Notre Dame Katedrali (Fransızca: Cathédrale Notre Dame de Paris) Paris, Fransa'da bulunan dünyaca ünlü bir katedraldir. Meryem Ana'ya ithafen isimlendirilmiştir. Gotik yapı Île de la Cité'nin doğu kısmında, Paris'in diğer tüm önemli yapıları gibi Seine Nehri'nin kıyısında bulunur. Girişi batıya bakar.
Notre Dame'in güney cephesi | |
Temel bilgiler | |
---|---|
Konum | Paris, Fransa |
Koordinatlar | 48°51′11″K 2°20′59″D / 48.85306°K 2.34972°D |
İnanç | Katolik |
Durum | Ağır hasar nedeniyle ibadete kapalı |
Dünya miras yılı | 1862 |
Web sitesi | notredamedeparis.fr |
Mimari | |
Mimari tür | Kilise |
Mimari biçim | Fransız Gotik |
Cephe yönü | Batı |
İnşaat başlangıcı | 1163 |
Tamamlanma | 1345 |
Özellikler | |
Uzunluk | 128 metre (420 ft) |
Genişlik | 69 metre (226 ft) |
Kubbe sayısı | 1 |
Kubbe yüksekliği (dış) | 90 metre (300 ft) |
Fransız Gotik mimarisinin en güzide örneği olarak bilinen Notre Dame, ayrıca ilk Gotik katedrallerden biridir ve Gotik dönem boyunca inşası sürmüştür. Hristiyanlığın bölgeye ulaşmasından önce aynı konumda Gallo-Romen kültüre ait bir Jüpiter tapınağının yer aldığı düşünülmektedir.
Katedraldeki heykellerin ve işlemeli camların Orta Çağ Roma mimari üslubundan sonra pek görülmemiş bir dünyevilik içermesi, natüralizm akımının eserlerdeki ağır etkisi sebebiyledir.
Turistler açısından popüler bir yer olmasının yanı sıra, hâlen bir Roma Katolik Katedrali olarak kullanılır ve Paris başpiskoposluğuna ev sahipliği yapar. (15 Şubat 2005'ten beri görevi yürütmektedir.)
ile metro duraklarıyla Notre Dame Katedralı'na ulaşılabilir.
15 Nisan 2019'da çıkan bir yangın sebebiyle Katedralin büyük bir kısmı ağır hasar almıştır.
Bölümleri
Batı cephesi
Batı cephesi katedralin en ünlü kısmıdır. Birbirinden ayrılan üç parçadan oluşur ki, bu Roma mimari geleneğinden alınmıştır. En önemli kısımları şöyledir:
- Güney kule: katedralin çanı "Emmanuel"'i barındırır. Dökümü yıllarında yapılan Emmanuel, Notre Dame'ın en eski çanıdır. Diğerleri (8 adet kuzey kulesinde, 7 adet ortadaki "flèche" (ok) olarak adlandırılan bölümde ve Emmanuel ile birlikte güney kulesinde bulunan "kardeşi" Marie) Fransız devriminden sonra top yapılmak üzere eritilmiş, sadece Emmanuel kurtulabilmiştir.
- Galerie des Chimères ya da Büyük Galeri, iki kuleyi birleştirir ve katedralin efsanevi 'lerinin bulunduğu yerdir.
- Batı Gül Penceresi: 10 metre çapındadır. İşlemelerle süslü pencerenin birçok kısmı katedralin 13. yüzyıldaki inşasında oluşmuştur. Önünde kucağında bebek İsa ile birlikte bir Meryem Ana heykeli vardır.
- Krallar Galerisi: Yahuda ve İsrail'in 24 kralının heykellerinin sıralandığı koridordur. Bu kısım Fransız devrimi sonrasında hasar görmüş ve Viollet-le-Duc tarafından yeniden tasarlanmıştır. Devrimciler heykellerin Fransız krallarına ait olduğunu sanmış ve kafalarını koparmışlardır. (Bu kafalar 1977 yılında Paris'in 9.bölgesinde bulunmuş ve şu an 'de sergilenmektedirler).
- Alttaki üç büyük kapı Meryem Ana (Meryem Ana Kapısı), Yeniden tahta çıkan İsa'nın on bakire de dahil olmak üzere yaşayan ve ölüleri yargılaması (Son Yargılama Kapısı) ve Meryem Ana'nın annesi Azize Anne'e (Azize Anne Kapısı) ait hikâyeler ile süslenmiştir.
Meryem Ana heykeli
Katedralde Meryem Ana'nın bir heykeli bulunur. ("Paris'in Bākiresi" olarak tanınır.) Zenginliğin bol olduğu dönemde katedrali şehrin gururu ve yeni ekonomik özgürlüğün bir sembolü olarak gören yerel tüccarlar tarafından yaptırılmıştır. Zayıf estetik görüntüsü yanı sıra pahalı dekorasyonu ile dikkat çeken bu heykel bazı gözlemcilere dini bir ibadetten ziyade kibirli bir zenginlik çağrışımı yapar.
Kuzey ve Güney Gül Pencereleri
Gül pencereler (rose window) kiliselerde ve özellikle Gotik katedrallerde görülen, genellikle ön cephede, yuvarlak vitray pencerelerdir. Renkli camlar, desenler ve resimlerle süslü pencerelerde yine oymalar ve desenlerle süslenmiş çerçeveler kullanılır.
Notre Dame'ın iki kanadında bulunan bu pencereler Geç Gotik Dönem bir tarza sahip olup 1250-1260 yılların arası yapılmıştır. Tarz batı cephedeki gömülü olan pencerenin aksine bunların duvarda kabarık bir şekilde durmasından anlaşılır ki batıdaki pencere Erken Gotik Dönem eseridir. Güneydeki pencerede Yeni Ahit'ten "İsa'nın Dirilişi" tasvir edilir.
Bu pencereler katedraldeki sayılı renkli camlı pencerelerden olması açısından dikkat çeker ve Avrupa'da özgün eserler olarak kalmayı başarmışlardır.
Payandalar
Notre Dame de Paris dünyada ana yapıdan ayrı payandaların kullanıldığı ilk binalardan biridir. Bina özgün tasarımında aslında bu payandalar yoktur. Ancak yapım başladıktan sonra gotik mimaride kullanılan ince duvarlar daha da yükseldikçe duvarlarda dışa doğru oluşan gerilimlerden dolayı çatlamalar başlamıştır. Daha fazla bozulmayı engellemek için destek sağlayan düşünülmüştür. Uzun yıllar boyunca eleştirilmişler ve "birilerinin sökmeyi unuttuğu yapı iskeleleri" gibi durdukları söylenerek, katedrale "bitirilmemiş" bir hava verdikleri iddia edilmiştir.
Bazı rakamlar
- Güney kulesindeki "Emmanuel" adlı çan 13 ton gelir, yalnız tokmağı 500 kilodur.
- 1631'de Emmanuel yeniden döküldüğünde kadınların ergimiş olan metale mücevherlerini attıkları ve çanın orijinal rengini buradan aldığı söylenir.
- Katedralin ana kubbesi 34 metre yüksekliktedir.
- Batı cephesindeki kuleler 69'ar metre yüksekliktedir.
- Çan kulesine gitgide daralan toplam 422 basamakla çıkılır.
Yapımı
1160 yılında Paris katedrali "Avrupa'nın krallarının bölge kilisesi" olduktan sonra Piskopos tarafından "mağrur görevi için yetersiz" bulundu ve "Paris piskoposu" unvanını aldıktan kısa süre sonra Sully katedrali yıktırdı. Efsaneye göre Sully Parisin yeni görkemli kilisesinin hayalini görmüş ve orijinal kilisenin dışına bu görüntüyü çizmiştir. Kilisenin yapımı için birçok evi yıktırmış ve malzemelerin taşınabilmesi için bir de yeni yol açtırmıştır.
1163'te Kral VII. Louis'nin hükümdarlığı döneminde başlamış olan inşaatın temel taşını Maurice de Sully'nin mi, yoksa Papa Alexander III'ün mü koyduğu tartışma konusudur, fakat her ikisinin de ilgili seremonide hazır bulunduğu bilinmektedir. Piskopos Sully ömrünün büyük kısmını ve parasını katedralin inşaatına vakfetmiştir.
Batı cephenin ve çarpıcı iki kulesinin yapımı 1200 yılları civarında, sahın henüz tamamlanmadan başladı. Yapım süreci boyunca çok sayıda mimar çalıştı, ki değişik yüksekliklerde görülen değişik stillerin sebebi budur. 1210 ve 1220 yılları arasında dördüncü mimar gül pencerenin hizasını gördü ve 1245 yılında kuleler tamamlandı. Katedralin tamamlanması ise 1345'e uzanır.
Yıllar boyunca kiliseye pek çok org getirildiyse de, hiçbiri binanın yapısına uygun olmamıştır. İlk uygun org Cliquot tarafından 1700'lü yılların başlarında tamamlandı. Cliquot'nun eserinin bir kısmı günümüze kadar dayanmıştır, fakat org 19. yüzyılda tarafından büyük ölçüde yeniden yapıldı. Ne katedral, ne de org Paris'in en büyüğü olmamasına rağmen Notre Dame'ın piyanisti şehrin en kıdemlisi addedilmiştir. Bu konuda 18. yüzyılda öyle bir rekabet olmuştur ki, dört piyaniste unvan verilmiştir ve her biri yılın üç ayı boyunca çalmıştır. Kilisenin en iyi piyanisti 1900-1937 yılları arasında çalan olarak görülür. Daha sonradan çalan orgçular, özellikle orga önemli katkılarda bulunmuşlardır. Yine de orgun orijinal tınısı bugün dahi Cavaille-Coll versiyonuna aittir ve org yaptığı en iyi enstrümanlardan biri olarak kabul edilir.
Yapılış zaman çizelgesi
- 1160 Piskopos Maurice de Sully (Paris piskoposu) orijinal katedralin yıkım emrini verir.
- 1163 Temel taşı koyulur - yapım başlar.
- 1182 Apsis (Apse) ve koro bölümü tamamlanır.
- 1196 Nave (bir kilisenin orta bölümü) tamamlanır. Piskopos de Sully ölür.
- 1200 Batı Façade'de çalışma başlar.
- 1225 Batı Façade tamamlanır.
- 1250 Batı kuleleri ve Kuzey gül pencere tamamlanır.
- 1250–1345 Geri kalan kısımlar tamamlanır.
15 Nisan 2019 yangını
Notre Dame Katedrali, 15 Nisan 2019 günü Fransa saati ile 18:30 sularında büyük bir yangın çıktı. Yangında Katedralin çatısının tamamı çöktü ve kulesi yıkıldı. Paris İtfayesi'nden yaklaşık 500 itfaiyecinin müdahale ettiği yangın ancak 8,5 saat sonra tamamen söndürülebildi ve yoğun çalışma sayesinde kuzey çan kulesi ile ana bina kurtarıldı. Notre Dame Katedrali’nin yeniden inşası için 48 saat geçmeden 1 milyar avro para toplandı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron başkanlığında düzenlenen Bakanlar Kurulu toplantısının ardından Notre Dame Katedrali'nin restorasyonuna yönelik hazırlanan yasa tasarısına ilişkin yazılı açıklama yapıldı. Açıklamaya göre tasarıda, restorasyonunun 5 yılda tamamlanması öngörülüyor.
Victor Hugo ve Notre Dame
19. yüzyıl başlarında Paris şehir planlamacıları katedralin bakımsızlığından ötürü katedrali yıktırmak istemişlerdir. Ünlü Fransız yazar Victor Hugo, halkın ilgisini çekmek için Notre Dame'ın Kamburu adlı romanını yazmıştır. Roman, katedralin kurtarılması için kampanya başlatılmasını sağlayarak katedralin yenilenmesinde büyük rol oynamıştır.
Ayrıca roman müzikale dönüştürülmüştür. Müzikalin ismi de Notre Dame de Paris'tir. Bu müzikalin Belle, Tu Vas Me Detruire, Déchire gibi şarkıları klasikleşmiş, romanla bütünleşmiştir.
Galeri
Kaynakça
- ^ . 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
Bibliyografya
- Pascal Tonazzi, Florilège de Notre-Dame de Paris (anthologie), Editions Arléa, Paris, 2007,
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Notre Dame Katedrali ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Vikisöz'de Notre-Dame de Paris ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Resmî site 11 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Notre Dame Katedrali Fransizca Cathedrale Notre Dame de Paris Paris Fransa da bulunan dunyaca unlu bir katedraldir Meryem Ana ya ithafen isimlendirilmistir Gotik yapi Ile de la Cite nin dogu kisminda Paris in diger tum onemli yapilari gibi Seine Nehri nin kiyisinda bulunur Girisi batiya bakar Notre Dame KatedraliNotre Dame in guney cephesiTemel bilgilerKonumParis FransaKoordinatlar48 51 11 K 2 20 59 D 48 85306 K 2 34972 D 48 85306 2 34972InancKatolikDurumAgir hasar nedeniyle ibadete kapaliDunya miras yili1862Web sitesinotredamedeparis frMimariMimari turKiliseMimari bicimFransiz GotikCephe yonuBatiInsaat baslangici1163 1163 Tamamlanma1345 1345 OzelliklerUzunluk128 metre 420 ft Genislik69 metre 226 ft Kubbe sayisi1Kubbe yuksekligi dis 90 metre 300 ft Gece Notre DameFransiz Gotik mimarisini temsil eden Notre Dame Katedrali nin bati cephesi Ile de la Cite Paris Fransa Fransiz Gotik mimarisinin en guzide ornegi olarak bilinen Notre Dame ayrica ilk Gotik katedrallerden biridir ve Gotik donem boyunca insasi surmustur Hristiyanligin bolgeye ulasmasindan once ayni konumda Gallo Romen kulture ait bir Jupiter tapinaginin yer aldigi dusunulmektedir Katedraldeki heykellerin ve islemeli camlarin Orta Cag Roma mimari uslubundan sonra pek gorulmemis bir dunyevilik icermesi naturalizm akiminin eserlerdeki agir etkisi sebebiyledir Turistler acisindan populer bir yer olmasinin yani sira halen bir Roma Katolik Katedrali olarak kullanilir ve Paris baspiskoposluguna ev sahipligi yapar 15 Subat 2005 ten beri gorevi yurutmektedir ile metro duraklariyla Notre Dame Katedrali na ulasilabilir 15 Nisan 2019 da cikan bir yangin sebebiyle Katedralin buyuk bir kismi agir hasar almistir BolumleriBati cephesi Bati cephesi katedralin en unlu kismidir Birbirinden ayrilan uc parcadan olusur ki bu Roma mimari geleneginden alinmistir En onemli kisimlari soyledir Guney kule katedralin cani Emmanuel i barindirir Dokumu yillarinda yapilan Emmanuel Notre Dame in en eski canidir Digerleri 8 adet kuzey kulesinde 7 adet ortadaki fleche ok olarak adlandirilan bolumde ve Emmanuel ile birlikte guney kulesinde bulunan kardesi Marie Fransiz devriminden sonra top yapilmak uzere eritilmis sadece Emmanuel kurtulabilmistir Galerie des Chimeres ya da Buyuk Galeri iki kuleyi birlestirir ve katedralin efsanevi lerinin bulundugu yerdir Bati Gul Penceresi 10 metre capindadir Islemelerle suslu pencerenin bircok kismi katedralin 13 yuzyildaki insasinda olusmustur Onunde kucaginda bebek Isa ile birlikte bir Meryem Ana heykeli vardir Krallar Galerisi Yahuda ve Israil in 24 kralinin heykellerinin siralandigi koridordur Bu kisim Fransiz devrimi sonrasinda hasar gormus ve Viollet le Duc tarafindan yeniden tasarlanmistir Devrimciler heykellerin Fransiz krallarina ait oldugunu sanmis ve kafalarini koparmislardir Bu kafalar 1977 yilinda Paris in 9 bolgesinde bulunmus ve su an de sergilenmektedirler Alttaki uc buyuk kapi Meryem Ana Meryem Ana Kapisi Yeniden tahta cikan Isa nin on bakire de dahil olmak uzere yasayan ve oluleri yargilamasi Son Yargilama Kapisi ve Meryem Ana nin annesi Azize Anne e Azize Anne Kapisi ait hikayeler ile suslenmistir Meryem Ana heykeli Katedralde Meryem Ana nin bir heykeli bulunur Paris in Bakiresi olarak taninir Zenginligin bol oldugu donemde katedrali sehrin gururu ve yeni ekonomik ozgurlugun bir sembolu olarak goren yerel tuccarlar tarafindan yaptirilmistir Zayif estetik goruntusu yani sira pahali dekorasyonu ile dikkat ceken bu heykel bazi gozlemcilere dini bir ibadetten ziyade kibirli bir zenginlik cagrisimi yapar Kuzey ve Guney Gul Pencereleri Gul pencere Gul pencereler rose window kiliselerde ve ozellikle Gotik katedrallerde gorulen genellikle on cephede yuvarlak vitray pencerelerdir Renkli camlar desenler ve resimlerle suslu pencerelerde yine oymalar ve desenlerle suslenmis cerceveler kullanilir Notre Dame in iki kanadinda bulunan bu pencereler Gec Gotik Donem bir tarza sahip olup 1250 1260 yillarin arasi yapilmistir Tarz bati cephedeki gomulu olan pencerenin aksine bunlarin duvarda kabarik bir sekilde durmasindan anlasilir ki batidaki pencere Erken Gotik Donem eseridir Guneydeki pencerede Yeni Ahit ten Isa nin Dirilisi tasvir edilir Bu pencereler katedraldeki sayili renkli camli pencerelerden olmasi acisindan dikkat ceker ve Avrupa da ozgun eserler olarak kalmayi basarmislardir Payandalar Notre Dame de Paris dunyada ana yapidan ayri payandalarin kullanildigi ilk binalardan biridir Bina ozgun tasariminda aslinda bu payandalar yoktur Ancak yapim basladiktan sonra gotik mimaride kullanilan ince duvarlar daha da yukseldikce duvarlarda disa dogru olusan gerilimlerden dolayi catlamalar baslamistir Daha fazla bozulmayi engellemek icin destek saglayan dusunulmustur Uzun yillar boyunca elestirilmisler ve birilerinin sokmeyi unuttugu yapi iskeleleri gibi durduklari soylenerek katedrale bitirilmemis bir hava verdikleri iddia edilmistir Bazi rakamlarGuney kulesindeki Emmanuel adli can 13 ton gelir yalniz tokmagi 500 kilodur 1631 de Emmanuel yeniden dokuldugunde kadinlarin ergimis olan metale mucevherlerini attiklari ve canin orijinal rengini buradan aldigi soylenir Katedralin ana kubbesi 34 metre yuksekliktedir Bati cephesindeki kuleler 69 ar metre yuksekliktedir Can kulesine gitgide daralan toplam 422 basamakla cikilir YapimiKilise icinden bir detay 1160 yilinda Paris katedrali Avrupa nin krallarinin bolge kilisesi olduktan sonra Piskopos tarafindan magrur gorevi icin yetersiz bulundu ve Paris piskoposu unvanini aldiktan kisa sure sonra Sully katedrali yiktirdi Efsaneye gore Sully Parisin yeni gorkemli kilisesinin hayalini gormus ve orijinal kilisenin disina bu goruntuyu cizmistir Kilisenin yapimi icin bircok evi yiktirmis ve malzemelerin tasinabilmesi icin bir de yeni yol actirmistir 1163 te Kral VII Louis nin hukumdarligi doneminde baslamis olan insaatin temel tasini Maurice de Sully nin mi yoksa Papa Alexander III un mu koydugu tartisma konusudur fakat her ikisinin de ilgili seremonide hazir bulundugu bilinmektedir Piskopos Sully omrunun buyuk kismini ve parasini katedralin insaatina vakfetmistir Notre Dame in Gargoylelerinden biri Bati cephenin ve carpici iki kulesinin yapimi 1200 yillari civarinda sahin henuz tamamlanmadan basladi Yapim sureci boyunca cok sayida mimar calisti ki degisik yuksekliklerde gorulen degisik stillerin sebebi budur 1210 ve 1220 yillari arasinda dorduncu mimar gul pencerenin hizasini gordu ve 1245 yilinda kuleler tamamlandi Katedralin tamamlanmasi ise 1345 e uzanir Yillar boyunca kiliseye pek cok org getirildiyse de hicbiri binanin yapisina uygun olmamistir Ilk uygun org Cliquot tarafindan 1700 lu yillarin baslarinda tamamlandi Cliquot nun eserinin bir kismi gunumuze kadar dayanmistir fakat org 19 yuzyilda tarafindan buyuk olcude yeniden yapildi Ne katedral ne de org Paris in en buyugu olmamasina ragmen Notre Dame in piyanisti sehrin en kidemlisi addedilmistir Bu konuda 18 yuzyilda oyle bir rekabet olmustur ki dort piyaniste unvan verilmistir ve her biri yilin uc ayi boyunca calmistir Kilisenin en iyi piyanisti 1900 1937 yillari arasinda calan olarak gorulur Daha sonradan calan orgcular ozellikle orga onemli katkilarda bulunmuslardir Yine de orgun orijinal tinisi bugun dahi Cavaille Coll versiyonuna aittir ve org yaptigi en iyi enstrumanlardan biri olarak kabul edilir Yapilis zaman cizelgesi 1160 Piskopos Maurice de Sully Paris piskoposu orijinal katedralin yikim emrini verir 1163 Temel tasi koyulur yapim baslar 1182 Apsis Apse ve koro bolumu tamamlanir 1196 Nave bir kilisenin orta bolumu tamamlanir Piskopos de Sully olur 1200 Bati Facade de calisma baslar 1225 Bati Facade tamamlanir 1250 Bati kuleleri ve Kuzey gul pencere tamamlanir 1250 1345 Geri kalan kisimlar tamamlanir 15 Nisan 2019 yanginiKatedralin yandigi ana ait bir fotograf Notre Dame Katedrali 15 Nisan 2019 gunu Fransa saati ile 18 30 sularinda buyuk bir yangin cikti Yanginda Katedralin catisinin tamami coktu ve kulesi yikildi Paris Itfayesi nden yaklasik 500 itfaiyecinin mudahale ettigi yangin ancak 8 5 saat sonra tamamen sondurulebildi ve yogun calisma sayesinde kuzey can kulesi ile ana bina kurtarildi Notre Dame Katedrali nin yeniden insasi icin 48 saat gecmeden 1 milyar avro para toplandi Fransa Cumhurbaskani Emmanuel Macron baskanliginda duzenlenen Bakanlar Kurulu toplantisinin ardindan Notre Dame Katedrali nin restorasyonuna yonelik hazirlanan yasa tasarisina iliskin yazili aciklama yapildi Aciklamaya gore tasarida restorasyonunun 5 yilda tamamlanmasi ongoruluyor Victor Hugo ve Notre Dame19 yuzyil baslarinda Paris sehir planlamacilari katedralin bakimsizligindan oturu katedrali yiktirmak istemislerdir Unlu Fransiz yazar Victor Hugo halkin ilgisini cekmek icin Notre Dame in Kamburu adli romanini yazmistir Roman katedralin kurtarilmasi icin kampanya baslatilmasini saglayarak katedralin yenilenmesinde buyuk rol oynamistir Ayrica roman muzikale donusturulmustur Muzikalin ismi de Notre Dame de Paris tir Bu muzikalin Belle Tu Vas Me Detruire Dechire gibi sarkilari klasiklesmis romanla butunlesmistir GaleriKaynakca 12 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Kasim 2021 Arsivlenmis kopya 1 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2019 Arsivlenmis kopya 1 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2019 Arsivlenmis kopya 1 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2019 BibliyografyaPascal Tonazzi Florilege de Notre Dame de Paris anthologie Editions Arlea Paris 2007 ISBN 2 86959 795 9Dis baglantilarWikimedia Commons ta Notre Dame Katedrali ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Notre Dame de Paris ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Resmi site 11 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde