkanı ve üyeleri
- Yargıtay Birinci Başkanı ve üyeleri
- Danıştay Başkanı ve üyeleri
- Sayıştay Başkanı ve üyeleri
- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcıvekili
- (Danıştay Başsavcısı)
- Hâkimler ve Savcılar Kurulu Başkanvekili ve üyeleri
Komuta Kademesi
Meclis soruşturması ve Yüce Divana sevk
Cumhurbaşkanı
2017 değişikliği öncesi:
Anayasa'nın 105. maddesine göre cumhurbaşkanı imzaladığı hiçbir karardan sorumlu değildir; kararı ve emirleri aleyhinde yargı organlarına başvurulamaz. Cumhurbaşkanı ancak Meclis üye tam sayısının en az üçte birinin teklifi üzerine ve dörtte üçünün vereceği kararla, vatana ihanetle suçlandırılabilir.
Görevde bulunan veya görevden ayrılmış olan cumhurbaşkanının vatana ihanetten suçlandırılmasını isteyen önerge Meclisi Başkanlığına verildikten sonra derhal Meclisin bilgisine sunulur ve ilgili cumhurbaşkanına bildirilir. Cumhurbaşkanının da dinleneceği bir görüşmeden sonra Meclis, cumhurbaşkanının Yüce Divana sevkine karar verilebilir. Yüce Divana sevk kararında, hangi ceza hükmüne dayanıldığı ve Cumhurbaşkanınca işlendiği ileri sürülen suçun hangi gerekçeyle vatana ihanet sayıldığı da belirtilir.
2017 değişikliği sonrası 105. Madde:
2017 değişikliğiyle Cumhurbaşkanı yürütme görevini tek başına üstlendiğinden yaptığı işlemlerden, eylemlerden ve aldığı kararlardan sorumluluğu bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında meclis soruşturması açılıp sadece görev suçlarından sorumlulukları benimsenmişken; Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılması ve hem kişisel hem görev suçlarından sorumluluğu benimsenmiştir.
Başbakan (1920-2018) ve Bakanlar
Meclis üye tam sayısının en az onda birinin vereceği bir önergeyle görevde bulunan veya görevinden ayrılmış olan başbakan ve bakanlar hakkında, Bakanlar Kurulunun genel siyasetinden veya görevleriyle ilgili işlerden dolayı meclis soruşturması açılması istenebilir. Soruşturma açılabilmesi için cezai sorumluluğu gerektiren fiillerin görev sırasında işlemiş olması gerekir. İlgili bakan veya başbakanın konuşacağı bir görüşmeden sonra, meclis soruşturması açılıp açılmaması hakkında Genel Kurul gizli oyla karar verir.
Soruşturma açılmasına karar verilmesi hâlinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında temsil edilecekleri bir Soruşturma Komisyonu kurulur. Çalışmalarını gizlilikle yürüten Komisyon, kamusal ve özel kuruluşlardan konu ile ilgili bilgi ve belgeler isteyebilir; bunlardan gerekli gördüklerine el koyabilir; Bakanlar Kurulunun tüm araçlarından yararlanabilir; Bakanlar Kurulu üyelerini, diğer ilgilileri, tanık ve bilirkişileri dinleyebilir; adli mercilerden yardım veya hürriyetleri kısıtlayıcı tedbirler isteyebilir. Komisyon, ilgili bakan veya başbakanın savunmasını alır; gerekli gördüğü takdirde alt komisyonlar kurarak çalışmalarını Ankara dışında da taşıyabilir.
Soruşturma Komisyonun sunduğu rapor, Mecliste görüşülerek Genel Kurulda gizli oyla karara bağlanır. Üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ilgili bakan veya başbakan Yüce Divana sevk edilebilir. Yüce Divana sevk edilen bakan, bakanlıktan düşer. Başbakanın Yüce Divana sevki hâlindeyse hükûmet istifa etmiş sayılırdı.
Yargılama süreci
Anayasa hükümlerine göre, Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu bakar.
Yüce Divanda sorgusu yapılan sanığın, sonraki oturumlara gelmemesi durumunda duruşmadan vareste tutulma (duruşmaya gelmek zorunda sayılmama) istemi bulunmasa bile gıyabında duruşmaya devam edilerek kamu davası sonuçlandırılabilir. Müdafiyse her zaman duruşmada hazır bulunabilir.
Sanığın sorguya çekilmesi sırasında, üyelerle cumhuriyet başsavcısı ya da vekili, başkanın izni ile sanığa soru sorabilir.
Yüce Divan üyeleri
Yüce Divan üyeleri aynı zamanda Anayasa Mahkemesi'nin üyeleridir. Görev süreleri 12 yıldır. Ayrıca 65 yaşına gelen üyeler -on iki yılı tamamlamamış olsa bile- yaş haddinden emekliye ayrılır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2016.
- ^ "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. T.C. Resmî Gazete, 27580, 13 Mayıs 2010, Madde 18". 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
- ^ . anayasa.gov.tr. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
- ^ 491 sayılı Teşkilât-ı Esasiye Kanunu. 20 Mart 1340
- ^ . 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
- ^ . www.anayasa.gov.tr. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
- ^ a b . 16 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yuce Divan Turkiye de Anayasa Mahkemesinin Cumhurbaskanini TBMM Baskanini Cumhurbaskani yardimcilarini bakanlari yuksek yargi mensuplarini Genelkurmay Baskanini ve kuvvet komutanlarini gorevleriyle ilgili suclarindan oturu yargilarken kullandigi sifattir Mahkemenin bu yetkisi Anayasa nin 148 maddesinin 6 fikrasina dayanir Yuce DivanKurulus23 Aralik 1876 147 yil once 1876 12 23 TurCeza yargisiYasal statuYuksek mahkemeMerkezAnkaraBaskanKadir Ozkaya Anayasa Mahkemesi Baskani Baskan VekiliHasan Tahsin Gokcan Anayasa Mahkemesi Baskan Vekili Cumhuriyet BassavcisiBekir Sahin Yargitay C Bassavcisi Cumhuriyet Bassavcivekili Yargitay C Bassavcivekili Ana kurumTurkiye Cumhuriyeti Anayasa MahkemesiResmi siteAYM Yuce Divan YargilamalariEski adiDivan i Ali Yuce Divan sifatiyla yurutulecek yargilamalara Genel Kurulca bakilir Divanin savcilik gorevini Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi ya da vekili yurutur 2010 yilinda yapilan Anayasa degisikligine gore Yuce Divan kararlarina yeniden inceleme yolu acilmistir Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu aldigi kararlar kesindir Tarihce1876 tarihli Osmanli anayasasi Kanun i Esasi padisah ve devlet aleyhinde suc isleyen bakanlar ile Mahkeme i Temyiz Yargitay Reis ve Azalarinin yargilanmasi icin dokuz uyeli Daire i Ithamiye Savcilik ve 21 uyeli Divan i Hukum adli iki kisimdan kurulu Divani i Ali adli mustakil bir mahkeme ongormustur Bu mahkeme Yuce Divanin Turk hukuk sistemindeki ilk ornegidir 1924 tarihli Teskilat i Esasiye Kanunu gorevleri dolayisiyla isledikleri suclardan oturu icra vekillerini bakanlari Sura yi Devlet Danistay ile Temyiz Mahkemesi Yargitay Reis ve Azalarini ve Cumhuriyet Basmuddeiumumisini Cumhuriyet Bassavcisini yargilamasi icin Divan i Aliyi yeniden duzenlemistir Savcilik gorevi Cumhuriyet Basmuddeiumumisine verilerek Daire i Ithamiye kaldirilmis ve 21 uyeli tek bir divan kurulmustur 1961 ve 1982 Anayasalari Yuce Divani mustakil bir mahkeme olarak kurmamis Anayasa Mahkemesinin Yuce Divan sifatiyla yargilama yapmasini ongormuslerdir Savcilik gorevinin Cumhuriyet Bassavcisina verilmesine yonelik hukum de korunmustur Yuce Divanda yargilanabilen devlet gorevlileriYasama TBMM BaskaniYurutme Cumhurbaskani Cumhurbaskani Yardimcilari BakanlarYargi Anayasa Mahkemesi Baskani ve uyeleri Yargitay Birinci Baskani ve uyeleri Danistay Baskani ve uyeleri Sayistay Baskani ve uyeleri Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi ve Cumhuriyet Bassavcivekili Danistay Bassavcisi Hakimler ve Savcilar Kurulu Baskanvekili ve uyeleriKomuta Kademesi Genelkurmay Baskani Kara Kuvvetleri Komutani Deniz Kuvvetleri Komutani Hava Kuvvetleri KomutaniMeclis sorusturmasi ve Yuce Divana sevkCumhurbaskani 2017 degisikligi oncesi Anayasa nin 105 maddesine gore cumhurbaskani imzaladigi hicbir karardan sorumlu degildir karari ve emirleri aleyhinde yargi organlarina basvurulamaz Cumhurbaskani ancak Meclis uye tam sayisinin en az ucte birinin teklifi uzerine ve dortte ucunun verecegi kararla vatana ihanetle suclandirilabilir Gorevde bulunan veya gorevden ayrilmis olan cumhurbaskaninin vatana ihanetten suclandirilmasini isteyen onerge Meclisi Baskanligina verildikten sonra derhal Meclisin bilgisine sunulur ve ilgili cumhurbaskanina bildirilir Cumhurbaskaninin da dinlenecegi bir gorusmeden sonra Meclis cumhurbaskaninin Yuce Divana sevkine karar verilebilir Yuce Divana sevk kararinda hangi ceza hukmune dayanildigi ve Cumhurbaskaninca islendigi ileri surulen sucun hangi gerekceyle vatana ihanet sayildigi da belirtilir 2017 degisikligi sonrasi 105 Madde 2017 degisikligiyle Cumhurbaskani yurutme gorevini tek basina ustlendiginden yaptigi islemlerden eylemlerden ve aldigi kararlardan sorumlulugu bulunmaktadir Cumhurbaskani yardimcilari ve bakanlar hakkinda meclis sorusturmasi acilip sadece gorev suclarindan sorumluluklari benimsenmisken Cumhurbaskani hakkinda sorusturma acilmasi ve hem kisisel hem gorev suclarindan sorumlulugu benimsenmistir Basbakan 1920 2018 ve Bakanlar Meclis uye tam sayisinin en az onda birinin verecegi bir onergeyle gorevde bulunan veya gorevinden ayrilmis olan basbakan ve bakanlar hakkinda Bakanlar Kurulunun genel siyasetinden veya gorevleriyle ilgili islerden dolayi meclis sorusturmasi acilmasi istenebilir Sorusturma acilabilmesi icin cezai sorumlulugu gerektiren fiillerin gorev sirasinda islemis olmasi gerekir Ilgili bakan veya basbakanin konusacagi bir gorusmeden sonra meclis sorusturmasi acilip acilmamasi hakkinda Genel Kurul gizli oyla karar verir Sorusturma acilmasina karar verilmesi halinde Meclisteki siyasi partilerin gucleri oraninda temsil edilecekleri bir Sorusturma Komisyonu kurulur Calismalarini gizlilikle yuruten Komisyon kamusal ve ozel kuruluslardan konu ile ilgili bilgi ve belgeler isteyebilir bunlardan gerekli gorduklerine el koyabilir Bakanlar Kurulunun tum araclarindan yararlanabilir Bakanlar Kurulu uyelerini diger ilgilileri tanik ve bilirkisileri dinleyebilir adli mercilerden yardim veya hurriyetleri kisitlayici tedbirler isteyebilir Komisyon ilgili bakan veya basbakanin savunmasini alir gerekli gordugu takdirde alt komisyonlar kurarak calismalarini Ankara disinda da tasiyabilir Sorusturma Komisyonun sundugu rapor Mecliste gorusulerek Genel Kurulda gizli oyla karara baglanir Uye tam sayisinin salt cogunluguyla ilgili bakan veya basbakan Yuce Divana sevk edilebilir Yuce Divana sevk edilen bakan bakanliktan duser Basbakanin Yuce Divana sevki halindeyse hukumet istifa etmis sayilirdi Yargilama sureciAnayasa hukumlerine gore Yuce Divan sifatiyla yurutulecek yargilamalara Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu bakar Yuce Divanda sorgusu yapilan sanigin sonraki oturumlara gelmemesi durumunda durusmadan vareste tutulma durusmaya gelmek zorunda sayilmama istemi bulunmasa bile giyabinda durusmaya devam edilerek kamu davasi sonuclandirilabilir Mudafiyse her zaman durusmada hazir bulunabilir Sanigin sorguya cekilmesi sirasinda uyelerle cumhuriyet bassavcisi ya da vekili baskanin izni ile saniga soru sorabilir Yuce Divan uyeleriYuce Divan uyeleri ayni zamanda Anayasa Mahkemesi nin uyeleridir Gorev sureleri 12 yildir Ayrica 65 yasina gelen uyeler on iki yili tamamlamamis olsa bile yas haddinden emekliye ayrilir Adi Gorevi Gorev baslangici Gorev bitisi Kontenjan Secen1 Kadir Ozkaya Baskan 22 Aralik 2014 22 Aralik 2026 Danistay Recep Tayyip Erdogan2 Hasan Tahsin Gokcan Baskan Vekili 24 Mart 2014 24 Mart 2026 Yargitay Abdullah Gul3 Basri Bagci 6 Nisan 2020 6 Nisan 2032 Yargitay Recep Tayyip Erdogan4 Engin Yildirim Uye 15 Nisan 2010 9 Subat 2031 Yuksekogretim Kurulu Abdullah Gul5 Emin Kuz 14 Mart 2013 12 Mayis 2024 Ust duzey yonetici veya avukat Abdullah Gul6 Ridvan Gulec 17 Mart 2015 17 Mart 2027 Sayistay TBMM7 Recai Akyel 29 Agustos 2016 29 Agustos 2028 Ust duzey yonetici veya avukat Recep Tayyip Erdogan8 Yusuf Sevki Hakyemez 20 Eylul 2016 20 Eylul 2028 Yuksekogretim Kurulu Recep Tayyip Erdogan9 Yildiz Seferinoglu 25 Ocak 2019 25 Ocak 2031 Ust duzey yonetici veya avukat Recep Tayyip Erdogan10 Selahaddin Mentes 8 Temmuz 2019 8 Temmuz 2031 Recep Tayyip Erdogan11 Irfan Fidan 25 Ocak 2021 25 Ocak 2033 Yargitay Recep Tayyip Erdogan12 Kenan Yasar 1 Subat 2022 1 Subat 2034 Baro Baskani TBMM13 Muhterem Ince 17 Ekim 2022 17 Ekim 2034 Sayistay14 Yilmaz Akcil 30 Ocak 2024 16 Agustos 2033 Danistay Recep Tayyip Erdogan15 Omer Cinar 20 Nisan 2024 20 Nisan 2036 Yuksekogretim Kurulu Recep Tayyip ErdoganAyrica bakinizTurkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Turkiye Anayasa Mahkemesi baskanlari listesiKaynakca 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 21 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2016 Turkiye Cumhuriyeti Anayasasinin Bazi Maddelerinde Degisiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun T C Resmi Gazete 27580 13 Mayis 2010 Madde 18 16 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2016 anayasa gov tr 19 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2016 491 sayili Teskilat i Esasiye Kanunu 20 Mart 1340 7 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2016 www anayasa gov tr 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2020 a b 16 Nisan 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2016