Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Wu Zetian (17 Şubat 624 - 16 Aralık 705) doğum adı Wu Zhao (武曌), (Çince (basitleştirilmiş): 武则天; Çince (geleneksel): 武則天; pinyin: Wǔ Zétiān) unvanı İmparator Yoldaş Wu (武后) Çin tarihinin tek kadın İmparatoru. 690 yılında hüküm sürmeye başladı. 705 yılında öldü.
| Wu Zetian | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Tang Hanedanı İmparatoriçesi | |||||
| Hüküm süresi | 16 Ekim 690 - 22 Şubat 705 (14 Yıl 129 Gün) | ||||
| Önce gelen | |||||
| Sonra gelen | |||||
| Doğum | 17 Şubat 624 , Çin | ||||
| Ölüm | 16 Aralık 705 (81 yaşında) , Çin | ||||
| Defin | |||||
| Eş(ler)i | İmparator | ||||
| |||||
| Hanedan | Tang | ||||
| Babası | |||||
| Annesi | Bayan Yang | ||||
İmparatorluktan önceki yaşamı
Çocukluğu
Wu, 624 yılında Çin'in Lizhou (bugünkü Siçuan Eyaletindeki Guangyuan şehri) şehrinde doğdu. Babası Wu Shihuo, annesi ise Bayan Yang'dır. 14 yaşına kadar Lizhou'da ailesiyle yaşadı.
Sarayda yükselişi
14 yaşındayken İmparator Taizong tarafından saraya getirtildi ve cariye oldu. İmparator Taizong öldüğündeyse kurala uygun olarak Budist rahibe oldu. Tahta geçen yeni imparator Gaozong daha önceden ona aşık olmuştu ve onu saraya geri getirtti. Wu Zetian, böylece yeniden cariye oldu.
İmparatoriçeliği hedefleyen Wu Zetian, o sırada İmparator Gaozong ile evli olan İmparatoriçe Wing ile rekabet halindeydi. İmparatoriçe Wing'in çocuğu olmuyordu ve bu nedenle başkalarının çocuklarına yakın ilgi gösteriyordu. Wu Zetian ise yakın zamanda İmparator Gaozong'dan olan bir kız doğurmuştu.
İmparatoriçe Wing, Wu Zetian'ın yeni doğan kızını ziyarete gitti. İmparatoriçe ayrıldıktan sonra Wu Zetian, kendi kızını boğarak öldürdü. Ve suçu İmparatoriçe Wing'e attı. Daha sonra kızını görmeye gelen İmparator kızının İmparatoriçe tarafından öldürüldüğünü duydu ve ondan nefret etmeye başladı. Böylece Wu Zetian, İmparatoriçe Wing'i bertaraf etmeyi başarmıştı. Daha sonra Gaozong'un kendisini İmparatoriçe ilan etmesini sağladı.
İmparator eşi olarak Wu Zetian
Wu Zetian, kendisinden önceki İmparatoriçelerin aksine devlet işlerine müdahalelerde de bulundu. Bu konuda geleneksel kuralları hiçe saydı. İmparator Gaozong'un hastalığını da fırsat bilerek devlet işlerine müdahalelerde bulunurken, aynı zamanda imparatorun hastalığını kullanarak onun etkisini ortadan kaldırdı. Böylece resmen olmasa da fiilen İmparator oldu.
İmparatorluk dönemi
Tahta çıkışı
683 yılında Gaozong öldü ve yerine Zhongzhong geçti. Fakat bu dönemde Wu Zetian imparatorları tahttan indirecek kadar güçlenmişti. Zhongzhong'u da bir yıl içinde tahttan indirdi. Onun yerine Ruizhong tahta çıktı. Ruizhong'un iktidarı 6 yıl sürdü ve 690 yılında O da tahttan indirildi. Böylece Wu Zetian, Tang Hanedanını ortadan kaldırıyordu. Daha sonra İkinci Zhou Hanedanını resmen ilan edecekti. Bu karar aynı zamanda onun resmen Yönetici İmparatoriçe olmasını sağladı.
İmparatorluğu
İktidarının ilk dönemlerinde Tang Hanedanının kalan üyelerini de yok etti. Bu kişiler arasında kendi öz oğlu da vardı.Tang Hanedanı dönemindeki devlet adamlarının çoğunluğunu ya öldürdü ya da sürdü. Tang Hanedanına sadık insanları devletin içinden temizledi.
Kendi soyunu daha önemli gösterebilmek için Tang Hanedanının soyuyla ilgili kayıtlarla oynadı. Yandaşlarının ve sevdiği kişilerin konumunu güçlendirdi. Devlet yapısında önemli reformlar yaptı. Önceki hanedandan kalan devlet bürokrasisine darbe vurdu. Ekonomik ve sosyal yapıda büyük değişikliklerde bulundu.
Ölümü ve mezarı
Wu Zetian, 705 yılında Louyang'da öldü. Kocası Gaozong'un bekleyen naaşıyla birlikte Quianlin'e defnedildi. İsteği üzerine mezar taşına hiçbir şey yazılmadı. Sekiz metre yüksekliğinde ve iki metre genişliğindeki yazısız yekpare mezar taşı onun ününü daha da arttırdı. Mezar taşında hiçbir şey yazmamasının nedeniyle ilgili çeşitli teoriler bulunsa da en yaygını şudur: Wu Zetian, yaptığı işlerin yazıyla ifade edilemeyecek kadar büyük olduğunu ve bir mezar taşına sığacak kadar kısa ifade edilemeyeceğini düşünüyordu.
Yönetimi
Wu Zetian'ın yönetiminin ilk dönemleri, yeni bir hanedanın kuruluşu ve eski hanedanın tamamen yok edilmesi için mücadeleyle geçti. Fakat Zetian'ın yaptığı bu mücadele bir bakıma devlet bürokrasisinin dönüşümü için verilen mücadelenin bir parçasıydı. Wu Zetian, Tang Hanedanını yok ederken onun döneminden kalan devlet adamlarını yönetimden çıkardı. Bürokratlara büyük darbe vurdu. Kurduğu muhbirlik ağıyla bu siyasi mücadelesinde büyük başarı elde etti ve bütün rakiplerini bertaraf etti. Bu kararlı ve acımasız mücadele Çin'in değişiminin ilk adımını oluşturdu.
Kendisinin iktidara gelişinden dört yıl önce (686'da) Anxi Eyaletinin dört kenti tarafından ele geçirilmişti. İktidara gelişinden iki yıl sonra (692'de) bu dört kenti geri aldı. Sincan bölgesinde Anxi Eyaletinin çok geniş olması nedeniyle yönetiminde zorluklar çıktığını gördü ve Tanrı Dağlarının kuzey kısmını ayırıp Beiting Eyaletini kurdu.
Ardından Wu Zetian, kendisinden önceki dönemden kalan ekonomik gelişmeyi daha da ilerletti. Ekonomik ve siyasi alandaki reformların yapılabilmesi için devlet yönetiminde çalışacak kişilerin alımına sınav sistemi getirdi. Fakat yüksek sayıdaki yöneticilerin varlığı halkın sırtına kısa vadede yük bindirdi.
Onun döneminde toplumsal istikrar sağlandı, nüfus çoğaldı. Ekonomi hızla gelişti. Ekonomik ve toplumsal alanda büyük başarılar elde edildi. Ayrıca devlet otoritesi güçlendi.
Wu Zetian, kültürel gelişmeye de önem verdi. Büyük önem verdiği kitap derleme işleri sayesinde çok sayıda kitap derlendi. Ayrıca Çin yazısında bazı değişiklikler yaptı.
Etkileri
- Wu Zetian arkasında daha güçlü ve zengin bir İmparatorluk bıraktı.
- Sona erdirdiği Tang Hanedanı onun ölümünden itibaren yeniden kuruldu ama eskisi kadar güçlü olamadı.
- Devlet yönetiminde ve bürokrasisinde köklü değişiklikler yaşandı.
- Kadınların daha etkin olarak yönetimde bulunmasını sağladı. Geleneksel erkek hakimiyeti yıkıldı.
- Çin'in nüfusu daha da arttı.
İkinci Zhou Hanedanı (690-705)
| Düzenleme: Şahsi isimler kullanıldı | |||
| Tapınak ad(lar)ı | Soyadı ve İsim | İktidar Dönemi | Devir Adları ve Tarihleri |
|---|---|---|---|
| Yok | Wǔ Zhào(武曌) | 690-705 | Tiānshòu (天授): 16 Ekim 690 – 21 Nisan 692 (18 ay) |
Kültürel kaynaklar
Kitaplar
- Di Renjie, Eleanor Cooney & Daniel Alteri tarafından kaleme alınan gizem romanı.
- The Walking Boy, Lydia Kwa tarafından kaleme alınan roman.
- Lady Wu, Lin Yutang tarafından kaleme alınan tarih üzerine bir kitap.
- Impératrice (Fransızca), Pekin doğumlu yazar Shan Sa tarafından kaleme alınan biyografik roman.
- Cairen Wu Zhao, Çinli yazar Su Tong tarafından kaleme alınan tarihsel roman.
- Isle of Woman, Piers Anthony'nin Tor Fantasy adlı kitabında Wu Zetian'ın yükselişini ele alan bölüm.
- Green Dragon, White Tiger, İrlandalı yazar Annette Motley tarafından kaleme alınan tarihsel-romantik roman.
Filmler
- Wu Zetian, 1939 yapımı film.
- Detective Dee and the Mystery of the Phantom Flame, 2010 yapımı epik-gizem filmi.
Televizyon
- Empress Wu, Çinli TV kanalı ATV'de 1984'te yayınlanan dizi.
- Zhisun Hongyan, 2004'te CTS'de yayınlanan dizi.
- The Greatness of a Hero, Hong Kong TVB kanalında yayınlanan 2009'da başlamış dizi. Di Renjie adlı filmle bağlantılıdır.
Video oyunları
Sid Meier'in Civilization adlı bilgisayar oyunu serisinden Civilization II ve Civilization V'te Wu Zetian, Çin'in lideri olarak görülmektedir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Wu Zetian'ın mezar taşı 25 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
Dipnotlar
- ^ 630 yılında saraya girdikten sonra ona İmparatorluk Sarayında Mei adını verdi.
- ^ Kuzeni aralık 689'da birkaç tane karakter yapmıştır ve o isim olarak 曌 seçmiştir, sonraki sene tahta çıktığında bu onun tabu adı olmuştur. Bazı kaynaklara göre bu karakter 瞾 şeklinde yazılır. Bazı kaynaklar (örn. Edition of the Zizhi Tongjian, cilt 47–49) onun asıl isminin Zhao olduğunu ve 689'da sadece yazılışını değiştirdiğini söyler, fakat bu ne Old Book of Tang ne de New Book of Tang kitapları tarafından doğrulanmamakta ve bu kitaplar ismini yazmamaktadır. Şu husus dikkate alınmalıdırk;, torunu , başa geçtikten bir süre sonra, ismini onun tabu ismini korumak adına Li Chongrun olarak değiştirmiştir ve ismindeki "Zhao" karakteri 照 şeklindedir. Bkz. Old Book of Tang, cilt 86 [1] 11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ve New Book of Tang, cilt 81.[2] 19 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c Kaynak: Çin Tarihindeki Tek Kadın İmparator Wu Zetian 21 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- Çin Tarihindeki Tek Kadın İmparator Wu Zetian 21 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İmparatoriçe Wu Zetian 12 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Wu Zetian 17 Subat 624 16 Aralik 705 dogum adi Wu Zhao 武曌 Cince basitlestirilmis 武则天 Cince geleneksel 武則天 pinyin Wǔ Zetian unvani Imparator Yoldas Wu 武后 Cin tarihinin tek kadin Imparatoru 690 yilinda hukum surmeye basladi 705 yilinda oldu Wu ZetianTang Hanedani ImparatoricesiHukum suresi16 Ekim 690 22 Subat 705 14 Yil 129 Gun Once gelenSonra gelenDogum17 Subat 624 CinOlum16 Aralik 705 81 yasinda CinDefinEs ler iImparatorTam adiSoyadi Wu 武 Isim Mei 媚 sonra Zhao 曌 瞾 orijinalinin Zhao olmasi mumkundur 照 HanedanTangBabasiAnnesiBayan YangImparatorluktan onceki yasamiCocuklugu Wu 624 yilinda Cin in Lizhou bugunku Sicuan Eyaletindeki Guangyuan sehri sehrinde dogdu Babasi Wu Shihuo annesi ise Bayan Yang dir 14 yasina kadar Lizhou da ailesiyle yasadi Sarayda yukselisi 14 yasindayken Imparator Taizong tarafindan saraya getirtildi ve cariye oldu Imparator Taizong oldugundeyse kurala uygun olarak Budist rahibe oldu Tahta gecen yeni imparator Gaozong daha onceden ona asik olmustu ve onu saraya geri getirtti Wu Zetian boylece yeniden cariye oldu Imparatoriceligi hedefleyen Wu Zetian o sirada Imparator Gaozong ile evli olan Imparatorice Wing ile rekabet halindeydi Imparatorice Wing in cocugu olmuyordu ve bu nedenle baskalarinin cocuklarina yakin ilgi gosteriyordu Wu Zetian ise yakin zamanda Imparator Gaozong dan olan bir kiz dogurmustu Imparatorice Wing Wu Zetian in yeni dogan kizini ziyarete gitti Imparatorice ayrildiktan sonra Wu Zetian kendi kizini bogarak oldurdu Ve sucu Imparatorice Wing e atti Daha sonra kizini gormeye gelen Imparator kizinin Imparatorice tarafindan olduruldugunu duydu ve ondan nefret etmeye basladi Boylece Wu Zetian Imparatorice Wing i bertaraf etmeyi basarmisti Daha sonra Gaozong un kendisini Imparatorice ilan etmesini sagladi Imparator esi olarak Wu Zetian Wu Zetian kendisinden onceki Imparatoricelerin aksine devlet islerine mudahalelerde de bulundu Bu konuda geleneksel kurallari hice saydi Imparator Gaozong un hastaligini da firsat bilerek devlet islerine mudahalelerde bulunurken ayni zamanda imparatorun hastaligini kullanarak onun etkisini ortadan kaldirdi Boylece resmen olmasa da fiilen Imparator oldu Imparatorluk donemiWu Zetian in imparatorlugu Tahta cikisi 683 yilinda Gaozong oldu ve yerine Zhongzhong gecti Fakat bu donemde Wu Zetian imparatorlari tahttan indirecek kadar guclenmisti Zhongzhong u da bir yil icinde tahttan indirdi Onun yerine Ruizhong tahta cikti Ruizhong un iktidari 6 yil surdu ve 690 yilinda O da tahttan indirildi Boylece Wu Zetian Tang Hanedanini ortadan kaldiriyordu Daha sonra Ikinci Zhou Hanedanini resmen ilan edecekti Bu karar ayni zamanda onun resmen Yonetici Imparatorice olmasini sagladi Imparatorlugu Iktidarinin ilk donemlerinde Tang Hanedaninin kalan uyelerini de yok etti Bu kisiler arasinda kendi oz oglu da vardi Tang Hanedani donemindeki devlet adamlarinin cogunlugunu ya oldurdu ya da surdu Tang Hanedanina sadik insanlari devletin icinden temizledi Kendi soyunu daha onemli gosterebilmek icin Tang Hanedaninin soyuyla ilgili kayitlarla oynadi Yandaslarinin ve sevdigi kisilerin konumunu guclendirdi Devlet yapisinda onemli reformlar yapti Onceki hanedandan kalan devlet burokrasisine darbe vurdu Ekonomik ve sosyal yapida buyuk degisikliklerde bulundu Olumu ve mezariWu Zetian 705 yilinda Louyang da oldu Kocasi Gaozong un bekleyen naasiyla birlikte Quianlin e defnedildi Istegi uzerine mezar tasina hicbir sey yazilmadi Sekiz metre yuksekliginde ve iki metre genisligindeki yazisiz yekpare mezar tasi onun ununu daha da arttirdi Mezar tasinda hicbir sey yazmamasinin nedeniyle ilgili cesitli teoriler bulunsa da en yaygini sudur Wu Zetian yaptigi islerin yaziyla ifade edilemeyecek kadar buyuk oldugunu ve bir mezar tasina sigacak kadar kisa ifade edilemeyecegini dusunuyordu YonetimiDegistirilmis Zhao karakterinin ilk hali Degistirilmis Zhao karakterinin ikinci hali Wu Zetian in yonetiminin ilk donemleri yeni bir hanedanin kurulusu ve eski hanedanin tamamen yok edilmesi icin mucadeleyle gecti Fakat Zetian in yaptigi bu mucadele bir bakima devlet burokrasisinin donusumu icin verilen mucadelenin bir parcasiydi Wu Zetian Tang Hanedanini yok ederken onun doneminden kalan devlet adamlarini yonetimden cikardi Burokratlara buyuk darbe vurdu Kurdugu muhbirlik agiyla bu siyasi mucadelesinde buyuk basari elde etti ve butun rakiplerini bertaraf etti Bu kararli ve acimasiz mucadele Cin in degisiminin ilk adimini olusturdu Kendisinin iktidara gelisinden dort yil once 686 da Anxi Eyaletinin dort kenti tarafindan ele gecirilmisti Iktidara gelisinden iki yil sonra 692 de bu dort kenti geri aldi Sincan bolgesinde Anxi Eyaletinin cok genis olmasi nedeniyle yonetiminde zorluklar ciktigini gordu ve Tanri Daglarinin kuzey kismini ayirip Beiting Eyaletini kurdu Ardindan Wu Zetian kendisinden onceki donemden kalan ekonomik gelismeyi daha da ilerletti Ekonomik ve siyasi alandaki reformlarin yapilabilmesi icin devlet yonetiminde calisacak kisilerin alimina sinav sistemi getirdi Fakat yuksek sayidaki yoneticilerin varligi halkin sirtina kisa vadede yuk bindirdi Onun doneminde toplumsal istikrar saglandi nufus cogaldi Ekonomi hizla gelisti Ekonomik ve toplumsal alanda buyuk basarilar elde edildi Ayrica devlet otoritesi guclendi Wu Zetian kulturel gelismeye de onem verdi Buyuk onem verdigi kitap derleme isleri sayesinde cok sayida kitap derlendi Ayrica Cin yazisinda bazi degisiklikler yapti EtkileriImparator Gaozong ve Imparatorice Wu Zetian in ndeki yekpare mezar tasi Wu Zetian arkasinda daha guclu ve zengin bir Imparatorluk birakti Sona erdirdigi Tang Hanedani onun olumunden itibaren yeniden kuruldu ama eskisi kadar guclu olamadi Devlet yonetiminde ve burokrasisinde koklu degisiklikler yasandi Kadinlarin daha etkin olarak yonetimde bulunmasini sagladi Geleneksel erkek hakimiyeti yikildi Cin in nufusu daha da artti Ikinci Zhou Hanedani 690 705 Duzenleme Sahsi isimler kullanildiTapinak ad lar i Soyadi ve Isim Iktidar Donemi Devir Adlari ve TarihleriYok Wǔ Zhao 武曌 690 705 Tianshou 天授 16 Ekim 690 21 Nisan 692 18 ay Ruyi 如意 22 Nisan 22 Ekim 692 6 ay Changshou 長壽 23 Ekim 692 8 Haziran 694 19 ay Yanzai 延載 9 Haziran 694 21 Ocak 695 7 ay Zhengsheng 證聖 22 Ocak 21 Ekim 695 9 ay Tiancewansui 天冊萬歲 22 Ekim 695 19 Ocak 696 3 ay Wansuidengfeng 萬歲登封 20 Ocak 21 Nisan 696 3 ay Wansuitōngtian 萬歲通天 22 Nisan 696 28 Eylul 697 17 ay Shengōng 神功 29 Eylul 19 Aralik 697 2 ay Shengli 聖曆 20 December 697 26 May 700 29 ay Jiǔshi 久視 27 Mayis 700 14 Subat 701 8 ay Dazu 大足 15 Subat 25 Kasim 701 9 ay Chang an 長安 26 Kasim 701 29 Ocak 705 38 ay Shenlong 神龍 30 Ocak 3 Mart 705 Zhou Hanedanligi 3 Mart 705 tarihinde kaldirildi ve Tang Hanedanligi ayni gun geri geldi Ama Shenlong Imparator Zhongzong tarafindan kullanilmak uzere 707 ye kadar gorevine devam etti Kulturel kaynaklarKitaplar Di Renjie Eleanor Cooney amp Daniel Alteri tarafindan kaleme alinan gizem romani The Walking Boy Lydia Kwa tarafindan kaleme alinan roman Lady Wu Lin Yutang tarafindan kaleme alinan tarih uzerine bir kitap Imperatrice Fransizca Pekin dogumlu yazar Shan Sa tarafindan kaleme alinan biyografik roman Cairen Wu Zhao Cinli yazar Su Tong tarafindan kaleme alinan tarihsel roman Isle of Woman Piers Anthony nin Tor Fantasy adli kitabinda Wu Zetian in yukselisini ele alan bolum Green Dragon White Tiger Irlandali yazar Annette Motley tarafindan kaleme alinan tarihsel romantik roman Filmler Wu Zetian 1939 yapimi film Detective Dee and the Mystery of the Phantom Flame 2010 yapimi epik gizem filmi Televizyon Empress Wu Cinli TV kanali ATV de 1984 te yayinlanan dizi Zhisun Hongyan 2004 te CTS de yayinlanan dizi The Greatness of a Hero Hong Kong TVB kanalinda yayinlanan 2009 da baslamis dizi Di Renjie adli filmle baglantilidir Video oyunlari Sid Meier in Civilization adli bilgisayar oyunu serisinden Civilization II ve Civilization V te Wu Zetian Cin in lideri olarak gorulmektedir Ayrica bakinizTang Hanedani Ikinci Zhou Hanedani Cin TarihiDis baglantilarWu Zetian in mezar tasi 25 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaDipnotlar 630 yilinda saraya girdikten sonra ona Imparatorluk Sarayinda Mei adini verdi Kuzeni aralik 689 da birkac tane karakter yapmistir ve o isim olarak 曌 secmistir sonraki sene tahta ciktiginda bu onun tabu adi olmustur Bazi kaynaklara gore bu karakter 瞾 seklinde yazilir Bazi kaynaklar orn Edition of the Zizhi Tongjian cilt 47 49 onun asil isminin Zhao oldugunu ve 689 da sadece yazilisini degistirdigini soyler fakat bu ne Old Book of Tang ne de New Book of Tang kitaplari tarafindan dogrulanmamakta ve bu kitaplar ismini yazmamaktadir Su husus dikkate alinmalidirk torunu basa gectikten bir sure sonra ismini onun tabu ismini korumak adina Li Chongrun olarak degistirmistir ve ismindeki Zhao karakteri 照 seklindedir Bkz Old Book of Tang cilt 86 1 11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ve New Book of Tang cilt 81 2 19 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c Kaynak Cin Tarihindeki Tek Kadin Imparator Wu Zetian 21 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Cin Tarihindeki Tek Kadin Imparator Wu Zetian 21 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Imparatorice Wu Zetian 12 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde