Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Düşük enerjili elektron kırınımı veya LEED, kristal yüzeylerden saçılan düşük enerjili elektronların (< 500 elektronvolt) oluşturduğu kırınım motiflerinin görüntülendiği teknik. Yüzeyin atomik yapısı üzerine detaylı bilgi veren LEED yüzey bilimi çerçevesinde büyük uygulama alanına sahiptir.
Monokromatik yani tek-enerjili elektronların kırınımı, ışık kırınımında olduğu gibi, periyodu dalgaboyundan çok küçük veya çok büyük olmamak üzere, periyodik bir yapıdan kaynaklanır. Yukarıda bahsedilen enerjilerdeki elektronların dalgaboyu atomik boyutlardan küçük olduğu için kristal yapıyı incelemeye uygundur. Bunun yanı sıra enerjinin düşüklüğü elektronların materyalin ancak yüzeysel birkaç atomik katmanına ulaşmalarına izin verir.
Tarihçe
Elektron kırınımı fikri ilk defa Louis de Broglie tarafından 1924'te ortaya atıldı. De Broglie modern fiziğin temellerinde yer alan teorisinde her parçacığın aynı zamanda bir dalga gibi davrandığını ve yapılan gözleme göre gözlemcinin dalga veya parçacık özellikleriyle karşılaşabileceğini açıkladı. Elektronların kırınımı izleyen yıllarda Bell laboratuvarında gözlendi. Birçok diğer buluşta olduğu gibi bu da aslında yapılan deneyin amacı olarak tasarlanmamıştı. Araştırmacıların (ünlü Davisson ve Germer) yanlışlıkla bir nikel (Ni) parçasını aşırı ısıtmaları sonucu örneğin kısmen erimesi ve kristalleşmesi sonucu, beklenmedik bir şekilde, örnekten yansıyan elektronların simetrik motifler oluşturan küçük noktacıklarda odaklandığı gözlendi. Bu sonucu de Broglie'nin teorisini destekleyen bir kısım deney izledi. Davisson ve Germer ile aşağı yukarı aynı zamanda yüksek enerjili elektronlarla da gözlenen kırınım elektronun dalga özelliğini gözler önüne sermiş oldu.
Yüksek enerjili elektronların kırınımı (Thomson saçılması) atomlar arası bağ uzunluklarının belirlenmesinde hemen uygulama alanı bulurken, düşük enerjili elektron kırınımı çok uzun yıllar sırasını bekledi. Bunun temel nedenleri yavaş elektronların yüzeye son derece duyarlı olması ve aynı zamanda yine bu düşük enerjilerde atomlar arası saçılmaların da önem kazanmasıydı. İlki atomik seviyede temiz çok düzenli yüzeyleri dolayısıyla da ultra yüksek vakum teknolojisini gerektirirken, atomlar arası saçılmalar ise teorik hesapları son derece zorlaştırdı.
Ölçüm düzeneği
Temelde elektron kırınımını gözlemek için gereken düzenek elektron kaynağı, elektronlara istenen enerjiyi kazandıracak hızlandırıcı voltaj, kristal yüzey ve açısal çözünürlüğü olan bir ölçüm aletinden (multi-channel plate, fosfor, CCD kamera vb) ibarettir.
Kaynakça
[1] M.A. Van Hove, W.H. Weinberg and C.-M. Chan, Low-Energy Electron Diffraction, Springer Verlag, 1986.
[2] J.B. Pendry, Low Energy Electron Diffraction, Academic Press, 1974.
[3] P. Goodman (General Editor), Fifty Years of Electron Diffraction, D. Reidel Publishing, 1981
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dusuk enerjili elektron kirinimi veya LEED kristal yuzeylerden sacilan dusuk enerjili elektronlarin lt 500 elektronvolt olusturdugu kirinim motiflerinin goruntulendigi teknik Yuzeyin atomik yapisi uzerine detayli bilgi veren LEED yuzey bilimi cercevesinde buyuk uygulama alanina sahiptir Monokromatik yani tek enerjili elektronlarin kirinimi isik kiriniminda oldugu gibi periyodu dalgaboyundan cok kucuk veya cok buyuk olmamak uzere periyodik bir yapidan kaynaklanir Yukarida bahsedilen enerjilerdeki elektronlarin dalgaboyu atomik boyutlardan kucuk oldugu icin kristal yapiyi incelemeye uygundur Bunun yani sira enerjinin dusuklugu elektronlarin materyalin ancak yuzeysel birkac atomik katmanina ulasmalarina izin verir TarihceElektron kirinimi fikri ilk defa Louis de Broglie tarafindan 1924 te ortaya atildi De Broglie modern fizigin temellerinde yer alan teorisinde her parcacigin ayni zamanda bir dalga gibi davrandigini ve yapilan gozleme gore gozlemcinin dalga veya parcacik ozellikleriyle karsilasabilecegini acikladi Elektronlarin kirinimi izleyen yillarda Bell laboratuvarinda gozlendi Bircok diger bulusta oldugu gibi bu da aslinda yapilan deneyin amaci olarak tasarlanmamisti Arastirmacilarin unlu Davisson ve Germer yanlislikla bir nikel Ni parcasini asiri isitmalari sonucu ornegin kismen erimesi ve kristallesmesi sonucu beklenmedik bir sekilde ornekten yansiyan elektronlarin simetrik motifler olusturan kucuk noktaciklarda odaklandigi gozlendi Bu sonucu de Broglie nin teorisini destekleyen bir kisim deney izledi Davisson ve Germer ile asagi yukari ayni zamanda yuksek enerjili elektronlarla da gozlenen kirinim elektronun dalga ozelligini gozler onune sermis oldu Yuksek enerjili elektronlarin kirinimi Thomson sacilmasi atomlar arasi bag uzunluklarinin belirlenmesinde hemen uygulama alani bulurken dusuk enerjili elektron kirinimi cok uzun yillar sirasini bekledi Bunun temel nedenleri yavas elektronlarin yuzeye son derece duyarli olmasi ve ayni zamanda yine bu dusuk enerjilerde atomlar arasi sacilmalarin da onem kazanmasiydi Ilki atomik seviyede temiz cok duzenli yuzeyleri dolayisiyla da ultra yuksek vakum teknolojisini gerektirirken atomlar arasi sacilmalar ise teorik hesaplari son derece zorlastirdi Olcum duzenegiTipik bir LEED duzeneginin semasi Temelde elektron kirinimini gozlemek icin gereken duzenek elektron kaynagi elektronlara istenen enerjiyi kazandiracak hizlandirici voltaj kristal yuzey ve acisal cozunurlugu olan bir olcum aletinden multi channel plate fosfor CCD kamera vb ibarettir Kaynakca 1 M A Van Hove W H Weinberg and C M Chan Low Energy Electron Diffraction Springer Verlag 1986 2 J B Pendry Low Energy Electron Diffraction Academic Press 1974 3 P Goodman General Editor Fifty Years of Electron Diffraction D Reidel Publishing 1981