Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehdi, asıl adı Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah (12 Ağustos 1844 - 22 Haziran 1885), Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devletinin ve bir yüzyıl boyunca Sudan'da etkisini koruyan Mehdilik hareketinin kurucusu. 1881'de mehdiliğini ilan ederek Mısır ve İngiliz sömürge yönetimine karşı ayaklanmıştır. Günümüzde hâlâ takipçileri bulunmaktadır.
Gençliği
Babası, Nübye'nin Dungula bölgesinde gemi yapımı işinde çalışıyordu; Muhammed doğduktan sonra Hartum yakınlarındaki Kerari köyüne taşındılar. Küçük yaşta dinle ilgilenen Muhammed egemen İslami görüşü benimsemedi. Kahire'deki El-Ezher Üniversitesi gibi kurumlarda öğrenim görüp resmi hiyerarşi içinde görev almak yerine Sudan'da kalarak tasavvufa yöneldi. Semmaniye tarikatına katıldı ve yönetici sınıftan bilinçli olarak uzak durdu. Tümüyle Sudanlı bir dinsel çevrede yetişerek genç yaşta etrafında çok sayıda mürit topladı. 1870'te müritleriyle, Hartum'un 280 km güneyinde Beyaz Nil'deki Ebba Adasında bir tekkeye çekildi. Dinsel inançlarına coşkulu bağlılığı ve uzlaşmaz tavrı dünyevi olmakla eleştirdiği şeyhi ile çatışmasına yol açtı. Öfkelenen şeyhin çevresinden kovulduktan sonra bağışlanma isteği geri çevrilince aynı tarikat içindeki rakip bir şeyhin çevresine katıldı.
İktidara yükselişi
Sudan o dönemde Osmanlı Devleti'nin bir eyaleti olan Mısır'a bağımlıydı. Yönetici sınıfla Sudanlılar kültürel bakımdan birbirlerinden çok farklıydılar. Yönetici sınıfla iş birliği yapan yüksek görevlilerle yönetimden çıkar sağlayan bazı kabile şefleri dışında kimse yönetimden memnun değildi. Halk ağır vergiler altında eziliyor ve vergilerini ödeyemediği zaman şiddetle cezalandırılıyor, başta İngiltere olmak üzere Avrupa devletlerinin baskısıyla köle ticaretini yasaklamak isteyen yönetim köle tüccarlarıyla çatışıyordu; ayrıca dinine bağlı Müslümanlar yönetici Hristiyanların sayısının artmasına ve onların içkiye düşkünlüğüne tepki duyuyor, Nil kıyısında yaşayan köylüler hükûmet gemilerini çekmeye zorlanıyordu.
Muhammed Ahmed kabileler arası düşmanlıkları aşarak farklı sorunları olan kesimleri tek bir hareket içinde birleştirmeyi başardı. 1880'den 1881'in başlarına değin yönetici sınıfın tümüyle İslamdan ayrılmış olduğu, Mısır hidivinin kafirlerin elinde kukla haline geldiği ve dolayısıyla Müslümanları yönetemeyeceği görüşüne vardı. Mart 1881'de yakın çevresine Tanrı tarafından İslamı yeniden saflığına kavuşturmak ve onu yozlaştıran yönetimleri yıkmakla görevlendirildiğini açıkladı. 29 Haziran 1881'de mehdiliğini açıkladı. Bu açıklamadan sonra sopalı ve mızraklı bir avuç müridiyle Ebba Adasından harekete geçen Mehdi, dört yıldan kısa bir süre içinde çok miktarda para, altın, mücevher ve askeri malzemeyi ganimet olarak ele geçirerek Mısır'ın yönetimindeki toprakların hemen hemen tümünün hakimi oldu.
1883'ün sonuna değin Mehdi'nin ensar adı verilen izleyicileri üzerlerine gönderilen üç Mısır ordusunu yok etmişti; bunların sonuncusu Hicks Paşa'nın () komuta ettiği 8 bin kişilik bir kuvvetti. Kordofan bölgesinin merkezi el-Obeyd (el-Ubeyyid) ile önemli kentlerinden Bara da kuşatma sonunda düşmüştü. Mehdi bundan sonra yükselen bir din devletinin başı gibi davranmaya başladı. Vergiler Mısırlıların koyduğu değil, Kur'an'ın öngördüğü biçimde toplandı. Ünü Arabistan'dan, batıda Bornu'ya (Borno, Nijerya) kadar yayılan Mehdi davasını etkili biçimde savunarak genel vali Abdülkadir Hilmi Paşa ve Hartumlu ulemanın karşı propaganda çabalarını da etkisizleştirmeyi de başardı.
Hartum'un ele geçirilmesi
Mehdi'nin en önemli zaferi, 26 Ocak 1885'te Hartum'un ele geçirilmesi oldu. Kenti savunan Gordon Paşa (Charles George Gordon), Mehdi'nin kesin emrine karşın son saldırı sırasında öldürüldü. Mehdi, kente muzaffer bir komutan olarak girdi ve büyük camide namaz kıldırdı. Mısır 1881 ve 1882'de Ahmed Urabi Paşa'nın önderliğindeki milliyetçi ayaklanmalar sırasında askerî gücünü büyük ölçüde yitirmiş olmakla birlikte, bu zafer gene de beklenmeyen bir başarıydı.
Din devleti
Hartum'u korumayı başaramayan İngiliz birliği geri çekilince Mehdi yönetimini pekiştirme çalışmalarına yöneldi. Nil'in batı kıyısında, Hartum'un karşısında yer alan Omdurman'ı başkent yaptı. Bildirge, vaaz, uyarı ve yazılarıyla toplumsal ve kişisel yaşamın her alanına yön verdi; bu çabalarında sağlam olarak ele geçirilen hükûmet matbaasından da yararlandı. Ama günlük işlerin çoğunu yardımcılarına bırakarak, yalnızca temel ilkelerin saptanmasını ve açıklanmasını üstlendi. Siyasi kurumların oluşturulmasında ve hükûmet görevlilerin belirlenmesinde uygulamanın elverdiği ölçüde ilk İslam toplumları örnek alındı. Mehdi dört halife atadı. Mehdi'nin en güvenilir danışmanı ve kurmay başkanı olan Abdullah bin Muhammed'in de aralarında bulunduğu üç halife Sudanlıydı. Batı çölündeki Senusiye tarikatının önderi olan dördüncü halife Muhammed el-Mehdi bin Senusi ise Mehdi'nin çağrısına uymadı. Mehdi kendisini Tanrı'nın elçisinin ardılı (yani yalnızca onun görevlerini devam ettirme anlamında Muhammed'in ardılı) olarak görüyordu.
Mehdi'nin yönetimi kısa sürdü. Tifüse yakalanarak henüz 41 yaşındayken öldü. Vasiyeti üzerine yönetsel görevlerini Halife Abdullah üstlendi. Abdullah'ın Mehdi için yaptırdığı türbe (1898) sırasında top atışlarıyla kısmen tahrip edildi; daha sonra Mehdi'nin oğlu Abdurrahman ve yandaşları tarafından yeniden yaptırıldı.
İlgili filmler
- 'The Four Feathers', (1929)
- 'Khartoum', (1966) Fragman
- 'Dört Cesur Arkadaş (İngilizce: The Four Feathers)', (2002) Fragman15 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehdi asil adi Muhammed Ahmed Ibnu s Seyyid Abdullah 12 Agustos 1844 22 Haziran 1885 Kizildeniz den Orta Afrika ya kadar uzanan buyuk bir Islam devletinin ve bir yuzyil boyunca Sudan da etkisini koruyan Mehdilik hareketinin kurucusu 1881 de mehdiligini ilan ederek Misir ve Ingiliz somurge yonetimine karsi ayaklanmistir Gunumuzde hala takipcileri bulunmaktadir Muhammed AhmedGencligiBabasi Nubye nin Dungula bolgesinde gemi yapimi isinde calisiyordu Muhammed dogduktan sonra Hartum yakinlarindaki Kerari koyune tasindilar Kucuk yasta dinle ilgilenen Muhammed egemen Islami gorusu benimsemedi Kahire deki El Ezher Universitesi gibi kurumlarda ogrenim gorup resmi hiyerarsi icinde gorev almak yerine Sudan da kalarak tasavvufa yoneldi Semmaniye tarikatina katildi ve yonetici siniftan bilincli olarak uzak durdu Tumuyle Sudanli bir dinsel cevrede yetiserek genc yasta etrafinda cok sayida murit topladi 1870 te muritleriyle Hartum un 280 km guneyinde Beyaz Nil deki Ebba Adasinda bir tekkeye cekildi Dinsel inanclarina coskulu bagliligi ve uzlasmaz tavri dunyevi olmakla elestirdigi seyhi ile catismasina yol acti Ofkelenen seyhin cevresinden kovulduktan sonra bagislanma istegi geri cevrilince ayni tarikat icindeki rakip bir seyhin cevresine katildi Iktidara yukselisiSudan o donemde Osmanli Devleti nin bir eyaleti olan Misir a bagimliydi Yonetici sinifla Sudanlilar kulturel bakimdan birbirlerinden cok farkliydilar Yonetici sinifla is birligi yapan yuksek gorevlilerle yonetimden cikar saglayan bazi kabile sefleri disinda kimse yonetimden memnun degildi Halk agir vergiler altinda eziliyor ve vergilerini odeyemedigi zaman siddetle cezalandiriliyor basta Ingiltere olmak uzere Avrupa devletlerinin baskisiyla kole ticaretini yasaklamak isteyen yonetim kole tuccarlariyla catisiyordu ayrica dinine bagli Muslumanlar yonetici Hristiyanlarin sayisinin artmasina ve onlarin ickiye duskunlugune tepki duyuyor Nil kiyisinda yasayan koyluler hukumet gemilerini cekmeye zorlaniyordu Muhammed Ahmed kabileler arasi dusmanliklari asarak farkli sorunlari olan kesimleri tek bir hareket icinde birlestirmeyi basardi 1880 den 1881 in baslarina degin yonetici sinifin tumuyle Islamdan ayrilmis oldugu Misir hidivinin kafirlerin elinde kukla haline geldigi ve dolayisiyla Muslumanlari yonetemeyecegi gorusune vardi Mart 1881 de yakin cevresine Tanri tarafindan Islami yeniden safligina kavusturmak ve onu yozlastiran yonetimleri yikmakla gorevlendirildigini acikladi 29 Haziran 1881 de mehdiligini acikladi Bu aciklamadan sonra sopali ve mizrakli bir avuc muridiyle Ebba Adasindan harekete gecen Mehdi dort yildan kisa bir sure icinde cok miktarda para altin mucevher ve askeri malzemeyi ganimet olarak ele gecirerek Misir in yonetimindeki topraklarin hemen hemen tumunun hakimi oldu 1883 un sonuna degin Mehdi nin ensar adi verilen izleyicileri uzerlerine gonderilen uc Misir ordusunu yok etmisti bunlarin sonuncusu Hicks Pasa nin komuta ettigi 8 bin kisilik bir kuvvetti Kordofan bolgesinin merkezi el Obeyd el Ubeyyid ile onemli kentlerinden Bara da kusatma sonunda dusmustu Mehdi bundan sonra yukselen bir din devletinin basi gibi davranmaya basladi Vergiler Misirlilarin koydugu degil Kur an in ongordugu bicimde toplandi Unu Arabistan dan batida Bornu ya Borno Nijerya kadar yayilan Mehdi davasini etkili bicimde savunarak genel vali Abdulkadir Hilmi Pasa ve Hartumlu ulemanin karsi propaganda cabalarini da etkisizlestirmeyi de basardi Hartum un ele gecirilmesiMehdi nin en onemli zaferi 26 Ocak 1885 te Hartum un ele gecirilmesi oldu Kenti savunan Gordon Pasa Charles George Gordon Mehdi nin kesin emrine karsin son saldiri sirasinda olduruldu Mehdi kente muzaffer bir komutan olarak girdi ve buyuk camide namaz kildirdi Misir 1881 ve 1882 de Ahmed Urabi Pasa nin onderligindeki milliyetci ayaklanmalar sirasinda askeri gucunu buyuk olcude yitirmis olmakla birlikte bu zafer gene de beklenmeyen bir basariydi Din devletiHartum u korumayi basaramayan Ingiliz birligi geri cekilince Mehdi yonetimini pekistirme calismalarina yoneldi Nil in bati kiyisinda Hartum un karsisinda yer alan Omdurman i baskent yapti Bildirge vaaz uyari ve yazilariyla toplumsal ve kisisel yasamin her alanina yon verdi bu cabalarinda saglam olarak ele gecirilen hukumet matbaasindan da yararlandi Ama gunluk islerin cogunu yardimcilarina birakarak yalnizca temel ilkelerin saptanmasini ve aciklanmasini ustlendi Siyasi kurumlarin olusturulmasinda ve hukumet gorevlilerin belirlenmesinde uygulamanin elverdigi olcude ilk Islam toplumlari ornek alindi Mehdi dort halife atadi Mehdi nin en guvenilir danismani ve kurmay baskani olan Abdullah bin Muhammed in de aralarinda bulundugu uc halife Sudanliydi Bati colundeki Senusiye tarikatinin onderi olan dorduncu halife Muhammed el Mehdi bin Senusi ise Mehdi nin cagrisina uymadi Mehdi kendisini Tanri nin elcisinin ardili yani yalnizca onun gorevlerini devam ettirme anlaminda Muhammed in ardili olarak goruyordu Mehdi nin yonetimi kisa surdu Tifuse yakalanarak henuz 41 yasindayken oldu Vasiyeti uzerine yonetsel gorevlerini Halife Abdullah ustlendi Abdullah in Mehdi icin yaptirdigi turbe 1898 sirasinda top atislariyla kismen tahrip edildi daha sonra Mehdi nin oglu Abdurrahman ve yandaslari tarafindan yeniden yaptirildi Ilgili filmler The Four Feathers 1929 Khartoum 1966 Fragman Dort Cesur Arkadas Ingilizce The Four Feathers 2002 Fragman15 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde