Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fokgiller ya da denizköpeğigiller (Phocidae), etçiller takımının en büyük yüzgeçayaklı familyası.
| Fokgiller | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 (Phoca vitulina) | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Alt familyalar | |||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||
Soğuk ve ılıman denizlerin kıyılarında yaygındırlar, tropik denizlerde çok az türleri bulunur.
Özellikleri
Ölçüleri
Yüzgeçayaklılar üst familyasının en büyük ve en küçük türleri fokgiller familyasına aittir. Fokgillerin ortalama ölçüleri morslar ve denizaslanıgillerden küçüktür. En küçükleri Baykal foku ve , 110–140 cm uzunluğa ve 50 kg'dan biraz fazla bir ağırlığa ulaşırlar. Büyüklük rekorunu 6,5 metre uzunluğa ve 4 ton ağırlığa kadar varan deniz fili tutmaktadır.
Denizaslanıgillerden farklı olarak, fokgillerde çoğunlukla dişi ve erkek türler aynı büyüklükte, bazen dişiler biraz daha büyük olurlar. Sadece deniz fillerinde erkekler dişilerden çok daha büyük olurlar.
Yüzgeçleri
Ilerleme yöntemleri başlığı altında da açıkladığımız gibi fokgillerin ön yüzgeçleri denizaslanıgillerde olduğundan küçüktür. Parmaklarında güçlü tırnakları vardır. Bu tırnakları ile yere tutunur ya da karın içine mağaralar kazarlar. Sadece bazı antarktik türlerde tırnaklar gerilemiştir.
Arka yüzgeçlerinde en dışta kalan parmak en uzunudur. Arka yüzgeçlerinde de tırnakları vardır, ama bu tırnakları kullanmazlar. Güney yarıkürenin çoğu türlerinde bu arka yüzgeç tırnakları yok olmuştur.
İskelet ve kas yapıları
Fokgillerde en güçlü kasların toplandığı bölge, irikulaklıgillerde olduğu gibi omuzlarında değil, kalçalarındadır. ve kasları en iyi gelişmiş kaslarıdır.
Fokgillerin dış görünüşlerine bakıldığında boyunları yokmuş ve kafaları doğrudan vücutlarının üstünde oturuyor gibi görünürler, ama bütün memelilerde olduğu gibi onların da boyunlarında yedi eklem bulunur. Boyunlarında güçlü kasları vardır. Yüzerken kafalarını eğik tutarlar, ama avlarını yakalarken hemen kafalarını dikerler.
İlerleme yöntemleri
Fokgillerin denizaslanıgillerle aralarındaki diğer mühim bir fark, ilerleme gücünü öne değil arkaya aktarmış olmalarıdır. Denizaslanıgiller suyun içinde bir penguen gibi güçlü ön yüzgeçleriyle ilerlerken, fokgiller yüzerken çok daha zayıf olan ön yüzgeçlerini hızı kesmesinler diye vücutlarına dayar ve pek kullanmazlar. Fokgiller yüzmek için arka yüzgeçlerinin parmaklarını gerip onları daha geniş yaparlar ve onların gücü ile ilerlerler.
Böylece fokgillerin suda yaşamaya, denizaslanıgillerden daha iyi ayak uydurmuş olduklarını söyleyebiliriz. Çünkü suda işlerine yaramayan ön yüzgeçleri zayıflamıştır. Bu yüzden karada hareket etmek onlar için irikulaklıgillerde olduğundan daha zordur. Fokgiller karada karınları üzerinde sürünerek ilerler. Bu yorucu ilerleme yönteminden dolayı bazen sağa ya da sola doğru ilerlemek için o yana doğru yuvarlanırlar. Karlı ve buzlu bir ortamda kayabildikleri için daha rahat ilerlerler.
Eskiden denizaslanıgillerin fokgillerden daha ilkel bir familya oldukları düşünülürdü. Modern bilimde böyle bir fikirden kaçınılır, çünkü iki familyanın da bulunan en eski kalıntıları aşağı yukarı aynı yaşlardadır.
Yaşam şekilleri
Fokgiller, denizaslanıgiller gibi büyük koloniler oluşturmazlar. Sadece deniz fillerinde, bir erkek diğer erkeklerle dövüştükten sonra iyi kolladığı bir harem oluşturur. Çoğu fokgiller yalnız ya da küçük topluluklar içinde yaşarlar.
Beslenme
Çoğu fokgiller balık ve diğer deniz hayvanları ile beslenirler. Bazıları bir tür besin üzerinde uzmanlaşmışlardır; örneğin 'un yaşam şekli ve hatta çene yapısı güney kutbu yengeçleri ile beslenmeye ayak uydurmuştur. Deniz parsı ise tam bir yırtıcı hayvandır, penguenler ve diğer fok türlerini avlar. Katil balina ve köpekbalıklarının yanında, Güney Okyanusu'nun en başarılı avcılarından biridir.
Sınıflandırma
Fokgiller familyasını sınıflandırmanın en mantıklı yolu, güney yarıkürenin türlerini Monachinae ve kuzey yarıkürenin türlerini Phocinae olarak ayırmaktır.
McKenna & Bell'e göre sınıflandırma (ancak oymaklar alt familyaya, alt oymaklar ise oymağa çevrilmişlerdir)
- Alt familya: Monachinae
- Oymak: Monachini
- Cins: Monachus
- Akdeniz foku (Monachus monachus)
- (Monachus schauinslandi)
- (Monachus tropicalis)
- Cins; Deniz fili (Mirounga)
- Kuzey deniz fili (Mirounga angustirostris)
- Güney deniz fili (Mirounga leonina)
- Cins: Monachus
- Oymak: Lobodontini
- Cins: Ommatophoca
- (Ommatophoca rossii)
- Cins: Lobodon
- (Lobodon carcinophagus)
- Cins: Hydrurga
- Pars foku (Hydrurga leptonyx)
- Cins: Leptonychotes
- (Leptonychotes weddellii)
- Cins: Ommatophoca
- Oymak: Monachini
- Alt familya: Phocinae
- Cins: Cystophora
- Balonlu fok (Cystophora cristata)
- Cins: Erignathus
- Sakallı fok (Erignathus barbatus)
- Cins: (Phoca)
- (Phoca groenlandica)
- (Phoca hispida)
- (Phoca caspica)
- Baykal foku (Phoca sibirica)
- (Phoca largha)
- (Phoca vitulina)
- Cins: Halichoerus
- Boz fok (Halichoerus grypus)
- Cins: Histriophoca
- (Histriophoca fasciata)
- Cins: Cystophora
Kürkleri
Yetişkin fokların derileri, maroken eşya yapımında kullanılmak üzere sepilenir.Çok büyük derilerden, ayakkabıların sayaları için deri yapılır. çok genç fokların derileri kullanılır.Bununla birlikte, yavru fok kırımı hakkında kamuoyu uyarıldıktan sonra AET 1983'te ortak bir talimatla 1 Ekim 1983-1 Ekim 1985 arası yavru fok derisi yasaklanmış,sonra bu yasak 4 yıl daha uzatılmıştır.
Kladistik analizi (1996)
1996 da Bininda-Emonds ve Russell fokgiller üzerinde kladistik bir analiz yapmaya çalışmışlardır. Kafatasları, çeneleri ve yüzgeçlerin özelliklerini incelemişlerdir. Bu incelemeler Monachinae ve Phocinae'nin gerçekten iki ayrı monofiletik takson olduğu hakkında kanıtlar getirmiştir. Ancak büyük ihtimalle Phoca cinsi parafiletik'dir ve Monachinae'nin yukarıda gösterilen oymağa konulmasıda doğru değil gibi gözükmektedir. Bu yapılan araştırmada birden fazla kladogramlar ortaya konulmuşdur. Bunların arasında en doğru bulunanı şudur:
Phocidae |-- Monachinae | |-- Deniz filleri (Mirounga) | `-- N.N. | |-- Deniz parsı (Hydrurga) | `—N.N. | |-- Vedel foku (Leptonychotes) | `-- N.N. | |-- At foku (Ommatophoca) | `—N.N. | |-- Yengeç yiyen fok (Lobodon) | `-- Monachus `—Phocinae |-- Şapkalı fok (Cystophora) `-- N.N. |-- Halichoerus `—N.N. |-- Larga foku (Phoca largha) `-- N.N. |-- Phoca Bayağı fok, Baykal foku vs. `—N.N. |-- Sakallı fok (Erignathus) `-- N.N. |-- Şeritli fok (Phoca fasciata) `—Semer foku (Phoca groenlandica)
Kaynakça
- Almanca Wikipedia'da "Hundsrobben" maddesinin 1.2.07 tarihli sürümü.
Kitaplar
- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999
- Malcolm C. McKenna, Susan K. Bell: Classification of Mammals: Above the Species Level. Columbia University Press, 2000
- Nigel Bonner: Seals and Sea Lions of the World. Facts on File, 1994
- Olaf R.P. Bininda-Emonds & A.P. Russell: A morphological perspective on the phylogenetic relationships of the extant phocid seals (Mammalia: Carnivora: Phocidae). In: Bonner zoologische Monographien 1996, Bd. 41, S. 1-256
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Phocidae ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur![image]()
Vikitür'de Phocidae ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fokgiller ya da denizkopegigiller Phocidae etciller takiminin en buyuk yuzgecayakli familyasi Fokgiller Yasadigi donem araligi 23 03 0 myo Miyosen Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgN Phoca vitulina Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CarnivoraInfra takim ArctoideaKlad PinnipediaUst familya PhocoideaFamilya Phocidae Gray 1821Alt familyalarPaul de Vos Soguk ve iliman denizlerin kiyilarinda yaygindirlar tropik denizlerde cok az turleri bulunur OzellikleriOlculeri Yuzgecayaklilar ust familyasinin en buyuk ve en kucuk turleri fokgiller familyasina aittir Fokgillerin ortalama olculeri morslar ve denizaslanigillerden kucuktur En kucukleri Baykal foku ve 110 140 cm uzunluga ve 50 kg dan biraz fazla bir agirliga ulasirlar Buyukluk rekorunu 6 5 metre uzunluga ve 4 ton agirliga kadar varan deniz fili tutmaktadir Denizaslanigillerden farkli olarak fokgillerde cogunlukla disi ve erkek turler ayni buyuklukte bazen disiler biraz daha buyuk olurlar Sadece deniz fillerinde erkekler disilerden cok daha buyuk olurlar Yuzgecleri Bir fokgilin altta ve bir denizaslanigilin ustte iskelet yapilari arasindaki farkliliklar Ilerleme yontemleri basligi altinda da acikladigimiz gibi fokgillerin on yuzgecleri denizaslanigillerde oldugundan kucuktur Parmaklarinda guclu tirnaklari vardir Bu tirnaklari ile yere tutunur ya da karin icine magaralar kazarlar Sadece bazi antarktik turlerde tirnaklar gerilemistir Arka yuzgeclerinde en dista kalan parmak en uzunudur Arka yuzgeclerinde de tirnaklari vardir ama bu tirnaklari kullanmazlar Guney yarikurenin cogu turlerinde bu arka yuzgec tirnaklari yok olmustur Iskelet ve kas yapilari Fokgillerde en guclu kaslarin toplandigi bolge irikulakligillerde oldugu gibi omuzlarinda degil kalcalarindadir ve kaslari en iyi gelismis kaslaridir Fokgillerin dis gorunuslerine bakildiginda boyunlari yokmus ve kafalari dogrudan vucutlarinin ustunde oturuyor gibi gorunurler ama butun memelilerde oldugu gibi onlarin da boyunlarinda yedi eklem bulunur Boyunlarinda guclu kaslari vardir Yuzerken kafalarini egik tutarlar ama avlarini yakalarken hemen kafalarini dikerler Ilerleme yontemleriFokgillerin denizaslanigillerle aralarindaki diger muhim bir fark ilerleme gucunu one degil arkaya aktarmis olmalaridir Denizaslanigiller suyun icinde bir penguen gibi guclu on yuzgecleriyle ilerlerken fokgiller yuzerken cok daha zayif olan on yuzgeclerini hizi kesmesinler diye vucutlarina dayar ve pek kullanmazlar Fokgiller yuzmek icin arka yuzgeclerinin parmaklarini gerip onlari daha genis yaparlar ve onlarin gucu ile ilerlerler Boylece fokgillerin suda yasamaya denizaslanigillerden daha iyi ayak uydurmus olduklarini soyleyebiliriz Cunku suda islerine yaramayan on yuzgecleri zayiflamistir Bu yuzden karada hareket etmek onlar icin irikulakligillerde oldugundan daha zordur Fokgiller karada karinlari uzerinde surunerek ilerler Bu yorucu ilerleme yonteminden dolayi bazen saga ya da sola dogru ilerlemek icin o yana dogru yuvarlanirlar Karli ve buzlu bir ortamda kayabildikleri icin daha rahat ilerlerler Eskiden denizaslanigillerin fokgillerden daha ilkel bir familya olduklari dusunulurdu Modern bilimde boyle bir fikirden kacinilir cunku iki familyanin da bulunan en eski kalintilari asagi yukari ayni yaslardadir Yasam sekilleriFokgiller denizaslanigiller gibi buyuk koloniler olusturmazlar Sadece deniz fillerinde bir erkek diger erkeklerle dovustukten sonra iyi kolladigi bir harem olusturur Cogu fokgiller yalniz ya da kucuk topluluklar icinde yasarlar BeslenmeCogu fokgiller balik ve diger deniz hayvanlari ile beslenirler Bazilari bir tur besin uzerinde uzmanlasmislardir ornegin un yasam sekli ve hatta cene yapisi guney kutbu yengecleri ile beslenmeye ayak uydurmustur Deniz parsi ise tam bir yirtici hayvandir penguenler ve diger fok turlerini avlar Katil balina ve kopekbaliklarinin yaninda Guney Okyanusu nun en basarili avcilarindan biridir SiniflandirmaDovusen deniz fili erkekleri 6 5 m uzunluga ve 4 ton agirliga 1 5 otomobil buyuklugu ulasan deniz fili karada hareket edebilen en buyuk memelilerden biridir Fokgiller familyasini siniflandirmanin en mantikli yolu guney yarikurenin turlerini Monachinae ve kuzey yarikurenin turlerini Phocinae olarak ayirmaktir McKenna amp Bell e gore siniflandirma ancak oymaklar alt familyaya alt oymaklar ise oymaga cevrilmislerdir Alt familya Monachinae Oymak Monachini Cins Monachus Akdeniz foku Monachus monachus Monachus schauinslandi Monachus tropicalis Cins Deniz fili Mirounga Kuzey deniz fili Mirounga angustirostris Guney deniz fili Mirounga leonina Oymak Lobodontini Cins Ommatophoca Ommatophoca rossii Cins Lobodon Lobodon carcinophagus Cins Hydrurga Pars foku Hydrurga leptonyx Cins Leptonychotes Leptonychotes weddellii Alt familya Phocinae Cins Cystophora Balonlu fok Cystophora cristata Cins Erignathus Sakalli fok Erignathus barbatus Cins Phoca Phoca groenlandica Phoca hispida Phoca caspica Baykal foku Phoca sibirica Phoca largha Phoca vitulina Cins Halichoerus Boz fok Halichoerus grypus Cins Histriophoca Histriophoca fasciata KurkleriYetiskin foklarin derileri maroken esya yapiminda kullanilmak uzere sepilenir Cok buyuk derilerden ayakkabilarin sayalari icin deri yapilir cok genc foklarin derileri kullanilir Bununla birlikte yavru fok kirimi hakkinda kamuoyu uyarildiktan sonra AET 1983 te ortak bir talimatla 1 Ekim 1983 1 Ekim 1985 arasi yavru fok derisi yasaklanmis sonra bu yasak 4 yil daha uzatilmistir Kladistik analizi 1996 1996 da Bininda Emonds ve Russell fokgiller uzerinde kladistik bir analiz yapmaya calismislardir Kafataslari ceneleri ve yuzgeclerin ozelliklerini incelemislerdir Bu incelemeler Monachinae ve Phocinae nin gercekten iki ayri monofiletik takson oldugu hakkinda kanitlar getirmistir Ancak buyuk ihtimalle Phoca cinsi parafiletik dir ve Monachinae nin yukarida gosterilen oymaga konulmasida dogru degil gibi gozukmektedir Bu yapilan arastirmada birden fazla kladogramlar ortaya konulmusdur Bunlarin arasinda en dogru bulunani sudur Phocidae Monachinae Deniz filleri Mirounga N N Deniz parsi Hydrurga N N Vedel foku Leptonychotes N N At foku Ommatophoca N N Yengec yiyen fok Lobodon Monachus Phocinae Sapkali fok Cystophora N N Halichoerus N N Larga foku Phoca largha N N Phoca Bayagi fok Baykal foku vs N N Sakalli fok Erignathus N N Seritli fok Phoca fasciata Semer foku Phoca groenlandica KaynakcaAlmanca Wikipedia da Hundsrobben maddesinin 1 2 07 tarihli surumu KitaplarRonald M Nowak Walker s Mammals of the World Johns Hopkins University Press 1999 ISBN 0 8018 5789 9 Malcolm C McKenna Susan K Bell Classification of Mammals Above the Species Level Columbia University Press 2000 ISBN 0 231 11013 8 Nigel Bonner Seals and Sea Lions of the World Facts on File 1994 ISBN 0 8160 2955 5 Olaf R P Bininda Emonds amp A P Russell A morphological perspective on the phylogenetic relationships of the extant phocid seals Mammalia Carnivora Phocidae In Bonner zoologische Monographien 1996 Bd 41 S 1 256Dis baglantilarWikimedia Commons ta Phocidae ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Phocidae ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur