Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alığ Han - Türk ve Altay mitolojisinde Körler Tanrısıdır. Bir dağ ruhudur. Kör bir ihtiyardır. Alı Han (Alı Xan) veya Alu Han (Alu Xan) olarak da bilinir.
Özellikleri
Köroğlu destanındaki Kör Ata motifinin arkaik varyasyonudur. Dağlardaki at sürülerini korur. Kanatlı atlar yüzünden kör olmuştur. Köroğlu’nun babası da bir at nedeniyle bulunduğu yörenin beyi tarafından kör edilmektedir. Beye hediye edilen bu at kötü görünümü nedeniyle babanın gözlerine mal olur. Fakat daha sonra bir ahırda güneş görmeden kırk gün bekleyince, sıra dışılığı ortaya çıkar. Çünkü bu aygır Sudan Çıkma’dır. Baba rüyasında oğlunun kordan (ateşten) doğacağını görür. Bu bir sınavı simgelemektedir. Köroğlu’na ozanlık yeteneğini, savaşçılığını ve atını veren de odur. Dağlarda yaşar. Koşabulak’ı (İkiz Pınar’ı) korur. Bu pınar’ın suları kutsal ve gençlik (veya ölümsüzlük) vericidir. Bu ölümsüzlük en azından mecazen geçerli olmuş ve Köroğlu adı hep yaşamıştır. Bir görüşe göre, İslam sonrası Türk toplumunda Ali’nin önemli bir yer edinmesi bu ad benzerliğinin bir sonucudur. İslam öncesi Türklerde zaten yaygın olarak kullanılan Alı/Alu şeklindeki bir isim mevcuttur. Örneğin Alu Beşe (Ali Paşa) adlı ozan her iki isimle de tanınmaktadır. Ali’nin yiğitliği, savaşçılığı, iki dilli kılıcı Türk kültüründe büyük ilgi çekmiştir. Gerçekten de Köroğlu’nun adı Ali’dir. Moğolların 99 Güney Tanrısı Alıgan ile de bağlantılı olması muhtemeldir. Sokor/Sokur/Sohar/Hokar sözleri kör demektir ve masallarda bu adla başlayan varlıklara rastlanır. Sümerlerde ise Alu adlı ölümcül bir varlık bulunur. Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı yapıtında yer alan ve dört kitabın sonunda da benzer cümlelerle yamacındaki çakırdikenliğin üç gün üç gece yanışı, yanan dikenlerden çığlığa benzer seslerin gelişi anlatılan dağın adı Ali Dağı’dır. Bu olay şu cümleyle ifade edilmektedir kitapta: "Bu ateşle birlikte de Alidağın doruğunda bir top ışık patlar. Dağın başı üç gece ağarır, gündüz gibi olur." Anadolunun değişik bölgelerinde Ekiz (İkiz) Oluk veya çeşmenin çift olduğunu belirten pınarlar vardır. Ve o yörede önemi bulunur. Örneğin bir rivayette birbirine sarılarak donup ölen iki kardeşin (veya anne ile çocuğun) gözyaşlarından meydana geldiğine dair bir söylencesi vardır.
Alı/Ali İnancı
"Ali" efsanelerinin ve Alevilik inancının oluşumunda mitolojik yapılanmalar önemli bir rol oynamıştır. Bu, eski Türk inancına oldukça yakınlaşan Alevi inançlarında açık bir şekilde görülür. Pelio'nun görüşüne göre, Türklerde İslamiyet'ten önce "Alı" adı vardır, daha sonra bu adı "Ali"ye çevirmişlerdir. Azerbaycan aşk hikâyelerinin kahramanlanna Buta (Bade) veren, onları hak âşığına çeviren de çoğu zaman "Ali"dir.
Etimoloji
(Al) kökünden türemiştir. Alev ve alınmış (gözleri alınmış) anlamları içerir. Çünkü eskiden gözler ateşle dağlanarak kör edilirdi. Gözün alazlanması da aynı anlama gelir. Gerçekten de Köroğlu’nun babasının gözleri böyle kör edilmiştir. Moğolcada Alı/Ali “kim?” demektir ve bilinmeyen tehlikeli varlıkları çağrıştırır. Alı/Ala kökü Eski Moğol ve Altay dilleriyle Tunguz dillerinde bilmek, bilgili olmak anlamı taşır.Moğolcada Alı fiili bilmeyi anlatır.
Dipnotlar
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 48)
- ^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 231)
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ İnce Memed 1-2-3-4, Yaşar Kemal
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 52)
- ^ . 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2011.
Dış bağlantılar
- İkiz Oluk Söylencesi 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (Alı Kişi)
- Alu Beşe[]
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alig Han Turk ve Altay mitolojisinde Korler Tanrisidir Bir dag ruhudur Kor bir ihtiyardir Ali Han Ali Xan veya Alu Han Alu Xan olarak da bilinir OzellikleriKoroglu destanindaki Kor Ata motifinin arkaik varyasyonudur Daglardaki at surulerini korur Kanatli atlar yuzunden kor olmustur Koroglu nun babasi da bir at nedeniyle bulundugu yorenin beyi tarafindan kor edilmektedir Beye hediye edilen bu at kotu gorunumu nedeniyle babanin gozlerine mal olur Fakat daha sonra bir ahirda gunes gormeden kirk gun bekleyince sira disiligi ortaya cikar Cunku bu aygir Sudan Cikma dir Baba ruyasinda oglunun kordan atesten dogacagini gorur Bu bir sinavi simgelemektedir Koroglu na ozanlik yetenegini savasciligini ve atini veren de odur Daglarda yasar Kosabulak i Ikiz Pinar i korur Bu pinar in sulari kutsal ve genclik veya olumsuzluk vericidir Bu olumsuzluk en azindan mecazen gecerli olmus ve Koroglu adi hep yasamistir Bir goruse gore Islam sonrasi Turk toplumunda Ali nin onemli bir yer edinmesi bu ad benzerliginin bir sonucudur Islam oncesi Turklerde zaten yaygin olarak kullanilan Ali Alu seklindeki bir isim mevcuttur Ornegin Alu Bese Ali Pasa adli ozan her iki isimle de taninmaktadir Ali nin yigitligi savasciligi iki dilli kilici Turk kulturunde buyuk ilgi cekmistir Gercekten de Koroglu nun adi Ali dir Mogollarin 99 Guney Tanrisi Aligan ile de baglantili olmasi muhtemeldir Sokor Sokur Sohar Hokar sozleri kor demektir ve masallarda bu adla baslayan varliklara rastlanir Sumerlerde ise Alu adli olumcul bir varlik bulunur Yasar Kemal in Ince Memed adli yapitinda yer alan ve dort kitabin sonunda da benzer cumlelerle yamacindaki cakirdikenligin uc gun uc gece yanisi yanan dikenlerden cigliga benzer seslerin gelisi anlatilan dagin adi Ali Dagi dir Bu olay su cumleyle ifade edilmektedir kitapta Bu atesle birlikte de Alidagin dorugunda bir top isik patlar Dagin basi uc gece agarir gunduz gibi olur Anadolunun degisik bolgelerinde Ekiz Ikiz Oluk veya cesmenin cift oldugunu belirten pinarlar vardir Ve o yorede onemi bulunur Ornegin bir rivayette birbirine sarilarak donup olen iki kardesin veya anne ile cocugun gozyaslarindan meydana geldigine dair bir soylencesi vardir Ali Ali Inanci Ali efsanelerinin ve Alevilik inancinin olusumunda mitolojik yapilanmalar onemli bir rol oynamistir Bu eski Turk inancina oldukca yakinlasan Alevi inanclarinda acik bir sekilde gorulur Pelio nun gorusune gore Turklerde Islamiyet ten once Ali adi vardir daha sonra bu adi Ali ye cevirmislerdir Azerbaycan ask hikayelerinin kahramanlanna Buta Bade veren onlari hak asigina ceviren de cogu zaman Ali dir Etimoloji Al kokunden turemistir Alev ve alinmis gozleri alinmis anlamlari icerir Cunku eskiden gozler atesle daglanarak kor edilirdi Gozun alazlanmasi da ayni anlama gelir Gercekten de Koroglu nun babasinin gozleri boyle kor edilmistir Mogolcada Ali Ali kim demektir ve bilinmeyen tehlikeli varliklari cagristirir Ali Ala koku Eski Mogol ve Altay dilleriyle Tunguz dillerinde bilmek bilgili olmak anlami tasir Mogolcada Ali fiili bilmeyi anlatir Dipnotlar Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 48 Bahaeddin Ogel Turk Mitolojisi Cilt 1 Sayfa 231 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ince Memed 1 2 3 4 Yasar Kemal Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 52 16 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2011 Dis baglantilarIkiz Oluk Soylencesi 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ali Kisi Alu Bese olu kirik baglanti Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz