Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antroposen, insanoğlunun Dünya'ya olan etkisinin en üst düzeylere çıktığı Sanayi Devrimi’nden bugüne olan süreç ve devam edecek bu duruma İnsan Çağı da denen döneme verilen isim. Çünkü Dünya artık geri döndürülmesi çok zor bir sürece girmiştir. Yani bir anlamda insanlık önceleri Dünya'dan etkilenirken bu etkileşimi Dünya üzerinde baskın hale gelmiştir. Nitekim Dünya'nın tarihsel sürecine baktığımızda milyon yıllarla ifade edilirken Antroposen’in son üç yüzyıllık bir sürece tekabül ettiğini görmemiz gerçekten de müthiş bir değişimin var olduğunun göstergesidir. Antroposen’in yeni bir çağ olarak nitelendirilmesi bilim insanlarına göre Dünya'nın geri döndürülemez bir değişime girdiği savıdır.
Bazı bilim insanları Holosen Devri'nin sona erdiğini ve Antroposen olarak adlandırılan yeni bir devre de girdiğimizi söylemişlerdir. Artan insan nüfusu ve ekonomik gelişmelerin global ortamsal etkilerinin dramatik olarak Yerküre yüzeyine taşındığı zaman olarak kabul edilir (1800 yılların başlangıcı). Son zamanlarda insan sebepli global ortamsal değişimler için bir informal metafor olarak kullanılıyor olmasına rağmen, çok sayıda bilim insanı Antroposen'in yeni bir "resmî" jeolojik devir olarak tanınmasının bir gereklilik olduğunu düşünürler.
Tarihsel süreçte
Antroposen teriminden ilk defa Stoppani 1873 yılında insanların dünya ekolojisi üzerinde giderek artan etkisine değinerek, “Antroposen Çağı" deyimini ortaya atmıştır. Bu önerisi görmezden gelinmiş ve unutulmuştur. Ancak, Stoppani'nin ölümünden 99 yıl sonra, 1990 yılında Paul Crutzen yeni jeolojik dönemin adının atropozoik olmasını yeniden önermiştir.
2002’de Nature dergisindeki makalesiyle Antroposen terimini literatüre sokan Crutzen’e göre Antroposen; içinde bulunduğumuz jeolojik devir olan Holosen’den çıkmakta olduğuna ve bu çıkışının büyük ölçekte insan etkileri sebebiyle; yani insanın küresel çapta belirleyici gücü olan, biyolojik, kimyasal ve jeolojik bir aktör haline gelmesi sebebiyle gerçekleştiğini öne süren döneme denk düşüyordu.
Antroposen'de insan etkisi
Biyoçeşitlilik
Dünya'nın ilk oluşumundan bugüne kadar birçok canlı türü yok olmuştur. Bunda iklimsel değişiklikler, yerin iç yapısının faaliyetleri (volkanizma, deprem vb.) etkili olmuştur. Daha sonraları insanın dünya sahnesine çıkması ve yaşamını devam ettirmek için beslendiği ve tehlikeli gördüğü birçok canlı türünün yok olmasına sebep olmuştur. Bu süreç günümüze dek artarak devam etmiştir. Antroposen döneminde ise yeryüzünün birçok alanı da insanoğlundan nasibini almıştır.
İklim
Dünyamız Kuvaterner boyunca birçok buzul ve buzularası dönem yaşamıştır. Son buzul çağı günümüzden 11 bin yıl önce sona ermiş ve Holosen'in başlangıcıyla birlikte halen buzul arası bir dönem içerisindeyiz. Bu dönemde insanlar iklimin elverişli olması sayesinde hem nüfus olarak çoğaldı, hem de dünyamızın birçok keşfedilmemiş yerlerine dağılış sergilediler. Antroposen devrinin başlamasıyla dünyamızın karbondioksit yayılımı artmıştır. Bu durum dünyamızın giderek ısınan bir sürece sahip olmasına neden olmuştur.
Bölgesel ve küresel iklim üzerindeki insan etkisi modern endüstriyel dönem ile birlikte başlamadı. İnsanların binlerce yıldır geniş alanlarda çevresel değişime yol açtıkları konusunda güçlü deliller vardır. Ateş kullanımı ve evcilleştirilmiş hayvanlar ile marjinal alanların aşırı otlatılması bitki miktarı ve dağılımını azalttı. İnsanlar, arazi örtüsünü değiştirerek, yüzey rüzgarları ve atmosferdeki karbon molekülü miktarı gibi önemli iklimsel faktörleri değiştirdiler. Son dönem astronomlardan Carl Sagan insan kaynaklı iklim değişimlerinin bu yönü üzerine yorum yaparken şöyle dedi "Sadece modern zaman insanlarının iklimi değiştirebildikleri konusundaki hakim görüşün aksine, insan türünün ateşin icadından beri iklim üzerinde büyük ve devam edegelen bir etkiye sahip olması olasılığının yüksek olduğuna inanıyorum".
Yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan olayları ve yüzey şekillerinin özelliklerini inceleyen bilim dalına jeomorfoloji denir. Başka bir ifade ile yeryüzü şekillerinin oluşumunda etkili olan iç ve dış kuvvetler, bunların yeryüzünün şekillenmesi üzerindeki önemi, jeomorfolojinin ilgilendiği ana konudur. Bunları inceleyen bilim insanına veya uzmana jemorfolog denir.
Jeoloji açık alanda (doğada) yapılan, yapılması gereken bir bilim olarak algılanır. Jeolojinin büyük bir bölümü arazide yürütülen ölçümler, gözlemler ve deneylere dayanır. Jeolojik araştırmalar saha çalışmalarının yanı sıra, birçok temel işlevin anlaşılmasına olanak sağlayan Dünya'nın çeşitli malzemelerinin araştırıldığı laboratuvarlarda da yapılır. Ayrıca karmaşık bilgisayar modellerinin gelişimi, gezegenimizin karmaşık sistemlerinin çoğunun taklit edilerek incelenmesine olanak verir. Jeoloji çoğu zaman fizik, kimya ve biyoloji bilgisi ile ilkelerinin anlaşılması ve uygulanmasına ihtiyaç duymaktadır. Jeoloji, içinde bulunduğumuz yer ve doğal Dünya'ya ait bilgimizi arttırmaya uğraşan bilimdir.
Jeolojik devreler (zaman aralıkları) on milyonlarca yıla yayılsa da yazının başında da bahsettiğimiz gibi jeolojik ölçekte kısa zaman dilimleridir.Tüm jeolojik zamanların, devrelerin, devirlerin ve çağların tanımlanmasında tortul tabakalar arasındaki değişimler (örneğin ortaya çıkan ya da ortadan kaybolan fosiller) göz önüne alınmıştır. Ancak Antroposen’de durum tamamen farklıdır. Çünkü eğer şu an yaşadığımız devrenin Antroposen olarak adlandırılması kabul edilirse, Antroposen kayaç kayıtları henüz tamamlanmamış bir devre olacaktır.
Antroposen'de zamansal kavram
Kuvaterner’e ait bir devre olarak kabul edilmesi halinde, Antroposen’in ne zaman başladığı ya da başlayacağı hakkında Crutzen, Antroposen’in 18. yüzyılın sonlarına doğru karbondioksit düzeylerinin kesintisiz bir yükselişe geçtiği dönemde başladığını söylüyor.
Erken Antroposen görüşü
Virginia Üniversitesi'nden paleoiklim uzman William Ruddiman 8 bin yıl kadar önce tarımın icat edilmesiyle Antroposen'i başlattığımızı belirtiyor. Bu görüş insanların tarımsal faaliyete geçişlerinin yeryüzünü etkilediği savıdır. Bu görüşe destek olarak insanlar o dönemden başlayarak tarım alanları ve ormanları tahrip etmişler, bazı hayvan türlerinin yok olmasına neden olmuşlardır.
Antik Çağ görüşü
Bazı bilim insanları ise yeryüzünde Antroposen'in başlangıcını büyük uygarlıkların kurulmasıyla başladığını savunmuşlardır. Onlara göre büyük toplumların dünyayı daha hızlı ve sistemli bir şekilde etkileyebildiğinden yeryüzünde büyük uygarlıkların başlangıcını kabul etmişlerdir.
Avrupa’nın Amerika’da Kolonileşmesi
Maslin ve Lewis, Antroposen'in başlangıcının, Avrupalıların Amerika'ya gelişiyle ilişkili karbondioksit seviyelerinde bir çukur olan Orbis Spike ile tarihlendirilmesi gerektiğini savunuyorlar. Küresel karbondioksit seviyeleri 1610'a ulaşarak, büyük oranda Amerika'daki ormanın yeniden büyümesinden dolayı, milyon başına 285 parçanın altına indi. Bu durum büyük olasılıkla tarım arazilerini terk eden yerli halktan kaynaklanmıştır. Maslin ve Lewis için Orbis Spike, yeni bir jeolojik dönemin başlangıcını tanımlamak için kullanılan bir tür işaret olan GSSP'yi temsil eder. Ayrıca Antroposen'i Avrupalılar'ın gelmesiyle de ilişkilendirdiğini de söylüyorlar.
Sanayi Devrimi
Aralarındaki en yaygın ve desteklenen görüştür. Bilim insanları sanayi devriminde ortaya konan teknolojik gelişme ve fosil yakıt kullanımının dünyamızı çok hızlı bir şekilde etkilediği görüşüdür. Fosil yakıt kullanımı ve doğal ve kaynakların hızla tüketimi dünyamızın daha fazla CO2 salınımına, sera gazlarına ve küresel ısınmaya sebep olmuştur.
Sanayi, ham maddeleri işlenmiş hale sokup değerlendirmeye yarayan işlem ve araçların tümü olarak tanımlanır, Günümüz modern sanayisi uzun bir geçmişe ve her yönü ile çeşitli icat ve araştırmaların sonucuna dayanır. Başlangıçta toplayıcılıkla geçimini sağlayan insan, Neolitik dönemde yerleşik hayata geçmesiyle birlikte ilk olarak tarımsal ve hayvansal ürünleri işlemeye başlamış ve çevresindeki çeşitli imalathanelerde ham maddeleri işlenmiş ürünler haline getirmeye çalışmıştır. İnsan, yaklaşık 7000-8000 yıllık birikimini kullanarak, başlangıçta Batı Avrupa ve özellikle İngiltere'de başlayan yeni bir devre ve döneme girmiştir. Bu döneme "Sanayi Devrimi" denir. Dünya çapında değişmeye neden olan bu devrimde insan,kendi gücü dışında öncelikle buhar enerjisini kullanarak makineleri çalıştırmış; daha sonra bu enerjiye petrol ve elektriği dahil ederek fabrikalar kurmaya başlamıştır. Bu fabrikalarda çeşitli ham maddeler kısa sürede işlenerek, kitle haline de üretim başlamış ve dünya ölçüsünde ulaşım araçlarının gelişmesi ile de sanayi malları ticareti artmıştır
Bu gelişmeler, insan hayatında da önemi değişimlere neden olmuş; şehir yerleşmeleri artmaya başlamış ve sanayinin ilerlediği yörelerde eskiye oranla aşırı nüfus toplanması meydana gelmiştir. Başka bir anlatımla esas şehirleşme ve özellikle metropollerin kurulması, sanayi devrimi ile birlikte gündeme gelmiştir. 1990'lı yılların başından itibaren bilgisayarların devreye girmesi, her alanda hızlı bir değişime yol açmıştır
Kısaca sanayileşme, bir ülkede ya da yerleşmenin ekonomik ve sosyal yapısında çok önemli değişimlere meydana getiren bir süreçtir. Ancak bu süreçte, milyonlarca insanın beslenmesi, korunması, barınması, giyinmesi, çeşitli aletlerin yapımı ve diğer ihtiyaçlarının sağlanması mümkün olmaktadır. Sanayi faaliyetlerine hemen daima yüksek nüfus yoğunluğu, yüksek yaşam düzey, büyük miktarda enerji tüketimi, düzenli ve büyük taşıma gücü olan ulaşım sistemleri, büyük ölçüde tüketim ve son olarak da siyasal ve askerî güç eşlik etmektedir.
Sanayi devrimi ile birlikte günümüzde çevre sorunu olarak adlandırılan ve insan sağlığını, hayatını hayatını tehdit eden sorunlar da gündeme gelmiştir. Bunların başında, asit yağmurları ile nükleer, hava, su ve toprak kirliliği gelmektedir
Büyük Hızlanma
Mayıs 2019'da Antroposen Çalışma Grubu'nun (AWG) 29 üyesi, 20. yüzyılın ortalarında dönem için bir başlangıç tarihi önermiş, zira bu dönemde "hızla artan bir insan nüfusunun sanayi üretiminin hızını, tarım kimyasallarının kullanımını ve diğer insan faaliyetlerini arttırmıştır. Aynı zamanda, ilk atom bombası patlamaları dünyayı tortulara ve buzullara gömülmüş radyoaktif enkazlarla kirleterek jeolojik zamanın bir parçası haline getirmiştir." Panele göre resmi başlangıç tarihi, ya 1945 yılında bomba patlamaları nedeniyle atmosfere bırakılan radyonüklidlerle ya da 1963 yılında yapılan Sınırlı Nükleer Test Yasağı Anlaşması ile aynı tarihe denk gelmiştir.
Sosyal Bilimler
Antroposen kavramına Felsefe, Edebiyat ve Sanat gibi Sosyal Bilimler'le de yaklaşılmıştır. Bilimsel dünyada, özel dergi sayıları, konferanslar ve disiplin raporları ile ilgi konusu olmuştur. Antroposen, ona eşlik eden zaman ölçeği ve ekolojik çıkarımlar, ölüm ve medeniyetin sonu, hafıza ve arşivler, hümanist soruşturmanın kapsamı ve yöntemleri ve duygusal tepkiler hakkında sorular sorar. Aynı zamanda ideolojik bir yapı olarak eleştirilmiştir. Bazı çevre araştırmacıları "Kapitalosenin" tarihsel olarak daha uygun bir terim olduğunu ileri sürmektedir.
Popüler Kültür
Popüler kültürün fiziki çevreden bazı ağır talepleri vardır. Bu, rekreasyon alanında bile geçerlidir. II. Dünya Savaşı'ndan beri işten arta kalan boş zaman ve bununla bağlantılı rekreasyon faaliyetlerinde ABD, Kanada, Avrupa ülkeleri, Japonya ve başka gelişmiş ülke ve bölgelerde büyük artışlar olmuştur. Artık boş zamanın büyük bir kısmı şehirlerin dışında yer alan bazı mekan tüketici faaliyetlere harcanmaktadır. İnsan eli değmemiş "vahşi doğal alanlar" a son çeyrek yüzyılda talep çok artmıştır ve bu artış sona erecek gibi görünmemektedir
Kültürün kendisi maddi değildir. Kültür, entelektüel ve soyut olduğu için, maddileştirilemez. Ama madde kültürel olabilir; görülebilir ve dokunulabilir olan şeyler, kullanımları, şekilleri, dokuları, maddeleri, renkleriyle kültüreldir. Maddi kültür denilen bu kültürün içine, yalnızca onlarla sınırlı olmadığı unutulmaksızın; binalar, anıtlar, giysiler, mobilyalar, mezar taşları, taşıma araçları, müzik aletleri, oyuncaklar, yemek yeme ve pişirme araçları, kozmetikler, silahlar, tapınaklar, çiftlikler, çiftlik planları, yerleşme kalıpları ve dekoratif eşyalar gib çok çeşitli şeyler girer. Maddi kültür, kültürün yüksek derecede anlatımıdır. Maddi kültür birikimi kalkınmada sürekliliğin tabanını oluşturur. Eğer her nesil kendi toplumsal sermayesini kendisi yaratmak, kendi aletlerini kendisi üretmek zorunda kalsaydı toplumsal-teknolojik birikim olmayacak, yaşam standartlarımız çok daha düşük düzeyde kalmaya mahkûm olacaktı.
Popüler kültür durmadan değişen, esas olarak da şehirsel alanlarda yaşayan; büyük, türdeş olmayan nüfus gruplarına dayanan bir kültür türüdür. Bu tür kültürde fabrikalarda makineler tarafından kitlesel üretim yapılırken, para ekonomisi de egemen durumdadır. Bireyler arasındaki ilişkiler halk toplumlarınkinden daha fazla sayıda fakat daha az kişisel olurken, aile yapısı da daha zayıftır. İnsanlar daha hareketli, çevreye ve yere daha az bağlıdır. İş bölümünde farklılaşma, son derece uzmanlaşmış "uzmanlaşmış" ve "işler" bu tür toplumun yaşamını kazanma yollarını oluşturmakta ve insanlara işlerinden sonra önemli miktarda boş zaman kalmaktadır. Polis, ordu ve mahkemeler gibi güvenlik denetleme kurumları düzenin sağlanmasında ailenin ve dini kurumların yerini almaktadır. Eğer popüler kültürün tek bir ayırt edici özelliği vardır denirse, bu da değişimdir. Değişim o kadar güçlü bir faktördür ki, bazı kimselerin ona uyum sağlaması mümkün olamaz ve bunlar değişimi daha çok "gelecek korkusu" terimiyle açıklanan bir güvensizlik olarak algılar.
Kaynakça
- ^ Jeolojik Zaman Çizelgesinde Yaşlandırma Zorlukları [Genel Jeoloji Temel Kavramlar]. s. 457. ISBN . evirmen
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ Antonio Stoppani
- ^ a b c d e Jeolojik İmzamız:Antroposen, Esra Gürbüz, Ankara Üniversitesi
- ^ a b c d e f "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018.
- ^ HELVACI ((Ed.)). GENEL JEOLOJİ TEMEL KAVRAMLAR. NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK. s. 509. ISBN . evirmen
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ jeolojiye Giriş [Genel Jeoloji Temel Kavramlar]. Nobe Akademik Yayıncılık. ss. 2-3. ISBN .
- ^ Lewis, Simon L. (7 Haziran 2018). Human planet : how we created the anthropocene. Maslin, Mark A. Birleşik Krallık. ISBN . OCLC 1038430807.
- ^ ATALAY, İBRAHİM, (Ed.) (2011). GENEL COĞRAFYA. META BASIM MATBAACILIK. ss. 382-383.
- ^ Prof.Dr. Erol TÜMERTEKİN, Prof.Dr. Nazmiye ÖZGÜÇ. BEŞERİ COĞRAFYA İNSAN.KÜLTÜR.MEKAN. ss. 122-129-135. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antroposen insanoglunun Dunya ya olan etkisinin en ust duzeylere ciktigi Sanayi Devrimi nden bugune olan surec ve devam edecek bu duruma Insan Cagi da denen doneme verilen isim Cunku Dunya artik geri dondurulmesi cok zor bir surece girmistir Yani bir anlamda insanlik onceleri Dunya dan etkilenirken bu etkilesimi Dunya uzerinde baskin hale gelmistir Nitekim Dunya nin tarihsel surecine baktigimizda milyon yillarla ifade edilirken Antroposen in son uc yuzyillik bir surece tekabul ettigini gormemiz gercekten de muthis bir degisimin var oldugunun gostergesidir Antroposen in yeni bir cag olarak nitelendirilmesi bilim insanlarina gore Dunya nin geri dondurulemez bir degisime girdigi savidir Bazi bilim insanlari Holosen Devri nin sona erdigini ve Antroposen olarak adlandirilan yeni bir devre de girdigimizi soylemislerdir Artan insan nufusu ve ekonomik gelismelerin global ortamsal etkilerinin dramatik olarak Yerkure yuzeyine tasindigi zaman olarak kabul edilir 1800 yillarin baslangici Son zamanlarda insan sebepli global ortamsal degisimler icin bir informal metafor olarak kullaniliyor olmasina ragmen cok sayida bilim insani Antroposen in yeni bir resmi jeolojik devir olarak taninmasinin bir gereklilik oldugunu dusunurler Tarihsel surecteAntroposen teriminden ilk defa Stoppani 1873 yilinda insanlarin dunya ekolojisi uzerinde giderek artan etkisine deginerek Antroposen Cagi deyimini ortaya atmistir Bu onerisi gormezden gelinmis ve unutulmustur Ancak Stoppani nin olumunden 99 yil sonra 1990 yilinda Paul Crutzen yeni jeolojik donemin adinin atropozoik olmasini yeniden onermistir 2002 de Nature dergisindeki makalesiyle Antroposen terimini literature sokan Crutzen e gore Antroposen icinde bulundugumuz jeolojik devir olan Holosen den cikmakta olduguna ve bu cikisinin buyuk olcekte insan etkileri sebebiyle yani insanin kuresel capta belirleyici gucu olan biyolojik kimyasal ve jeolojik bir aktor haline gelmesi sebebiyle gerceklestigini one suren doneme denk dusuyordu Antroposen de insan etkisiBiyocesitlilik Dunya nin ilk olusumundan bugune kadar bircok canli turu yok olmustur Bunda iklimsel degisiklikler yerin ic yapisinin faaliyetleri volkanizma deprem vb etkili olmustur Daha sonralari insanin dunya sahnesine cikmasi ve yasamini devam ettirmek icin beslendigi ve tehlikeli gordugu bircok canli turunun yok olmasina sebep olmustur Bu surec gunumuze dek artarak devam etmistir Antroposen doneminde ise yeryuzunun bircok alani da insanoglundan nasibini almistir Iklim Dunyamiz Kuvaterner boyunca bircok buzul ve buzularasi donem yasamistir Son buzul cagi gunumuzden 11 bin yil once sona ermis ve Holosen in baslangiciyla birlikte halen buzul arasi bir donem icerisindeyiz Bu donemde insanlar iklimin elverisli olmasi sayesinde hem nufus olarak cogaldi hem de dunyamizin bircok kesfedilmemis yerlerine dagilis sergilediler Antroposen devrinin baslamasiyla dunyamizin karbondioksit yayilimi artmistir Bu durum dunyamizin giderek isinan bir surece sahip olmasina neden olmustur Bolgesel ve kuresel iklim uzerindeki insan etkisi modern endustriyel donem ile birlikte baslamadi Insanlarin binlerce yildir genis alanlarda cevresel degisime yol actiklari konusunda guclu deliller vardir Ates kullanimi ve evcillestirilmis hayvanlar ile marjinal alanlarin asiri otlatilmasi bitki miktari ve dagilimini azaltti Insanlar arazi ortusunu degistirerek yuzey ruzgarlari ve atmosferdeki karbon molekulu miktari gibi onemli iklimsel faktorleri degistirdiler Son donem astronomlardan Carl Sagan insan kaynakli iklim degisimlerinin bu yonu uzerine yorum yaparken soyle dedi Sadece modern zaman insanlarinin iklimi degistirebildikleri konusundaki hakim gorusun aksine insan turunun atesin icadindan beri iklim uzerinde buyuk ve devam edegelen bir etkiye sahip olmasi olasiliginin yuksek olduguna inaniyorum Jeomorfoloji Yeryuzunun sekillenmesinde etkili olan olaylari ve yuzey sekillerinin ozelliklerini inceleyen bilim dalina jeomorfoloji denir Baska bir ifade ile yeryuzu sekillerinin olusumunda etkili olan ic ve dis kuvvetler bunlarin yeryuzunun sekillenmesi uzerindeki onemi jeomorfolojinin ilgilendigi ana konudur Bunlari inceleyen bilim insanina veya uzmana jemorfolog denir Jeoloji acik alanda dogada yapilan yapilmasi gereken bir bilim olarak algilanir Jeolojinin buyuk bir bolumu arazide yurutulen olcumler gozlemler ve deneylere dayanir Jeolojik arastirmalar saha calismalarinin yani sira bircok temel islevin anlasilmasina olanak saglayan Dunya nin cesitli malzemelerinin arastirildigi laboratuvarlarda da yapilir Ayrica karmasik bilgisayar modellerinin gelisimi gezegenimizin karmasik sistemlerinin cogunun taklit edilerek incelenmesine olanak verir Jeoloji cogu zaman fizik kimya ve biyoloji bilgisi ile ilkelerinin anlasilmasi ve uygulanmasina ihtiyac duymaktadir Jeoloji icinde bulundugumuz yer ve dogal Dunya ya ait bilgimizi arttirmaya ugrasan bilimdir Jeolojik devreler zaman araliklari on milyonlarca yila yayilsa da yazinin basinda da bahsettigimiz gibi jeolojik olcekte kisa zaman dilimleridir Tum jeolojik zamanlarin devrelerin devirlerin ve caglarin tanimlanmasinda tortul tabakalar arasindaki degisimler ornegin ortaya cikan ya da ortadan kaybolan fosiller goz onune alinmistir Ancak Antroposen de durum tamamen farklidir Cunku eger su an yasadigimiz devrenin Antroposen olarak adlandirilmasi kabul edilirse Antroposen kayac kayitlari henuz tamamlanmamis bir devre olacaktir Antroposen de zamansal kavramKuvaterner e ait bir devre olarak kabul edilmesi halinde Antroposen in ne zaman basladigi ya da baslayacagi hakkinda Crutzen Antroposen in 18 yuzyilin sonlarina dogru karbondioksit duzeylerinin kesintisiz bir yukselise gectigi donemde basladigini soyluyor Erken Antroposen gorusu Virginia Universitesi nden paleoiklim uzman William Ruddiman 8 bin yil kadar once tarimin icat edilmesiyle Antroposen i baslattigimizi belirtiyor Bu gorus insanlarin tarimsal faaliyete gecislerinin yeryuzunu etkiledigi savidir Bu goruse destek olarak insanlar o donemden baslayarak tarim alanlari ve ormanlari tahrip etmisler bazi hayvan turlerinin yok olmasina neden olmuslardir Antik Cag gorusu Bazi bilim insanlari ise yeryuzunde Antroposen in baslangicini buyuk uygarliklarin kurulmasiyla basladigini savunmuslardir Onlara gore buyuk toplumlarin dunyayi daha hizli ve sistemli bir sekilde etkileyebildiginden yeryuzunde buyuk uygarliklarin baslangicini kabul etmislerdir Avrupa nin Amerika da Kolonilesmesi Maslin ve Lewis Antroposen in baslangicinin Avrupalilarin Amerika ya gelisiyle iliskili karbondioksit seviyelerinde bir cukur olan Orbis Spike ile tarihlendirilmesi gerektigini savunuyorlar Kuresel karbondioksit seviyeleri 1610 a ulasarak buyuk oranda Amerika daki ormanin yeniden buyumesinden dolayi milyon basina 285 parcanin altina indi Bu durum buyuk olasilikla tarim arazilerini terk eden yerli halktan kaynaklanmistir Maslin ve Lewis icin Orbis Spike yeni bir jeolojik donemin baslangicini tanimlamak icin kullanilan bir tur isaret olan GSSP yi temsil eder Ayrica Antroposen i Avrupalilar in gelmesiyle de iliskilendirdigini de soyluyorlar Sanayi Devrimi Aralarindaki en yaygin ve desteklenen gorustur Bilim insanlari sanayi devriminde ortaya konan teknolojik gelisme ve fosil yakit kullaniminin dunyamizi cok hizli bir sekilde etkiledigi gorusudur Fosil yakit kullanimi ve dogal ve kaynaklarin hizla tuketimi dunyamizin daha fazla CO2 salinimina sera gazlarina ve kuresel isinmaya sebep olmustur Sanayi ham maddeleri islenmis hale sokup degerlendirmeye yarayan islem ve araclarin tumu olarak tanimlanir Gunumuz modern sanayisi uzun bir gecmise ve her yonu ile cesitli icat ve arastirmalarin sonucuna dayanir Baslangicta toplayicilikla gecimini saglayan insan Neolitik donemde yerlesik hayata gecmesiyle birlikte ilk olarak tarimsal ve hayvansal urunleri islemeye baslamis ve cevresindeki cesitli imalathanelerde ham maddeleri islenmis urunler haline getirmeye calismistir Insan yaklasik 7000 8000 yillik birikimini kullanarak baslangicta Bati Avrupa ve ozellikle Ingiltere de baslayan yeni bir devre ve doneme girmistir Bu doneme Sanayi Devrimi denir Dunya capinda degismeye neden olan bu devrimde insan kendi gucu disinda oncelikle buhar enerjisini kullanarak makineleri calistirmis daha sonra bu enerjiye petrol ve elektrigi dahil ederek fabrikalar kurmaya baslamistir Bu fabrikalarda cesitli ham maddeler kisa surede islenerek kitle haline de uretim baslamis ve dunya olcusunde ulasim araclarinin gelismesi ile de sanayi mallari ticareti artmistir Bu gelismeler insan hayatinda da onemi degisimlere neden olmus sehir yerlesmeleri artmaya baslamis ve sanayinin ilerledigi yorelerde eskiye oranla asiri nufus toplanmasi meydana gelmistir Baska bir anlatimla esas sehirlesme ve ozellikle metropollerin kurulmasi sanayi devrimi ile birlikte gundeme gelmistir 1990 li yillarin basindan itibaren bilgisayarlarin devreye girmesi her alanda hizli bir degisime yol acmistir Kisaca sanayilesme bir ulkede ya da yerlesmenin ekonomik ve sosyal yapisinda cok onemli degisimlere meydana getiren bir surectir Ancak bu surecte milyonlarca insanin beslenmesi korunmasi barinmasi giyinmesi cesitli aletlerin yapimi ve diger ihtiyaclarinin saglanmasi mumkun olmaktadir Sanayi faaliyetlerine hemen daima yuksek nufus yogunlugu yuksek yasam duzey buyuk miktarda enerji tuketimi duzenli ve buyuk tasima gucu olan ulasim sistemleri buyuk olcude tuketim ve son olarak da siyasal ve askeri guc eslik etmektedir Sanayi devrimi ile birlikte gunumuzde cevre sorunu olarak adlandirilan ve insan sagligini hayatini hayatini tehdit eden sorunlar da gundeme gelmistir Bunlarin basinda asit yagmurlari ile nukleer hava su ve toprak kirliligi gelmektedir Buyuk Hizlanma Mayis 2019 da Antroposen Calisma Grubu nun AWG 29 uyesi 20 yuzyilin ortalarinda donem icin bir baslangic tarihi onermis zira bu donemde hizla artan bir insan nufusunun sanayi uretiminin hizini tarim kimyasallarinin kullanimini ve diger insan faaliyetlerini arttirmistir Ayni zamanda ilk atom bombasi patlamalari dunyayi tortulara ve buzullara gomulmus radyoaktif enkazlarla kirleterek jeolojik zamanin bir parcasi haline getirmistir Panele gore resmi baslangic tarihi ya 1945 yilinda bomba patlamalari nedeniyle atmosfere birakilan radyonuklidlerle ya da 1963 yilinda yapilan Sinirli Nukleer Test Yasagi Anlasmasi ile ayni tarihe denk gelmistir Sosyal Bilimler Antroposen kavramina Felsefe Edebiyat ve Sanat gibi Sosyal Bilimler le de yaklasilmistir Bilimsel dunyada ozel dergi sayilari konferanslar ve disiplin raporlari ile ilgi konusu olmustur Antroposen ona eslik eden zaman olcegi ve ekolojik cikarimlar olum ve medeniyetin sonu hafiza ve arsivler humanist sorusturmanin kapsami ve yontemleri ve duygusal tepkiler hakkinda sorular sorar Ayni zamanda ideolojik bir yapi olarak elestirilmistir Bazi cevre arastirmacilari Kapitalosenin tarihsel olarak daha uygun bir terim oldugunu ileri surmektedir Populer Kultur Populer kulturun fiziki cevreden bazi agir talepleri vardir Bu rekreasyon alaninda bile gecerlidir II Dunya Savasi ndan beri isten arta kalan bos zaman ve bununla baglantili rekreasyon faaliyetlerinde ABD Kanada Avrupa ulkeleri Japonya ve baska gelismis ulke ve bolgelerde buyuk artislar olmustur Artik bos zamanin buyuk bir kismi sehirlerin disinda yer alan bazi mekan tuketici faaliyetlere harcanmaktadir Insan eli degmemis vahsi dogal alanlar a son ceyrek yuzyilda talep cok artmistir ve bu artis sona erecek gibi gorunmemektedir Kulturun kendisi maddi degildir Kultur entelektuel ve soyut oldugu icin maddilestirilemez Ama madde kulturel olabilir gorulebilir ve dokunulabilir olan seyler kullanimlari sekilleri dokulari maddeleri renkleriyle kultureldir Maddi kultur denilen bu kulturun icine yalnizca onlarla sinirli olmadigi unutulmaksizin binalar anitlar giysiler mobilyalar mezar taslari tasima araclari muzik aletleri oyuncaklar yemek yeme ve pisirme araclari kozmetikler silahlar tapinaklar ciftlikler ciftlik planlari yerlesme kaliplari ve dekoratif esyalar gib cok cesitli seyler girer Maddi kultur kulturun yuksek derecede anlatimidir Maddi kultur birikimi kalkinmada surekliligin tabanini olusturur Eger her nesil kendi toplumsal sermayesini kendisi yaratmak kendi aletlerini kendisi uretmek zorunda kalsaydi toplumsal teknolojik birikim olmayacak yasam standartlarimiz cok daha dusuk duzeyde kalmaya mahkum olacakti Populer kultur durmadan degisen esas olarak da sehirsel alanlarda yasayan buyuk turdes olmayan nufus gruplarina dayanan bir kultur turudur Bu tur kulturde fabrikalarda makineler tarafindan kitlesel uretim yapilirken para ekonomisi de egemen durumdadir Bireyler arasindaki iliskiler halk toplumlarinkinden daha fazla sayida fakat daha az kisisel olurken aile yapisi da daha zayiftir Insanlar daha hareketli cevreye ve yere daha az baglidir Is bolumunde farklilasma son derece uzmanlasmis uzmanlasmis ve isler bu tur toplumun yasamini kazanma yollarini olusturmakta ve insanlara islerinden sonra onemli miktarda bos zaman kalmaktadir Polis ordu ve mahkemeler gibi guvenlik denetleme kurumlari duzenin saglanmasinda ailenin ve dini kurumlarin yerini almaktadir Eger populer kulturun tek bir ayirt edici ozelligi vardir denirse bu da degisimdir Degisim o kadar guclu bir faktordur ki bazi kimselerin ona uyum saglamasi mumkun olamaz ve bunlar degisimi daha cok gelecek korkusu terimiyle aciklanan bir guvensizlik olarak algilar Kaynakca Jeolojik Zaman Cizelgesinde Yaslandirma Zorluklari Genel Jeoloji Temel Kavramlar s 457 ISBN 978 605 133 433 2 evirmen ad1 eksik soyadi1 yardim Antonio Stoppani a b c d e Jeolojik Imzamiz Antroposen Esra Gurbuz Ankara Universitesi a b c d e f Arsivlenmis kopya 3 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2018 HELVACI Ed GENEL JEOLOJI TEMEL KAVRAMLAR NOBEL AKADEMIK YAYINCILIK s 509 ISBN 978 605 133 433 2 evirmen ad1 eksik soyadi1 yardim jeolojiye Giris Genel Jeoloji Temel Kavramlar Nobe Akademik Yayincilik ss 2 3 ISBN 978 605 133 433 2 Lewis Simon L 7 Haziran 2018 Human planet how we created the anthropocene Maslin Mark A Birlesik Krallik ISBN 9780241280881 OCLC 1038430807 ATALAY IBRAHIM Ed 2011 GENEL COGRAFYA META BASIM MATBAACILIK ss 382 383 Prof Dr Erol TUMERTEKIN Prof Dr Nazmiye OZGUC BESERI COGRAFYA INSAN KULTUR MEKAN ss 122 129 135 ISBN 975 7206 15 6