Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Kadınefendi (Osmanlıca: قادین), on yedinci yüzyılın başlarına doğru Osmanlı İmparatorluğu'nun padişahın dört adet zevcesine yada eşine verilen unvandı. Bu unvan onyedinci yüzyılın sonunda resmi kullanıma girdi ve ondokuzuncu ve yirminci yüzyıllara kadar kullanıldı.
İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hakanın eşine verilen katun ya da hatun unvanı 1703 yılında tahta çıkan III. Ahmed'ten itibaren, Farsça kökenli hasekinin yerini almış ve Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar kullanılmıştır.
Dereceler ve unvanlar
Kadınefendi, unvanlı eşti ve padişah tarafından da bu şekilde tanınmıştı. Padişahların genellikle dört kadını vardı, ancak ömürleri boyunca daha fazlası da olabiliyordu, çünkü zaman zaman içlerinden biri ölür ya da Eski Saray'a çekilir ya da boşanırdı. Bunlar o konuma yükselme sırasına göre, başkadın (kıdemli kadın, kıdemli eş), İkinci Kadın (İkinci eş), Üçüncü Kadın (Üçüncü eş), Dördüncü Kadın (Dördüncü eş), vb. olarak sıralandılar.
Kadınefendiler genellikle devletlü ('şanlı',) 'majesteleri'), ismetlü ('erdemli'), iffetlü ('dürüst', 'erdemli'), saadetlü ('müreffeh', 'mutlu'), ve inayetlü ('lütufkâr'), ve kadınefendi ("hanımefendileri") sonek unvanları ve hazretleri ("majesteleri") unvanlarını taşırlardı.
Osmanlı protokol kurallarına göre kadınefendiler çocuklarına göre değil, evlenme tarihlerine göre sıralanmışlardır. Bu sıraya göre kadınefendiler şu şekilde sıralanırlardı:
Hiçbir kadınefendi, Osmanlı protokolünde imparatoriçeye denk gelen Valide Sultan'ın yerine geçemezdi ve padişah tarafından boşanırlarsa bu unvanlarını da kaybedebilirlerdi.
Kadınefendi, Osmanlı Devleti'ne ait bir unvan olup yabancı devletlerde bulunmazdı. Kadınefendiler ilk dönemlerde istedikleri gibi hareket edebiliyorlardı. Hatta sancaktaki oğullarını ziyarete bile gidiyorlardı. III. Mehmed döneminden itibaren ise payitahttaki sarayda düzenli olarak yaşamaya başlamışlardı. Kadınefendiler Kendi içerilerinde iki gruba ayrılırlardı. Birinci grupta padişahın nikâh ile evlendiği kadınlardı. Bunların sayıları dört ile sınırlıydı. İkinci grup kadınefendiler de padişah ile nikâhlanmayan ama çocukları olan kadınlardı. Bunların sayıları da en fazla sekiz olmuştu.
Padişah kadınefendilere müsaade etmedikçe konuşmazlar, padişahın huzurunda adaplı davranırlardı. Padişah kadınefendilere ‘’kadınım’’ derdi. Kadınefendiler de birbirlerine ‘’yoldaşım’’ derlerdi. Saraydaki alt statülerde cariyeler kadınefendilerin eteklerini öpmek istediklerinde nezaketen kadınefendiler buna izin vermezlerdi.
Kadınefendiler iyi bir eğitimden geçmiş kültürlü okuryazar musiki ile ilgilenen seçkin kişilerdi. Kadınefendilerin giydikleri kıyafetlerde aynı hanedan kızlarının giydiği kıyafetler gibi gösterişli ve şık idi. Elbiselerin düğmeleri elmastandı. Yaka kısımlarında da kürk vardı. Başlarını ve omuzlarını da şal ile örterlerdi.
Bir Kadınefendi diğer bir kadınefendiyle herhangi bir hususta görüşmek istediğinde bir aracı yollamaktadır. Diğer kadınefendi müsait ise haber yollatıp ziyaretine izin vermektedir. Ayrıca herhangi bir kişi kadınefendiyi ziyarete geldiğinde, kadınefendinin müsaadesi olmadan iskemlelere oturamazdı. Kadınefendiler her dönemde birbirleri ile iyi geçinmiyordu. Mesela Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mahidevran Hatun baş kadınefendi iken Hürrem Sultan’ın saraya gelip yükselmesi ile Hürrem Sultan baş Kadınefendi olmuş, Mahidevran Hatun bunu kabullenmeyince kavga bile etmişlerdi.
Kadınefendiliğe yükselen cariyeye baş kadın samur kürk ile süsleyip padişaha el etek öpmeye gönderirdi. Başlarına da hotoz adı verilen başlık takarlardı. Gözlerine sürme çekerler, değerli taşlardan yapılmış küfeler de takarlardı. Yeni kadınefendiye yeni bir daire verilirdi. Hizmetine de cariyeler verilmekteydi.
II. Mahmud döneminden itibaren kadınefendiler maaşa bağlanmışlardı.
Durum ve mevki
Kadınefendiler gedikliler arasından seçilirdi. Harem içinde kendilerine ait daireleri ya da bazen izole köşkleri vardı. Ondokuzuncu yüzyılda sarayın ikinci katında, biri Boğaz'a bakan ve salon, diğeri ise saray bahçelerine bakan ve yatak odası olarak hizmet veren iki odaları vardı. Kendi, özel hizmetkarları vardı. Her kadınefendinin kendi 'gece nöbeti' (nöbet gecesi) vardı. Bazen padişahla yemeğe davet edilirdi ve Osmanlı hanedanının ilk yıllarında bu olduğunda ayrı bir masada otururlardı. Padişahlar bir kadınefendiyi hastaysa veya çocuğu varsa ziyarete gelirlerdi.
Kadınefendilerin, padişaha başka bir meskenine kadar eşlik etmek dışında dışarıdan ziyaretçi kabul etmelerine veya saraydan ayrılmalarına izin verilmezdi.Topkapı Sarayı'ndan çıkıp başka bir yere gittiklerinde görülmemeleri için azami özen gösterildi. Güneş doğmadan saraydan ayrılırlar, perdeli arabalarla saray arazisinde gezdirilir ve şallara bürünürlerdi. Protokole göre imparatorluk arabalarından oluşan uzun bir hat oluşturulurdu. Yalı Köşkü'nden kayıklarla yola çıkarlar ve kapalı yerlerde otururlardı. Konvoyun tamamı diğer tekneler tarafından yakından korunurdu. Kadınefendiler isterlerse Cuma camii alayına katılmalarına izin verilirdi.
Her kadınefendi derecesine göre devletten maaş alırdı. 18. yüzyılda yaşlı kadınefendilere 10 kese yani 5.000 kuruş verilirken, diğer kadınefendilere derecelerine göre harçlık verilirdi. 19. yüzyılda bu 20.000 kuruştu. Kadınefendiler de haremdeki diğer kadınlarla aynı miras hukukuna tabiydi. Ancak genellikle şeref yerlerine gömülürlerdi. Ondokuzuncu yüzyılda bir kadınefendi cesedin serilmesi ve kefene sarılması Topkapı Sarayı'nda yapılırdı. Üzerlerine serilen örtüler ve kuşaklar oradaydı. Kadınefendilere iki kuşak verildi.
Valide sultan ölmüşse harem üzerindeki yetkisi, hükümdar tarafından ömür boyu atanan kıdemli kadın makamına devredilirdi.
Bir kadınefendinin ölümü üzerine, seviyesinin altındaki her kadınefendi bir basamak yükselirdi. Kadınefendilerin aşağısındaki ikballer, ancak içlerinden birinin ölmesi, veya boşanması durumunda kadınefendilerin yerini alabiliyorlardı. Kadınefendilerin arasında boşluk olduğunda kıdemli ikbal kadınefendi statüsüne yükseltilirdi. Padişahın vefatı üzerine, onun çocuk doğurmayan veya çocuk doğurup ölen kadınefendilerinden herhangi birisi, bir devlet adamıyla evlendirilirdi. Diğerleri Eski Saray'a çekilirdi.
Kaynakça
- ^ Peirce 1993, s. 312 n. 73.
- ^ Peirce 1993, ss. 118, 312 n. 73.
- ^ Saz, Leylâ (1994). The Imperial Harem of the Sultans: Daily Life at the Çırağan Palace During the 19th Century : Memoirs of Leyla (Saz) Hanımefendi. Peva Publications. s. 31. ISBN .
- ^ a b c Davis 1986, s. 1.
- ^ a b Tuğlacı, Pars (1985). Türkiyeʼde kadın, Volume 3. Cem Yayınevi. s. 165.
- ^ Peirce 1993, s. 108.
- ^ Argit 2020, s. 42.
- ^ a b Brookes 2010, s. 5.
- ^ Sancar 2007, s. 102.
- ^ a b c Karateke, Hakan T. (2004). Padişahım çok yaşa!:Osmanlı devletinin son yüz yılında merasimler. Kitap Yayınevi. s. 223. ISBN .
- ^ a b c Minkov, Anton (1 Ocak 2004). Conversion to Islam in the Balkans:Kisve Bahas ̧petitions and Ottoman Social Life, 1670-1730. BRILL. ss. 132, 177. ISBN .
- ^ a b Archivum Ottomanicum. Mouton. 1997. s. 142.
- ^ a b Şerifoğlu, Ömer Faruk (2004). Abdülmecid Efendi, Ottoman Prince and Painter. YKY. s. 60. ISBN .
- ^ Kal'a, Ahmet (1997). İstanbul su külliyâtı: İstanbul şer'iyye sicilleri : Mâ-i Lezîz defterleri 6 (1806-1813). İstanbul Araştırmaları Merkezi. s. 149. ISBN .
- ^ Karateke, Hakan T. (2007). An Ottoman protocol register:containing ceremonies from 1736 to 1808, BEO Sadaret defterleri 350 in the Prime Ministry Ottoman State Archives, Istanbul. Ottoman Bank Archive and Research Centre. s. 192. ISBN .
- ^ Tarih vesikaları, Volume 3, Issues 13-15. Maarif Vekâleti, Türk Kültür Eserleri Bürosu. 1944. s. 35.
- ^ XIII. Türk Tarih Kongresi:Ankara, 4-8 Ekim 1999. 3. cilt, II. kısım, Volumes 2-3. Türk Tarih Kurumu Basımevi. 2002. s. 1076. ISBN .
- ^ a b c Brookes 2010, s. 231.
- ^ a b The Contemporary Review, Volume 70. A. Strahan. 1896. s. 791.
- ^ Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt:2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1996), s.924
- ^ Argit 2020, s. 48.
- ^ Sancar 2007, s. 120.
- ^ Peirce 1993, ss. 130, 135.
- ^ a b c Davis 1986, s. 2.
- ^ Davis 1986, s. 3.
- ^ a b Sancar 2007, s. 121.
- ^ a b Davis 1986, s. 4.
- ^ Brookes 2010, s. 176.
- ^ Davis 1986, s. 8.
- ^ Davis 1986, s. 26 n. 57.
- ^ Davis 1986, s. 9.
- ^ Brookes 2010, s. 169.
- ^ The Ottoman Empire in the Reign of Süleyman the Magnificent, Volume 1. Historical Research Foundation, Istanbul Research Center. 1988. s. 33. ISBN .
- ^ Sancar 2007, s. 115.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Agustos 2022 Kadinefendi Osmanlica قادین on yedinci yuzyilin baslarina dogru Osmanli Imparatorlugu nun padisahin dort adet zevcesine yada esine verilen unvandi Bu unvan onyedinci yuzyilin sonunda resmi kullanima girdi ve ondokuzuncu ve yirminci yuzyillara kadar kullanildi Islamiyet oncesi Turk devletlerinde hakanin esine verilen katun ya da hatun unvani 1703 yilinda tahta cikan III Ahmed ten itibaren Farsca kokenli hasekinin yerini almis ve Osmanli Devleti nin sonuna kadar kullanilmistir Dereceler ve unvanlarKadinefendi unvanli esti ve padisah tarafindan da bu sekilde taninmisti Padisahlarin genellikle dort kadini vardi ancak omurleri boyunca daha fazlasi da olabiliyordu cunku zaman zaman iclerinden biri olur ya da Eski Saray a cekilir ya da bosanirdi Bunlar o konuma yukselme sirasina gore baskadin kidemli kadin kidemli es Ikinci Kadin Ikinci es Ucuncu Kadin Ucuncu es Dorduncu Kadin Dorduncu es vb olarak siralandilar Kadinefendiler genellikle devletlu sanli majesteleri ismetlu erdemli iffetlu durust erdemli saadetlu mureffeh mutlu ve inayetlu lutufkar ve kadinefendi hanimefendileri sonek unvanlari ve hazretleri majesteleri unvanlarini tasirlardi Osmanli protokol kurallarina gore kadinefendiler cocuklarina gore degil evlenme tarihlerine gore siralanmislardir Bu siraya gore kadinefendiler su sekilde siralanirlardi Hicbir kadinefendi Osmanli protokolunde imparatoriceye denk gelen Valide Sultan in yerine gecemezdi ve padisah tarafindan bosanirlarsa bu unvanlarini da kaybedebilirlerdi Kadinefendi Osmanli Devleti ne ait bir unvan olup yabanci devletlerde bulunmazdi Kadinefendiler ilk donemlerde istedikleri gibi hareket edebiliyorlardi Hatta sancaktaki ogullarini ziyarete bile gidiyorlardi III Mehmed doneminden itibaren ise payitahttaki sarayda duzenli olarak yasamaya baslamislardi Kadinefendiler Kendi icerilerinde iki gruba ayrilirlardi Birinci grupta padisahin nikah ile evlendigi kadinlardi Bunlarin sayilari dort ile sinirliydi Ikinci grup kadinefendiler de padisah ile nikahlanmayan ama cocuklari olan kadinlardi Bunlarin sayilari da en fazla sekiz olmustu Padisah kadinefendilere musaade etmedikce konusmazlar padisahin huzurunda adapli davranirlardi Padisah kadinefendilere kadinim derdi Kadinefendiler de birbirlerine yoldasim derlerdi Saraydaki alt statulerde cariyeler kadinefendilerin eteklerini opmek istediklerinde nezaketen kadinefendiler buna izin vermezlerdi Kadinefendiler iyi bir egitimden gecmis kulturlu okuryazar musiki ile ilgilenen seckin kisilerdi Kadinefendilerin giydikleri kiyafetlerde ayni hanedan kizlarinin giydigi kiyafetler gibi gosterisli ve sik idi Elbiselerin dugmeleri elmastandi Yaka kisimlarinda da kurk vardi Baslarini ve omuzlarini da sal ile orterlerdi Bir Kadinefendi diger bir kadinefendiyle herhangi bir hususta gorusmek istediginde bir araci yollamaktadir Diger kadinefendi musait ise haber yollatip ziyaretine izin vermektedir Ayrica herhangi bir kisi kadinefendiyi ziyarete geldiginde kadinefendinin musaadesi olmadan iskemlelere oturamazdi Kadinefendiler her donemde birbirleri ile iyi gecinmiyordu Mesela Kanuni Sultan Suleyman doneminde Mahidevran Hatun bas kadinefendi iken Hurrem Sultan in saraya gelip yukselmesi ile Hurrem Sultan bas Kadinefendi olmus Mahidevran Hatun bunu kabullenmeyince kavga bile etmislerdi Kadinefendilige yukselen cariyeye bas kadin samur kurk ile susleyip padisaha el etek opmeye gonderirdi Baslarina da hotoz adi verilen baslik takarlardi Gozlerine surme cekerler degerli taslardan yapilmis kufeler de takarlardi Yeni kadinefendiye yeni bir daire verilirdi Hizmetine de cariyeler verilmekteydi II Mahmud doneminden itibaren kadinefendiler maasa baglanmislardi Durum ve mevkiKadinefendiler gedikliler arasindan secilirdi Harem icinde kendilerine ait daireleri ya da bazen izole koskleri vardi Ondokuzuncu yuzyilda sarayin ikinci katinda biri Bogaz a bakan ve salon digeri ise saray bahcelerine bakan ve yatak odasi olarak hizmet veren iki odalari vardi Kendi ozel hizmetkarlari vardi Her kadinefendinin kendi gece nobeti nobet gecesi vardi Bazen padisahla yemege davet edilirdi ve Osmanli hanedaninin ilk yillarinda bu oldugunda ayri bir masada otururlardi Padisahlar bir kadinefendiyi hastaysa veya cocugu varsa ziyarete gelirlerdi Kadinefendilerin padisaha baska bir meskenine kadar eslik etmek disinda disaridan ziyaretci kabul etmelerine veya saraydan ayrilmalarina izin verilmezdi Topkapi Sarayi ndan cikip baska bir yere gittiklerinde gorulmemeleri icin azami ozen gosterildi Gunes dogmadan saraydan ayrilirlar perdeli arabalarla saray arazisinde gezdirilir ve sallara burunurlerdi Protokole gore imparatorluk arabalarindan olusan uzun bir hat olusturulurdu Yali Kosku nden kayiklarla yola cikarlar ve kapali yerlerde otururlardi Konvoyun tamami diger tekneler tarafindan yakindan korunurdu Kadinefendiler isterlerse Cuma camii alayina katilmalarina izin verilirdi Her kadinefendi derecesine gore devletten maas alirdi 18 yuzyilda yasli kadinefendilere 10 kese yani 5 000 kurus verilirken diger kadinefendilere derecelerine gore harclik verilirdi 19 yuzyilda bu 20 000 kurustu Kadinefendiler de haremdeki diger kadinlarla ayni miras hukukuna tabiydi Ancak genellikle seref yerlerine gomulurlerdi Ondokuzuncu yuzyilda bir kadinefendi cesedin serilmesi ve kefene sarilmasi Topkapi Sarayi nda yapilirdi Uzerlerine serilen ortuler ve kusaklar oradaydi Kadinefendilere iki kusak verildi Valide sultan olmusse harem uzerindeki yetkisi hukumdar tarafindan omur boyu atanan kidemli kadin makamina devredilirdi Bir kadinefendinin olumu uzerine seviyesinin altindaki her kadinefendi bir basamak yukselirdi Kadinefendilerin asagisindaki ikballer ancak iclerinden birinin olmesi veya bosanmasi durumunda kadinefendilerin yerini alabiliyorlardi Kadinefendilerin arasinda bosluk oldugunda kidemli ikbal kadinefendi statusune yukseltilirdi Padisahin vefati uzerine onun cocuk dogurmayan veya cocuk dogurup olen kadinefendilerinden herhangi birisi bir devlet adamiyla evlendirilirdi Digerleri Eski Saray a cekilirdi Kaynakca Peirce 1993 s 312 n 73 Peirce 1993 ss 118 312 n 73 Saz Leyla 1994 The Imperial Harem of the Sultans Daily Life at the Ciragan Palace During the 19th Century Memoirs of Leyla Saz Hanimefendi Peva Publications s 31 ISBN 978 975 7239 00 0 a b c Davis 1986 s 1 a b Tuglaci Pars 1985 Turkiyeʼde kadin Volume 3 Cem Yayinevi s 165 Peirce 1993 s 108 Argit 2020 s 42 a b Brookes 2010 s 5 Sancar 2007 s 102 a b c Karateke Hakan T 2004 Padisahim cok yasa Osmanli devletinin son yuz yilinda merasimler Kitap Yayinevi s 223 ISBN 978 9 758 70461 3 a b c Minkov Anton 1 Ocak 2004 Conversion to Islam in the Balkans Kisve Bahas petitions and Ottoman Social Life 1670 1730 BRILL ss 132 177 ISBN 978 9 004 13576 5 a b Archivum Ottomanicum Mouton 1997 s 142 a b Serifoglu Omer Faruk 2004 Abdulmecid Efendi Ottoman Prince and Painter YKY s 60 ISBN 978 9 750 80883 8 Kal a Ahmet 1997 Istanbul su kulliyati Istanbul ser iyye sicilleri Ma i Leziz defterleri 6 1806 1813 Istanbul Arastirmalari Merkezi s 149 ISBN 978 9 758 21592 8 Karateke Hakan T 2007 An Ottoman protocol register containing ceremonies from 1736 to 1808 BEO Sadaret defterleri 350 in the Prime Ministry Ottoman State Archives Istanbul Ottoman Bank Archive and Research Centre s 192 ISBN 978 9 944 73102 7 Tarih vesikalari Volume 3 Issues 13 15 Maarif Vekaleti Turk Kultur Eserleri Burosu 1944 s 35 XIII Turk Tarih Kongresi Ankara 4 8 Ekim 1999 3 cilt II kisim Volumes 2 3 Turk Tarih Kurumu Basimevi 2002 s 1076 ISBN 978 9 751 61594 7 a b c Brookes 2010 s 231 a b The Contemporary Review Volume 70 A Strahan 1896 s 791 Oztuna Yilmaz Devletler ve Hanedanlar Cilt 2 Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara 1996 s 924 Argit 2020 s 48 Sancar 2007 s 120 Peirce 1993 ss 130 135 a b c Davis 1986 s 2 Davis 1986 s 3 a b Sancar 2007 s 121 a b Davis 1986 s 4 Brookes 2010 s 176 Davis 1986 s 8 Davis 1986 s 26 n 57 Davis 1986 s 9 Brookes 2010 s 169 The Ottoman Empire in the Reign of Suleyman the Magnificent Volume 1 Historical Research Foundation Istanbul Research Center 1988 s 33 ISBN 978 9 751 70064 3 Sancar 2007 s 115