Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ashina Funian (Çince: 阿史那伏念), Doğu Göktürk Kağanlığı'nda hüküm sürmüş (680-681) Göktürk kağanı. Funian, hakkında bugün ele geçen bilgiler Çin kroniklerinden elde edildiği için Çince literasyonlu adından ayrı olarak Türkçe bir adının olup olmadığı bilinmemektedir. Aşina hanedanının bir üyesi olup İl Kağan'ın yeğenidir.
Arka plan
679 yılı, Türklerin Çinlilerle olan bağımsızlık mücadelesi için önemli bir yıldı. Bu yıl, Göktürk asilzadelerinin başlattığı büyük bir ayaklanma ile Çin-Göktürk barış dönemi sona erdi. Çin ordusu ayaklanmayı bastırmakta zorlandı ve Göktürk İç Savaşı'ndan beri Çinliler Türklere karşı ilk kez bu kadar büyük bir yenilgi aldı. Bu ayaklanmada, 10.000'den fazla Çin askeri ve subay öldü. Bu büyük isyan, 300.000 Çinli asker tarafından 680 yılına geldiğinde ancak bastırılabildi. İsyanın ardından, üç Türk asilzadesi ayaklanmayı azmettirmekle suçlanarak Çin tarafından idam edildi. Ayrıca kendini kağan ilan ederek ayaklanmanın önderliğini yapan Aşina Nişufu ise Çin tarafından cezalandırılmaktan korkan emri altındaki isyancılar tarafından öldürüldü.
Tahta geçişi ve idamı
Aşina Nifuşu'nun öldürülmesinden sonra; Türk bağımsızlık hareketinin dönem içerisindeki en büyük destekçilerinden olan Aşide Beŋü, İl Kağan'ın amca oğullarından olan Aşina Funian'ı 680 yılında Xia vilayetinden alıp Sarı Irmak üzerinden kuzeye getirerek Göktürk tahtına oturttu. Funian, halkı Çin'e karşı yeniden ayaklandırdı.
Çin casuslarının Göktürk ordusundaki komutanları birbirine düşürmesi, ayaklanmanın başarıya ulaşamamasında önemli bir etken oldu. Önce Beŋü ve Funian'ın arası açıldı. Funian, Beŋü'yü tutsak edip Çinlilere iade etti. Bu Göktürkler arasındaki iç karışıklıklardan yararlanan Çinliler, ayaklanmayı 681'de bastırdı. Ayaklanmadan sorumlu tutulan azmettirici Beŋü, kendini ayaklanmacıların kağanı olarak ilan eden Aşina Funian ve 54 Göktürk idam edildi.
Ayrıca bakınız
- Göktürk İç Savaşı
- Kürşad (Chieh-she-shuai)
- Aşide Beŋü
- Aşina Nişufu
Kaynakça
- ^ Bauer, Susan Wise (2010). The History of the Medieval World: From the Conversion of Constantine to the First Crusade. . s. 238. ISBN .
- ^ a b c Annals of the Náprstek Museum (1998), 18. cilt, s.6, Prag.
- ^ Halil İnalcık Armağanı (2009), II. Cilt, s. 65, DoğuBatı Yayınları.
- ^ Annals of the Náprstek Museum (1998), 18. cilt, s.30, Prag.
- ^ . 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ashina Funian Cince 阿史那伏念 Dogu Gokturk Kaganligi nda hukum surmus 680 681 Gokturk kagani Funian hakkinda bugun ele gecen bilgiler Cin kroniklerinden elde edildigi icin Cince literasyonlu adindan ayri olarak Turkce bir adinin olup olmadigi bilinmemektedir Asina hanedaninin bir uyesi olup Il Kagan in yegenidir Arka plan679 yili Turklerin Cinlilerle olan bagimsizlik mucadelesi icin onemli bir yildi Bu yil Gokturk asilzadelerinin baslattigi buyuk bir ayaklanma ile Cin Gokturk baris donemi sona erdi Cin ordusu ayaklanmayi bastirmakta zorlandi ve Gokturk Ic Savasi ndan beri Cinliler Turklere karsi ilk kez bu kadar buyuk bir yenilgi aldi Bu ayaklanmada 10 000 den fazla Cin askeri ve subay oldu Bu buyuk isyan 300 000 Cinli asker tarafindan 680 yilina geldiginde ancak bastirilabildi Isyanin ardindan uc Turk asilzadesi ayaklanmayi azmettirmekle suclanarak Cin tarafindan idam edildi Ayrica kendini kagan ilan ederek ayaklanmanin onderligini yapan Asina Nisufu ise Cin tarafindan cezalandirilmaktan korkan emri altindaki isyancilar tarafindan olduruldu Tahta gecisi ve idamiAsina Nifusu nun oldurulmesinden sonra Turk bagimsizlik hareketinin donem icerisindeki en buyuk destekcilerinden olan Aside Beŋu Il Kagan in amca ogullarindan olan Asina Funian i 680 yilinda Xia vilayetinden alip Sari Irmak uzerinden kuzeye getirerek Gokturk tahtina oturttu Funian halki Cin e karsi yeniden ayaklandirdi Cin casuslarinin Gokturk ordusundaki komutanlari birbirine dusurmesi ayaklanmanin basariya ulasamamasinda onemli bir etken oldu Once Beŋu ve Funian in arasi acildi Funian Beŋu yu tutsak edip Cinlilere iade etti Bu Gokturkler arasindaki ic karisikliklardan yararlanan Cinliler ayaklanmayi 681 de bastirdi Ayaklanmadan sorumlu tutulan azmettirici Beŋu kendini ayaklanmacilarin kagani olarak ilan eden Asina Funian ve 54 Gokturk idam edildi Ayrica bakinizGokturk Ic Savasi Kursad Chieh she shuai Aside Beŋu Asina NisufuKaynakca Bauer Susan Wise 2010 The History of the Medieval World From the Conversion of Constantine to the First Crusade s 238 ISBN 978 0 393 05975 5 a b c Annals of the Naprstek Museum 1998 18 cilt s 6 Prag Halil Inalcik Armagani 2009 II Cilt s 65 DoguBati Yayinlari Annals of the Naprstek Museum 1998 18 cilt s 30 Prag 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2016