Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enflasyon veya parasal şişkinlik, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur. Diğer bir tanımı nominal millî gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına (gerçek millî gelire) nazaran artması yani şişmesi demektir. Enflasyon, iktisadi literatürde fiyatlar genel düzeyinin, belli bir zaman aralığında sürekli düşüş gösterdigi süreci ifade eden deflasyon teriminin tersidir.
Enflasyonun tanımda iki durumdan bahsedilmektedir:
- Tek bir fiyat ya da fiyat grubu değil, fiyatlar genel seviyesi gösterge alınmaktadır.
- Artışın bir kereye ya da birkaç defaya mahsus olmadığı, sürekli olduğu vurgulanmaktadır.
Fiyatların genel seviyesi, ekonomide seçilen belli bir mal ve hizmet kümesinin (sepetinin) parasal karşılığıdır. Fiyatlar, mal ve hizmetlerle dolaşımdaki para miktarı arasındaki dengeye göre oluşur. Para miktarındaki artış (emisyon), mal ve hizmet miktarındaki artış (büyüme) ile dengeli olursa fiyatların genel seviyesi değişmez. Ama bunlardan biri diğerinden fazla üretilirse az üretilen kıymetli hale gelir.
Avrupa'da ilk enflasyon
Avrupa'nın enflasyonla ilk karşılaşması olan fiyat devrimi ilk olarak tefecilerin günahkarlıklarına bağlandı. 1550'den itibaren de, Salamanca Üniversitesinin araştırmaları yoluyla İspanyol altınının ve gümüşünün kıta içine akmasına bağlandı. "İspanya'yı yoksul yapan" diye yazıyor bir yorumcu "onun zenginliğidir". Çağdaş tarihçilerin görüşü fiyatların vahşice dalgalanması ve hükûmetlerin bununla baş edebilmek için madenî paralarındaki altın ve gümüş miktarını tekrar tekrar azaltma çabalarıyla bulansa da, on altıncı yüzyıldaki genel eğilimin düzenli fiyat artışı olduğu tümüyle ortadadır. Örneğin madenî para kaynağı kısmen kısıtlı olan Fransa'daki tahıl fiyatları 1600'de 1500'e göre yedi kat fazlaydı.
Enflasyonun çeşitleri
Enflasyon, genellikle talep şişkinIiği ve maliyet masraflarının kabarmasından ileri gelebilir. Maliyet enflasyonu ile talep enflasyonu, tavukla yumurta gibi, biri diğerinin sebebidir. Her ikisinin sebebi de ekonomide dengelerin bozulmasıdır. Bir diğer enflasyon türü de yerleşik enflasyondur.
- Talep enflasyonu: (En çok rastlanan) Talep enflasyonu, para bolluğundan dolayı daha fazla mal ve hizmet talep edilmesine ve fiyatların artmasına yol açan olaydır. Harcamalar ve ihracat toplamının üretim ve ithalat tutarını aşması, talep enflasyonu meydana getirir. Bu çeşit enflasyon moneter (parasal) karakterli olabilir veya olmayabilir. Para ve kredi hacminin genişlemesi harcamalarda artışa ve fiyatlarda pahalılığa sebep olmuşsa, talep enflasyonu moneter karekterIidir.
- Maliyet enflasyonu: Maliyet enflasyonu, üretilen mal ve hizmetlerin maliyetinin sürekli artmasıdır. Emek, sermaye ve tabii kaynaklar gibi üretim faktörleri, üretilen mal ve hizmetlerin gerçek maliyetini oluşturur. Dolayısıyla bunların piyasa fiyatlarının artması, kaçınılmaz olarak maliyetlerin artmasını gerektirir. Başlıca şu sebeplerle ilgilidir:
- Dış ticaretin kısıtlanmış bir rejime bağlı bulunması ve gümrük vergilerinin aşırı derecede yüksek olması,
- Gider - istihlak - istihsal vergilerinin ağırlığı,
- Mali tekeller ve eksik rekabet koşulları,
- Faiz haddinin yüksekliği,
- Toplu sözleşmelerle ücretlere yapılan zamlar,
- Devalüasyon.
- Yerleşik Enflasyon: Bu enflasyon türü genellikle bir ülkede tüm bireyleri ve tüm sektörleri etkiler. Yerleşik enflasyon, bir ülkedeki emtia fiyatları yükseldiğinde ortaya çıkar ve ürün fiyatları yükseldiğinde de çalışanlar yaşam standartlarını korumak için daha yüksek ücretler talep eder. Bu durum genellikle artan harcama döngüsüne benzetilir ve sonsuza kadar devam eder.
Enflasyonun hız ve şiddet dereceleri
Enflasyonlar, hız ve şiddet derecelerine göre bir takım sınıflara ayrılabilir:
- Aşırı (hiper) enflasyon: Daima moneter karakterli olan bir talep şişkinliğidir. Emisyonun hızla kabarması, tüketime karşı talebi artırır. Bu, aşırı enflasyonun bir özelliğidir.Aylık enflasyon haddinin bir yıl boyunca en az %50 arttığı ve böylece yıllık enflasyon haddinin yaklaşık 13000 olduğu enflasyon türüdür.Bir enflasyon dolaşımındaki parayı tahrip etmekte, yabancı paraların ya da yabancı parayla mevduat hesapların yerli paranın yerini almasına sebep olur (bu olguya para ikamesi denir).
- Kronik (müzmin) enflasyon: Moneter karakterli olabilir veya olmayabilir. Bu tip enflasyonun özelliği, hızının düşük fakat süresinin uzun olmasıdır.
- Belirsiz enflasyon veya sürünen enflasyon: Özelliği fiyat yükselişlerinin yavaş bir tempo izlemesidir. Bu çeşit enflasyonda, para kıymetinin bir yıldan diğerine kaydettiği düşüklüğü çok defa faiz haddi telafi edebilir. Sürünen enflasyon, %3- %8 gibi tek haneli enflasyon haddine denir.
- Dört nala enflasyon: %25-%80 gibi iki haneli enflasyon haddine denir.
Etkileri
Enflasyon, iktisadî faaliyetin akışını etkiler. Para dağılımı enflasyondan olumsuz etkilenir. Halkın bir kısmının geliri enflasyon hızından fazla ve bir kısmının geliri enflasyon hızından yavaş artar. Zengini daha zengin, fakiri daha fakir yapan bir durum hasıl olur.
- Satın alma gücünde zayıflamalar, sosyal huzursuzluklara yol açar. Spekülasyon kazançlar alınteri kazançlarına üstün gelir. Enflasyondan genellikle dar ve sabit gelirliler (memurlar) çok zarar görür. Çünkü gelirlerinin yükselen fiyat düzeyine intibak etmesi zordur. Ve yine enflasyondan en çok zarar görenler para halinde tasarruf yapmış olanlarla alacaklı bulunanlardır. Para değerini gücü de zayıflar.
- Buna karşılık enflasyon borçlular için avantajlıdır. Çünkü paranın değeri düştüğü için borçlarını daha kolaylıkla ödeyebilirler.
- Enflasyon devam ettiği sürece herkes değeri günden güne düşmekte olan parayı elden çıkarıp mala veya gayrimenkule yatırır. Bu yüzden her çeşit mala karşı talep artar. Böylece paranın tedavül sürati artarak para değerinin düşmesine sebep olur.
- Enflasyon üretim ve kalite üzerinde zararlı etkiler yapar. İş bulma kolaylığı ve kazançların rahatlığı, işçileri ve satıcıları kayıtsız, aldırış etmez davranışlara sürükler. Kolay kazanan ve pervasız harcayan bir zümrenin türemesi; her türlü malın sürülmesi fırsatını doğurur.
- Enflasyon, dış ödemeler dengesini de sarsar. Sermayeler; para değerinin emin ve para kirasının yüksek olduğu bölgelere açık veya gizli yollardan göç eder. Enflasyon hızı diğer ülkelerden az ise ihracatın tıkandığı ve ithal mallarına rağbetin arttığı görülür. Turizm gelirlerinin gelişme temposu yavaşlar ve vatandaşların dış seyahatlerdeki harcamaları çoğalır.
- Bütün bu olaylarda para (veya kredi) çokluğundan hareketlenen enflasyon hızlandıkça hızlanır ve artık bunun yanında para miktarındaki artışın etkisi önemsiz kalır.
Ülkelere göre
Türkiye
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Terimler Sözlüğü. 3 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2011.
- ^ Eğilmez, Mahfi. "Enflasyon". Ekonomi Sözlüğü. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2015.
- ^ iRefy (25 Haziran 2022). . 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
Dış bağlantılar
- Enflasyon ve pahalılık arasındaki farka dair bir makale için 5 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "American Institute for Economic Research" sitesinde ABD Dolarının yıllara göre değişiminin hesaplanması23 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Enflasyon veya parasal siskinlik fiyatlar genel duzeyinin surekli ve hissedilir artisini ifade eden bir durumdur Diger bir tanimi nominal milli gelirin bu gelirle satin alinan mal miktarina gercek milli gelire nazaran artmasi yani sismesi demektir Enflasyon iktisadi literaturde fiyatlar genel duzeyinin belli bir zaman araliginda surekli dusus gosterdigi sureci ifade eden deflasyon teriminin tersidir 2019 yilinda dunya ulkelerinin enflasyon oranlari Enflasyonun tanimda iki durumdan bahsedilmektedir Tek bir fiyat ya da fiyat grubu degil fiyatlar genel seviyesi gosterge alinmaktadir Artisin bir kereye ya da birkac defaya mahsus olmadigi surekli oldugu vurgulanmaktadir Fiyatlarin genel seviyesi ekonomide secilen belli bir mal ve hizmet kumesinin sepetinin parasal karsiligidir Fiyatlar mal ve hizmetlerle dolasimdaki para miktari arasindaki dengeye gore olusur Para miktarindaki artis emisyon mal ve hizmet miktarindaki artis buyume ile dengeli olursa fiyatlarin genel seviyesi degismez Ama bunlardan biri digerinden fazla uretilirse az uretilen kiymetli hale gelir Avrupa da ilk enflasyonAvrupa nin enflasyonla ilk karsilasmasi olan fiyat devrimi ilk olarak tefecilerin gunahkarliklarina baglandi 1550 den itibaren de Salamanca Universitesinin arastirmalari yoluyla Ispanyol altininin ve gumusunun kita icine akmasina baglandi Ispanya yi yoksul yapan diye yaziyor bir yorumcu onun zenginligidir Cagdas tarihcilerin gorusu fiyatlarin vahsice dalgalanmasi ve hukumetlerin bununla bas edebilmek icin madeni paralarindaki altin ve gumus miktarini tekrar tekrar azaltma cabalariyla bulansa da on altinci yuzyildaki genel egilimin duzenli fiyat artisi oldugu tumuyle ortadadir Ornegin madeni para kaynagi kismen kisitli olan Fransa daki tahil fiyatlari 1600 de 1500 e gore yedi kat fazlaydi Enflasyonun cesitleriEnflasyon genellikle talep siskinIigi ve maliyet masraflarinin kabarmasindan ileri gelebilir Maliyet enflasyonu ile talep enflasyonu tavukla yumurta gibi biri digerinin sebebidir Her ikisinin sebebi de ekonomide dengelerin bozulmasidir Bir diger enflasyon turu de yerlesik enflasyondur Talep enflasyonu En cok rastlanan Talep enflasyonu para bollugundan dolayi daha fazla mal ve hizmet talep edilmesine ve fiyatlarin artmasina yol acan olaydir Harcamalar ve ihracat toplaminin uretim ve ithalat tutarini asmasi talep enflasyonu meydana getirir Bu cesit enflasyon moneter parasal karakterli olabilir veya olmayabilir Para ve kredi hacminin genislemesi harcamalarda artisa ve fiyatlarda pahaliliga sebep olmussa talep enflasyonu moneter karekterIidir Maliyet enflasyonu Maliyet enflasyonu uretilen mal ve hizmetlerin maliyetinin surekli artmasidir Emek sermaye ve tabii kaynaklar gibi uretim faktorleri uretilen mal ve hizmetlerin gercek maliyetini olusturur Dolayisiyla bunlarin piyasa fiyatlarinin artmasi kacinilmaz olarak maliyetlerin artmasini gerektirir Baslica su sebeplerle ilgilidir Dis ticaretin kisitlanmis bir rejime bagli bulunmasi ve gumruk vergilerinin asiri derecede yuksek olmasi Gider istihlak istihsal vergilerinin agirligi Mali tekeller ve eksik rekabet kosullari Faiz haddinin yuksekligi Toplu sozlesmelerle ucretlere yapilan zamlar Devaluasyon Yerlesik Enflasyon Bu enflasyon turu genellikle bir ulkede tum bireyleri ve tum sektorleri etkiler Yerlesik enflasyon bir ulkedeki emtia fiyatlari yukseldiginde ortaya cikar ve urun fiyatlari yukseldiginde de calisanlar yasam standartlarini korumak icin daha yuksek ucretler talep eder Bu durum genellikle artan harcama dongusune benzetilir ve sonsuza kadar devam eder Enflasyonun hiz ve siddet dereceleriEnflasyonlar hiz ve siddet derecelerine gore bir takim siniflara ayrilabilir Asiri hiper enflasyon Daima moneter karakterli olan bir talep siskinligidir Emisyonun hizla kabarmasi tuketime karsi talebi artirir Bu asiri enflasyonun bir ozelligidir Aylik enflasyon haddinin bir yil boyunca en az 50 arttigi ve boylece yillik enflasyon haddinin yaklasik 13000 oldugu enflasyon turudur Bir enflasyon dolasimindaki parayi tahrip etmekte yabanci paralarin ya da yabanci parayla mevduat hesaplarin yerli paranin yerini almasina sebep olur bu olguya para ikamesi denir Kronik muzmin enflasyon Moneter karakterli olabilir veya olmayabilir Bu tip enflasyonun ozelligi hizinin dusuk fakat suresinin uzun olmasidir Belirsiz enflasyon veya surunen enflasyon Ozelligi fiyat yukselislerinin yavas bir tempo izlemesidir Bu cesit enflasyonda para kiymetinin bir yildan digerine kaydettigi dusuklugu cok defa faiz haddi telafi edebilir Surunen enflasyon 3 8 gibi tek haneli enflasyon haddine denir Dort nala enflasyon 25 80 gibi iki haneli enflasyon haddine denir EtkileriEnflasyon iktisadi faaliyetin akisini etkiler Para dagilimi enflasyondan olumsuz etkilenir Halkin bir kisminin geliri enflasyon hizindan fazla ve bir kisminin geliri enflasyon hizindan yavas artar Zengini daha zengin fakiri daha fakir yapan bir durum hasil olur Satin alma gucunde zayiflamalar sosyal huzursuzluklara yol acar Spekulasyon kazanclar alinteri kazanclarina ustun gelir Enflasyondan genellikle dar ve sabit gelirliler memurlar cok zarar gorur Cunku gelirlerinin yukselen fiyat duzeyine intibak etmesi zordur Ve yine enflasyondan en cok zarar gorenler para halinde tasarruf yapmis olanlarla alacakli bulunanlardir Para degerini gucu de zayiflar Buna karsilik enflasyon borclular icin avantajlidir Cunku paranin degeri dustugu icin borclarini daha kolaylikla odeyebilirler Enflasyon devam ettigi surece herkes degeri gunden gune dusmekte olan parayi elden cikarip mala veya gayrimenkule yatirir Bu yuzden her cesit mala karsi talep artar Boylece paranin tedavul surati artarak para degerinin dusmesine sebep olur Enflasyon uretim ve kalite uzerinde zararli etkiler yapar Is bulma kolayligi ve kazanclarin rahatligi iscileri ve saticilari kayitsiz aldiris etmez davranislara surukler Kolay kazanan ve pervasiz harcayan bir zumrenin turemesi her turlu malin surulmesi firsatini dogurur Enflasyon dis odemeler dengesini de sarsar Sermayeler para degerinin emin ve para kirasinin yuksek oldugu bolgelere acik veya gizli yollardan goc eder Enflasyon hizi diger ulkelerden az ise ihracatin tikandigi ve ithal mallarina ragbetin arttigi gorulur Turizm gelirlerinin gelisme temposu yavaslar ve vatandaslarin dis seyahatlerdeki harcamalari cogalir Butun bu olaylarda para veya kredi coklugundan hareketlenen enflasyon hizlandikca hizlanir ve artik bunun yaninda para miktarindaki artisin etkisi onemsiz kalir Ulkelere goreTurkiyeAyrica bakinizOlivera Tanzi etkisi StagflasyonKaynakca Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi Terimler Sozlugu 3 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2011 Egilmez Mahfi Enflasyon Ekonomi Sozlugu 7 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2015 iRefy 25 Haziran 2022 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Dis baglantilarEnflasyon ve pahalilik arasindaki farka dair bir makale icin 5 Subat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Institute for Economic Research sitesinde ABD Dolarinin yillara gore degisiminin hesaplanmasi23 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde