Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yakut alfabesi, Kiril alfabesi temel alınarak Yakutçanın (Sahaca) yazımında kullanılan alfabe. Yakutların 19. yüzyıl başlarına kadar bir yazı dili ve dolayısıyla alfabeleri yoktu, Rusya'nın siyasi amaçlarını desteklemek amacıyla bölgeye gönderilen misyonerlerin ve devlet görevlilerinin ürettiği, resmi ve dini yazılar için özerk alfabeler geliştirilmeye başlanmıştır. Rus alfabesi dışında Saha dili için özel olarak oluşturulan ilk alfabe 1851 yılında tarafından hazırlanmıştır. Bu alfabe 1899 yılında Eduard Karloviç Pekarskiy, 1908 yılında Vasili Radloff tarafından düzenlenmiştir. 1924 yılında mevcut alfabeye büyük harfler ve noktalama işaretleri eklendi. 1929 yılında Kiril temelli alfabe yerine Latin alfabesi temelli bir alfabeye geçildiyse de artan Rus baskısıyla Modern Saha Alfabesi, 1939 yılında Sovyetler Birliği tarafından kurulan bir komisyonla günümüzde de hala kullanılan Saha Kiril Alfabesi olarak son şeklini almıştır. Modern alfabeye daha sonradan "Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү" harfleri de eklenmiştir.
| Сахалыы Сурук-бичигэ Saqalıı Suruk-Biçige (Saha Alfabesi) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1819-1858 Alfabesi | 1851-1917 Alfabesi | 1858-1917 Alfabesi | 1917-1929 (Novgorodov) Alfabesi | 1929-1939 (Jaꞑalif) Alfabesi | 1939-Bugün Modern Alfabe | Harf Adı | IPA | Not | Türkçe Karşılığı | |
| Аа | Аа | Аа | a | Aa | А а | а | /a/ | A a | ||
| Бб | Бб | Бб | b | Bʙ | Б б | бэ | /b/ | B b | ||
| Вв | – | – | – | – | В в | вэ | /v/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | V v | |
| Гг | Гг | Гг | g | Gg | Г г | гэ | /ɡ/ | G g | ||
| – | Ҕҕ | – | ʃ | Ƣƣ | Ҕ ҕ | ҕэ | /ɣ, ʁ/ | Ğ ğ | ||
| Дд | Дд | Дд | d | Dd | Д д | дэ | /d/ | D d | ||
| – | Џџ | Ԫԫ | з | Çç | Дь дь | дьэ | /ɟ/ | C c | ||
| Ее | – | Ее | – | – | Е е | е | /e, je/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Ye ye veya e | |
| – | – | – | – | – | Ё ё | ё | /jo/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Yo yo | |
| Жж | – | – | – | – | Ж ж | жэ | /ʒ/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | J j | |
| Зз | – | – | – | – | З з | зэ | /z/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Z z | |
| Ии,Іі | Іі | Ии | i | Ii | И и | и | /i/ | İ i | ||
| – | Јј | Йй | j | Jj | Й й | ый | /j, ȷ̃/ | Y y veya Ỹ ỹ | ||
| – | – | – | ɟ | – | – | – | /ȷ̃/ | |||
| Кк | Кк | Кк | k | Kk | К к | кы | /k/ | K k | ||
| Лл | Лл | Лл | l | Ll | Л л | эл | /l/ | L l | ||
| – | Ll | – | ʎ | Lj lj | – | – | /ʎ/ | |||
| Мм | Мм | Мм | m | Mm | М м | эм | /m/ | M m | ||
| Нн | Нн | Нн | n | Nn | Н н | эн | /n/ | N n | ||
| – | Ңң | Ҥҥ | ŋ | Ꞑꞑ | Ҥ ҥ | ҥэ | /ŋ/ | Nazal n (ng) şeklinde okunmaktadır. | Ñ ñ | |
| – | Н̕н̕ | – | ɲ | Njnj | Нь нь | ньэ | /ɲ/ | Yumuşak n (ny) şeklinde okunmaktadır. | Ny ny | |
| Оо | Оо | Оо | ɔ | Oo | О о | о | /o/ | O o | ||
| – | Ӧӧ | Ёё | ꭢ | Ɵɵ | Ө ө | ө | /ø/ | Ö ö | ||
| Пп | Пп | Пп | p | Pp | П п | пэ | /p/ | P p | ||
| Рр | Рр | Рр | r | Rr | Р р | эр | /ɾ/ | R r | ||
| Сс | Сс | Сс | s | Ss | С с | эс | /s/ | S s | ||
| – | һ | – | h | Hh | Һ һ | һэ | /h/ | H h | ||
| Тт | Тт | Тт | t | Tt | Т т | тэ | /t/ | T t | ||
| Уу | Уу | Уу | u | Uu | У у | у | /u/ | U u | ||
| – | Ӱӱ | – | y | Yy | Ү ү | ү | /y/ | Ü ü | ||
| Фф, Ѳѳ | – | – | – | – | Ф ф | эф | /f/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | F f | |
| Хх | Хх | Хх | q | Х х | хэ | /q~x/ | Q q (X x) | |||
| Цц | – | – | – | – | Ц ц | цэ | /ts/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Ts ts | |
| Чч | Чч | Чч | c | Cc | Ч ч | че | /c/ | Ç ç | ||
| Шш | – | – | – | – | Ш ш | ша | /ʃ/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Ş ş | |
| Щщ | – | – | – | – | Щ щ | ща | /ɕː/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Şş şş | |
| Ъъ | Ъъ | – | – | – | Ъ ъ | кытаанах бэлиэ | /◌./ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | " | |
| Ыы | Ыы | Ыы | ɯ | Ьь | Ы ы | ы | /ɯ/ | I ı | ||
| Ьь | Ьь | – | – | – | Ь ь | сымнатар бэлиэ | /◌ʲ/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | ' | |
| Ее | Ää | Ээ | e | Ee | Э э | э | /e/ | E e | ||
| Юю | Юю | – | – | – | Ю ю | ю | /ju/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Yu yu | |
| Яя | Яя | – | – | – | Я я | я | /ja/ | Sadece Rusça kökenli kelimelerde bulunur. | Ya ya | |
Kaynakça
- ^ M. Fatih Kirişçioğlu, Saha (Yakut) Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,1999.
- ^ Петров, Н.Е. (1972). "Алфавит Якутского Языка". In Баскаков, Н.А. (ed.). Вопросы Совершенствования Алфавитов Тюркских Языков СССР (in Russian). Moscow: Академия наук СССР.
- ^ Saqa tьla: Maꞑnajgь oskuolaƣa yөrener kinige: Grammaatьka uonna Orpograapьja. Bastakь caaha (Саха тыла: Маҥнайгы оскуолаҕа үөрэнэр кинигэ: Граммаатыка уонна Орпограапыйа. Бастакы чааһа)/Учебник якутского языка: Для 1 и 2 класса начальной школы. Грамматика и орфография. Часть 1. Çokuuskaj: Sudaarьstьba Saqa Sirineeƣi Beceettiir Suuta (SSSBS). Siipsep M.K. 1935. s. 56. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2020.
- ^ Ilya Yevlampiev, Nurlan Jumagueldinov, Karl Pentzlin; Second revised proposal to encode four historic Latin letters for Sakha (Yakut) 3 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Universal Multiple-Octet Coded Character Set International Organization for Standardization Organisation Internationale de Normalisation, 2012.
- ^ Barakşov, P.P. "Yakutçada Ünsüzlerin Bazı Özellikleri", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1988 (2), s. 53-59.
- ^ Yuriy Vasiliev (Çargıstay), Türkçe-Sahaca (Yakutça) Sözlük, Türk Dil Kurumu, Ankara, 1995.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yakut alfabesi Kiril alfabesi temel alinarak Yakutcanin Sahaca yaziminda kullanilan alfabe Yakutlarin 19 yuzyil baslarina kadar bir yazi dili ve dolayisiyla alfabeleri yoktu Rusya nin siyasi amaclarini desteklemek amaciyla bolgeye gonderilen misyonerlerin ve devlet gorevlilerinin urettigi resmi ve dini yazilar icin ozerk alfabeler gelistirilmeye baslanmistir Rus alfabesi disinda Saha dili icin ozel olarak olusturulan ilk alfabe 1851 yilinda tarafindan hazirlanmistir Bu alfabe 1899 yilinda Eduard Karlovic Pekarskiy 1908 yilinda Vasili Radloff tarafindan duzenlenmistir 1924 yilinda mevcut alfabeye buyuk harfler ve noktalama isaretleri eklendi 1929 yilinda Kiril temelli alfabe yerine Latin alfabesi temelli bir alfabeye gecildiyse de artan Rus baskisiyla Modern Saha Alfabesi 1939 yilinda Sovyetler Birligi tarafindan kurulan bir komisyonla gunumuzde de hala kullanilan Saha Kiril Alfabesi olarak son seklini almistir Modern alfabeye daha sonradan Ҕҕ Ҥҥ Өo Һһ Үү harfleri de eklenmistir Sahalyy Suruk bichige Saqalii Suruk Bicige Saha Alfabesi 1819 1858 Alfabesi 1851 1917 Alfabesi 1858 1917 Alfabesi 1917 1929 Novgorodov Alfabesi 1929 1939 Jaꞑalif Alfabesi 1939 Bugun Modern Alfabe Harf Adi IPA Not Turkce KarsiligiAa Aa Aa a Aa A a a a A aBb Bb Bb b Bʙ B b be b B bVv V v ve v Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur V vGg Gg Gg g Gg G g ge ɡ G g Ҕҕ ʃ Ƣƣ Ҕ ҕ ҕe ɣ ʁ G gDd Dd Dd d Dd D d de d D d Џџ Ԫԫ z Cc D d de ɟ C cEe Ee E e e e je Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Ye ye veya e Yo yo yo jo Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Yo yoZhzh Zh zh zhe ʒ Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur J jZz Z z ze z Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Z zIi Ii Ii Ii i Ii I i i i I i Јј Jj j Jj J j yj j ȷ Y y veya Ỹ ỹ ɟ ȷ Kk Kk Kk k Kk K k ky k K kLl Ll Ll l Ll L l el l L l Ll ʎ Lj lj ʎ Mm Mm Mm m Mm M m em m M mNn Nn Nn n Nn N n en n N n Ңn Ҥҥ ŋ Ꞑꞑ Ҥ ҥ ҥe ŋ Nazal n ng seklinde okunmaktadir N n N n ɲ Njnj N n ne ɲ Yumusak n ny seklinde okunmaktadir Ny nyOo Oo Oo ɔ Oo O o o o O o Ӧӧ Yoyo Ɵɵ Ө o o o O oPp Pp Pp p Pp P p pe p P pRr Rr Rr r Rr R r er ɾ R rSs Ss Ss s Ss S s es s S s һ h Hh Һ һ һe h H hTt Tt Tt t Tt T t te t T tUu Uu Uu u Uu U u u u U u Ӱӱ y Yy Ү ү ү y U uFf Ѳѳ F f ef f Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur F fHh Hh Hh q Qq H h he q x Q q X x Cc C c ce ts Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Ts tsChch Chch Chch c Cc Ch ch che c C cShsh Sh sh sha ʃ Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur S sShsh Sh sh sha ɕː Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Ss ss kytaanah belie Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Yy Yy Yy ɯ Y y y ɯ I i symnatar belie ʲ Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Ee Aa Ee e Ee E e e e E eYuyu Yuyu Yu yu yu ju Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Yu yuYaya Yaya Ya ya ya ja Sadece Rusca kokenli kelimelerde bulunur Ya yaKaynakca M Fatih Kiriscioglu Saha Yakut Grameri Turk Dil Kurumu Yayinlari Ankara 1999 Petrov N E 1972 Alfavit Yakutskogo Yazyka In Baskakov N A ed Voprosy Sovershenstvovaniya Alfavitov Tyurkskih Yazykov SSSR in Russian Moscow Akademiya nauk SSSR Saqa tla Maꞑnajg oskuolaƣa yorener kinige Grammaatka uonna Orpograapja Bastak caaha Saha tyla Maҥnajgy oskuolaҕa үorener kinige Grammaatyka uonna Orpograapyja Bastaky chaaһa Uchebnik yakutskogo yazyka Dlya 1 i 2 klassa nachalnoj shkoly Grammatika i orfografiya Chast 1 Cokuuskaj Sudaarstba Saqa Sirineeƣi Beceettiir Suuta SSSBS Siipsep M K 1935 s 56 3 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Nisan 2020 Ilya Yevlampiev Nurlan Jumagueldinov Karl Pentzlin Second revised proposal to encode four historic Latin letters for Sakha Yakut 3 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Universal Multiple Octet Coded Character Set International Organization for Standardization Organisation Internationale de Normalisation 2012 Baraksov P P Yakutcada Unsuzlerin Bazi Ozellikleri Firat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1988 2 s 53 59 Yuriy Vasiliev Cargistay Turkce Sahaca Yakutca Sozluk Turk Dil Kurumu Ankara 1995