Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Túpac Amaru Devrimci Hareketi (İspanyolca: Movimiento Revolucionario Túpac Amaru, kısaltması MRTA), 1980'lerin başı ile 1997 yılları arasında Peru'da etkin olan Marksist devrimci grup ve Peru'daki iç çatışmaların başlıca aktörlerinden biri. Örgüte, tutsak edilene kadar (yoldaş "Rolando") tarafından, 1997'deki ölümüne kadar da Néstor Cerpa Cartolini (yoldaş "Evaristo") tarafından liderlik edilmiştir.
MRTA adını, atası Inka halkının son yerli lideri Túpac Amaru'nın isminden alan 18.yy da yaşamış, Túpac Amaru II'ye duyduğu bağlılıktan aldı. MRTA Peru hükûmeti, ABD Dışişleri Bakanlığı ve Avrupa Parlamentosu tarafından terörist bir grup olarak kabul edilir. 5 Ekim 2001’de “ABD yabancı terörist örgütler” listesinden çıkartıldı. Gücünün zirvesinde, yüzlerce aktif üyeye sahipti. Hedeflerini, ülkeyi emperyalist unsurlardan kurtarmak ve sosyalist bir devlet inşa etmek olarak açıklıyorlardı.
Kökeni
MRTA 1980’de Marksist-Leninist Devrimci Sosyalist Parti ve Devrimci Sol Hareketi’nin MIR El Militante (MIR-EM) militan bir grubunun birleşmesiyle oluştu. Juan Velasco Alvarado'nun diktatoryal solcu hükûmetine katılmış Peru silahlı kuvvetlerinin eski üyeleri ile 1965'te çözülmüş olan Kastrocu gerilla örgütü Devrimci Sol Hareketin bir alt bölümünün bir araya gelmesiyle oluşmuşlardır. MRTA askeri hükûmetler döneminden sonra Peru'daki ilk demokratik seçimleri takiben diğer sol örgütlerle ittifak yaptı (1968–1980).
Eylemler
MRTA tarafından gerçekleştirilen ilk eylem 31 Mayıs 1982 de Victor Polay Campos ve Jorge Talledo'nın (merkez komite üyeleri) da dahil olduğu beş üyesi ile Lima'daki La Victoria'da bir banka soygunudur. Bu eylem sırasında Talledo arkadaşı tarafından açılan dost ateşiyle öldü ve hareketin ilk kaybı haline geldi. Peru'daki kontra-terör programı grubun eylem gerçekleştirme yeteneğini zayıflattı. MRTA, Maoist rakibi Aydınlık Yol ile şiddetli uyuşmazlığın getirdiği rekabetten, önemli liderlerinin ölümleri ya da tutuklanmalarından ve sol içindeki desteğinin kaybolmasından oldukça zarar gördü. 2001'de çeşitli MRTA üyeleri Bolivya'da halen tutuklu olarak bulunuyordu.
Son büyük eylemi 1997 Japon elçiliği rehine krizi ile sonuçlandı. Aralık 1996'da on dört MRTA üyesi, Japon büyükelçisinin Lima'daki malikanesini işgal ettiler, 72 rehineyi 4 aydan fazla süre ellerinde tuttular. Nisan 1997'de Başkan Alberto Fujimori'nin emri altındaki silahlı kuvvetler malikaneye saldırdı, bütün rehinelerden sadece biri ve on dört MRTA militanı öldürüldü. Fujimori bu nihai saldırıyı açıkça övdü, ancak en az üç, belki de sekiz kadar MRTA'lının teslim olduktan sonra süratle infaz edilmesi olayı sonradan açığa çıkınca saldırı kusurlu bulundu.
Davalar ve mahkûmiyetler
Lima'da yaşayan, eski bir MIT öğrencisi ve Amerikalı bir sosyalist olan Lori Berenson olayı uluslararası olarak dikkat ve ilgi çekti. Lori Berenson 30 Kasım 1995'te MRTA ile işbirliği yaptığı suçlamasıyla tutuklandı. Daha sonra bir askeri mahkeme tarafından ömür boyu hapse mahküm edildi. (Sonra sivil bir mahkeme tarafından cezası 20 yıla indirildi. Eylül 2003'te Şili'li dört sanık Tupac Amaru Devrimci Hareketi üyesi olmak, kuzey Amerika Kültür Enstitüsüne yönelik eylemlere katılmak ve 1993'teki adam kaçırma ve cinayetlerden dolayı yeniden yargılandılar ve mahküm edildiler. 26 Mart 2006'da MRTA gerilla komutanı olan Víctor Polay 1980'leri sonu ve 90'ları başı süresince işlediği öne sürülen 30'a yakın suçtan Peru mahkemesi tarafından suçlu bulundu.
Hakikat Ve Uzlaşma Komisyonu
Peru'da Hakikat Ve Uzlaşma Komisyonu'nun açıklamasına göre araştırılan ölümlerin %1.5'undan bu grubun sorumlu olduğu ortaya çıktı. 2003'te yayınlanan son bulgularla komisyonun gözlemi:
- Halen varlığını sürdüren Aydınlık Yol ve diğer Latin Amerika silahlı örgütlerinin aksine, MRTA eylemlerinin sorumluluğunu üstlendi, kendilerini sivil halktan ayırmak için üyeleri üniforma ya da farklı tanımlayıcı nesneler kullandı, silahsız halka saldırmaktan sakındı ve bazı noktalarda barış görüşmelerine açık olduğunu gösterdi. Bütün bunlara rağmen, MRTA cezai suçlar da işledi; General Enrique López Albújar olayında olduğu gibi suikastlere başvurdu, rehineler aldı ve sistematik olarak insan kaçırdı, bütün bu suçlar, yalnızca kişi özgürlüğünü değil, bununla birlikte MRTA'nın saygı duyduğunu iddia ettiği uluslararası insan haklarını da ihlal etti. MRTA'nın kendi saflarındaki muhaliflere de suikast düzenlediğinin altını çizmek de önemlidir.
Kaynakça
- ^ La Comisión de la Verdad y Reconciliación. Final Report. "General Conclusions." Available online 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Accessed 3 February 2007.
Dış bağlantılar
- (İspanyolca) El Movimiento Revolucionario Túpac Amaru. Comisión de la Verdad y Reconciliación 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Notice of a book about an MRTA-sponsored prison break 12 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., by
- MRTA (NOTE: last updated in 2005) 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Communiqués by the MRTA (Spanish) 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tupac Amaru Devrimci Hareketi Ispanyolca Movimiento Revolucionario Tupac Amaru kisaltmasi MRTA 1980 lerin basi ile 1997 yillari arasinda Peru da etkin olan Marksist devrimci grup ve Peru daki ic catismalarin baslica aktorlerinden biri Orgute tutsak edilene kadar yoldas Rolando tarafindan 1997 deki olumune kadar da Nestor Cerpa Cartolini yoldas Evaristo tarafindan liderlik edilmistir MRTA adini atasi Inka halkinin son yerli lideri Tupac Amaru nin isminden alan 18 yy da yasamis Tupac Amaru II ye duydugu bagliliktan aldi MRTA Peru hukumeti ABD Disisleri Bakanligi ve Avrupa Parlamentosu tarafindan terorist bir grup olarak kabul edilir 5 Ekim 2001 de ABD yabanci terorist orgutler listesinden cikartildi Gucunun zirvesinde yuzlerce aktif uyeye sahipti Hedeflerini ulkeyi emperyalist unsurlardan kurtarmak ve sosyalist bir devlet insa etmek olarak acikliyorlardi KokeniMRTA 1980 de Marksist Leninist Devrimci Sosyalist Parti ve Devrimci Sol Hareketi nin MIR El Militante MIR EM militan bir grubunun birlesmesiyle olustu Juan Velasco Alvarado nun diktatoryal solcu hukumetine katilmis Peru silahli kuvvetlerinin eski uyeleri ile 1965 te cozulmus olan Kastrocu gerilla orgutu Devrimci Sol Hareketin bir alt bolumunun bir araya gelmesiyle olusmuslardir MRTA askeri hukumetler doneminden sonra Peru daki ilk demokratik secimleri takiben diger sol orgutlerle ittifak yapti 1968 1980 EylemlerMRTA tarafindan gerceklestirilen ilk eylem 31 Mayis 1982 de Victor Polay Campos ve Jorge Talledo nin merkez komite uyeleri da dahil oldugu bes uyesi ile Lima daki La Victoria da bir banka soygunudur Bu eylem sirasinda Talledo arkadasi tarafindan acilan dost atesiyle oldu ve hareketin ilk kaybi haline geldi Peru daki kontra teror programi grubun eylem gerceklestirme yetenegini zayiflatti MRTA Maoist rakibi Aydinlik Yol ile siddetli uyusmazligin getirdigi rekabetten onemli liderlerinin olumleri ya da tutuklanmalarindan ve sol icindeki desteginin kaybolmasindan oldukca zarar gordu 2001 de cesitli MRTA uyeleri Bolivya da halen tutuklu olarak bulunuyordu Son buyuk eylemi 1997 Japon elciligi rehine krizi ile sonuclandi Aralik 1996 da on dort MRTA uyesi Japon buyukelcisinin Lima daki malikanesini isgal ettiler 72 rehineyi 4 aydan fazla sure ellerinde tuttular Nisan 1997 de Baskan Alberto Fujimori nin emri altindaki silahli kuvvetler malikaneye saldirdi butun rehinelerden sadece biri ve on dort MRTA militani olduruldu Fujimori bu nihai saldiriyi acikca ovdu ancak en az uc belki de sekiz kadar MRTA linin teslim olduktan sonra suratle infaz edilmesi olayi sonradan aciga cikinca saldiri kusurlu bulundu Davalar ve mahkumiyetlerLima da yasayan eski bir MIT ogrencisi ve Amerikali bir sosyalist olan Lori Berenson olayi uluslararasi olarak dikkat ve ilgi cekti Lori Berenson 30 Kasim 1995 te MRTA ile isbirligi yaptigi suclamasiyla tutuklandi Daha sonra bir askeri mahkeme tarafindan omur boyu hapse mahkum edildi Sonra sivil bir mahkeme tarafindan cezasi 20 yila indirildi Eylul 2003 te Sili li dort sanik Tupac Amaru Devrimci Hareketi uyesi olmak kuzey Amerika Kultur Enstitusune yonelik eylemlere katilmak ve 1993 teki adam kacirma ve cinayetlerden dolayi yeniden yargilandilar ve mahkum edildiler 26 Mart 2006 da MRTA gerilla komutani olan Victor Polay 1980 leri sonu ve 90 lari basi suresince isledigi one surulen 30 a yakin suctan Peru mahkemesi tarafindan suclu bulundu Hakikat Ve Uzlasma KomisyonuPeru da Hakikat Ve Uzlasma Komisyonu nun aciklamasina gore arastirilan olumlerin 1 5 undan bu grubun sorumlu oldugu ortaya cikti 2003 te yayinlanan son bulgularla komisyonun gozlemi Halen varligini surduren Aydinlik Yol ve diger Latin Amerika silahli orgutlerinin aksine MRTA eylemlerinin sorumlulugunu ustlendi kendilerini sivil halktan ayirmak icin uyeleri uniforma ya da farkli tanimlayici nesneler kullandi silahsiz halka saldirmaktan sakindi ve bazi noktalarda baris gorusmelerine acik oldugunu gosterdi Butun bunlara ragmen MRTA cezai suclar da isledi General Enrique Lopez Albujar olayinda oldugu gibi suikastlere basvurdu rehineler aldi ve sistematik olarak insan kacirdi butun bu suclar yalnizca kisi ozgurlugunu degil bununla birlikte MRTA nin saygi duydugunu iddia ettigi uluslararasi insan haklarini da ihlal etti MRTA nin kendi saflarindaki muhaliflere de suikast duzenlediginin altini cizmek de onemlidir Kaynakca La Comision de la Verdad y Reconciliacion Final Report General Conclusions Available online 4 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accessed 3 February 2007 Dis baglantilar Ispanyolca El Movimiento Revolucionario Tupac Amaru Comision de la Verdad y Reconciliacion 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Notice of a book about an MRTA sponsored prison break 12 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde by MRTA NOTE last updated in 2005 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Communiques by the MRTA Spanish 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde