Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Asgar Kemal (25 Aralık 1878 - 16 Haziran 1933), Tatar yazar.
Ali Asgar Kemal Ğäliäsğar Kamal Галиәсгар Камал | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 25 Aralık 1878 Kazan, Rusya İmparatorluğu |
| Ölüm | 16 Haziran 1933 (54 yaşında) |
| Meslek | Oyun yazarı, öykücü, oyuncu, yönetmen, gazeteci. |
Tatar edebiyat tarihinde özellikle tiyatro alanında yenileşme ve modernizmin öncülüğünü yapmış bir yazardır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği dönemi Tataristan Cumhuriyeti'nde de eserleri en çok basılan yazarlardan biridir. Günümüzde Tatar Akademi Tiyatrosu, Tatar tiyatrosunun kurucusu olarak kabul edilen Ali Asgar Kemal'in adını taşımaktadır.
Yaşamı
1878 yılında Kazan'da doğdu. Babası Sikirten köyünden Aliekber Kamaletdinov, annesi Masra köyünden Mevgıyze Hanım'dır.
Eğitim hayatına Osmaniye ve Halidiye Medreselerinde başladıktan sonra Muhammediye Medresesine ve onun yanındaki Rus okuluna devam etti. Öğrencilik yıllarında okuduğu Tatar yazarları , Zahir Bigiyev ve Kayyum Nasırî’nin eserleriyle İsmail Gaspıralı'nın Tercüman gazetesi edebiyata olan ilgisini arttırdı. Yaz aylarında babası ile tüm Rusya ve yabancı ülkelerden tüccarların gelerek mallarını sattıkları Mekerce Fuarı'na giderek pek çok esnafın günlük yaşamlarını ve sıkıntılarını yakından gözlemleme imkânı buldu. Mekerce'de bulunduğu sırada oyun yazma hevesi doğdu. Kazan'a döndükten sonra tiyatro ile ilgilendi.
İlk eseri Behitsiz Yiğit 1899 yılında basıldı. Onu, aynı yıl yayımlanan Üç Bedbehit takip etti. Klasik Rus eserleri ile Osmanlı tiyatro yazarlarının eserlerini Tatarcaya tercüme etti. Tiyatro ile uğraşmasını onaylamadıklar ailesi onu Sadık Hacı Heybulin adlı tüccarın kızı Bibigayşe ile evlendirdi ve din ile ilgili kitapların satılacağı bir kitabevi açmasına karar verdiler. Aliasgar Kemal, 1901 yılında Maarif isimli kitabevini açtı. Bu kiapevi sanatsal faaliyetleri için bir basamak oldu. Bir süre sonra kitabevini farklı yayınlarla zenginleştirmek için İstanbul'a gitti. Namık Kemal başta olmak üzere ilerici yazarlarla tanıştı; eserlerini toplayıp okuyucularla buluşturmak üzere kitabevine getirdi.
Ali Asgar Kemal, Kazan'a döndükten sonra Terakki isimli bir gazete çıkardı ve Maarif Kitabevi aracılığıyla öğrenciler arasında dağıtılmasını sağladı. 1905 yılı ihtilalinden sonra Sosyal-Demokrat Partinin çıkardığı broşürler ve bildiriler yine Maarif Kitabevi tarafından basılarak Kazan'ın bütün medreselerinde dağıtıldı. Bu ilk deneyimin ardından 1906'da bir Kazan mollası ile Azat isimli gazeteyi çıkarmaya başladı. Azat, mahkeme kararıyla kapatıldıysa da Aliasgar Azat Halık ismiyle yayını sürdürdü ve gazet, sol görüşlü bir yayın kimliğini kazandı. 15. sayıdaki baş makalesi nedeneiyle hakkında Ali Asgar Kemal hakkında dava açıldı, gazetenin kapatılmasına ve kedisinin bir ay hapis cezası almasına karar verildi. Para cezası ödeyerek hapisten kurtulan Ali Asgar Kemal, gazetesi kapanınca Kazan Muhbiri gazetesinde yazmaya başladıysa da gazete yönetimi ile anlaşmazlığı düştü ve Hâdi Maksudi tarafından çıkarılan Yıldız gazetesine geçti.
1908'de Abdullah Tukay ile birlikte Yeşin, onun kapatılmasından sonra Yalt-Yult isimli mizah dergisini çıkardı. Mizah yazıları yazmanın yanı sıra karikatürler çizdi. Bu dergiler yoluyla daha geniş kitlelere ulaştı. Bu dergilerin yayını, mevcut yönetimi ve sosyal yapıyı eleştiren yazılar üzerine durduruldu. Bunun üzerine Ali Asgar Kemal, Yıldız gazetesine geçti. Maarif Kitabevi'nden tamamen ayrılıp sadece oyun yazarlığı ile uğraşmaya başladı.
Namık Kemal'in Kızganıç Bala adıyla 1900 yılında Tatarcaya tercüme ettiği Zavallı Çocuk piyesi, yüksek öğrenimde okuyan Tatar gençleri tarafonıdan 1906 yılında sahneye kondu. Ali Asgar Kemal, bu piyesin tertip edilmesiyle bizzat ilgilenmiştir. Piyesin afişlerini de kendi elleriyle hazırladı. Eser, Tatarcaya tercüme edilen bir başka Türkçe oyun olan Gıyşık Belası isimli oyun ile beraber, sahneye konan ilk Tatarca oyun oldu.
Yazar 1905’ten sonra, Behitsiz Yigit ve Üç Bedbehit’i yeni bir yaklaşım ve teknikle yeniden yazdı. 1908’de ilk komedisi Birinçi Teatr’ı ve 1909’da Bülek Üçin’i kaleme aldı. Ardından 1910 yılında Uynaş isimli dramasını yazdı ve eser Seyyar tiyatro topluluğu tarafından Ali Asgar Kemal’in rejisörlüğünde oynandı. O yıl, Ali Asgar Kemal'in kardeşi Abdullah Kemal de Seyyar topluluğu ile sahneye çıkarak oyunculluğa başladı.
Ali Asgar Kemal 1911 yılında Yıldız dergisinin muhabiri olarak İstanbul'a gitti, gazetesine Balkan Savaşları ile ilgili yazılar gönderdi. Ancak çok sert geçen kış nedeniyle hastalandı ve felç geçirdi. Kazan'a geri döndükten sonra uzun süre tedavi gördü.
Ekim Devrimi'nden sonra Eş, Eşçi, Kızıl, Köreşçi gibi komünist gazetelerde çalışarak şiirler yazdı. 1918 yılında ilk Sovyet Tatar Tiyatrosu’nun kurulmasıyla birlikte, bu tiyatro tarafından düzenlenen etkinliklerin, sosyalizmin sözcülüğünü yapması için gerekli alt yapıyı sağlama işini üstlendi. Oyunlar yazmaya ve tercümeye devam etti. Ayrıca Tatar edebiyat tarihinde folklordan yararlanılarak hazırlanmış ilk libretto olan "Kursın, balam, bu kala"'yı yazdı. Kendisi de zaman zaman küçük rollerde oynadı.
Eşi Bibigayşe'yi 1918'de kaybetti. Altı çocuk sahibi olduğu bu evliliğin ardından ikinci evliliğini Esma Hanım ile yaptı ve bu evlilikten de dört çocuk sahibi oldu. Çocuklarından dördünü çocuk yaşta kaybetmiş, üç oğlu da gençliklerinde savaşta ölmüşlerdir.
Ali Asgar Kemal, 16 Haziran 1933'te Kazan yakınlarında öldü.
Oyunları
- Behitsiz İgit (Bahtsız Yiğit, Kazan 1900; 1907’de genişletilerek beş perdelik bir drama haline getirildi)
- Kızganıç Bala (Zavallı Çocuk, Kazan 1900; ilk olarak Bahçesaray’da [1901], daha sonra Kazan ve Azerbaycan’da sahneye konuldu)
- Öç Bedbehit (Üç Bedbaht, Kazan 1900)
- Birinçi Tiatr (Birinci Tiyatro, Kazan 1908
- Bülek Öçin (Hediye için, Kazan 1909)
- Bankrot (İflas, Kazan 1912)
- Deccal (Kazan 1912)
- Kayniş (Kayınço, Kazan 1913)
- Biznin Şehernin Sirleri (Bizim Şehrin Sırları, Kazan 1913)
- Öylenem ... Niköylendim (Evleneyim ... Niye evlendim, Kazan 1915)
- Köndeş (Kuma, Kazan 1918)
- Hafizalam İrkem (Kazan 1929)
- Öç Tormış (Üç hayat, Kazan 1933)
Kaynakça
- ^ a b c d Türkoğlu, İsmail. "KEMAL, Aliasker". Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 25, Yıl 2002. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2020.
- ^ a b c d e f Akı, Serap Karakılıç. "Aliasgar Kemal'in tiyatro eserlerinde dil ve üslup". Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktor Tezi. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Asgar Kemal 25 Aralik 1878 16 Haziran 1933 Tatar yazar Ali Asgar Kemal Galiasgar Kamal Galiәsgar KamalDogum25 Aralik 1878 1878 12 25 Kazan Rusya ImparatorluguOlum16 Haziran 1933 54 yasinda MeslekOyun yazari oykucu oyuncu yonetmen gazeteci Tatar edebiyat tarihinde ozellikle tiyatro alaninda yenilesme ve modernizmin onculugunu yapmis bir yazardir Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birligi donemi Tataristan Cumhuriyeti nde de eserleri en cok basilan yazarlardan biridir Gunumuzde Tatar Akademi Tiyatrosu Tatar tiyatrosunun kurucusu olarak kabul edilen Ali Asgar Kemal in adini tasimaktadir Yasami1878 yilinda Kazan da dogdu Babasi Sikirten koyunden Aliekber Kamaletdinov annesi Masra koyunden Mevgiyze Hanim dir Egitim hayatina Osmaniye ve Halidiye Medreselerinde basladiktan sonra Muhammediye Medresesine ve onun yanindaki Rus okuluna devam etti Ogrencilik yillarinda okudugu Tatar yazarlari Zahir Bigiyev ve Kayyum Nasiri nin eserleriyle Ismail Gaspirali nin Tercuman gazetesi edebiyata olan ilgisini arttirdi Yaz aylarinda babasi ile tum Rusya ve yabanci ulkelerden tuccarlarin gelerek mallarini sattiklari Mekerce Fuari na giderek pek cok esnafin gunluk yasamlarini ve sikintilarini yakindan gozlemleme imkani buldu Mekerce de bulundugu sirada oyun yazma hevesi dogdu Kazan a dondukten sonra tiyatro ile ilgilendi Ilk eseri Behitsiz Yigit 1899 yilinda basildi Onu ayni yil yayimlanan Uc Bedbehit takip etti Klasik Rus eserleri ile Osmanli tiyatro yazarlarinin eserlerini Tatarcaya tercume etti Tiyatro ile ugrasmasini onaylamadiklar ailesi onu Sadik Haci Heybulin adli tuccarin kizi Bibigayse ile evlendirdi ve din ile ilgili kitaplarin satilacagi bir kitabevi acmasina karar verdiler Aliasgar Kemal 1901 yilinda Maarif isimli kitabevini acti Bu kiapevi sanatsal faaliyetleri icin bir basamak oldu Bir sure sonra kitabevini farkli yayinlarla zenginlestirmek icin Istanbul a gitti Namik Kemal basta olmak uzere ilerici yazarlarla tanisti eserlerini toplayip okuyucularla bulusturmak uzere kitabevine getirdi Ali Asgar Kemal Kazan a dondukten sonra Terakki isimli bir gazete cikardi ve Maarif Kitabevi araciligiyla ogrenciler arasinda dagitilmasini sagladi 1905 yili ihtilalinden sonra Sosyal Demokrat Partinin cikardigi brosurler ve bildiriler yine Maarif Kitabevi tarafindan basilarak Kazan in butun medreselerinde dagitildi Bu ilk deneyimin ardindan 1906 da bir Kazan mollasi ile Azat isimli gazeteyi cikarmaya basladi Azat mahkeme karariyla kapatildiysa da Aliasgar Azat Halik ismiyle yayini surdurdu ve gazet sol goruslu bir yayin kimligini kazandi 15 sayidaki bas makalesi nedeneiyle hakkinda Ali Asgar Kemal hakkinda dava acildi gazetenin kapatilmasina ve kedisinin bir ay hapis cezasi almasina karar verildi Para cezasi odeyerek hapisten kurtulan Ali Asgar Kemal gazetesi kapaninca Kazan Muhbiri gazetesinde yazmaya basladiysa da gazete yonetimi ile anlasmazligi dustu ve Hadi Maksudi tarafindan cikarilan Yildiz gazetesine gecti 1908 de Abdullah Tukay ile birlikte Yesin onun kapatilmasindan sonra Yalt Yult isimli mizah dergisini cikardi Mizah yazilari yazmanin yani sira karikaturler cizdi Bu dergiler yoluyla daha genis kitlelere ulasti Bu dergilerin yayini mevcut yonetimi ve sosyal yapiyi elestiren yazilar uzerine durduruldu Bunun uzerine Ali Asgar Kemal Yildiz gazetesine gecti Maarif Kitabevi nden tamamen ayrilip sadece oyun yazarligi ile ugrasmaya basladi Namik Kemal in Kizganic Bala adiyla 1900 yilinda Tatarcaya tercume ettigi Zavalli Cocuk piyesi yuksek ogrenimde okuyan Tatar gencleri tarafonidan 1906 yilinda sahneye kondu Ali Asgar Kemal bu piyesin tertip edilmesiyle bizzat ilgilenmistir Piyesin afislerini de kendi elleriyle hazirladi Eser Tatarcaya tercume edilen bir baska Turkce oyun olan Giysik Belasi isimli oyun ile beraber sahneye konan ilk Tatarca oyun oldu Yazar 1905 ten sonra Behitsiz Yigit ve Uc Bedbehit i yeni bir yaklasim ve teknikle yeniden yazdi 1908 de ilk komedisi Birinci Teatr i ve 1909 da Bulek Ucin i kaleme aldi Ardindan 1910 yilinda Uynas isimli dramasini yazdi ve eser Seyyar tiyatro toplulugu tarafindan Ali Asgar Kemal in rejisorlugunde oynandi O yil Ali Asgar Kemal in kardesi Abdullah Kemal de Seyyar toplulugu ile sahneye cikarak oyunculluga basladi Ali Asgar Kemal 1911 yilinda Yildiz dergisinin muhabiri olarak Istanbul a gitti gazetesine Balkan Savaslari ile ilgili yazilar gonderdi Ancak cok sert gecen kis nedeniyle hastalandi ve felc gecirdi Kazan a geri dondukten sonra uzun sure tedavi gordu Ekim Devrimi nden sonra Es Esci Kizil Koresci gibi komunist gazetelerde calisarak siirler yazdi 1918 yilinda ilk Sovyet Tatar Tiyatrosu nun kurulmasiyla birlikte bu tiyatro tarafindan duzenlenen etkinliklerin sosyalizmin sozculugunu yapmasi icin gerekli alt yapiyi saglama isini ustlendi Oyunlar yazmaya ve tercumeye devam etti Ayrica Tatar edebiyat tarihinde folklordan yararlanilarak hazirlanmis ilk libretto olan Kursin balam bu kala yi yazdi Kendisi de zaman zaman kucuk rollerde oynadi Esi Bibigayse yi 1918 de kaybetti Alti cocuk sahibi oldugu bu evliligin ardindan ikinci evliligini Esma Hanim ile yapti ve bu evlilikten de dort cocuk sahibi oldu Cocuklarindan dordunu cocuk yasta kaybetmis uc oglu da gencliklerinde savasta olmuslerdir Ali Asgar Kemal 16 Haziran 1933 te Kazan yakinlarinda oldu OyunlariBehitsiz Igit Bahtsiz Yigit Kazan 1900 1907 de genisletilerek bes perdelik bir drama haline getirildi Kizganic Bala Zavalli Cocuk Kazan 1900 ilk olarak Bahcesaray da 1901 daha sonra Kazan ve Azerbaycan da sahneye konuldu Oc Bedbehit Uc Bedbaht Kazan 1900 Birinci Tiatr Birinci Tiyatro Kazan 1908 Bulek Ocin Hediye icin Kazan 1909 Bankrot Iflas Kazan 1912 Deccal Kazan 1912 Kaynis Kayinco Kazan 1913 Biznin Sehernin Sirleri Bizim Sehrin Sirlari Kazan 1913 Oylenem Nikoylendim Evleneyim Niye evlendim Kazan 1915 Kondes Kuma Kazan 1918 Hafizalam Irkem Kazan 1929 Oc Tormis Uc hayat Kazan 1933 Kaynakca a b c d Turkoglu Ismail KEMAL Aliasker Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 25 Yil 2002 29 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2020 a b c d e f Aki Serap Karakilic Aliasgar Kemal in tiyatro eserlerinde dil ve uslup Gazi Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Doktor Tezi 29 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2020