Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Haziran 2022) () |
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2022) |
Arkhilokhos, MÖ 7. yüzyılın ikinci yarısında (MÖ 680-645) yaşamış Antik Yunan şair. Parosludur.
Yaşamı
Şiirleri elimize geçmiş en eski lirik ozandır. İlk kez tam anlamıyla kişisel denilebilecek şiirler yazmış, lirik şiirde çığır açmış büyük bir şairdir. Hiçbir kaynakta yaşamıyla ilgili bilgi yoktur, fakat bir ozan olarak kendisinden oldukça bahsetmiştir. Şiirlerinde bahsettiği çağdaş olaylardan yaşadığı yıllar ortaya çıkarılabilmektedir. Paroslular MÖ 8. yüzyılın ilk yarısındsa Taşoz adasında bir yerleşme kurma girişiminde bulunmuşlardır. Arkhilokhos'un babası ya da dedesi bu yerleşmecilerin başında yer alır. Yerleşmeci grubun başında soylu bir kişinin bulunduğu düşünülürse, Arkhilokhos'un da soylu bir aileden geldiği anlaşılır. Gene şiirlerine dayanarak bir ara yoksul düştüğü ve paralı askerlik yaptığı bilinir. Ege kıyılarını baştan aşağı dolaşmış, Karadeniz'e çıkmış, Yunan Yarımadası'na da geçmiştir. Bu yerlere şiirlerinde de yer vermiştir. Yaşamının büyük bir bölümünü asker olarak geçirdiği için sert, kırıcı, öfkeli ve alaycı bir karakteri vardır. Ama bu karakterin altında içli, duygulu ve alıngan bir insan gizlidir. Bu kişilik özellikleri şiirine aynen yansımıştır. Çevresindekilere, hatta dostlarına bile son derece kırıcı olabilen bir dille seslenmiştir. Bütün bu taşkınlığına rağmen şiirleri daima bir ölçü içerir. Bu bakımdan da gerçek bir Yunandır. Arkhilokhos'un dünya görüşü de Yunanlardan pek farklı değildir. Kadere inancı vardır. İnsanların durumu her gün değişebilir, o halde insan yaşadığı sürece önüne çıkan fırsatları değerlendirmeli ve mutlu olmaya bakmalıdır. Arkhilokhos'un Naksos'un adamlarıyla Taşozlular arasında çıkan bir çatışmada öldürüldüğü söylenir. Günümüze kalan az sayıdaki şiirinde bile, inançlarını coşkuyla savunan kişiliği görülebilir. O, edebiyatta kahramanlık şiirinin yerini duygu ve düşünceye bıraktığı bireyselci yaklaşımın öncüsüdür.
Dil ve Biçem
Hiciv, kişisel eleştiri içeren, konuşma diline en yakın dille yazılmış, konusu genellikle günlük hayattan alınmış türü ilk olarak Arkhilokhos ta görülür. En çok kullandığı bir diğer vezin de . Dili göz önüna alındığında, Arkhilokhos'un kullandığı sözcük sayısı 800-860 arasındadır. Bunlardan 680'i Homeros'un kullandığı sözcüklerdir. Anlaşıldığı üzere başka bir türün ozanı olmasına karşın Homeros'un etkisi altındadır. Geri kalan sözcüklerin bir kısmını halk dilinden almıştır, bir kısmını da kendisi uydurmuştur.
Şiirleri
Günümüzde şiirlerinden bazı parçalar bilinmektedir.
- HÜVİYETİ
- Ben hakanım Enyalios'a hizmet ederim,
- Musa'ların sevimli vergisi şairlikte de bilgi sahibiyim.
Trakyalılar'a karşı savaştığı sırada kendi birliği bozguna uğrayınca kalkanını atıp kaçmasından bahseder. Homeros'un kahramanlarına ters düşen bu tutumunu şiirine konu etmiştir:
- KAYBOLAN KALKAN
- Sai'lerden biri kalkanımı aldı diye övünür şimdi,
- o kusursuz silahı fundalıklarda istemeyerek bıraktım.
- Ben ölümden kurtuldum ya! O kalkandan bana ne,
- öyle bir tanesini edinirim ki, ondan hiç aşağı kalmaz.
- GERÇEK YİĞİT
- Sevmem geniş adımlar atan iri yarı askeri.
- Saçlarıyla övünür, keser sakalını.
- Çelimsiz, çarpık bacaklı olsun da bastığı yere güvensin,
- ben yiğit, gerçek bir asker görmek isterim.
- HAİN DOSTA LANET
- Dalgalarla sürüklensin ve Salmydessos'ta gece karanlığında
- onu kabarık saçlı Thrak'lar
- çırılçıplak yakalasınlar. Çile dolduracak orada
- köle ekmeği yiyerek.
- Dalgaların darbesiyle donan vücudunu
- yosunlar kaplasın baştan aşağı,
- çıtırdatsın dişlerini, köpek gibi yüzüstü
- bitkin yatarak dalgaların çarptığı kıyıda
- Görmek isterdim bunları,zira aldattı o beni
- topuğiyle yeminleri çiğneyerek...
- Eskiden arkadaşımken!
- KÖTÜLÜĞE KÖTÜLÜK
- Bildiğim bir tek şey vardır, ama büyük bir şey:
- Bana edilen kötülüğün yaman olur karşılığı.
Arkhilokhos gerçek aşkı da tatmıştır. Fakat bu aşkın sonu iyi bitmemiş, 'nin babası kızı Arkhilokhos'a vermemiştir. Bunun üzerine yazdığı bir dizi şiir Arkhilokhos'un düş kırıklığını ve acısını anlatır:
- SEVDA
- Zavallı ben, sevda beni sardı,
- cansız yatıyorum. Tanrıların buyruğu en ağır dertler
- ta kemiklerime işledi.
- ....
- Yüreğime gizlice öyle bir sevda girdi ki,
- gözlerimi kalın bir sis kapladı,
- göğsümden aklımı çaldı.
- ÖLÇÜ
- Ey benim gönlüm, devasız kaygılarla çırpınan gönlüm!
- Diril, kahırlara göğüs ger,
- dayan düşmanların yanında dimdik,
- şaşırma. Yedin mi göze batarcasına coşma,
- *yenilince de yeisle evine kapanıp inleme.
- Sevince sevin, felakete üzül,
- pek fazla da olmasın.
- Öğren insan hayatı hangi sınırlar ,içinde akar.
- DENİZDE ÖLEN YURTTAŞLAR
- İnleyen acımızı,ey Perikles, ne yurttaşlardan biri
- hor görüp ziyafet sofralarında eğlenebilir, ne de şehir.
- Uğuldayan denizin dalgalarında ne erlerimiz boğuldu gitti!
- Sızı bir ur gibi yapıştı ciğerlerimize.
- Ama, ey benim dostum, tanrılar bize sabrı, metaneti şifa bulmamız,
- acılara derman olsun diye verdiler. Felaket bir ona gider, bir buna.
- Bugün bize döndü, yaranız kanıyor da inliyoruz.
- Yarın sıra başkalarındadır.
- Katlanın, bırakın kadınlar gibi ağlaşmayı.
- TANRILARIN KUDRETİ
- Her şeyini tanrılara ısmarla. Bir bakarsın
- kara toprak üzerinde bitkin yatan adamı doğrultur,
- bir bakarsın dimdik duranı devirir,
- baş aşağı ederler, yığın yığın felaket üşüşür başına
- ekmeği elinden gider, aklını oynatıp sürünür.
Arkhilokhos sonraki çağlarda da sözü edilen bir ozandır. Bir Hellenistik çağ eleştirmeni olan 'un yazarı ondan övgüyle söz eder. Romalı da Arkhilokhos'a olan hayranlığı dile getirir. Felsefe öğretisi gereğince ozanları ideal devletinden kovan Platon bile Arkhilokhos için "bilgeler bilgesi" sıfatını kullanmıştır. Hellenistik çağın bir ürünü olan filoloji biliminin en çok incelediği ozan Arkhilokhos'tur. Romalı ozanlar arasında Horatius'a örnek olmuştur. Arkhilokhos'un eserlerinden günümüze kalan birkaç faragment vardır. Oysa Hellenistik dönemde birkaç kitaplık şiiri olduğu bilinir. Roma döneminde ise ancak antolojilerde görülür. Ahlakçı düşünürler ve Hristiyanlık onu bir kenara itmiştir.
Kaynakça
- Davenport, Guy "Arkhilochos,Sappho,Alkman: Three Lyric Poets Of The Late Greek Bronze Age"
- Aristotle, "Politics"
- Ana Britannica
- Büyük Larousse
- Tercüme Dergisi, sayı 27, 19 Eylül 1944, cilt 5
- Dç. Dr. Tansu AÇIK, ders notları
Dış bağlantılar
- http://www.poemhunter.com/archilochos/4 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.hs-augsburg.de/~harsch/graeca/Chronologia/S_ante07/Archilochos/arc_intr.html5 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.ellopos.net/elpenor/greek-texts/ancient-greece/archilochus.asp13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.gottwein.de/Grie/lyr/LyrArchil01.php1 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Haziran 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2022 Arkhilokhos MO 7 yuzyilin ikinci yarisinda MO 680 645 yasamis Antik Yunan sair Parosludur Yunan Sahir ArhilohosYasamiSiirleri elimize gecmis en eski lirik ozandir Ilk kez tam anlamiyla kisisel denilebilecek siirler yazmis lirik siirde cigir acmis buyuk bir sairdir Hicbir kaynakta yasamiyla ilgili bilgi yoktur fakat bir ozan olarak kendisinden oldukca bahsetmistir Siirlerinde bahsettigi cagdas olaylardan yasadigi yillar ortaya cikarilabilmektedir Paroslular MO 8 yuzyilin ilk yarisindsa Tasoz adasinda bir yerlesme kurma girisiminde bulunmuslardir Arkhilokhos un babasi ya da dedesi bu yerlesmecilerin basinda yer alir Yerlesmeci grubun basinda soylu bir kisinin bulundugu dusunulurse Arkhilokhos un da soylu bir aileden geldigi anlasilir Gene siirlerine dayanarak bir ara yoksul dustugu ve parali askerlik yaptigi bilinir Ege kiyilarini bastan asagi dolasmis Karadeniz e cikmis Yunan Yarimadasi na da gecmistir Bu yerlere siirlerinde de yer vermistir Yasaminin buyuk bir bolumunu asker olarak gecirdigi icin sert kirici ofkeli ve alayci bir karakteri vardir Ama bu karakterin altinda icli duygulu ve alingan bir insan gizlidir Bu kisilik ozellikleri siirine aynen yansimistir Cevresindekilere hatta dostlarina bile son derece kirici olabilen bir dille seslenmistir Butun bu taskinligina ragmen siirleri daima bir olcu icerir Bu bakimdan da gercek bir Yunandir Arkhilokhos un dunya gorusu de Yunanlardan pek farkli degildir Kadere inanci vardir Insanlarin durumu her gun degisebilir o halde insan yasadigi surece onune cikan firsatlari degerlendirmeli ve mutlu olmaya bakmalidir Arkhilokhos un Naksos un adamlariyla Tasozlular arasinda cikan bir catismada olduruldugu soylenir Gunumuze kalan az sayidaki siirinde bile inanclarini coskuyla savunan kisiligi gorulebilir O edebiyatta kahramanlik siirinin yerini duygu ve dusunceye biraktigi bireyselci yaklasimin oncusudur Dil ve BicemHiciv kisisel elestiri iceren konusma diline en yakin dille yazilmis konusu genellikle gunluk hayattan alinmis turu ilk olarak Arkhilokhos ta gorulur En cok kullandigi bir diger vezin de Dili goz onuna alindiginda Arkhilokhos un kullandigi sozcuk sayisi 800 860 arasindadir Bunlardan 680 i Homeros un kullandigi sozcuklerdir Anlasildigi uzere baska bir turun ozani olmasina karsin Homeros un etkisi altindadir Geri kalan sozcuklerin bir kismini halk dilinden almistir bir kismini da kendisi uydurmustur SiirleriGunumuzde siirlerinden bazi parcalar bilinmektedir HUVIYETIBen hakanim Enyalios a hizmet ederim Musa larin sevimli vergisi sairlikte de bilgi sahibiyim Trakyalilar a karsi savastigi sirada kendi birligi bozguna ugrayinca kalkanini atip kacmasindan bahseder Homeros un kahramanlarina ters dusen bu tutumunu siirine konu etmistir KAYBOLAN KALKANSai lerden biri kalkanimi aldi diye ovunur simdi o kusursuz silahi fundaliklarda istemeyerek biraktim Ben olumden kurtuldum ya O kalkandan bana ne oyle bir tanesini edinirim ki ondan hic asagi kalmaz GERCEK YIGITSevmem genis adimlar atan iri yari askeri Saclariyla ovunur keser sakalini Celimsiz carpik bacakli olsun da bastigi yere guvensin ben yigit gercek bir asker gormek isterim HAIN DOSTA LANETDalgalarla suruklensin ve Salmydessos ta gece karanligindaonu kabarik sacli Thrak larcirilciplak yakalasinlar Cile dolduracak oradakole ekmegi yiyerek Dalgalarin darbesiyle donan vucudunuyosunlar kaplasin bastan asagi citirdatsin dislerini kopek gibi yuzustubitkin yatarak dalgalarin carptigi kiyidaGormek isterdim bunlari zira aldatti o benitopugiyle yeminleri cigneyerek Eskiden arkadasimken KOTULUGE KOTULUKBildigim bir tek sey vardir ama buyuk bir sey Bana edilen kotulugun yaman olur karsiligi Arkhilokhos gercek aski da tatmistir Fakat bu askin sonu iyi bitmemis nin babasi kizi Arkhilokhos a vermemistir Bunun uzerine yazdigi bir dizi siir Arkhilokhos un dus kirikligini ve acisini anlatir SEVDAZavalli ben sevda beni sardi cansiz yatiyorum Tanrilarin buyrugu en agir dertlerta kemiklerime isledi Yuregime gizlice oyle bir sevda girdi ki gozlerimi kalin bir sis kapladi gogsumden aklimi caldi OLCUEy benim gonlum devasiz kaygilarla cirpinan gonlum Diril kahirlara gogus ger dayan dusmanlarin yaninda dimdik sasirma Yedin mi goze batarcasina cosma yenilince de yeisle evine kapanip inleme Sevince sevin felakete uzul pek fazla da olmasin Ogren insan hayati hangi sinirlar icinde akar DENIZDE OLEN YURTTASLARInleyen acimizi ey Perikles ne yurttaslardan birihor gorup ziyafet sofralarinda eglenebilir ne de sehir Uguldayan denizin dalgalarinda ne erlerimiz boguldu gitti Sizi bir ur gibi yapisti cigerlerimize Ama ey benim dostum tanrilar bize sabri metaneti sifa bulmamiz acilara derman olsun diye verdiler Felaket bir ona gider bir buna Bugun bize dondu yaraniz kaniyor da inliyoruz Yarin sira baskalarindadir Katlanin birakin kadinlar gibi aglasmayi TANRILARIN KUDRETIHer seyini tanrilara ismarla Bir bakarsinkara toprak uzerinde bitkin yatan adami dogrultur bir bakarsin dimdik durani devirir bas asagi ederler yigin yigin felaket ususur basinaekmegi elinden gider aklini oynatip surunur Arkhilokhos sonraki caglarda da sozu edilen bir ozandir Bir Hellenistik cag elestirmeni olan un yazari ondan ovguyle soz eder Romali da Arkhilokhos a olan hayranligi dile getirir Felsefe ogretisi geregince ozanlari ideal devletinden kovan Platon bile Arkhilokhos icin bilgeler bilgesi sifatini kullanmistir Hellenistik cagin bir urunu olan filoloji biliminin en cok inceledigi ozan Arkhilokhos tur Romali ozanlar arasinda Horatius a ornek olmustur Arkhilokhos un eserlerinden gunumuze kalan birkac faragment vardir Oysa Hellenistik donemde birkac kitaplik siiri oldugu bilinir Roma doneminde ise ancak antolojilerde gorulur Ahlakci dusunurler ve Hristiyanlik onu bir kenara itmistir KaynakcaDavenport Guy Arkhilochos Sappho Alkman Three Lyric Poets Of The Late Greek Bronze Age Aristotle Politics Ana Britannica Buyuk Larousse Tercume Dergisi sayi 27 19 Eylul 1944 cilt 5 Dc Dr Tansu ACIK ders notlariDis baglantilarhttp www poemhunter com archilochos 4 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www hs augsburg de harsch graeca Chronologia S ante07 Archilochos arc intr html5 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www ellopos net elpenor greek texts ancient greece archilochus asp13 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www gottwein de Grie lyr LyrArchil01 php1 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde