Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kişilik, yetenek ve özellikleriyle toplumsal yaşamda etkili olan insanı, kendine özgü ve benzersiz bir varlık olarak dile getiren kavram. Psikolojide ağırlıklı bir yer taşır ve değişik anlayışlara göre farklı biçimlerde tanımlanır. En genel anlatımla kişilik, bilinçli bir insanın kendini (ben) benzersiz ve süregen bir özne olarak kavrama işlevini dile getirir.
Kişiliğin oluşumunda belirleyici ağırlığı fizyolojik, psikolojik, toplumsal öğelerden herhangi birine vermekle birbirinden farklı anlayışlara ulaşılır. Tarih içinde insan kişiliklerini tiplere ayırma anlayışı esas olarak XIX. yüzyılla birlikte ortaya çıktı. Fizyolojik özelliklere bağlı olarak insanlar kimi tip sınırlarının içine sokulmaya çalışıldı. Salgı bezlerinin işlev görme özelliklerinden, kandaki kalsiyum-potasyum oranının büyüklüğü ne dek değişik göstergeler bu tiplemede rol oynadı. ve sonraları tarafından dış görünüşe göre tiplemelere gidilerek insanlar piknik, astenik, atletik ya da egdoformik ve mezoformik diye adlandırdıkları üçlü sınıflamalar içine sokulmaya çalışıldı. Aynı tekyanlı yaklaşım, bu kez psikolojik öğeye ağırlık verilerek XX. yüzyılda C. G. Jung ve E. Spanger tarafından gerçekleştirildi. Jung'un içedönük ve dışadönük tiplerinin yanında E. Spanger teorik, ekonomik, estetik, toplumsal, siyasal ve dinsel olarak sıraladığı ana değerlerden egemen değer yönünün saptanmasına dayalı bir tiplemeye gitti. Ne ki insan kişiliğini böyle tiplere sokma girişimlerinin yerinde olmadığı anlayışı bilim çevrelerinde ortaya konunca, kişilik analizinde yeni kavram ve yöntemler savunuldu. Bunların başlıcalarından biri G. W. Allport'un kişilik özelliği kavramıdır. Allport, bu özelliği biyolojik yapı temelinde deneyim boyunca kazanılmış psiko-fizyolojik durum olarak tanımlayarak, fizyolojik, psikolojik ve toplumsal öğeleri dengelemeye çalıştı.
Kimi psikologlar kişilik yapısının oluşumunu incelemeye yöneldi; değişik yöntem ve test uygulamalarına gidildi. Çocukluğun, toplumsal çevrenin kişiliğin oluşumundaki rolü incelendi. Diyalektik maddeci anlayışta ise kişilik, insanı oluşturan sosyo-politik, manevi ve kültürel koşulların bağlamı içinde ele alınır. Toplumsal ilişkilerin toplamı olarak görülen insanın kişiliği büyük ölçüde bu bağlamda, özellikle bağlı olduğu sınıfın çıkarları ve ona özgü psikolojik öğeler çerçevesinde biçimlenir.
Kaynakça
- ^ Ozer, D. J., Benet-Martinez, V. (2006). "Personality and the prediction of consequential outcomes". Annu Rev Psychol. Cilt 57. ss. 401-21. doi:10.1146/annurev.psych.57.102904.190127. (PMID) 16318601.
- ^ Ormel J.; Jeronimus, B.F.; Kotov, M.; Riese, H.; Bos, E.H.; Hankin, B. (2013). "Neuroticism and common mental disorders: Meaning and utility of a complex relationship". Clinical Psychology Review. 33 (5). ss. 686-697. doi:10.1016/j.cpr.2013.04.003. 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016.
- ^ Briley, D. A., Tucker-Drob, E. M. (2014). "Genetic and environmental continuity in personality development: A meta-analysis". Psychological Bulletin. 140 (5). ss. 1303-31. doi:10.1037/a0037091. 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
 | Psikoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kisilik yetenek ve ozellikleriyle toplumsal yasamda etkili olan insani kendine ozgu ve benzersiz bir varlik olarak dile getiren kavram Psikolojide agirlikli bir yer tasir ve degisik anlayislara gore farkli bicimlerde tanimlanir En genel anlatimla kisilik bilincli bir insanin kendini ben benzersiz ve suregen bir ozne olarak kavrama islevini dile getirir Kisiligin olusumunda belirleyici agirligi fizyolojik psikolojik toplumsal ogelerden herhangi birine vermekle birbirinden farkli anlayislara ulasilir Tarih icinde insan kisiliklerini tiplere ayirma anlayisi esas olarak XIX yuzyilla birlikte ortaya cikti Fizyolojik ozelliklere bagli olarak insanlar kimi tip sinirlarinin icine sokulmaya calisildi Salgi bezlerinin islev gorme ozelliklerinden kandaki kalsiyum potasyum oraninin buyuklugu ne dek degisik gostergeler bu tiplemede rol oynadi ve sonralari tarafindan dis gorunuse gore tiplemelere gidilerek insanlar piknik astenik atletik ya da egdoformik ve mezoformik diye adlandirdiklari uclu siniflamalar icine sokulmaya calisildi Ayni tekyanli yaklasim bu kez psikolojik ogeye agirlik verilerek XX yuzyilda C G Jung ve E Spanger tarafindan gerceklestirildi Jung un icedonuk ve disadonuk tiplerinin yaninda E Spanger teorik ekonomik estetik toplumsal siyasal ve dinsel olarak siraladigi ana degerlerden egemen deger yonunun saptanmasina dayali bir tiplemeye gitti Ne ki insan kisiligini boyle tiplere sokma girisimlerinin yerinde olmadigi anlayisi bilim cevrelerinde ortaya konunca kisilik analizinde yeni kavram ve yontemler savunuldu Bunlarin baslicalarindan biri G W Allport un kisilik ozelligi kavramidir Allport bu ozelligi biyolojik yapi temelinde deneyim boyunca kazanilmis psiko fizyolojik durum olarak tanimlayarak fizyolojik psikolojik ve toplumsal ogeleri dengelemeye calisti Kimi psikologlar kisilik yapisinin olusumunu incelemeye yoneldi degisik yontem ve test uygulamalarina gidildi Cocuklugun toplumsal cevrenin kisiligin olusumundaki rolu incelendi Diyalektik maddeci anlayista ise kisilik insani olusturan sosyo politik manevi ve kulturel kosullarin baglami icinde ele alinir Toplumsal iliskilerin toplami olarak gorulen insanin kisiligi buyuk olcude bu baglamda ozellikle bagli oldugu sinifin cikarlari ve ona ozgu psikolojik ogeler cercevesinde bicimlenir Kaynakca Ozer D J Benet Martinez V 2006 Personality and the prediction of consequential outcomes Annu Rev Psychol Cilt 57 ss 401 21 doi 10 1146 annurev psych 57 102904 190127 PMID 16318601 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ormel J Jeronimus B F Kotov M Riese H Bos E H Hankin B 2013 Neuroticism and common mental disorders Meaning and utility of a complex relationship Clinical Psychology Review 33 5 ss 686 697 doi 10 1016 j cpr 2013 04 003 12 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 Briley D A Tucker Drob E M 2014 Genetic and environmental continuity in personality development A meta analysis Psychological Bulletin 140 5 ss 1303 31 doi 10 1037 a0037091 31 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2015 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Psikoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz