Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şamisen ya da sangen, (Japonca: 三味線, üç telli anlamına gelmektedir) baçi adı verilen bir mızrap ile çalınan üç telli bir Japon çalgısıdır. 16. yüzyılda güney Japonya'da doğmuştur. Şamisenler çeşitli biçimlerde üretilirler ve genelde teatral çalışmalarda kullanılırlar.
Yapısı
Şamisenler yapı olarak klasik gitarlara oldukça benzerler ancak sapı daha incedir ve perdeleri yoktur. Do adı verilen davulumsu dikdörtgen gövdesi önden ve arkadan hayvan derisi ile kaplıdır. Buna çalgıdan çıkan sesi arttırmak için başvurulur. Kullanılan deri genellikle köpek ya da kedi derisidir ama geçmişte özel bir tür kağıt da kullanılmıştır. Bugün bunların yerine değişik plastik türleri de denenmektedir.
Geleneksel olarak şamisenin tellerinin yapımında ipekten yararlanılsa da günümüzde naylon da kullanılmaktadır. En alttaki tel, şamisene özgü savari adı verilen sesi oluşturabilmesi için sap tarafındaki ucunda, bir tümsek üstünden geçirilir. Gövdenin üstteki teli hemen her zaman do kake denen bir kapakla örtülüdür ve çalanlar sapta yukarı ve aşağı hareket etmeyi kolaylaştırmak için sol ellerine bir bez dolarlar. Bu şeritin adı da yubikakedir. Çalgının baş bölümünde tencin adı verilen bir kapak da bulunabilir.
Çalınışı
Şamisenlerin pek çok türü baçi adı verilen ve geleneksel olarak fildişi ya da kaplumbağa kabuğundan yapılan büyük boyutlu ve ağır bir mızrapla çalınır. Ancak günümüzde şamisenlerde mızrap olarak, genelde mabet ağacı yaprağı biçimi verilen tahtalar kullanılır. Hayvan derisi kaplı gövdesi nedeniyle çalgının sesi pek çok bakımdan Amerikan halk müziği çalgısı banjonunkine benzer. Şamisen çalınırken mızrap hem tellere, hem de deri kaplı gövdeye vurulur ve böylece aynı zamanda vurmalı bir ses de elde edilir.
Kouta adı verilen (小唄; "kısa şarkı") şarkılarda ve nadiren diğer türlerde şamisenler salt parmakla da çalınabilir.
Tarihi ve türleri
Şamisen, 16. yüzyılda Japonya'nın en güney bölgesi olan Okinava'ya özgü sanşin adı verilen bir çalgıdan türemiş ve bu dönemde en çok kullanılan çalgılardan biri olmuştur. Köken olarak sanşin de Çin müziğine Orta Asya müzik kültüründen giren sanxian adlı çalgıdan gelmektedir.
Şamisen tek olarak ya da diğer şamisenlerle birlikte ya da diğer Japon çalgılarıyla birlikte topluluk olarak çalınabilir. Kabuki ve bunraku gibi teatral türlerde söylenen naguata adlı şarkılara eşlik etmekte sık sık başvurulur. Geleneksel olarak şamisen erkeler tarafından da, kadınlar tarafından da çalınabilir.
En ünlü ve en çok rağbet gören türlerden biri adını 1651-1714 yılları arasında yaşamış ve Osaka'da bunraku denen kukla tiyatrosuyla uğraşan 'dan alan gidayudur. Gidayu şamiseni ve mızrabı, şamisen ailesinin en büyük boyutlu üyeleridir. Bu türde oyundaki karakterleri konuşturacak ve açıklamaları yapacak bir anlatıcı gerekir. 19. yüzyıldan başlayarak onna-gidayu sıfatıyla bu görevi kadınlar da yürütmeye başlamışlardır.
Yapı ve çalmada ayrımlar
Şamisenler, içinde kullanıldıkları müzik türüne göre boyut ve biçimde büyük değişkenlik gösterebilir. Örneğin futozao (uzun sap) denen tür yeni bir tasarımdır ve bilinçli olarak geleneksel şamisenlerden daha büyük yapılırlar. Gövdeleri daha iridir, sapları da daha uzun ve daha kalındır.
Genellikle ince saplı hosozao türü, uzun şarkı anlamına gelen nagautalar ile kullanılır. Bunun kısa ve ince sapı Kabuki'nin ustalık ve kıvraklık gerektiren hareketlerinde işe yarar. Hosozao türü kısa şarkı anlamına gelen koutolara eşlik ederken, parmak kullanılarak çalınır.
Şamiseni çalmada kullanılan baçi denen mızraplar da şekil bakımından farklılık gösterebilir. Naguatalar için kullanılan baçiler daha üçgen bir biçimde ve sivri uçlara sahipken, gidayu şamisenleri daha ince bir yapıda ve daha keskin uçlu bir üçgen yapıdadır. Çalgının koma adı verilen köprü bölümü de türden türe farklılık gösterir.
Japon müziğindeki geleneksel türlerde kullanılan şamisenler katı ölçütlere bağlıdır. Şamisen üstatları iyi bir şamisenin yapılmasında doğru tahtanın, doğru derinin ve çalımında kullanmak üzere doğru baçinin seçilmesinin büyük etkisi olduğunu söylerler.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Şamisen ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Şamisen hakkında İngilizce bilgi 20 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Samisen ya da sangen Japonca 三味線 uc telli anlamina gelmektedir baci adi verilen bir mizrap ile calinan uc telli bir Japon calgisidir 16 yuzyilda guney Japonya da dogmustur Samisenler cesitli bicimlerde uretilirler ve genelde teatral calismalarda kullanilirlar SamisenlerYapisiSamisenler yapi olarak klasik gitarlara oldukca benzerler ancak sapi daha incedir ve perdeleri yoktur Do adi verilen davulumsu dikdortgen govdesi onden ve arkadan hayvan derisi ile kaplidir Buna calgidan cikan sesi arttirmak icin basvurulur Kullanilan deri genellikle kopek ya da kedi derisidir ama gecmiste ozel bir tur kagit da kullanilmistir Bugun bunlarin yerine degisik plastik turleri de denenmektedir Geleneksel olarak samisenin tellerinin yapiminda ipekten yararlanilsa da gunumuzde naylon da kullanilmaktadir En alttaki tel samisene ozgu savari adi verilen sesi olusturabilmesi icin sap tarafindaki ucunda bir tumsek ustunden gecirilir Govdenin ustteki teli hemen her zaman do kake denen bir kapakla ortuludur ve calanlar sapta yukari ve asagi hareket etmeyi kolaylastirmak icin sol ellerine bir bez dolarlar Bu seritin adi da yubikakedir Calginin bas bolumunde tencin adi verilen bir kapak da bulunabilir CalinisiSamisenler baci adi verilen mizraplarla calinir Samisenlerin pek cok turu baci adi verilen ve geleneksel olarak fildisi ya da kaplumbaga kabugundan yapilan buyuk boyutlu ve agir bir mizrapla calinir Ancak gunumuzde samisenlerde mizrap olarak genelde mabet agaci yapragi bicimi verilen tahtalar kullanilir Hayvan derisi kapli govdesi nedeniyle calginin sesi pek cok bakimdan Amerikan halk muzigi calgisi banjonunkine benzer Samisen calinirken mizrap hem tellere hem de deri kapli govdeye vurulur ve boylece ayni zamanda vurmali bir ses de elde edilir Kouta adi verilen 小唄 kisa sarki sarkilarda ve nadiren diger turlerde samisenler salt parmakla da calinabilir Tarihi ve turleriSamisen 16 yuzyilda Japonya nin en guney bolgesi olan Okinava ya ozgu sansin adi verilen bir calgidan turemis ve bu donemde en cok kullanilan calgilardan biri olmustur Koken olarak sansin de Cin muzigine Orta Asya muzik kulturunden giren sanxian adli calgidan gelmektedir Utamaro tarafindan 1803 lerde yapilmis samisen calan bir kadin betimlemesi Samisen tek olarak ya da diger samisenlerle birlikte ya da diger Japon calgilariyla birlikte topluluk olarak calinabilir Kabuki ve bunraku gibi teatral turlerde soylenen naguata adli sarkilara eslik etmekte sik sik basvurulur Geleneksel olarak samisen erkeler tarafindan da kadinlar tarafindan da calinabilir En unlu ve en cok ragbet goren turlerden biri adini 1651 1714 yillari arasinda yasamis ve Osaka da bunraku denen kukla tiyatrosuyla ugrasan dan alan gidayudur Gidayu samiseni ve mizrabi samisen ailesinin en buyuk boyutlu uyeleridir Bu turde oyundaki karakterleri konusturacak ve aciklamalari yapacak bir anlatici gerekir 19 yuzyildan baslayarak onna gidayu sifatiyla bu gorevi kadinlar da yurutmeye baslamislardir Yapi ve calmada ayrimlarGeleneksel giysiler icinde samisen calan erkekler Samisenler icinde kullanildiklari muzik turune gore boyut ve bicimde buyuk degiskenlik gosterebilir Ornegin futozao uzun sap denen tur yeni bir tasarimdir ve bilincli olarak geleneksel samisenlerden daha buyuk yapilirlar Govdeleri daha iridir saplari da daha uzun ve daha kalindir Genellikle ince sapli hosozao turu uzun sarki anlamina gelen nagautalar ile kullanilir Bunun kisa ve ince sapi Kabuki nin ustalik ve kivraklik gerektiren hareketlerinde ise yarar Hosozao turu kisa sarki anlamina gelen koutolara eslik ederken parmak kullanilarak calinir Samiseni calmada kullanilan baci denen mizraplar da sekil bakimindan farklilik gosterebilir Naguatalar icin kullanilan baciler daha ucgen bir bicimde ve sivri uclara sahipken gidayu samisenleri daha ince bir yapida ve daha keskin uclu bir ucgen yapidadir Calginin koma adi verilen kopru bolumu de turden ture farklilik gosterir Samisen calan bir sokak sanatcisi Japon muzigindeki geleneksel turlerde kullanilan samisenler kati olcutlere baglidir Samisen ustatlari iyi bir samisenin yapilmasinda dogru tahtanin dogru derinin ve caliminda kullanmak uzere dogru bacinin secilmesinin buyuk etkisi oldugunu soylerler Dis baglantilarWikimedia Commons ta Samisen ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Samisen hakkinda Ingilizce bilgi 20 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde