Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Işık ötesi hız (ayrıca faster-than-light, superluminal ve FTL ya da Türkçede IDH yani Işıktan Daha Hızlı olarak da bilinir), ışıktan hızlı ve ışıktan hızlı yolculuk, bilginin ve maddenin ışık hızının daha üstünde hızlarla hareket etmesi halinde kazanacağı hız. Özel görelilik kuramına göre, kütlesi olan ve ışık hızından düşük hıza sahip olan bir parçacığın ışık hızına ulaşabilmesi için sonsuz enerjiye ihtiyacı vardır. Ne var ki özel görelilik, ışıktan hızlı hareket eden kütleli parçacıkların varlığını her zaman yasaklamaz (bakınız: takyon).
Evrenin hız kotası olarak tanımlayabileceğimiz ışık hızının üstüne çıkılması madde korunurluğuyla mümkün değildir. (Madde olma, madde olarak bulunma halini koruma.) Herhangi bir maddenin ışık hızının üstüne çıkması durumunda enerji ile eş hatta daha fazla bir hıza sahip olacaktır. Bu ise maddenin kütlesi ile orantılı olarak enerjiye dönüşeceğini gösterir. (E=mc2)
Diğer yandan bazı fizikçiler, "apparent" (görünür) ya da "effective" (etkili) ışık ötesi hız olarak adlandırılan bir hipotez ortaya atmışlardır. Bu hipoteze göre uzayzamanın olağandışı biçimde bozulmuş bölgeleri, maddenin çok uzaktaki bölgelere "normal" bir rotada yapacağı seyahatten çok daha kısa sürede (ışık hızını aşmaksızın) ulaşmasına olanak verebilir.
Görünür FTL hipotezi genel görelilikle çelişmez. Görünür FTL tasarısı örnekleri ve seyahat edilebilir solucandelikleri sayılabilir. Ne var ki bu çözümlerin fiziksel olabilirliği belirsizdir.
FTL(IDH) Işık ötesi bilgi-dışı iletim
FTL bilginin veya maddenin, ışığın boşluk içinde sabit (299,792,458 m/s) olan ışık hızından (c) daha hızlı iletimidir. Bu durum ışık hızından hızlı iletim olarak ifade edilmez.
Şöyle ki:
Işık hızından daha hızlı iletim görülen olan bazı olaylarda bilgi iletimi yoktur (İleriki bölümde örnekler verilecektir.)
Işık boşluk dışında bir ortam içerisinde hareket ettiğinde c/n (n ortamın kırılım indeksi olmak üzere ) hızında hareket eder ve bazı ortamlarda bazı parçacıklar ışığın bu ortam içindeki c/n hızından hızlı ancak hala c hızından düşük hareket eder.
Bu olayların hiçbiri özel göreliliği ihlal etmez veya nedensellikle ilgili bir sorun yaratmazlar. Bu nedenle FTL (IDH ) olayı olarak tanımlanmazlar.
Aşağıdaki örnekler, ışıktan hızlı iletime örnek gösterilebilecek belirli olayları içermektedir. Ancak bu durumlarda enerji veya bilginin ışıktan hızlı iletimi söz konusu değildir ve Özel Göreliliği ihlal etmezler.
Günlük gökyüzü hareketi
Dünyadaki bir gözlemci için, gökyüzü cisimleri dünya çevresinde 1 turunu 1 günde tamamlar. Güneş sistemine en yakın yıldız olan Proxima Centauri yaklaşık 4 ışık yılı uzaklıktadır. Bir daire çevresinde dönen cismin hızı; cismin açısal hızının ve dairenin yarıçapının çarpımı olduğu için; dünyadaki bir gözlemciye göre, Proxima Centauri'nin hızı c'den defalarca fazla olabilir. Dünyadaki bir gözlemciye göre ayrıca örneğin kuyruklu yıldızların hızları ışık hızı altı ve üstü seviyelerde değişiklik gösterebilir. Kuyruklu yıldızların 1000 AU'dan büyük yörüngeleri olabilir. 1000 AU'luk bir yarıçapa sahip dairenin 1 ışık gününden fazla çevresi olabilir. Diğer bir deyişle; bu uzaklıktaki bir kuyruklu yıldız, yeryüzündeki bir gözlemci için ışık hızının üstünde bir hıza sahip görünebilir.
Işık noktaları ve gölgeler
Eğer bir lazer ışını uzak bir nesne üzerinde gezdirilirse, lazer ışığının düştüğü nokta nesne üzerinde ışık hızından daha yüksek bir hızla kaydırılabilir. Benzer şekilde, uzak bir nesne üzerine yansıtılan bir gölge de ışık hızından yüksek bir hızda hareket edebilir. Her iki durumda da, ne kaynaktan nesneye ulaşan ışık, c'den daha hızlı hareket eder ne de ışıktan hızlı bir bilgi iletimi söz konusudur.
Statik alan etkilerinin iletimi
Sabit bir hızla hareket eden yerçekimi ve statik elektrik alan kaynaklarının pozisyonlarında bir "gecikme" veya "kayma" etkisi görülmediği için, statik alan etkisi ışıktan hızlı hareket ediyormuş gibi gözlemlenebilir. Bununla beraber, referans çerçevedeki bir değişiklikle, statik kaynağın düzgün hareketi ortadan kaldırılabilir ve bu statik alanın yönünün tüm uzaklıklarda anında değişmesine neden olur. Ancak bu bir kaynak hareketinin taşınması değildir ve bu değişiklik kaynaktan bir bilginin iletimi amacıyla kullanılamaz. Kaynaktan gözlemciye gelen ışık hızından hızlı iletilen bir bilgi veya madde söz konusu değildir.
Yaklaşma hızları
Tek bir referans çerçevede birbirine yaklaşan iki nesnenin hızı karşılıklı hız veya yaklaşma hızı olarak anılır. Eğer bu nesneler ışık hızına yakın bir hızla zıt yönlerde uzaklaşıyorlarsa, yaklaşma hızları ışık hızının iki katına çıkabilir.
Bir parçacık hızlandırıcıda birbirine yaklaşan yüksek hızlı iki parçacık hayal edin. Yaklaşma hızı bu iki cismin arasındaki uzaklığın azalması oranında olacaktır. Hızlandırıcıya göre sabit durumda olan bir gözlemciye göre, bu hız; ışık hızının iki katının bir miktar altında olacaktır.
Özel görelilik, bu durumla çelişmez ve bu parçacıkların göreli hızının hesaplanmasında Galileo göreliliğinin kullanılmasının yanlış olduğunu ifade eder.
Özel görelilik bu şekilde birbirlerine göre v ve -v hızlarında hareket eden ve yaklaşma hızları 2v>c olan nesneler için kendi hesaplama yöntemini sunar. Söz konusu nesnelerin hız c'nin katları olarak β = v/c ; şeklinde fade edilirse;
Öz hızlar
Dünyadan uzaklık
c'nin üzerindeki faz hızları
c'nin üzerindeki grup hızları
Evrensel genişleme
Astronomik gözlemler
Kuantum mekaniği
Kaynakça
- ^ Gonzalez-Diaz, Pedro F. (2000). (PDF). Physical Review D. Cilt 62. ss. 044005-1-044005-7. doi:10.1103/PhysRevD.62.044005. 14 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2009. arXiv:gr-qc/9907026
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2009.
- ^ PDF for gr-qc/9810026
- ^ PDF for gr-qc/9908023
- ^ . 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2017.
- ^ a b Gibbs, Philip (1997). "Is Faster-Than-Light Travel or Communication Possible?" 10 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. University of California, Riverside. Retrieved 20 August 2008.
- ^ Salmon, Wesley C. (2006). Four Decades of Scientific Explanation 21 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. University of Pittsburgh Pre. p. 107.
- ^ Steane, Andrew (2012). The Wonderful World of Relativity: A Precise Guide for the General Reader 21 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Oxford University Press. p. 180. Extract of page 180 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Isik otesi hiz ayrica faster than light superluminal ve FTL ya da Turkcede IDH yani Isiktan Daha Hizli olarak da bilinir isiktan hizli ve isiktan hizli yolculuk bilginin ve maddenin isik hizinin daha ustunde hizlarla hareket etmesi halinde kazanacagi hiz Ozel gorelilik kuramina gore kutlesi olan ve isik hizindan dusuk hiza sahip olan bir parcacigin isik hizina ulasabilmesi icin sonsuz enerjiye ihtiyaci vardir Ne var ki ozel gorelilik isiktan hizli hareket eden kutleli parcaciklarin varligini her zaman yasaklamaz bakiniz takyon Evrenin hiz kotasi olarak tanimlayabilecegimiz isik hizinin ustune cikilmasi madde korunurluguyla mumkun degildir Madde olma madde olarak bulunma halini koruma Herhangi bir maddenin isik hizinin ustune cikmasi durumunda enerji ile es hatta daha fazla bir hiza sahip olacaktir Bu ise maddenin kutlesi ile orantili olarak enerjiye donusecegini gosterir E mc2 Diger yandan bazi fizikciler apparent gorunur ya da effective etkili isik otesi hiz olarak adlandirilan bir hipotez ortaya atmislardir Bu hipoteze gore uzayzamanin olagandisi bicimde bozulmus bolgeleri maddenin cok uzaktaki bolgelere normal bir rotada yapacagi seyahatten cok daha kisa surede isik hizini asmaksizin ulasmasina olanak verebilir Gorunur FTL hipotezi genel gorelilikle celismez Gorunur FTL tasarisi ornekleri ve seyahat edilebilir solucandelikleri sayilabilir Ne var ki bu cozumlerin fiziksel olabilirligi belirsizdir FTL IDH Isik otesi bilgi disi iletimFTL bilginin veya maddenin isigin bosluk icinde sabit 299 792 458 m s olan isik hizindan c daha hizli iletimidir Bu durum isik hizindan hizli iletim olarak ifade edilmez Soyle ki Isik hizindan daha hizli iletim gorulen olan bazi olaylarda bilgi iletimi yoktur Ileriki bolumde ornekler verilecektir Isik bosluk disinda bir ortam icerisinde hareket ettiginde c n n ortamin kirilim indeksi olmak uzere hizinda hareket eder ve bazi ortamlarda bazi parcaciklar isigin bu ortam icindeki c n hizindan hizli ancak hala c hizindan dusuk hareket eder Bu olaylarin hicbiri ozel goreliligi ihlal etmez veya nedensellikle ilgili bir sorun yaratmazlar Bu nedenle FTL IDH olayi olarak tanimlanmazlar Asagidaki ornekler isiktan hizli iletime ornek gosterilebilecek belirli olaylari icermektedir Ancak bu durumlarda enerji veya bilginin isiktan hizli iletimi soz konusu degildir ve Ozel Goreliligi ihlal etmezler Gunluk gokyuzu hareketi Dunyadaki bir gozlemci icin gokyuzu cisimleri dunya cevresinde 1 turunu 1 gunde tamamlar Gunes sistemine en yakin yildiz olan Proxima Centauri yaklasik 4 isik yili uzakliktadir Bir daire cevresinde donen cismin hizi cismin acisal hizinin ve dairenin yaricapinin carpimi oldugu icin dunyadaki bir gozlemciye gore Proxima Centauri nin hizi c den defalarca fazla olabilir Dunyadaki bir gozlemciye gore ayrica ornegin kuyruklu yildizlarin hizlari isik hizi alti ve ustu seviyelerde degisiklik gosterebilir Kuyruklu yildizlarin 1000 AU dan buyuk yorungeleri olabilir 1000 AU luk bir yaricapa sahip dairenin 1 isik gununden fazla cevresi olabilir Diger bir deyisle bu uzakliktaki bir kuyruklu yildiz yeryuzundeki bir gozlemci icin isik hizinin ustunde bir hiza sahip gorunebilir Isik noktalari ve golgeler Eger bir lazer isini uzak bir nesne uzerinde gezdirilirse lazer isiginin dustugu nokta nesne uzerinde isik hizindan daha yuksek bir hizla kaydirilabilir Benzer sekilde uzak bir nesne uzerine yansitilan bir golge de isik hizindan yuksek bir hizda hareket edebilir Her iki durumda da ne kaynaktan nesneye ulasan isik c den daha hizli hareket eder ne de isiktan hizli bir bilgi iletimi soz konusudur Statik alan etkilerinin iletimi Sabit bir hizla hareket eden yercekimi ve statik elektrik alan kaynaklarinin pozisyonlarinda bir gecikme veya kayma etkisi gorulmedigi icin statik alan etkisi isiktan hizli hareket ediyormus gibi gozlemlenebilir Bununla beraber referans cercevedeki bir degisiklikle statik kaynagin duzgun hareketi ortadan kaldirilabilir ve bu statik alanin yonunun tum uzakliklarda aninda degismesine neden olur Ancak bu bir kaynak hareketinin tasinmasi degildir ve bu degisiklik kaynaktan bir bilginin iletimi amaciyla kullanilamaz Kaynaktan gozlemciye gelen isik hizindan hizli iletilen bir bilgi veya madde soz konusu degildir Yaklasma hizlari Tek bir referans cercevede birbirine yaklasan iki nesnenin hizi karsilikli hiz veya yaklasma hizi olarak anilir Eger bu nesneler isik hizina yakin bir hizla zit yonlerde uzaklasiyorlarsa yaklasma hizlari isik hizinin iki katina cikabilir Bir parcacik hizlandiricida birbirine yaklasan yuksek hizli iki parcacik hayal edin Yaklasma hizi bu iki cismin arasindaki uzakligin azalmasi oraninda olacaktir Hizlandiriciya gore sabit durumda olan bir gozlemciye gore bu hiz isik hizinin iki katinin bir miktar altinda olacaktir Ozel gorelilik bu durumla celismez ve bu parcaciklarin goreli hizinin hesaplanmasinda Galileo goreliliginin kullanilmasinin yanlis oldugunu ifade eder Ozel gorelilik bu sekilde birbirlerine gore v ve v hizlarinda hareket eden ve yaklasma hizlari 2v gt c olan nesneler icin kendi hesaplama yontemini sunar Soz konusu nesnelerin hiz c nin katlari olarak b v c seklinde fade edilirse brel b b1 b2 2b1 b2 1 displaystyle beta rel beta beta over 1 beta 2 2 beta over 1 beta 2 leq 1 Oz hizlar Dunyadan uzaklik c nin uzerindeki faz hizlari c nin uzerindeki grup hizlari Evrensel genisleme Astronomik gozlemler Kuantum mekanigiKaynakca Gonzalez Diaz Pedro F 2000 PDF Physical Review D Cilt 62 ss 044005 1 044005 7 doi 10 1103 PhysRevD 62 044005 14 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2009 arXiv gr qc 9907026 Arsivlenmis kopya 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Eylul 2009 PDF for gr qc 9810026 PDF for gr qc 9908023 10 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ocak 2017 a b Gibbs Philip 1997 Is Faster Than Light Travel or Communication Possible 10 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of California Riverside Retrieved 20 August 2008 Salmon Wesley C 2006 Four Decades of Scientific Explanation 21 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of Pittsburgh Pre p 107 Steane Andrew 2012 The Wonderful World of Relativity A Precise Guide for the General Reader 21 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxford University Press p 180 Extract of page 180 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde