Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Japonya Anayasası (Shinjitai: 日本国憲法 Kyūjitai: 日本國憲法, Nihon-Koku Kenpō), Japonya’nın 1947 yılından itibaren temel kuruluş belgesidir. Anayasa, parlamenter yönetim biçimini kabul eder ve temel insan haklarını garanti altına alır. Buna göre Japon İmparatoru “devletin ve halkın birliğinin simgesidir” ve egemenlik hakkı olmaksızın sadece törensel bir rol oynar. Bu yüzden diğer kraliyet ailelerinde olduğu gibi devletin başı değildir. Anayasaya aynı zamanda “Barış Anayasası” (平和憲法, Heiwa-Kenpō) denmesinin sebebi 9.maddesinde açıkça savaşın uluslararası sorunların bir çözüm yolu olarak reddedilmesidir. Anayasa II. Dünya Savaşı'nın ardından ülke ABD işgali altındayken yazılmış ve Japonya’nın önceki askeri monarşi olan yönetim sistemi liberal demokrasiyle değiştirilmiştir. Belge hâlen geçerliliğini korumaktadır ve kabul edilmesinden sonra önemli bir değişiklik yapılmamıştır.
| Japonya Anayasası | |
|---|---|
 | |
| Bölgesel kapsam | Japonya |
| Kabul tarihi | 3 Kasım 1946 |
| Yürürlük tarihi | 3 Mayıs 1947 |
| Teklif eden | |
Tarihsel geçmişi
Meiji Anayasası
1889 yılında yazılan Japon İmparatorluğu Anayasası veya bilinen ismiyle “Meiji Anayasası” Japonya’nın yazılı ilk anayasa metnidir. Meiji Aydınlanmasının bir parçası olan metin Prusya modeline benzeyen bir meşruti monarşi modelini benimser. Japon İmparatoru buna göre devletin başı olarak görünse de iktidar hükûmette ve Danışma Meclisi tarafından atanan başbakandadır. Anayasaya göre başbakan ve hükûmet üyelerinin seçilmiş milletvekili olma zorunluluğu yoktur. 3 Mayıs 1947 tarihinde yürürlüğe giren yeni anayasa Meiji Anayasasını temel almıştır.
Potsdam kararları
26 Temmuz 1945 tarihinde Müttefik liderler Josef Stalin, Winston Churchill, Harry Truman ve Çan Kay Şek Japonya’nın kayıtsız şartsız teslim olmasını talep ettiler. Bu açıklama Japonya’nın teslim olmasından sonraki Müttefik işgalinin amaçlarını da içerir:
- Japon hükûmeti Japon halkının demokratik geleneklerini güçlenmesi ve bunun önündeki engellerin kaldırılması için çalışır. Konuşma, düşünce ve din özgürlüğü, temel insan haklarının teminatı altında tesis edilir. (Madde 10)
- Müttefik işgal kuvvetleri bahis konusu hedefler gerçekleştirildikten ve Japon halkının özgür iradesini temsil eden barış yanlısı ve sorumluluk sahibi bir hükûmetin kurulmasından sonra Japonya’dan ayrılacaktır. (Madde 12)
Japonya’daki ABD askeri işgal kuvvetleri, bir düşman ülkeyi cezalandırmak veya tazminat elde etme amacının ötesinde temel siyasi yapısını değiştirmeye girişmişler ve büyük oranda başarılı olmuşlardır.
Hazırlanma süreci
İlk başta işgal kuvvetleri komutanlığının amacı anayasa taslak metinin Japonlar tarafından yazılmasıdır. Ancak savaş sonrası Japon hükûmeti ve özellikle İmparator Hirohito Meiji Anayasasının ötesine geçmekte ayak diremektedir. Görevlendirilen Matsumoto Komisyonunun Şubat 1946’da açıkladığı taslak oldukça muhafazakâr bulunacaktır. Bunun üzerine işgal kuvvetleri komutanı Douglas MacArthur bu taslağı reddeder ve heyetine yen, taslağı hazırlamaları için emir verir. Anayasa taslak metninin çok büyük kısımı ABD işgal kuvvetleri sivil hukuk personelince yazılır. Hukuk personeli Japonlardan oluşmasa da Meiji Anayasasını göz önüne alınarak yeni taslak oluşturulacak, süreçte pasifist siyasi liderlerin fikirlerine başvurulacaktır. Hazırlanan taslak 13 Şubat 1946 günü şaşkınlık içerisindeki Japon yetkililerine sunulur. 6 Mart 1946 tarihinde hükûmet taslağı kamuoyu ile paylaşacak ve 10 Nisan 1946 günü ise taslağı değerlendirmekle görevli Parlamento seçimleri yapılacaktır. Seçim yasası değiştirilerek kadınların da oy kullanması sağlanır.
Kabul edilmesi
Genel kabule göre yeni anayasa Meiji Anayasasının devamı niteliğindeydi. Bu süreklilik yeni Anayasa taslağının 73.maddesinde de belirtilmiştir. Buna göre yeni anayasa İmparator tarafından Parlamentoya sunulacak ve üçte iki çoğunluğun kabulüyle beraber yürürlüğe girecektir. Yapılan küçük değişiklikler sonucunda son metin 6 Ekim günü onaylanacak ve 3 Kasım günü de İmparatorun onayını alacaktır. Anayasa 3 Mayıs 1947 gününden itibaren de yürürlüğe girecektir.
Değişiklik önerileri
MacArthur ve hukuk ekibi Japonları kendi hallerine bırakmış olsaydı meydana gelecek anayasa kabul edilenden çok farklı olacaktır. Bu önemli belgenin işgal kuvvetleri tarafından adeta dikte ettirilmesi işgalin fiilen sona erdiği 1952 yılından itibaren sürekli olarak Japon iç siyasetini meşgul eden bir gündem hâline gelecektir. Ancak aslına bakılırsa 1945 ve 46 yıllarında Japon liberalleri arasında yürütülen tartışmalar MacArthur tarafından metinde değerlendirilecektir. İşgal yönetimi, ABD tarzı başkanlık ve federal bir yapı yerine İngiliz modeli parlamenter bir sistem öngörmüş, Meiji Anayasasında belirtilen mutlakiyete karşı en iyi alternatif olarak değerlendirilmiştir.
1952 yılından sonra muhafazakârlar ve milliyetçiler Anayasayı değiştirmeye çalışsa da bu amaçlarında başarılı olamayacaklardır. Başarılı olamama sebepleri arasında en önemli engel 96. maddede belirtilen değişiklik yeter sayısı olan üçte iki çoğunluk şartı olur. Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulabilmesi için gereken bu çoğunluk muhalefet partilerinin geelde kazandığı milletvekillikleri tarafından engellenecektir. İktidardaki Liberal Demokratik Parti yönetimi ise dönem dönem değişiklik yapılmasını ertelemiş ve önemsizleştirmeye çalışmıştır.
Önemli maddeleri
Kuruluş prensipleri
Anayasa temel olarak halk egemenliğini esas alır. Japon halkı adına yazılan metin iktidarın halkta bulunduğuna vurgu yapar. Hükûmetin yetkiyi halktan aldığı açıkça belirtilir. Bu kısmın üzerinde yapılan vurgu önceki anayasada bahsedilen ve egemenliğin imparatorda bulunduğunu belirten maddenin yürürlükten kaldırıldığının altını çizmek için yapılmıştır. Yeni Anayasada imparatorun sadece sembolik bir konumu olduğu 1.maddede belirtilir.
Yönetim organları
Anayasa parlamenter bir hükûmet şekli öngörür. İmparatorun devletin başı olarak görülen konumu sadece semboliktir ve bazı meşruti monarşilerdeki örneklerinin aksine herhangi bir yetkisi bulunmamaktadır. Yasama yetkisi Ulusal Diyet olarak adlandırılan parlamentodadır. Parlamentonun iki kanadının üyeleri de seçimle başa gelir. Yürütme görevi başbakan ve bakanlar kurulundadır ve yasama organına karşı sorumludur. Adalet sisteminin başında ise Yüksek Mahkeme kurumu bulunur.
Kaynakça
- ^ Tarihçi Robert Ward bu süreci dünya tarihindeki en büyük ve dış kaynaklı en kapsamlı müdahale olarak tanımlar.
- ^ John Dower, Embracing Defeat, 1999, s.374, 375, 383, 384.
- ^ Shidera ve Yoshida Shigeru
- ^ Anayasa taslağı hazırlanma sürecinde alternatif bir anayasa metni de dönemin etkili muhalefet partilerinden Japon Komünist Partisi tarafından kaleme alınmıştır
- ^ Siyasi hayatı boyunca Anayasa değişikliğinin ateşli bir savunucusu olan Yasuhiro Nakasone başbakan olduğu 1982-87 yılları arasında bu sorunu önemsizleştirecek ve erteleyecektir.
Dış bağlantılar
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Japonya Anayasasi Shinjitai 日本国憲法 Kyujitai 日本國憲法 Nihon Koku Kenpō Japonya nin 1947 yilindan itibaren temel kurulus belgesidir Anayasa parlamenter yonetim bicimini kabul eder ve temel insan haklarini garanti altina alir Buna gore Japon Imparatoru devletin ve halkin birliginin simgesidir ve egemenlik hakki olmaksizin sadece torensel bir rol oynar Bu yuzden diger kraliyet ailelerinde oldugu gibi devletin basi degildir Anayasaya ayni zamanda Baris Anayasasi 平和憲法 Heiwa Kenpō denmesinin sebebi 9 maddesinde acikca savasin uluslararasi sorunlarin bir cozum yolu olarak reddedilmesidir Anayasa II Dunya Savasi nin ardindan ulke ABD isgali altindayken yazilmis ve Japonya nin onceki askeri monarsi olan yonetim sistemi liberal demokrasiyle degistirilmistir Belge halen gecerliligini korumaktadir ve kabul edilmesinden sonra onemli bir degisiklik yapilmamistir Japonya AnayasasiBolgesel kapsamJaponyaKabul tarihi3 Kasim 1946Yururluk tarihi3 Mayis 1947Teklif edenTarihsel gecmisiMeiji Anayasasi 1889 yilinda yazilan Japon Imparatorlugu Anayasasi veya bilinen ismiyle Meiji Anayasasi Japonya nin yazili ilk anayasa metnidir Meiji Aydinlanmasinin bir parcasi olan metin Prusya modeline benzeyen bir mesruti monarsi modelini benimser Japon Imparatoru buna gore devletin basi olarak gorunse de iktidar hukumette ve Danisma Meclisi tarafindan atanan basbakandadir Anayasaya gore basbakan ve hukumet uyelerinin secilmis milletvekili olma zorunlulugu yoktur 3 Mayis 1947 tarihinde yururluge giren yeni anayasa Meiji Anayasasini temel almistir Potsdam kararlari 26 Temmuz 1945 tarihinde Muttefik liderler Josef Stalin Winston Churchill Harry Truman ve Can Kay Sek Japonya nin kayitsiz sartsiz teslim olmasini talep ettiler Bu aciklama Japonya nin teslim olmasindan sonraki Muttefik isgalinin amaclarini da icerir Japon hukumeti Japon halkinin demokratik geleneklerini guclenmesi ve bunun onundeki engellerin kaldirilmasi icin calisir Konusma dusunce ve din ozgurlugu temel insan haklarinin teminati altinda tesis edilir Madde 10 Muttefik isgal kuvvetleri bahis konusu hedefler gerceklestirildikten ve Japon halkinin ozgur iradesini temsil eden baris yanlisi ve sorumluluk sahibi bir hukumetin kurulmasindan sonra Japonya dan ayrilacaktir Madde 12 Japonya daki ABD askeri isgal kuvvetleri bir dusman ulkeyi cezalandirmak veya tazminat elde etme amacinin otesinde temel siyasi yapisini degistirmeye girismisler ve buyuk oranda basarili olmuslardir Hazirlanma sureci ABD isgal yonetimince hazirlanan Anayasa taslaginin bir sayfasi Ilk basta isgal kuvvetleri komutanliginin amaci anayasa taslak metinin Japonlar tarafindan yazilmasidir Ancak savas sonrasi Japon hukumeti ve ozellikle Imparator Hirohito Meiji Anayasasinin otesine gecmekte ayak diremektedir Gorevlendirilen Matsumoto Komisyonunun Subat 1946 da acikladigi taslak oldukca muhafazakar bulunacaktir Bunun uzerine isgal kuvvetleri komutani Douglas MacArthur bu taslagi reddeder ve heyetine yen taslagi hazirlamalari icin emir verir Anayasa taslak metninin cok buyuk kisimi ABD isgal kuvvetleri sivil hukuk personelince yazilir Hukuk personeli Japonlardan olusmasa da Meiji Anayasasini goz onune alinarak yeni taslak olusturulacak surecte pasifist siyasi liderlerin fikirlerine basvurulacaktir Hazirlanan taslak 13 Subat 1946 gunu saskinlik icerisindeki Japon yetkililerine sunulur 6 Mart 1946 tarihinde hukumet taslagi kamuoyu ile paylasacak ve 10 Nisan 1946 gunu ise taslagi degerlendirmekle gorevli Parlamento secimleri yapilacaktir Secim yasasi degistirilerek kadinlarin da oy kullanmasi saglanir Kabul edilmesi Genel kabule gore yeni anayasa Meiji Anayasasinin devami niteligindeydi Bu sureklilik yeni Anayasa taslaginin 73 maddesinde de belirtilmistir Buna gore yeni anayasa Imparator tarafindan Parlamentoya sunulacak ve ucte iki cogunlugun kabuluyle beraber yururluge girecektir Yapilan kucuk degisiklikler sonucunda son metin 6 Ekim gunu onaylanacak ve 3 Kasim gunu de Imparatorun onayini alacaktir Anayasa 3 Mayis 1947 gununden itibaren de yururluge girecektir Degisiklik onerileri MacArthur ve hukuk ekibi Japonlari kendi hallerine birakmis olsaydi meydana gelecek anayasa kabul edilenden cok farkli olacaktir Bu onemli belgenin isgal kuvvetleri tarafindan adeta dikte ettirilmesi isgalin fiilen sona erdigi 1952 yilindan itibaren surekli olarak Japon ic siyasetini mesgul eden bir gundem haline gelecektir Ancak aslina bakilirsa 1945 ve 46 yillarinda Japon liberalleri arasinda yurutulen tartismalar MacArthur tarafindan metinde degerlendirilecektir Isgal yonetimi ABD tarzi baskanlik ve federal bir yapi yerine Ingiliz modeli parlamenter bir sistem ongormus Meiji Anayasasinda belirtilen mutlakiyete karsi en iyi alternatif olarak degerlendirilmistir 1952 yilindan sonra muhafazakarlar ve milliyetciler Anayasayi degistirmeye calissa da bu amaclarinda basarili olamayacaklardir Basarili olamama sebepleri arasinda en onemli engel 96 maddede belirtilen degisiklik yeter sayisi olan ucte iki cogunluk sarti olur Anayasa degisikliginin halkoyuna sunulabilmesi icin gereken bu cogunluk muhalefet partilerinin geelde kazandigi milletvekillikleri tarafindan engellenecektir Iktidardaki Liberal Demokratik Parti yonetimi ise donem donem degisiklik yapilmasini ertelemis ve onemsizlestirmeye calismistir Onemli maddeleriKurulus prensipleri Anayasa temel olarak halk egemenligini esas alir Japon halki adina yazilan metin iktidarin halkta bulunduguna vurgu yapar Hukumetin yetkiyi halktan aldigi acikca belirtilir Bu kismin uzerinde yapilan vurgu onceki anayasada bahsedilen ve egemenligin imparatorda bulundugunu belirten maddenin yururlukten kaldirildiginin altini cizmek icin yapilmistir Yeni Anayasada imparatorun sadece sembolik bir konumu oldugu 1 maddede belirtilir Yonetim organlari Anayasa parlamenter bir hukumet sekli ongorur Imparatorun devletin basi olarak gorulen konumu sadece semboliktir ve bazi mesruti monarsilerdeki orneklerinin aksine herhangi bir yetkisi bulunmamaktadir Yasama yetkisi Ulusal Diyet olarak adlandirilan parlamentodadir Parlamentonun iki kanadinin uyeleri de secimle basa gelir Yurutme gorevi basbakan ve bakanlar kurulundadir ve yasama organina karsi sorumludur Adalet sisteminin basinda ise Yuksek Mahkeme kurumu bulunur Kaynakca Tarihci Robert Ward bu sureci dunya tarihindeki en buyuk ve dis kaynakli en kapsamli mudahale olarak tanimlar John Dower Embracing Defeat 1999 s 374 375 383 384 Shidera ve Yoshida Shigeru Anayasa taslagi hazirlanma surecinde alternatif bir anayasa metni de donemin etkili muhalefet partilerinden Japon Komunist Partisi tarafindan kaleme alinmistir Siyasi hayati boyunca Anayasa degisikliginin atesli bir savunucusu olan Yasuhiro Nakasone basbakan oldugu 1982 87 yillari arasinda bu sorunu onemsizlestirecek ve erteleyecektir Dis baglantilarAyrica bakinizMuttefik Kuvvetler Yuksek Komutani Japonya