Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ağustos 2021) () |
Yeraltı Radarı ya da genel adıyla GPR (Ground Penetrating Radar), yeraltının sığ tabakalarının (ilk 0-40 metre) araştırılmasında kullanılan jeofizik bilimi tabanlı bir ölçüm cihazıdır.
Son yıl içerisinde elektronik endüstrisinde yaşanılan olağanüstü gelişmeler, bir zamanlar zahmetli ve pahalı bir iş olan ışık hızı ölçümlerini son derece ucuz, kolay ve duyarlı bir şekle dönüştürmüştür. 1970’lı yıllarda milisaniye (10−3 s) duyarlıkla yapılan zaman ölçümleri, 1980’li yıllarda mikro saniye (10−6 s), 1990’lı yıllarda ise nano saniyeye (10−9 s) duyarlığa kadar inmiştir. Elektronikteki bu gelişmelere paralel olarak, yeraltında ışık hızına yakın bir süratle hareket eden elektromanyetik dalgaların yolculuk sürelerinin nano saniye mertebesinde ölçülebilmesi, sığ jeofizik görüntüleme yöntemlerine önemli katkılarda bulunmuştur. Yer radarı yukarıda söz edilen bu gelişmelerin somut bir sonucudur.
Yöntem, yatay doğrultuda elektrik alan vektörü olan (TE: Transvers Elektrik) bir verici anten aracılığı ile yer içine gönderilen çok yüksek frekanslı EM dalgalarının (radyo dalgaları) ara yüzeylerden yansımasının (echoes) gözlemlenmesi ilkesine dayanmaktadır. Yeraltında, her iki tarafı farklı dielektrik özellikte kayaçlardan oluşan bir ara yüzey varsa, elektromanyetik dalga bu ara yüzeyde yansıma ve iletime uğrayacaktır. Dalga şekli olarak sürekli veya Chirp adı da verilen birkaç nano saniye süreli elektromanyetik imler kullanılır. Kaynak dalgası için seçilen bir merkezi frekansın %50 altı ve üstü aralığındaki frekanslar kullanılır. Örnek olarak 100 Mhz merkez frekanslı kaynakta 50 MHz den 150 Mhz e kadar bir aralık kullanılır. Yer radarı (Ground Penetrating Radar, GPR) ilk önce buz kalınlığının ölçülebilmesi için geliştirilmiştir. Normal yer ortamında yapılan çalışmalarda elde edilen verilerin sismik yöntemlerde kullanılan veri işlem teknikleri ile işlenmesi sonucunda 10 – 20 m gibi araştırma derinliğine ulaşıldığı görülmüştür. Günümüzde ise GPR yöntemi sığ yer araştırmaları ile arkeometri çalışmalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanım yerlerine örnekler aşağıdaki gibi verilebilir :
- Yer araştırmaları: Yol, havaalanı, baraj, su kanalı, santral, yerleşim alanı yer araştırmaları,
- Tünel Araştırmaları: Demiryolu, karayolu, su tünelleri, tüp geçitler, maden galerisi araştırmaları,
- Yapı Araştırmaları: Tavan, taban ve duvarların incelenmesi, restorasyon amaçlı araştırmalar,
- Arkeojeofizik Araştırmaları: Antik şehir, tapınak, mezar, duvar, temel, dehliz ve benzeri tarihi kalıntıların bulunması,
- Endüstriyel atık, sızıntı ve çevre kirlenmesinin araştırılması: Eski veya kaydı bulunmayan endüstriyel atık alanlarının bulunması, fabrika, akaryakıt istasyonu, su yolu vb. kaçak ve sızıntılarının belirlenmesi, çöp boşaltım alanlarının yer araştırmaları,
- Eski veya kaydı bulunmayan şehir altyapılarının araştırılması: Eski kanalizasyon, su yolu, kanal, boru, sığınak, elektrik ve telefon hatlarının bulunması,
- Adli ve Adli Tıp: Cezaevi firar tünellerinin tespiti, ceset ve toplu mezarların yerlerinin bulunması,
- Yeryüzü ve galerilerde maden Araştırmaları: Yüzeye yakın (40 metreye kadar) madenlerin aranması ve rezerv geliştirme, galeri sürülerek yapılan maden (kömür) araştırmaları, göçük ve maden kazalarında ilk yardım amaçlı çalışmalar.
GPR Kuramı
Bağıl permittivite K, sığalara ait dielektrik sabiti ile eşanlamlıdır. Bir sığaya ait dielektrik sabitinin büyümesi, o sığanın kutuplanma yolu ile daha çok elektromanyetik enerji biriktirebilmesi anlamına gelir. Bir maddenin yapısını oluşturan nötr durumdaki moleküller, üzerlerinden geçen elektromanyetik dalganın etkisi altında kutuplanırlar ve içerilerine elektromanyetik enerji depolarlar. Bunun hemen ardından söz konusu enerjiyi tekrar elektromanyetik dalga olarak geri verirler. Elektromanyetik dalga madde içerisinde bir molekülden diğerine bu şekilde ilerler. Olay bu açıdan sismik dalgaların madde içindeki ilerlemesine çok benzemektedir. Fakat elektromanyetik dalgalar madde olmaksızın uzay boşluğunda da ilerleyebilirler. Sismik dalgaların ilerleyebilmesi için ortamın maddeden oluşması şarttır (Sismik yansıma katsayısının tanımındaki yoğunluk parametresinin nedeni). Yere gönderilen elektromanyetik sinyal harmonik bir yapıda olup etken bir frekans içermektedir. Bu frekansın değeri nüfuz derinliğini, soğrulma miktarını ve saçılma derecesini belirler. Söz konusu frekans 10 MHz den küçük olduğunda, nüfuz derinliği artarken iki olumsuz durumla karşılaşılır:
- düşen frekansla birlikte düşey çözünürlüğün azalması,
- düşük frekanslarda madde içerisindeki kutuplanabilir unsurların kutuplgtanmak yerine asıl konumlarını terk ederek elektrik iletkenliğe (akım) neden olmaları.
Düşük frekanslarda elektromanyetik enerjinin elektrik iletkenliğe dönüşmesi soğurulmanın başlıca nedenidir. 300 MHz den yüksek frekanslarda ise madde içerisindeki kutuplanabilir unsurlar asıl yerlerini terk etmete fırsat bulamayacaklarından elektrik iletkenliğin neden olduğu soğurulmadan etkilenmeyeceklerdir. Bununla beraber yüksek frekanslarda bir etki-tepki gecikmesi sorunu yaşanacak, bunun sonucu artan frekansla birlikte bağıl permittivitede frekans bağımlı bir azalma söz konusu olacaktır. Öte yandan frekans arttıkça düşey çözünürlükte bir iyileşme olurken, bu kez nüfuz derinliği azalmaktadır. Yüksek frekanslar yer radarı kesitlerinde fazla sayıda saçılma hiperbolünün de ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Yukarıda yapılan tartışmalardan anlaşılacağı üzere, yeraltı ne kadar dirençli (az iletken) ise, yer radarı görüntüleri o kadar kaliteli olmaktadır. Nüfuz derinliğinin önemli olduğu durumlarda, ortamın mümkün olduğunca kuru (rutubetsiz) olması gerekmektedir. Elektromanyetik dalgalar yeraltı su seviyesine ulaştıklarında göreceli olarak daha iletken bir ortama girmektedirler. Bu söz konusu ıslak seviyede, hem önemli bir bağıl permittivite farklılaşması (kontrastı) oluşmakta, hem de elektrik iletkenliğin bu seviyedeki ani artışı nedeniyle, yansıyarak yeryüzüne gelen elektromanyetik imin genliğinde ve yüksek frekans içeriğinde soğrulmaya bağlı olarak önemli azalmalar görülmektedir. Bunun sonucu olarak yer radarı kesitlerinde, yeraltı su seviyesinden itibaren derinlere doğru inildikçe, soğrulmaya bağlı olarak genlik ve yüksek frekanslar azalmakta, kesitte yeraltı su seviyesinin altındaki bölümlerde enerji ‘süpürülmüş’ bir görünüm sunmaktadır.
Arazide Ölçüm ve Veri Sunumu
Basit olarak GPR dizgesi :
- Bilgisayar,
- Kayıt aygıtı CU (Control unit),
- Alıcı ve verici, Antenlerden oluşur.
CU yardımıyla kullanılan frekans, ölçümün yapılacağı zaman pencereleri (windows) yığma yapılacak iz sayısı vb. koşullar ayarlanır. Ölçümlerde kullanılan frekans değerleri 25 ile 3000 MHz arasındadır.
Kayıt pencereleri 32-2448 ns arasında olabilir ve 2049 ize kadar yığma yapılabilir. CRU olarak uygun bir PC ya da diz üstü bilgisayar kullanılmaktadır. Böylece birçok veri-işlem aşaması arazi koşullarında da yapılabilmektedir. Antenler ayrı ayrı olabildiği gibi tek bir parça içinde de yer alabilirler.
Anten aralıklarının sabit tutulma koşuluna rağmen antenler arası mesafe kullanılan frekans, çevre koşulları ve anten boyutlarına bağlı olarak seçilmelidir. Tek parça anten sistemleri ise sürekli kayıt (continious profiling ) olanağı sağladığından bazı koşullarda daha yararlı olabilir. Fiziksel olarak antenler kullanıldıkları frekansa bağlı olarak değişik ölçülerde yapılırlar.
Antenlerde yayınım silindirik bakışımlı ve anten ekseninde sıfır şiddetindedir. Bu basit şekil arazi koşullarında değişebilmektedir. Ortamdaki özdirenç ve dielektrik sabitine bağlı olarak enerjinin tepe değerleri yüzeye belli bir açı ile oluşabilmektedir.
GPR çalışmalarında frekans anten aralığı, durak aralığı, kayıt uzunluğu ve örnekleme aralığı araştırma amacına göre belirlenmesi gereken değiştirgelerdir.
En önemli değişkendir ve birçok değişkeninde belirlenmesinde rol oynar. Eğer d derinlik çözünürlüğü alınırsa uygun frekans
f = 150 / d √ε MHz
ile bulunur. Burada derinlik çözünürlüğü hedeflenen derinliğin %25 i olarak alınır. Çözünürlük ölçütü ve nüfus derinliği koşulları genelde karmaşa yaratır. Uygulamada buna dikkat edilmelidir. Çözünürlük durak aralığından da etkilenir. Eğer sabit aralıklı hatlarda iki durak arası uzaklık, dalga boyunun ¼ ünden daha büyük ise kuramsal olarak tanımlanabilecek hedefler belirlenemez. Bu koşul yaklaşık olarak
Dx= 75/ f √ε (m)
ile verilebilir. Diğer bir yaklaşımla her iki işlemden Dx in en fazla araştırma derinliğinin 1/8 i kadar veya daha az olması gerektiği görülebilir. Anten dizilimleri genelde yan yana olarak yapılmasına rağmen uygulamada uç uca dizgelerde kullanılır. Jeolojik uzanım bilindiği durumlarda antenler yapıya paralel olarak tutulmalıdır. Uygulamalarda anten aralığı araştırma derinliğinin 1/5 veya daha azı alındığında iyi sonuç verdiği görülmüştür. Derinliğe bağlı olarak ampirik bağıntı ise
Danten = (2 derinlik)/ √(ε-1) (m)
İle verilir. Örnekleme frekansının seçiminde örnekleme kuramı göz önünde tutulmalıdır. GPR da kullanılan en yüksek frekans merkezi frekansın 1.5 katı olduğuna göre örnekleme aralığı merkezi frekansın en az 3 katı olmalıdır. Sağlıklı ölçüm için 2 katsayısının da kullanımı önerilir. Bu durumda 100 MHz merkezi frekansta örnekleme aralığı
∆f = 100x 3x 2 =600 MHz
ve
∆t = 1.67 nsn
bulunur.
Veri İşlem Teknikleri ve Veri Sunumu
GPR verisi sayısal olarak kayıt edilir ve çok fazla veri- işlem gerektirir. Yüksek tekrarlanma oranı yardımı ile istenilen sayıda im elde edilip yığma yapılabilir. Yığma sayısına arazi koşullarında karar verilir. Yığma işleminden sonra alçak geçişli süzgeçler yardımı ile uyartım (inductive) etkiler, yüksek geçişli süzgeçler ile de gürültüler veriden ayıklanır. İm genliğinde zamana bağlı gelişen sönümlenme zaman – değişkenli (time –variant) veri-işlem yapılarak giderilir. Birçok veri-işlem aşaması arazi koşullarında yapılabildiği halde veriler genelde ham olarak saklanır. Veri işleme arazi çalışmalarının sonrasında yapılır.
Günümüzde sismik yorumda kullanılan birçok veri işlem yöntemi hemen hemen hiç değişmeden GPR sonuçlarının yorumunda da kullanılmaktadır. GPR izi eş aralıklı sayısal değerler olarak kayıt edilir. GPR kesitleri, her bir izin yan yana çizilmesi ile elde edilir. Bu durumda yatay eksen uzaklık, düşey eksen ise gidiş geliş zamanıdır. Düşeyde kullanılan birim nano saniyedir. Bu da kesitin sismikte kullanılan ses dalgasından değil de radar tarafından üretildiğini gösterir.
Elde edilen radar verileri sismik yönteme benzer olarak kesitler olarak sunulur. Eğer birbirine paralel ölçüm hatları varsa zaman seviye haritaları yapılabilir. Belli bir zaman değeri için bütün ölçümlerden genlik değerleri çıkartılır ve harita üzerindeki ölçüm noktalarına işlenir.
Dezavantajlar
GPR, yüksek iletkenliğe sahip (.15 miliohms/m) ıslak killer ve siltler için uygun değildir. GPR çözünürlüğü derinlikle azalır.
Kaynakça
- ^ Budhu, M. (2011) Soil Mechanics and Foundation. 3rd Edition, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken. see chapter 3.5.1 Soils Exploration Methods
Dış bağlantılar
- Yer Radarı 10 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara GPR haber gazete kitap akademik JSTOR Agustos 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Yeralti Radari ya da genel adiyla GPR Ground Penetrating Radar yeraltinin sig tabakalarinin ilk 0 40 metre arastirilmasinda kullanilan jeofizik bilimi tabanli bir olcum cihazidir Yeralti radari GPR ile alinmis bir profil ornegi Son yil icerisinde elektronik endustrisinde yasanilan olaganustu gelismeler bir zamanlar zahmetli ve pahali bir is olan isik hizi olcumlerini son derece ucuz kolay ve duyarli bir sekle donusturmustur 1970 li yillarda milisaniye 10 3 s duyarlikla yapilan zaman olcumleri 1980 li yillarda mikro saniye 10 6 s 1990 li yillarda ise nano saniyeye 10 9 s duyarliga kadar inmistir Elektronikteki bu gelismelere paralel olarak yeraltinda isik hizina yakin bir suratle hareket eden elektromanyetik dalgalarin yolculuk surelerinin nano saniye mertebesinde olculebilmesi sig jeofizik goruntuleme yontemlerine onemli katkilarda bulunmustur Yer radari yukarida soz edilen bu gelismelerin somut bir sonucudur Yontem yatay dogrultuda elektrik alan vektoru olan TE Transvers Elektrik bir verici anten araciligi ile yer icine gonderilen cok yuksek frekansli EM dalgalarinin radyo dalgalari ara yuzeylerden yansimasinin echoes gozlemlenmesi ilkesine dayanmaktadir Yeraltinda her iki tarafi farkli dielektrik ozellikte kayaclardan olusan bir ara yuzey varsa elektromanyetik dalga bu ara yuzeyde yansima ve iletime ugrayacaktir Dalga sekli olarak surekli veya Chirp adi da verilen birkac nano saniye sureli elektromanyetik imler kullanilir Kaynak dalgasi icin secilen bir merkezi frekansin 50 alti ve ustu araligindaki frekanslar kullanilir Ornek olarak 100 Mhz merkez frekansli kaynakta 50 MHz den 150 Mhz e kadar bir aralik kullanilir Yer radari Ground Penetrating Radar GPR ilk once buz kalinliginin olculebilmesi icin gelistirilmistir Normal yer ortaminda yapilan calismalarda elde edilen verilerin sismik yontemlerde kullanilan veri islem teknikleri ile islenmesi sonucunda 10 20 m gibi arastirma derinligine ulasildigi gorulmustur Gunumuzde ise GPR yontemi sig yer arastirmalari ile arkeometri calismalarinda yaygin olarak kullanilmaktadir Kullanim yerlerine ornekler asagidaki gibi verilebilir Yer arastirmalari Yol havaalani baraj su kanali santral yerlesim alani yer arastirmalari Tunel Arastirmalari Demiryolu karayolu su tunelleri tup gecitler maden galerisi arastirmalari Yapi Arastirmalari Tavan taban ve duvarlarin incelenmesi restorasyon amacli arastirmalar Arkeojeofizik Arastirmalari Antik sehir tapinak mezar duvar temel dehliz ve benzeri tarihi kalintilarin bulunmasi Endustriyel atik sizinti ve cevre kirlenmesinin arastirilmasi Eski veya kaydi bulunmayan endustriyel atik alanlarinin bulunmasi fabrika akaryakit istasyonu su yolu vb kacak ve sizintilarinin belirlenmesi cop bosaltim alanlarinin yer arastirmalari Eski veya kaydi bulunmayan sehir altyapilarinin arastirilmasi Eski kanalizasyon su yolu kanal boru siginak elektrik ve telefon hatlarinin bulunmasi Adli ve Adli Tip Cezaevi firar tunellerinin tespiti ceset ve toplu mezarlarin yerlerinin bulunmasi Yeryuzu ve galerilerde maden Arastirmalari Yuzeye yakin 40 metreye kadar madenlerin aranmasi ve rezerv gelistirme galeri surulerek yapilan maden komur arastirmalari gocuk ve maden kazalarinda ilk yardim amacli calismalar GPR KuramiBagil permittivite K sigalara ait dielektrik sabiti ile esanlamlidir Bir sigaya ait dielektrik sabitinin buyumesi o siganin kutuplanma yolu ile daha cok elektromanyetik enerji biriktirebilmesi anlamina gelir Bir maddenin yapisini olusturan notr durumdaki molekuller uzerlerinden gecen elektromanyetik dalganin etkisi altinda kutuplanirlar ve icerilerine elektromanyetik enerji depolarlar Bunun hemen ardindan soz konusu enerjiyi tekrar elektromanyetik dalga olarak geri verirler Elektromanyetik dalga madde icerisinde bir molekulden digerine bu sekilde ilerler Olay bu acidan sismik dalgalarin madde icindeki ilerlemesine cok benzemektedir Fakat elektromanyetik dalgalar madde olmaksizin uzay boslugunda da ilerleyebilirler Sismik dalgalarin ilerleyebilmesi icin ortamin maddeden olusmasi sarttir Sismik yansima katsayisinin tanimindaki yogunluk parametresinin nedeni Yere gonderilen elektromanyetik sinyal harmonik bir yapida olup etken bir frekans icermektedir Bu frekansin degeri nufuz derinligini sogrulma miktarini ve sacilma derecesini belirler Soz konusu frekans 10 MHz den kucuk oldugunda nufuz derinligi artarken iki olumsuz durumla karsilasilir dusen frekansla birlikte dusey cozunurlugun azalmasi dusuk frekanslarda madde icerisindeki kutuplanabilir unsurlarin kutuplgtanmak yerine asil konumlarini terk ederek elektrik iletkenlige akim neden olmalari Dusuk frekanslarda elektromanyetik enerjinin elektrik iletkenlige donusmesi sogurulmanin baslica nedenidir 300 MHz den yuksek frekanslarda ise madde icerisindeki kutuplanabilir unsurlar asil yerlerini terk etmete firsat bulamayacaklarindan elektrik iletkenligin neden oldugu sogurulmadan etkilenmeyeceklerdir Bununla beraber yuksek frekanslarda bir etki tepki gecikmesi sorunu yasanacak bunun sonucu artan frekansla birlikte bagil permittivitede frekans bagimli bir azalma soz konusu olacaktir Ote yandan frekans arttikca dusey cozunurlukte bir iyilesme olurken bu kez nufuz derinligi azalmaktadir Yuksek frekanslar yer radari kesitlerinde fazla sayida sacilma hiperbolunun de ortaya cikmasina neden olmaktadir Yukarida yapilan tartismalardan anlasilacagi uzere yeralti ne kadar direncli az iletken ise yer radari goruntuleri o kadar kaliteli olmaktadir Nufuz derinliginin onemli oldugu durumlarda ortamin mumkun oldugunca kuru rutubetsiz olmasi gerekmektedir Elektromanyetik dalgalar yeralti su seviyesine ulastiklarinda goreceli olarak daha iletken bir ortama girmektedirler Bu soz konusu islak seviyede hem onemli bir bagil permittivite farklilasmasi kontrasti olusmakta hem de elektrik iletkenligin bu seviyedeki ani artisi nedeniyle yansiyarak yeryuzune gelen elektromanyetik imin genliginde ve yuksek frekans iceriginde sogrulmaya bagli olarak onemli azalmalar gorulmektedir Bunun sonucu olarak yer radari kesitlerinde yeralti su seviyesinden itibaren derinlere dogru inildikce sogrulmaya bagli olarak genlik ve yuksek frekanslar azalmakta kesitte yeralti su seviyesinin altindaki bolumlerde enerji supurulmus bir gorunum sunmaktadir Arazide Olcum ve Veri SunumuBasit olarak GPR dizgesi Bilgisayar Kayit aygiti CU Control unit Alici ve verici Antenlerden olusur CU yardimiyla kullanilan frekans olcumun yapilacagi zaman pencereleri windows yigma yapilacak iz sayisi vb kosullar ayarlanir Olcumlerde kullanilan frekans degerleri 25 ile 3000 MHz arasindadir Kayit pencereleri 32 2448 ns arasinda olabilir ve 2049 ize kadar yigma yapilabilir CRU olarak uygun bir PC ya da diz ustu bilgisayar kullanilmaktadir Boylece bircok veri islem asamasi arazi kosullarinda da yapilabilmektedir Antenler ayri ayri olabildigi gibi tek bir parca icinde de yer alabilirler Anten araliklarinin sabit tutulma kosuluna ragmen antenler arasi mesafe kullanilan frekans cevre kosullari ve anten boyutlarina bagli olarak secilmelidir Tek parca anten sistemleri ise surekli kayit continious profiling olanagi sagladigindan bazi kosullarda daha yararli olabilir Fiziksel olarak antenler kullanildiklari frekansa bagli olarak degisik olculerde yapilirlar Antenlerde yayinim silindirik bakisimli ve anten ekseninde sifir siddetindedir Bu basit sekil arazi kosullarinda degisebilmektedir Ortamdaki ozdirenc ve dielektrik sabitine bagli olarak enerjinin tepe degerleri yuzeye belli bir aci ile olusabilmektedir GPR calismalarinda frekans anten araligi durak araligi kayit uzunlugu ve ornekleme araligi arastirma amacina gore belirlenmesi gereken degistirgelerdir En onemli degiskendir ve bircok degiskeninde belirlenmesinde rol oynar Eger d derinlik cozunurlugu alinirsa uygun frekans f 150 d e MHz ile bulunur Burada derinlik cozunurlugu hedeflenen derinligin 25 i olarak alinir Cozunurluk olcutu ve nufus derinligi kosullari genelde karmasa yaratir Uygulamada buna dikkat edilmelidir Cozunurluk durak araligindan da etkilenir Eger sabit aralikli hatlarda iki durak arasi uzaklik dalga boyunun unden daha buyuk ise kuramsal olarak tanimlanabilecek hedefler belirlenemez Bu kosul yaklasik olarak Dx 75 f e m ile verilebilir Diger bir yaklasimla her iki islemden Dx in en fazla arastirma derinliginin 1 8 i kadar veya daha az olmasi gerektigi gorulebilir Anten dizilimleri genelde yan yana olarak yapilmasina ragmen uygulamada uc uca dizgelerde kullanilir Jeolojik uzanim bilindigi durumlarda antenler yapiya paralel olarak tutulmalidir Uygulamalarda anten araligi arastirma derinliginin 1 5 veya daha azi alindiginda iyi sonuc verdigi gorulmustur Derinlige bagli olarak ampirik baginti ise Danten 2 derinlik e 1 m Ile verilir Ornekleme frekansinin seciminde ornekleme kurami goz onunde tutulmalidir GPR da kullanilan en yuksek frekans merkezi frekansin 1 5 kati olduguna gore ornekleme araligi merkezi frekansin en az 3 kati olmalidir Saglikli olcum icin 2 katsayisinin da kullanimi onerilir Bu durumda 100 MHz merkezi frekansta ornekleme araligi f 100x 3x 2 600 MHz ve t 1 67 nsn bulunur Veri Islem Teknikleri ve Veri SunumuGPR verisi sayisal olarak kayit edilir ve cok fazla veri islem gerektirir Yuksek tekrarlanma orani yardimi ile istenilen sayida im elde edilip yigma yapilabilir Yigma sayisina arazi kosullarinda karar verilir Yigma isleminden sonra alcak gecisli suzgecler yardimi ile uyartim inductive etkiler yuksek gecisli suzgecler ile de gurultuler veriden ayiklanir Im genliginde zamana bagli gelisen sonumlenme zaman degiskenli time variant veri islem yapilarak giderilir Bircok veri islem asamasi arazi kosullarinda yapilabildigi halde veriler genelde ham olarak saklanir Veri isleme arazi calismalarinin sonrasinda yapilir Gunumuzde sismik yorumda kullanilan bircok veri islem yontemi hemen hemen hic degismeden GPR sonuclarinin yorumunda da kullanilmaktadir GPR izi es aralikli sayisal degerler olarak kayit edilir GPR kesitleri her bir izin yan yana cizilmesi ile elde edilir Bu durumda yatay eksen uzaklik dusey eksen ise gidis gelis zamanidir Duseyde kullanilan birim nano saniyedir Bu da kesitin sismikte kullanilan ses dalgasindan degil de radar tarafindan uretildigini gosterir Elde edilen radar verileri sismik yonteme benzer olarak kesitler olarak sunulur Eger birbirine paralel olcum hatlari varsa zaman seviye haritalari yapilabilir Belli bir zaman degeri icin butun olcumlerden genlik degerleri cikartilir ve harita uzerindeki olcum noktalarina islenir DezavantajlarGPR yuksek iletkenlige sahip 15 miliohms m islak killer ve siltler icin uygun degildir GPR cozunurlugu derinlikle azalir Kaynakca Budhu M 2011 Soil Mechanics and Foundation 3rd Edition John Wiley amp Sons Inc Hoboken see chapter 3 5 1 Soils Exploration MethodsDis baglantilarYer Radari 10 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde