Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ölüm maçı (Rusça: Матч смерти), II. Dünya Savaşı sürerken Nazi Almanyası işgali altındaki Sovyet kenti olan Kiev'de 1942 yazında Almanlarla yerel takım arasında oynanan futbol maçını anlatır. Propaganda amaçlı düzenlenen maçta Naziler takımlarının başarısız olması üzerine bekledikleri sonuçla karşılaşmamış, tam aksine yenilgileri direnişi güçlendirmiş, Almanların Üstün ırk ve Sovyet halklarının da alt insan olarak görüldüğü yaklaşımı yalanlamıştır. Maçın ardından çok sayıda Kievli Sovyet futbolcu Naziler tarafından toplama kamplarına gönderilmiş, bazıları da kurşuna dizilmiştir. Sovyet takımında yer almış olan sporcular önceden Dinamo Kiev, ve kulüplerinde futbol oynamıştır.
Arka planı
22 Haziran 1941 günü Naziler Barbarossa Harekâtı kapsamında Sovyetler Birliği topraklarında saldırdıklarında Dinamo Kiev'in bazı futbolcuları Kızıl Ordu bünyesinde silah altında görev yapmaktaydı. Bazı futbolcular bölgeden tahliye edilmişti. Afanasyev Kiev'in düşmesinden önce Moskova'ya kalkan son trene binerken, Livşits, Mahinya, Layko ve Onişenko şehir düşmeden Kiev'den ayrılmış durumdaydı. Askeri talim eğitmeni konumunda olan Şhegotskiy ise geri çekilen Kızıl Ordu birlikleriyle çekilmiş durumdaydı.
Dinamolu Kızıl Ordu askerleri çok geçmeden kendilerini savaş esiri konumunda buldular. Kayıtlara göre Nikolay Truseviç ve Kuzmenko yaralı olarak Almanlara esir düşmüştü. Kiev Üniversitesinde görevli olan ve faşizm yanlısı konum alan Konstantin Şteppa futbolcuların Boyar savaş esiri kampında bulunduklarını öğrenir. Durumu işgalcilerle koordinasyon halinde kurulan Kiev Kent Konsey yetkilisi Aleksandr Oglobin'e ileterek Ukrayna atletizminin en önde gelen yetenekleri olarak belirttiği futbolcuların salıverilmesini ister. Kısa süre içinde savaş esiri konumunda olan futbolculara Almanlara "sadakat" metinleri imzalatılarak, Nazi sınıflandırmasına göre 4. Kategori olan "Şüpheli" olarak gruplandırılarak salıverilirler.
Start takımının kuruluşu
Kiev'deki askerî harekâtın Almanlar lehine sona ermesinin ardından kentteki kültürel hayata dair kimi gelişmeler yaşanmaya başladı. Opera açıldı, sinemalar seyirci kabul etmeye başladı ve konserler düzenlendi. Spor karşılaşmalarına yoğun ilgi görülüyordu. Bu dönemde kimi futbol takımları kendiliğinden oluşmaya başladı. Bunlardan birisi de "Start" adlı takımdı. Takımın sorumlusu savaştan önce Kiev'de yaşamakta olan Moravyalı Çek asıllı Joseph Kordich idi. Alman işgal yönetimi tarafından Volkdeutsche yani Alman vatandaşı sayılan Kordich kentteki fırınlardan birisinin başına yönetici olarak getirilir. Kentte kurulan halk pazarında Truseviç ile karşılaşan Kordich, Truseviç'in yaşam koşulları görece iyi olan ekmek fabrikasında işçi olmasını sağlar. Fabrikada çalışmaya başlayan Truseviç, temas halinde olduğu diğer Kievli futbolcuların da fabrikada işe girmesine ön ayak olur. Gonçarenko, Tyutçev, Kuzmenko, Komarov, Putistin, Klimenko, Svirivskiy ve Balakin fabrikada işe başlar.
27 Mayıs 1942 tarihinde ekmek fabrikasının sorumlusu Çebanyuk, kent yönetimine verdiği dilekçede kentteki fiziksel aktivite ve spor kültürünün gelişmesi için fabrika bünyesinde bir futbol takımı kurulması için izin ister. Bu dilekçeyle beraber fiilen kurulmuş olan takım yasal bir durum kazanır. Kordich takımdaki oyuncuların haftada iki kez Zenit Stadyumunda antrenman yapabilmesi için gerekli izinleri alır. Takımdaki profesyonel futbolculara fabrikadaki işçilerden kabiliyetli olanlar dahil olur. Takımda faal olarak futbolcu olan 3 sporcu vardır: Truseviç, Klimenko ve Komarov. Gundarev, Melnik, Gonçarenko, Balakin ve Suharev savaştan önce çeşitli takımlarda futbol oynamışsalar bile aktif olarak profesyonel futbol oynamamaktaydılar.
4 Haziran 1942 günü ekmek fabrikasının yönetimi kentteki konseye bir dilekçe daha yazarak fabrika bünyesinde kurulmuş olan futbol takımı için ekipman (ayakkabı, şort, forma, top, file) talep ederler. Ayakkabı ve şort dışında tüm talepler 19 Haziran günü karşılanmıştır. Tedarik edilen formalar kırmızı renktedir.
Ekmek fabrikası bünyesinde kurulan takımla eş zamanlı olarak "Rukh" adlı başka bir takım daha kurulur. Bu takımın kurulmasını sağlayan Georgi Dmitriyeviç Şvetsov, Kiev'deki "Jeldor" takımının eski bir oyuncusudur. Alman işgaliyle beraber işbirlikçi Şteppa'nın idaresindeki gazetede çalışmakta ve Almanlarla yakın ilişki kurmaya özen göstermekteydi. Şvetsov kurmakta olduğu takıma başta Truseviç olmak üzere eski Dinamo Kiev oyuncularını davet etmiş ancak oyuncular bu teklifi reddetmişti. "Rukh" takımı genel olarak Kiev fabrikalarındaki işbirlikçi devlet görevlilerinden ve işçilerden oluşmaktaydı. Dinamo Kiev'in eski futbolcularından sadece Nikolay Golembiovskiy bu takımda yer almıştır.
Şvetsov Kiev'de futbol maçları düzenleme ve bir Ukrayna Futbol Ligi kurma girişimlerine başlar. Şteppa'nın da destekleriyle futbol maçlarının oynanması fikri kent konseyinde kabul edilir, "Hruşçov" olan adı "Cumhuriyet" olarak değiştirilen stadyumda ilk maç 22 Haziran 1942 tarihi için planlanır. "Rukh" takımı karşısına çıkan "DV" adlı Alman askerlerinden oluşan karma takımla karşılaşır ve yener.
İlk karşılaşmalar
Kentteki ilk karşılaşma eski adı Sovyet Olimpik Stadyumu olan Spor Palas Stadyumunda 7 Haziran günü Rukh ile Start arasında oynanır. İzleyicilerin ücretsiz olarak izlediği maçı Start 7-2 kazanmıştır. Start'ın dahil olduğu ve Zenit Stadyumunda oynanan diğer maçlara giriş ücreti 5 karbovanets olarak belirlenir. İşgal yönetimi tarafından Ukrayna'da gerçekleştirilen malî dönüşüm kapsamında yürürlüğe konan Ukrayna karbonaetsi rubleyle eşdeğerdir. Bu dönemde oynanan maçlar şu şekildedir:
- 21 Haziran 1942
- Start 6-2 Wehrmacht bünyesindeki Macar Garnizonu karması
- Start kadrosu:Truseviç, Klimenko, Suharev, Balakin, Putistin, Gonçarenko, Çernega, Komarov, Korotkih, Kuzmenko, Sotnik, Çaçenko, Sviridovskiy.
- 28 Haziran 1942
- Start 7-1 Wehrmacht topçu birlikleri karması
- Start kadrosu: Truseviç, Klimenko, Sviridovskiy, Balakin, Suharev, Çaçenko, Gonçarenko, Çernega, Komarov, Korotkih, Putistin, Kuzmenko, Sotnik, Çutçev.
- 5 Temmuz 1942
- Start 8-2 Spor (Ukrayna Spor Derneği)
- Start kadrosu: Golembiovskiy, Çaçenko, Kup, Rojkov, Penkin, Piçugin, Portnov, Gundarev, Dubovik, Yujda, Kitasov, Stadnis, Nogaçevskiy.
- 17 Temmuz 1942
- Start 6-0 RSG (Wehrmacht bünyesindeki Alman demiryolu işçileri)
- Start kadrosu: Truseviç, Klimenko, Sviridovskiy, Suharev, Balakin, Çaçenko, Gonçarenko, Çernega, Komarov, Korotkih, Putistin, Timofeyev.
- 19 Temmuz 1942
- Start 5-1 MSG (Wehrmacht bünyesindeki Macar karması)
- Start kadrosu: Truseviç, Klimenko, Sviridovskiy, Suharev, Balakin, Çaçenko, Gonçarenko, Çernega, Komarov, Korotkih, Putistin, Timofeyev.
- 26 Temmuz 1942
- Start 3-2 GK Szero (Wehrmacht bünyesindeki Macar karması)
- Start kadrosu: Truseviç, Klimenko, Sviridovskiy, Suharev, Balakin, Putistin, Gonçarenko, Çernega, Komarov, Korotkih, Timofeyev, Kuzmenko.
Tüm maçların hakemliğini Erwin adlı bir Alman teğmen yapıyordu, maçlarda hiçbir kart kullanılmış, oyuncu ihraç edilmemiştir. Alman takımlarının Start karşısındaki başarısızlığı üzerine "Flakelf" adlı bir takım kurulur. Nazi hava savunma birliklerinden asker ve subayların yanı sıra pilot ve mekaniklerden kurulu olan takım Start ile karşılaşır.
- 6 Ağustos 1942
- Start 5-1 Flakelf
- Start kadrosu: Truseviç, Klimenko, Sviridovskiy, Suharev, Balakin, Çutçev, Gonçarenko, Çernega, Komarov, Korotkih, Putistin, Timofeyev, Melnik.
9 Ağustos 1942 günkü maç
İddialı Alman takımın yenilmesi üzerine Naziler takıma takviyeler yaparak bir rövanç maçı organize etmiştir. Bu maçtaki Start kadrosu şu şekildeydi:
|
|
|
Maçta ilk golü Almanlar atsa da ilk yarıdaki gollerle Start devreyi 3-1 önde bitirir. İkinci yarıya da hızlı başlayan Almanlar iki gol atarak eşitliği sağlasalar da Start maçı 5-3 galibiyetle bitirir. Futbol maçlarını bir onur meselesi yapan Alman işgal yönetimi maçtan önce Sovyet futbolcularını tehdit ettiği bilinmektedir. Ancak maçın hemen ardından futbolcuların bir arada fotoğraf çektirdiği görülmektedir. Futbolcular maçın hemen ardından sevinç gösterileriyle beraber stadyumdan ayrılmıştır. Ancak buna rağmen Temmuz ayı sonunda Kiev'in yönetimine atanan Alman takımlarının Kiev takımlarıyla maç yapmasını ikinci bir emre kadar yasaklamıştır.
9 Ağustos 1942 |
 Start | 5 - 3 |  Flakelf |
|---|---|---|
Kuzmenko  Gonçarenko ? | ? |
Sonrası
Bu maçın ardından tek bir karşılaşma daha yapılmıştır. 16 Ağustos günkü maçta Start, Rukh takımını 8-0 yenmiştir. Bu maçtan iki gün sonra 18 Ağustos günü ekmek fabrikasında çalışan Start oyuncularından Truseviç, Putistin, Kuzmenko, Klimenko, Goçarenko, Çutçev, Sviridovskiy, Balakin ve Komarov sabah 10 sularında fabrikaya gelen unları boşaltırlarken Gestapo tarafından tutuklanırlar. Tutuklamaların gerekçesi olarak takımın NKVD tarafından örgütlendiği ve Nazi işgaline karşı ideolojik faaliyet kapsamında kurulduğu iddai edilir. Tutuklamaların ardından sadece Balakin üç gün sonra salıverilir. Takımda yer alan ancak başka bir fabrikada çalışan Melnik ve Suharev tutuklanmaz. Takımın üyelerinden Korotkih 6 Eylül 1942 günü tutuklanır. Yine bugünlerde tutuklanan Çaçenko ise 8 Eylül 1942 günü tutuklu bulunduğu yerden kaçmaya çalışırken vurularak öldürülür. Korotkih'in NKVD subayı olduğunu öğrenen Gestapo tarafından ağır işkence görür ve öldürülür. Eylül ayının sonlarına doğru tutuklu sporcular ünlü Babi Yar katliamının yapıldığı bölgedeki Syrets Toplama Kampına sevk edilir. Sporcular kampta elektrik teknisyenliği, ayakkabı tamirciliği gibi sorumluluklarla görevlendirilir. Ancak cephede durumun değişmesi ve Sovyet Kızıl Ordu'sunun Nazileri püskürtmesiyle beraber kamptaki hayat değişir. Yaşadıkları yenilgilerden dolayı kızgın olan Almanların saldırganlığı toplama kampındaki savaş esirlerine yöneltilir. 1943 yılı sonlarına doğru çok sayıda futbolcunun keyfi infazlar ve kötü koşullar nedeniyle öldüğü bilinmektedir. Buna rağmen başta Çutçev olmak üzere bazı sporcular kamptan kaçmayı başarmıştır. Start takımında yer alanlardan Timofeyev ve Gundarev Alman polis birimlerinde görev yapmıştır. Kiev'in Alman işgalinden kurtarılmasının ardından NKVD birimlerince yakalanmış ve sırasıyla 10 ve 15 yıl çalışma kampında çalışma cezasına çarptırılmışlardır. Yine Almanlarla işbirliği yapan ancak yakalanmayan Golembiovskiy 1948 yılında Gorky kentinde yakalanmış ve vatana ihanetten 25 yıl kürek cezasına çarptırılmıştır. Kiev'den geri çekilirken Almanlar tarafından götürülen Komarov, Messerschmidt Tasarım Bürosunda çalışmış, savaşın ardından Avrupa'da yaşadıktan sonra Kanada'ya göçerek burada ölmüştür.
Değerlendirme
İlk kez 16 Kasım 1943 tarihli İzvestiya gazetesinde öyküsü anlatılan Kievli futbolcuların yaşadıkları çok çeşitli şekillerde ele alınır. 1943 yılında pek çoğu öldürülen futbolcuların hangi gerekçeyle öldürüldüklerine dair kayıtlar bulunmadığı için Almanya mahkemelerinde açılan mahkemeler sonuçsuz kalmıştır. Ancak futbolcuların içinde Almanlarla işbirliği yapanlar olduğu kadar Nazi işgaline karşı örgütlü direniş faaliyeti içinde olanların varlığı da çok doğaldır. Futbolcuların özellikle savaşın Sovyet lehine döndüğü bir sırada öldürülmeleri, Almanların bu futbol maçlarına gösterdiği önemi de göstermektedir. Sovyetler Birliği tarafından 1964 yılında ölümlerinden sonra Askerî Kahramanlık Madalyası ve Savaş Hizmeti Madalyası ile onurlandırılan futbolcular için Kiev'deki stadyum önünde ve katledildikleri toplama kampının yer aldığı bölgede heykeller dikilmiştir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından ortaya çıkan komünizm karşıtlığının ve Ukrayna milliyetçiliğinin yükseldiği politik ortamda maçın varlığı bile tartışmaya açılsa da olaylara dair şahitlerin anlatımı sayesinde bu bakış açısının yanlışlığı ortaya konmuştur. Dinamo Kiev takımının sitesinde yer alan yoruma göre 9 Ağustos günü oynanan maçın hemen ardından ölümcül bir yaptırım yaşanmaması, bu maçın Ölüm maçı olarak adlandırılmasını yanlışlasa da ülkesini işgal eden bir ordunun takımına karşı Start takımının gösterdiği başarı Sovyet halklarının direnişini temsil ettiği için selamlanmaktadır.
Popüler kültüre etkileri
- 1963 yılında maçın 20. yıldönümünde çekilen Sovyet sinema filmi "Üçüncü devre (Третий тайм)"
- Macar yönetmen Zoltan Fabri tarafından 1963 yılında çekilen Cehennemde İki Devre filmi bu maçtan esinlenmiştir
- Maçın 70. yıldönümüne denk gelecek şekilde çekilen Rusya-Ukrayna-Almanya ortak yapımı 2012 "Maç" adlı sinema filmi
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Klimenko, Kuzmenko, Truseviç, Komarov ve Putistin Kiev tahkimatlarında görev yapmaktaydı
- ^ Şidlovskiy, Vinkovatov, Lerman, Balakin, Glazkov, Greber, Fomin
- ^ Konstantin Şteppa (1896-1958) Rus İç Savaşında Beyaz Ordu saflarında savaşmış olan tarihçi ve akademisyen. Nazi işgali sırasında işbirlikçilik yapmıştır. Geri çekilen Almanlarla beraber Almanya'ya gitmiş, Alman vatandaşlığı almıştır. Savaşın ardından ABD'ye göçmüş ve CIA ile işbirliği yapmıştır
- ^ Flak Almanca uçaksavar, elf ise 11 rakamını ifade eder.
Kaynakça
- ^ (Rusça) 10 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ (Rusça) 10 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Dinamo Kiev resmi sitesindeki ilgili makale 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 10 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Filmin imdb sayfası 15 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 10 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Filmi ve olayı irdeleyen 9 Mayıs 2021 tarihli İsmail Sarp Aykurt makalesi 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . soL Haber Portalı 10 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Filmin imdb sayfası 25 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)10 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Olum maci Rusca Match smerti II Dunya Savasi surerken Nazi Almanyasi isgali altindaki Sovyet kenti olan Kiev de 1942 yazinda Almanlarla yerel takim arasinda oynanan futbol macini anlatir Propaganda amacli duzenlenen macta Naziler takimlarinin basarisiz olmasi uzerine bekledikleri sonucla karsilasmamis tam aksine yenilgileri direnisi guclendirmis Almanlarin Ustun irk ve Sovyet halklarinin da alt insan olarak goruldugu yaklasimi yalanlamistir Macin ardindan cok sayida Kievli Sovyet futbolcu Naziler tarafindan toplama kamplarina gonderilmis bazilari da kursuna dizilmistir Sovyet takiminda yer almis olan sporcular onceden Dinamo Kiev ve kuluplerinde futbol oynamistir 9 Agustos 1942 tarihli macin afisiArka plani22 Haziran 1941 gunu Naziler Barbarossa Harekati kapsaminda Sovyetler Birligi topraklarinda saldirdiklarinda Dinamo Kiev in bazi futbolculari Kizil Ordu bunyesinde silah altinda gorev yapmaktaydi Bazi futbolcular bolgeden tahliye edilmisti Afanasyev Kiev in dusmesinden once Moskova ya kalkan son trene binerken Livsits Mahinya Layko ve Onisenko sehir dusmeden Kiev den ayrilmis durumdaydi Askeri talim egitmeni konumunda olan Shegotskiy ise geri cekilen Kizil Ordu birlikleriyle cekilmis durumdaydi Dinamolu Kizil Ordu askerleri cok gecmeden kendilerini savas esiri konumunda buldular Kayitlara gore Nikolay Trusevic ve Kuzmenko yarali olarak Almanlara esir dusmustu Kiev Universitesinde gorevli olan ve fasizm yanlisi konum alan Konstantin Steppa futbolcularin Boyar savas esiri kampinda bulunduklarini ogrenir Durumu isgalcilerle koordinasyon halinde kurulan Kiev Kent Konsey yetkilisi Aleksandr Oglobin e ileterek Ukrayna atletizminin en onde gelen yetenekleri olarak belirttigi futbolcularin saliverilmesini ister Kisa sure icinde savas esiri konumunda olan futbolculara Almanlara sadakat metinleri imzalatilarak Nazi siniflandirmasina gore 4 Kategori olan Supheli olarak gruplandirilarak saliverilirler Start takiminin kurulusuKiev deki askeri harekatin Almanlar lehine sona ermesinin ardindan kentteki kulturel hayata dair kimi gelismeler yasanmaya basladi Opera acildi sinemalar seyirci kabul etmeye basladi ve konserler duzenlendi Spor karsilasmalarina yogun ilgi goruluyordu Bu donemde kimi futbol takimlari kendiliginden olusmaya basladi Bunlardan birisi de Start adli takimdi Takimin sorumlusu savastan once Kiev de yasamakta olan Moravyali Cek asilli Joseph Kordich idi Alman isgal yonetimi tarafindan Volkdeutsche yani Alman vatandasi sayilan Kordich kentteki firinlardan birisinin basina yonetici olarak getirilir Kentte kurulan halk pazarinda Trusevic ile karsilasan Kordich Trusevic in yasam kosullari gorece iyi olan ekmek fabrikasinda isci olmasini saglar Fabrikada calismaya baslayan Trusevic temas halinde oldugu diger Kievli futbolcularin da fabrikada ise girmesine on ayak olur Goncarenko Tyutcev Kuzmenko Komarov Putistin Klimenko Svirivskiy ve Balakin fabrikada ise baslar 27 Mayis 1942 tarihinde ekmek fabrikasinin sorumlusu Cebanyuk kent yonetimine verdigi dilekcede kentteki fiziksel aktivite ve spor kulturunun gelismesi icin fabrika bunyesinde bir futbol takimi kurulmasi icin izin ister Bu dilekceyle beraber fiilen kurulmus olan takim yasal bir durum kazanir Kordich takimdaki oyuncularin haftada iki kez Zenit Stadyumunda antrenman yapabilmesi icin gerekli izinleri alir Takimdaki profesyonel futbolculara fabrikadaki iscilerden kabiliyetli olanlar dahil olur Takimda faal olarak futbolcu olan 3 sporcu vardir Trusevic Klimenko ve Komarov Gundarev Melnik Goncarenko Balakin ve Suharev savastan once cesitli takimlarda futbol oynamissalar bile aktif olarak profesyonel futbol oynamamaktaydilar 4 Haziran 1942 gunu ekmek fabrikasinin yonetimi kentteki konseye bir dilekce daha yazarak fabrika bunyesinde kurulmus olan futbol takimi icin ekipman ayakkabi sort forma top file talep ederler Ayakkabi ve sort disinda tum talepler 19 Haziran gunu karsilanmistir Tedarik edilen formalar kirmizi renktedir Ekmek fabrikasi bunyesinde kurulan takimla es zamanli olarak Rukh adli baska bir takim daha kurulur Bu takimin kurulmasini saglayan Georgi Dmitriyevic Svetsov Kiev deki Jeldor takiminin eski bir oyuncusudur Alman isgaliyle beraber isbirlikci Steppa nin idaresindeki gazetede calismakta ve Almanlarla yakin iliski kurmaya ozen gostermekteydi Svetsov kurmakta oldugu takima basta Trusevic olmak uzere eski Dinamo Kiev oyuncularini davet etmis ancak oyuncular bu teklifi reddetmisti Rukh takimi genel olarak Kiev fabrikalarindaki isbirlikci devlet gorevlilerinden ve iscilerden olusmaktaydi Dinamo Kiev in eski futbolcularindan sadece Nikolay Golembiovskiy bu takimda yer almistir Svetsov Kiev de futbol maclari duzenleme ve bir Ukrayna Futbol Ligi kurma girisimlerine baslar Steppa nin da destekleriyle futbol maclarinin oynanmasi fikri kent konseyinde kabul edilir Hruscov olan adi Cumhuriyet olarak degistirilen stadyumda ilk mac 22 Haziran 1942 tarihi icin planlanir Rukh takimi karsisina cikan DV adli Alman askerlerinden olusan karma takimla karsilasir ve yener Ilk karsilasmalarKentteki ilk karsilasma eski adi Sovyet Olimpik Stadyumu olan Spor Palas Stadyumunda 7 Haziran gunu Rukh ile Start arasinda oynanir Izleyicilerin ucretsiz olarak izledigi maci Start 7 2 kazanmistir Start in dahil oldugu ve Zenit Stadyumunda oynanan diger maclara giris ucreti 5 karbovanets olarak belirlenir Isgal yonetimi tarafindan Ukrayna da gerceklestirilen mali donusum kapsaminda yururluge konan Ukrayna karbonaetsi rubleyle esdegerdir Bu donemde oynanan maclar su sekildedir 21 Haziran 1942Start 6 2 Wehrmacht bunyesindeki Macar Garnizonu karmasiStart kadrosu Trusevic Klimenko Suharev Balakin Putistin Goncarenko Cernega Komarov Korotkih Kuzmenko Sotnik Cacenko Sviridovskiy dd 28 Haziran 1942Start 7 1 Wehrmacht topcu birlikleri karmasiStart kadrosu Trusevic Klimenko Sviridovskiy Balakin Suharev Cacenko Goncarenko Cernega Komarov Korotkih Putistin Kuzmenko Sotnik Cutcev dd 5 Temmuz 1942Start 8 2 Spor Ukrayna Spor Dernegi Start kadrosu Golembiovskiy Cacenko Kup Rojkov Penkin Picugin Portnov Gundarev Dubovik Yujda Kitasov Stadnis Nogacevskiy dd 17 Temmuz 1942Start 6 0 RSG Wehrmacht bunyesindeki Alman demiryolu iscileri Start kadrosu Trusevic Klimenko Sviridovskiy Suharev Balakin Cacenko Goncarenko Cernega Komarov Korotkih Putistin Timofeyev dd 19 Temmuz 1942Start 5 1 MSG Wehrmacht bunyesindeki Macar karmasi Start kadrosu Trusevic Klimenko Sviridovskiy Suharev Balakin Cacenko Goncarenko Cernega Komarov Korotkih Putistin Timofeyev dd 26 Temmuz 1942Start 3 2 GK Szero Wehrmacht bunyesindeki Macar karmasi Start kadrosu Trusevic Klimenko Sviridovskiy Suharev Balakin Putistin Goncarenko Cernega Komarov Korotkih Timofeyev Kuzmenko dd Tum maclarin hakemligini Erwin adli bir Alman tegmen yapiyordu maclarda hicbir kart kullanilmis oyuncu ihrac edilmemistir Alman takimlarinin Start karsisindaki basarisizligi uzerine Flakelf adli bir takim kurulur Nazi hava savunma birliklerinden asker ve subaylarin yani sira pilot ve mekaniklerden kurulu olan takim Start ile karsilasir 6 Agustos 1942Start 5 1 FlakelfStart kadrosu Trusevic Klimenko Sviridovskiy Suharev Balakin Cutcev Goncarenko Cernega Komarov Korotkih Putistin Timofeyev Melnik dd 9 Agustos 1942 gunku macIddiali Alman takimin yenilmesi uzerine Naziler takima takviyeler yaparak bir rovanc maci organize etmistir Bu mactaki Start kadrosu su sekildeydi Nikolay Trusevic 1909 1943 Aleksey Klimenko 1912 1943 Mihail Sviridovskiy 1908 1973 Vasili Suharev 1911 1944 Vladimir Balakin 1913 1992 Lev Gundarev 1921 1994 Makar Goncarenko 1912 1997 Georgi Cernega 1919 1947 Pavel Komarov 1913 1970 Nikolay Korotkih 1909 1942 Mihail Putistin 1906 1981 Mihail Melnik 1915 1969 Georgi Timofeyev 1910 1967 Fyodor Cutcev 1907 1959 Ivan Kuzmenko 1912 1943 Macta ilk golu Almanlar atsa da ilk yaridaki gollerle Start devreyi 3 1 onde bitirir Ikinci yariya da hizli baslayan Almanlar iki gol atarak esitligi saglasalar da Start maci 5 3 galibiyetle bitirir Futbol maclarini bir onur meselesi yapan Alman isgal yonetimi mactan once Sovyet futbolcularini tehdit ettigi bilinmektedir Ancak macin hemen ardindan futbolcularin bir arada fotograf cektirdigi gorulmektedir Futbolcular macin hemen ardindan sevinc gosterileriyle beraber stadyumdan ayrilmistir Ancak buna ragmen Temmuz ayi sonunda Kiev in yonetimine atanan Alman takimlarinin Kiev takimlariyla mac yapmasini ikinci bir emre kadar yasaklamistir Start v Flakelf 9 Agustos 1942Start 5 3 FlakelfKuzmenko Goncarenko Zenit Stadyumu Kiev Seyirci Hakem Tegmen Erwin Nazi Almanyasi Sonrasi1971 yilinda Dinamo stadyumunda acilan ve macin ardindan hayatini kaybeden sporculara adanan heykel Bu macin ardindan tek bir karsilasma daha yapilmistir 16 Agustos gunku macta Start Rukh takimini 8 0 yenmistir Bu mactan iki gun sonra 18 Agustos gunu ekmek fabrikasinda calisan Start oyuncularindan Trusevic Putistin Kuzmenko Klimenko Gocarenko Cutcev Sviridovskiy Balakin ve Komarov sabah 10 sularinda fabrikaya gelen unlari bosaltirlarken Gestapo tarafindan tutuklanirlar Tutuklamalarin gerekcesi olarak takimin NKVD tarafindan orgutlendigi ve Nazi isgaline karsi ideolojik faaliyet kapsaminda kuruldugu iddai edilir Tutuklamalarin ardindan sadece Balakin uc gun sonra saliverilir Takimda yer alan ancak baska bir fabrikada calisan Melnik ve Suharev tutuklanmaz Takimin uyelerinden Korotkih 6 Eylul 1942 gunu tutuklanir Yine bugunlerde tutuklanan Cacenko ise 8 Eylul 1942 gunu tutuklu bulundugu yerden kacmaya calisirken vurularak oldurulur Korotkih in NKVD subayi oldugunu ogrenen Gestapo tarafindan agir iskence gorur ve oldurulur Eylul ayinin sonlarina dogru tutuklu sporcular unlu Babi Yar katliaminin yapildigi bolgedeki Syrets Toplama Kampina sevk edilir Sporcular kampta elektrik teknisyenligi ayakkabi tamirciligi gibi sorumluluklarla gorevlendirilir Ancak cephede durumun degismesi ve Sovyet Kizil Ordu sunun Nazileri puskurtmesiyle beraber kamptaki hayat degisir Yasadiklari yenilgilerden dolayi kizgin olan Almanlarin saldirganligi toplama kampindaki savas esirlerine yoneltilir 1943 yili sonlarina dogru cok sayida futbolcunun keyfi infazlar ve kotu kosullar nedeniyle oldugu bilinmektedir Buna ragmen basta Cutcev olmak uzere bazi sporcular kamptan kacmayi basarmistir Start takiminda yer alanlardan Timofeyev ve Gundarev Alman polis birimlerinde gorev yapmistir Kiev in Alman isgalinden kurtarilmasinin ardindan NKVD birimlerince yakalanmis ve sirasiyla 10 ve 15 yil calisma kampinda calisma cezasina carptirilmislardir Yine Almanlarla isbirligi yapan ancak yakalanmayan Golembiovskiy 1948 yilinda Gorky kentinde yakalanmis ve vatana ihanetten 25 yil kurek cezasina carptirilmistir Kiev den geri cekilirken Almanlar tarafindan goturulen Komarov Messerschmidt Tasarim Burosunda calismis savasin ardindan Avrupa da yasadiktan sonra Kanada ya gocerek burada olmustur DegerlendirmeIlk kez 16 Kasim 1943 tarihli Izvestiya gazetesinde oykusu anlatilan Kievli futbolcularin yasadiklari cok cesitli sekillerde ele alinir 1943 yilinda pek cogu oldurulen futbolcularin hangi gerekceyle oldurulduklerine dair kayitlar bulunmadigi icin Almanya mahkemelerinde acilan mahkemeler sonucsuz kalmistir Ancak futbolcularin icinde Almanlarla isbirligi yapanlar oldugu kadar Nazi isgaline karsi orgutlu direnis faaliyeti icinde olanlarin varligi da cok dogaldir Futbolcularin ozellikle savasin Sovyet lehine dondugu bir sirada oldurulmeleri Almanlarin bu futbol maclarina gosterdigi onemi de gostermektedir Sovyetler Birligi tarafindan 1964 yilinda olumlerinden sonra Askeri Kahramanlik Madalyasi ve Savas Hizmeti Madalyasi ile onurlandirilan futbolcular icin Kiev deki stadyum onunde ve katledildikleri toplama kampinin yer aldigi bolgede heykeller dikilmistir Sovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan ortaya cikan komunizm karsitliginin ve Ukrayna milliyetciliginin yukseldigi politik ortamda macin varligi bile tartismaya acilsa da olaylara dair sahitlerin anlatimi sayesinde bu bakis acisinin yanlisligi ortaya konmustur Dinamo Kiev takiminin sitesinde yer alan yoruma gore 9 Agustos gunu oynanan macin hemen ardindan olumcul bir yaptirim yasanmamasi bu macin Olum maci olarak adlandirilmasini yanlislasa da ulkesini isgal eden bir ordunun takimina karsi Start takiminin gosterdigi basari Sovyet halklarinin direnisini temsil ettigi icin selamlanmaktadir Populer kulture etkileri1963 yilinda macin 20 yildonumunde cekilen Sovyet sinema filmi Ucuncu devre Tretij tajm Macar yonetmen Zoltan Fabri tarafindan 1963 yilinda cekilen Cehennemde Iki Devre filmi bu mactan esinlenmistir Macin 70 yildonumune denk gelecek sekilde cekilen Rusya Ukrayna Almanya ortak yapimi 2012 Mac adli sinema filmiAyrica bakinizLeningrad Kusatmasi sirasinda futbolNotlar Klimenko Kuzmenko Trusevic Komarov ve Putistin Kiev tahkimatlarinda gorev yapmaktaydi Sidlovskiy Vinkovatov Lerman Balakin Glazkov Greber Fomin Konstantin Steppa 1896 1958 Rus Ic Savasinda Beyaz Ordu saflarinda savasmis olan tarihci ve akademisyen Nazi isgali sirasinda isbirlikcilik yapmistir Geri cekilen Almanlarla beraber Almanya ya gitmis Alman vatandasligi almistir Savasin ardindan ABD ye gocmus ve CIA ile isbirligi yapmistir Flak Almanca ucaksavar elf ise 11 rakamini ifade eder Kaynakca Rusca 10 Haziran 2021 tarihinde erisilmistir Rusca 10 Haziran 2021 tarihinde erisilmistir Dinamo Kiev resmi sitesindeki ilgili makale 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 10 Haziran 2021 tarihinde erisilmistir Filmin imdb sayfasi 15 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 10 Haziran 2021 tarihinde erisilmistir Filmi ve olayi irdeleyen 9 Mayis 2021 tarihli Ismail Sarp Aykurt makalesi 10 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL Haber Portali 10 Haziran 2021 tarihinde erisilmistir Filmin imdb sayfasi 25 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 10 Haziran 2021 tarihinde erisilmistir