Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Codex Cumanicus (Kodeks Kumanikus), Karadeniz’in kuzeyindeki Kıpçak Türklerinden (Kumanlar) İtalyanlar ve Almanlar tarafından 14. yüzyılda derlenmiş iki bölümlük bir eserdir. Kumanlar arasında Hristiyanlığı yaymaya yönelik Katolik misyonerler tarafından “Codex Cumanicus” isminde Türk dilinde bir rehber ve ilmihal olarak geliştirilmiştir.
| Codex Cumanicus | |
|---|---|
| Marciana Millî Kütüphanesi | |
 Codex Cumanicus'tan, üzerinde papağan çizimi olan bir sayfa. | |
| Tür | Sözlük, folklor |
| Tarih | 13. yüzyıl – 14. yüzyıl |
| Dil(ler) | Kuman Türkçesi, Farsça, Almanca, İtalyanca ve Latince |
| Derleyen | İtalyan ve Alman misyonerler |
| Konu(lar) | Kuman Türkçesi'nden örnek metinler, deyimler, atasözleri, bilmeceler, tekerlemeler vb. |
Vikikaynak'ta Kuman Kitabı ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Sözlük-metinler derlemesi olarak sayılabilecek eserin adı Latincedir ve Kuman Kitabı olarak Kirima çevrilebilir. Kod Kırım'da oluşturuldu ve Kıpçak ve Oğuz lehçelerinin tarihi için büyük önem taşıyan Kırım Tatar dilinin en eski anıtı olarak kabul ediliyor - doğrudan Karadeniz bozkırlarının Kıpçakları (Polovtsy, Kumanlar) ve özellikle Kırım yarımadası ile ilgilidir.
El yazması
El yazması özgün örnek İtalya-Venedik Marciana Millî Kütüphanesi,Biblioteca Divi Marci – Biblioteca Nazionale di S. Marco – Biblioteca ad templum Divi Marci Venetiarum, Venezia, Mss. latini, Fondo antico, Collocazione 1597, Codex DXLIX / № 549 sayı ile saklanmaktadır.
Kuman (Kıpçak) Kitabı, birçok kişi tarafından yazılmış parçaların bir araya getirilmesi sureti ile oluşmuş bir çalışmadır. Günümüzdeki hâlini alması 14. yüzyıl başlarından 14. yüzyıl ortalarına kadar yaklaşık 60 yıl kadar zaman almıştır.
Bölümler
İtalyan bölümü
İtalyan bölümü 55 yapraktır (110 sayfa) ve iki sözlük listesinden oluşur. Sözlükler Latince-Farsça-Kıpçakçadır. İlk liste alfabetik, ikinci liste tematiktir. İlk sayfasında 11 Temmuz 1303 tarihi yer alır.
Eserin İtalyanca Kodeks (İtalyan Kitabı) denen ilk 110 sayfalık bölümü Latin alfabesine göre dizilmiş 1560 sözcük içeren, Latince-Farsça-Kıpçakça sözlükle başlar. Ardından sözcüklerin anlamlarına göre öbeklere ayrıldığı 1220 sözcük içeren ikinci bir sözlük yer alır. Buradaki 2680 sözcükten 200'ünün Farsça ve Kıpçakça karşılıkları verilmemiştir.
Alman Bölümü
Alman bölümü 27 yapraktır (54 sayfa). İki karışık sözlük listesi ve bazı metinlerden oluşur. Birinci liste Kıpçakça-Almanca, ikinci liste Kıpçakça-Latince sözlüktür.
Bu dizinlerde bazı sözcüklere örnek cümleler de mevcuttur. Ardından Kıpçakçaya çevrilmiş dualar, ilahiler, 47 Kıpçak bilmecesi ve Kıpçakça eklere ilişkin bazı dil bilgisi kuralları yer alır.
Örnek
Kodeks'te yer alan Gerçek Dua:
| Kuman Türkçesi | Atamız kim köktäsiñ. Alğışlı bolsun seniñ atıñ, kelsin seniñ xanlığıñ, bolsun seniñ tilemekiñ — neçik kim köktä, alay [da] yerdä. Kündeki ötmäkimizni bizgä bugün bergil. Dağı yazuqlarımıznı bizgä boşatqıl — neçik biz boşatırbız bizgä yaman etkenlergä. Dağı yekniñ sınamaqına bizni quvurmağıl. Basa barça yamandan bizni qutxarğıl. Amen! |
|---|---|
| Modern Türkçe | Atamız ki göktesin. Alkışlı olsun senin adın, gelsin senin hanlığın, olsun senin dileğin – nasıl ki gökte, öyle (de) yerde. Gündelik ekmeğimizi bize bugün ver. Dahi yazıklarımızı (günahlarımızı) bize bağışla– nice biz bağışlarız bize yaman (kötülük) edenleri. Dahi şeytanın sınamasına bizi koydurma. Tüm yamandan (kötülükten) bizi kurtar. Amin! |
| Kırım Tatar Türkçesi | Atamız kim köktesiñ. Alğışlı olsun seniñ adıñ, kelsin seniñ hanlığıñ, olsun seniñ tilegeniñ — nasıl kökte, öyle [de] yerde. Kündeki ötmegimizni bizge bugün ber. Daa yazıqlarımıznı (suçlarımıznı) bizge boşat (bağışla) — nasıl biz boşatamız (bağışlaymız) bizge yaman etkenlerge. Daa şeytannıñ sınağanına bizni qoyurma. Episi yamandan bizni qurtar. Amin! |
Kaynakça
- ^ a b c Ahmet Bican Ercilasun, Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2010, s. 382.
- ^ "Biblioteca Marcia". Wikipedia. 11 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.
- ^ CODEX CUMANICUS VE KARAÇAY-MALKAR TÜRKÇESİ (PDF). Doç. Dr. Ufuk TAVKUL. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (15), Bahar 2003. Bahar 2003. s. 45-81. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2017.
Konuyla ilgili yayınlar
- Mustafa Argunşah, Galip Güner (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul.
- Galip Güner (2016), Kuman Bilmeceleri Üzerine Notlar, Kesit Yayınları, İstanbul.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Codex Cumanicus Kodeks Kumanikus Karadeniz in kuzeyindeki Kipcak Turklerinden Kumanlar Italyanlar ve Almanlar tarafindan 14 yuzyilda derlenmis iki bolumluk bir eserdir Kumanlar arasinda Hristiyanligi yaymaya yonelik Katolik misyonerler tarafindan Codex Cumanicus isminde Turk dilinde bir rehber ve ilmihal olarak gelistirilmistir Codex CumanicusMarciana Milli KutuphanesiCodex Cumanicus tan uzerinde papagan cizimi olan bir sayfa TurSozluk folklorTarih13 yuzyil 14 yuzyilDil ler Kuman Turkcesi Farsca Almanca Italyanca ve LatinceDerleyenItalyan ve Alman misyonerlerKonu lar Kuman Turkcesi nden ornek metinler deyimler atasozleri bilmeceler tekerlemeler vb Vikikaynak ta Kuman Kitabi ile ilgili metin bulabilirsiniz Sozluk metinler derlemesi olarak sayilabilecek eserin adi Latincedir ve Kuman Kitabi olarak Kirima cevrilebilir Kod Kirim da olusturuldu ve Kipcak ve Oguz lehcelerinin tarihi icin buyuk onem tasiyan Kirim Tatar dilinin en eski aniti olarak kabul ediliyor dogrudan Karadeniz bozkirlarinin Kipcaklari Polovtsy Kumanlar ve ozellikle Kirim yarimadasi ile ilgilidir El yazmasiEl yazmasi ozgun ornek Italya Venedik Marciana Milli Kutuphanesi Biblioteca Divi Marci Biblioteca Nazionale di S Marco Biblioteca ad templum Divi Marci Venetiarum Venezia Mss latini Fondo antico Collocazione 1597 Codex DXLIX 549 sayi ile saklanmaktadir Kuman Kipcak Kitabi bircok kisi tarafindan yazilmis parcalarin bir araya getirilmesi sureti ile olusmus bir calismadir Gunumuzdeki halini almasi 14 yuzyil baslarindan 14 yuzyil ortalarina kadar yaklasik 60 yil kadar zaman almistir BolumlerItalyan bolumu Italyan bolumu 55 yapraktir 110 sayfa ve iki sozluk listesinden olusur Sozlukler Latince Farsca Kipcakcadir Ilk liste alfabetik ikinci liste tematiktir Ilk sayfasinda 11 Temmuz 1303 tarihi yer alir Eserin Italyanca Kodeks Italyan Kitabi denen ilk 110 sayfalik bolumu Latin alfabesine gore dizilmis 1560 sozcuk iceren Latince Farsca Kipcakca sozlukle baslar Ardindan sozcuklerin anlamlarina gore obeklere ayrildigi 1220 sozcuk iceren ikinci bir sozluk yer alir Buradaki 2680 sozcukten 200 unun Farsca ve Kipcakca karsiliklari verilmemistir Alman Bolumu Alman bolumu 27 yapraktir 54 sayfa Iki karisik sozluk listesi ve bazi metinlerden olusur Birinci liste Kipcakca Almanca ikinci liste Kipcakca Latince sozluktur Bu dizinlerde bazi sozcuklere ornek cumleler de mevcuttur Ardindan Kipcakcaya cevrilmis dualar ilahiler 47 Kipcak bilmecesi ve Kipcakca eklere iliskin bazi dil bilgisi kurallari yer alir OrnekKodeks te yer alan Gercek Dua Kuman Turkcesi Atamiz kim koktasin Algisli bolsun senin atin kelsin senin xanligin bolsun senin tilemekin necik kim kokta alay da yerda Kundeki otmakimizni bizga bugun bergil Dagi yazuqlarimizni bizga bosatqil necik biz bosatirbiz bizga yaman etkenlerga Dagi yeknin sinamaqina bizni quvurmagil Basa barca yamandan bizni qutxargil Amen Modern Turkce Atamiz ki goktesin Alkisli olsun senin adin gelsin senin hanligin olsun senin dilegin nasil ki gokte oyle de yerde Gundelik ekmegimizi bize bugun ver Dahi yaziklarimizi gunahlarimizi bize bagisla nice biz bagislariz bize yaman kotuluk edenleri Dahi seytanin sinamasina bizi koydurma Tum yamandan kotulukten bizi kurtar Amin Kirim Tatar Turkcesi Atamiz kim koktesin Algisli olsun senin adin kelsin senin hanligin olsun senin tilegenin nasil kokte oyle de yerde Kundeki otmegimizni bizge bugun ber Daa yaziqlarimizni suclarimizni bizge bosat bagisla nasil biz bosatamiz bagislaymiz bizge yaman etkenlerge Daa seytannin sinaganina bizni qoyurma Episi yamandan bizni qurtar Amin Kaynakca a b c Ahmet Bican Ercilasun Turk Dili Tarihi Akcag Yayinlari Ankara 2010 s 382 ISBN 978 975 338 589 3 Biblioteca Marcia Wikipedia 11 Nisan 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Haziran 2020 CODEX CUMANICUS VE KARACAY MALKAR TURKCESI PDF Doc Dr Ufuk TAVKUL Turk Dunyasi Dil ve Edebiyat Dergisi 15 Bahar 2003 Bahar 2003 s 45 81 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Haziran 2020 Arsivlenmis kopya 1 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2017 Konuyla ilgili yayinlar Mustafa Argunsah Galip Guner 2015 Codex Cumanicus Kesit Yayinlari Istanbul Galip Guner 2016 Kuman Bilmeceleri Uzerine Notlar Kesit Yayinlari Istanbul