Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seş (duran dalga), kapalı veya kısmen kapalı su kütleleri yüzeyinde oluşan duran dalgadır. Göl, yüzme havuzu, baraj, koy, liman ve iç denizlerde görülebilir.
Gölün bir tarafında sular kabarırken, diğer yanında alçalır. Tekrarlanan bu hareketler ile ritmik dalgalar oluşur. Tahterevalli tarzı bu göl yüzeyi hareketlerine seş, sabit dalgalar, ilerlemeyen dalgalar veya duran dalgalar denilmektedir. Olay ilk olarak 1890'da İsviçre'de Cenevre Gölü'nde tespit edilmiş, Seiche (Seş) terimi İsviçre Fransızcasından dünya literatürüne girmiştir.
Dünyada, Cenevre, Garda, Balaton, Aral, Boden, Erie, Chiemsee, Loch Ness, Würmsee gibi göllerde seş dalgaları belirlenmiştir. Çoğunlukla çıplak gözle belirlenemeyen seş hareketi limnimetre adlı aletlerle ölçülür. Dalgalanma sırasında genellikle seviye farkı yüksek değildir. Birkaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişir. Fakat Cenevre Gölü'nde 1,87 m seş dalgaları ölçülmüştür. Dalga salınımı bir tane değildir, arka arkaya pek çok salınım olur. Genelde 100 kadar olan salınım sayısı, Cenevre Gölü'nde 148'e kadar çıkar.
Oluşumu
Seş dalgalarının oluşturan etmenler çeşitlidir. Atmosfer basıncı değişimi, dağlardan inen hava kütleleri, kasırgalar fırtınalar duran dalgalar oluşturur. Hava basıncında 8 mm'lik değişim Cenevre Gölü'nde 1,87 m'lik seş dalgası oluşturmuştur. Sismik hareketler gibi iç kuvvetler de seş dalgalarının oluşum nedenidir.
Türleri
Gölün orta noktası merkez olmak üzere bir yarısı alçalıyor, diğer yarısı yükseliyorsa buna "tek düğümlü hareket" (uninodale) denir. Göl yüzeyi karşılıklı iki kıyıda alçalırken ortada yükseliyorsa buna "iki düğümlü" (binodale) hareket denir.
Başlıca gözlemler
Superior Gölü'nde 13 Temmuz 1995 tarihinde 15 dakikada 1 metre alçalmış, sonra yeniden yükselmiştir. Diğer Büyük Göller üyelerinde de (Michigan, Huron, Ontario, Erie gölleri) seş dalgasına bağlı 4-5 metreyi bulan değişimler birkaç dakika ile birkaç saat arasında gözlemlenmiştir. 1979'da şiddetli rüzgar Erie Gölü'nde 4,3 m duran dalga oluşmuştur. Tahoe Gölü'nde duran dalga ve tsunamiye bağlı 3 ile 10 metrelik değişimler belirlenmiştir. Bunların yanında Cenevre (Leman), Starnberg (Würmsee), Baykal Gölü, Konstanz Gölü, Chiemsee, Garda Gölü ve Aral Gölü'nde duran dalgalar gözlemlenmiştir. Türkiye'de seş dalgasının belirlendiği herhangi bir veri yoktur.
Kaynakça
- ^ a b c d İZBIRAK, Prof. Dr. Reşat (1989). Sular Coğrafyası. İstanbul: MEB. s. 221.
- ^ a b AYDIN, Funda ALTAN; DOĞU, Prof. Dr. Ali Fuat (2018). "GÖLLERDE SEVİYE DEĞİŞİMLERİ VE NEDENLERİ: VAN GÖLÜ ÖRNEĞİ" (PDF). Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ses duran dalga kapali veya kismen kapali su kutleleri yuzeyinde olusan duran dalgadir Gol yuzme havuzu baraj koy liman ve ic denizlerde gorulebilir Golun bir tarafinda sular kabarirken diger yaninda alcalir Tekrarlanan bu hareketler ile ritmik dalgalar olusur Tahterevalli tarzi bu gol yuzeyi hareketlerine ses sabit dalgalar ilerlemeyen dalgalar veya duran dalgalar denilmektedir Olay ilk olarak 1890 da Isvicre de Cenevre Golu nde tespit edilmis Seiche Ses terimi Isvicre Fransizcasindan dunya literaturune girmistir Dunyada Cenevre Garda Balaton Aral Boden Erie Chiemsee Loch Ness Wurmsee gibi gollerde ses dalgalari belirlenmistir Cogunlukla ciplak gozle belirlenemeyen ses hareketi limnimetre adli aletlerle olculur Dalgalanma sirasinda genellikle seviye farki yuksek degildir Birkac milimetre ile birkac santimetre arasinda degisir Fakat Cenevre Golu nde 1 87 m ses dalgalari olculmustur Dalga salinimi bir tane degildir arka arkaya pek cok salinim olur Genelde 100 kadar olan salinim sayisi Cenevre Golu nde 148 e kadar cikar OlusumuSes dalgalarinin olusturan etmenler cesitlidir Atmosfer basinci degisimi daglardan inen hava kutleleri kasirgalar firtinalar duran dalgalar olusturur Hava basincinda 8 mm lik degisim Cenevre Golu nde 1 87 m lik ses dalgasi olusturmustur Sismik hareketler gibi ic kuvvetler de ses dalgalarinin olusum nedenidir TurleriGolun orta noktasi merkez olmak uzere bir yarisi alcaliyor diger yarisi yukseliyorsa buna tek dugumlu hareket uninodale denir Gol yuzeyi karsilikli iki kiyida alcalirken ortada yukseliyorsa buna iki dugumlu binodale hareket denir Baslica gozlemlerSuperior Golu nde 13 Temmuz 1995 tarihinde 15 dakikada 1 metre alcalmis sonra yeniden yukselmistir Diger Buyuk Goller uyelerinde de Michigan Huron Ontario Erie golleri ses dalgasina bagli 4 5 metreyi bulan degisimler birkac dakika ile birkac saat arasinda gozlemlenmistir 1979 da siddetli ruzgar Erie Golu nde 4 3 m duran dalga olusmustur Tahoe Golu nde duran dalga ve tsunamiye bagli 3 ile 10 metrelik degisimler belirlenmistir Bunlarin yaninda Cenevre Leman Starnberg Wurmsee Baykal Golu Konstanz Golu Chiemsee Garda Golu ve Aral Golu nde duran dalgalar gozlemlenmistir Turkiye de ses dalgasinin belirlendigi herhangi bir veri yoktur Kaynakca a b c d IZBIRAK Prof Dr Resat 1989 Sular Cografyasi Istanbul MEB s 221 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b AYDIN Funda ALTAN DOGU Prof Dr Ali Fuat 2018 GOLLERDE SEVIYE DEGISIMLERI VE NEDENLERI VAN GOLU ORNEGI PDF Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi 29 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Haziran 2019