Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2020) () |
Dünya, diğer bir adıyla Treatise on the Light (Fransızca: Traité du monde et de la lumière) René Descartes (1596-1650) tarafından yazılmış bir kitaptır. 1629 ve 1633 yılları arasında yazılmış olan kitap metottan metafiziğe, fiziğe ve biyoloji ye Descartes’in neredeyse tüm felsefesini yansıtır. Dünya, dönen girdapların diğer fenomenlerin yanı sıra Güneş Sisteminin yaratılmasını ve Güneş'in etrafında dönen gezegenlerin dairesel hareketini açıkladığı bir korpuscularian kozmolojisi sunar.
Descartes, Doğa felsefesinin 17. yy'da popüler bir formu olan Mekanik benimsemiştir. Evrendeki fiziksel her şeyin küçük taneciklerinden oluştuğunu düşünmüştür. Parçacıkçılık, Atomculuk ile yakından ilişkilidir. En temel fark ise Descartesin; doğanın, içinde bir boşluk olmayacak şekilde ilerlediğini ve tüm maddelerin sürekli dönüp aktığını savunmasıdır, çünkü bir parçacık hareket ettiğinde diğer parçacıklar bir boşluğun oluşmaması için daha önce hareket eden parçacığın önceki yerine ilerleyecektir.
Dünya, batı avrupada ilk defa Copernicus tarafından açıklanmış olan Günmerkezci bir görüşe dayanır. Descartes, Roma Engizisyonu’nun Galileo’yu “sapkınlık şüphesi “ nedeniyle ev hapsine mahkûm etmesi nedeniyle kitabının yayımını geciktirdi.
Dünya'dan bazı materyaller, Descartes tarafından Aristotelesçi ders kitaplarının yerini alma amacıyla bir Latin ders kitabı olan Principia philosophiae veya (en:Principles of Philosophia) (1644) olarak yayınlanmak üzere yeniden düzenlendi ve daha sonra üniversitelerde kullanıldı. İlkelerde Günmerkezci ton, göreceli bakış açısının ele alınmasıyla hafifçe yumuşatıldı. Dünyanın son bölümü ayrı olarak De Homine (İnsan üzerine) adıyla 1662'de yayınlandı. Dünyanın geri kalanı son olarak 1664'te, bütün metin ise 1677'de yayınlandı.
Doğadaki Boşluk ve Parçacıklar
Descartes fizikteki teorilerini açıklamaya başlamadan önce, okuyucuya hislerimiz ve onları oluşturan şeylerin arasında bir ilişkinin olmadığı fikrini tanıttı ve böylece bu şekilde bir ilişkinin olduğunu öne süren Aristotelesçi inanca karşı şüphe oluşturdu. Daha sonra ateşin, tahtayı küçük parçalara nasıl ayırdığını alevin içindeki ateş parçacıklarının hızlı hareketiyle açıklar. Ateşe ısısını veren şey bu hızlı harekettir, zaten Descartes'e göre ısı, parçacıkların hareketinden başak bir şey değildir ve ışığı oluşturmasına da olanak sağlayan budur.
Descartes’e göre maddeye özelliklerini (yani akışkanlığını ve sertliğini) veren şey parçacıklarının hareketi, diğer bir deyişle çalkantısıdır. Ateş en akışkan olanıdır ve birçok nesnenin erimesine neden olacak kadar enerjiye sahiptir, buna karşılık hava parçacıkları bunu yapacak güçten yoksundur. Sert cisimler, her birini bütünden ayırmanın eşit derecede zor olduğu parçacıklara sahiptir.
Descartes, doğanın boşluklara ne kadar karşı çıktığı üzerine yaptığı gözlemlerine dayanarak, doğadaki tüm parçacıkların hiçbir boş alan olmayacak şekilde bir araya getirildiği/getirilmekte olduğu sonucunu çıkardı.
Descartes maddelerin yalnızca üç elementten oluştuğunu söyler: ateş, hava ve su. Ona göre herhangi bir maddenin özellikleri; bu elementlerin bileşimi, maddedeki parçacıkların büyüklüğü ve ayarlanışı ve parçacıklarının hareketi ile sınıflandırılabilir.
Hareketin Kartezyen Yasaları
Bu parçacıkların ve doğadaki diğer tüm cisimler, Descartes'in gözlemlediği bu hareket yasalarına tabidir:
- “…Maddenin her parçası, bir diğeri ile çarpışması ile durumunu değiştirmek zorunda kalmadığı sürece bulunduğu durumda kalır.…”
- “…cisimlerden biri diğerini ittiğinde, kendisinden aynı miktarda hareket kaybetmediği sürece diğerinin hareketini değiştiremez…”
- “…bir cisim hareket ederken... bütün parçaları bireysel olarak düz bir çizgide gitmeye eğilimlidir...”
Descartes, bu yasalara 'nde daha fazlasını eklemiştir.
Kartezyen Evreni
Descartes evrenin nasıl mutlak bir kaostan meydana geldiğini ve parçacıklarının bu temel yasalar ile bugün gözlemlediğimiz görünümüne benzemek için nasıl ayarlanmış olabileceği üzerine düşünür.
Kaotik evrendeki parçacıklar hareket etmeye başladığında, doğada boşluk olamayacağından başka bir parçacık onun önceki olduğu yeri doldurmak için oraya hareket edecektir, bu sebeple toplam hareket dairesel olacaktır. Bu tür dairesel hareket, diğer bir adıyla girdap, dekartın gözlemiyle ağır cisimlerin girdabın dışına doğru döndüğü ve hafif cisimlerinse merkeze yakın kaldığı Güneş sisteminin yörüngelerini oluşturur. Descartes bunu açıklamak için üzerinde yüzen döküntünlerin (yaprak, tüy, vb.) ve ağır bir botun olduğu bir nehir analojisi kullandı. Eğer ırmak sert bir dönemeçle keskin bir şekilde karşılaşırsa, bot Descartes’in üçüncü hareket yasasını takip edecek ve ırmaktaki parçacıklar botun yönünü değiştirecek yeterli güce sahip olmadığından ırmağın kıyısına çarpacaktır. Ancak, çok daha hafif olan döküntü ırmakla beraber yüzmeye devam edecektir. Gökyüzünde, gezegenlerin hareketinin dairesel olmasını sağlayan şey ise diğer göksel parçacıkların, diğer adıyla lokmanruhunun, dairesel akışıdır.
Dünya üzerindeki ağır nesnelerin neden düştüğüne gelince, bunu atmosferdeki parçacıkların çalkantısı açıklar. Lokmanruhu havadaki parçacıklardan daha fazla çalkantıya sahiptirler ve onlar da karadaki nesnelerden (örneğin taş) daha fazla çalkantıya sahiptir. Gök parçacıklarının daha büyük çalkantısı havadaki parçacıkların gök kubbeden kaçmasını engeller, tıpkı hava partiküllerinin çalkantısının havadan daha az çalkantısı olan karasal parçacıkları Dünya yüzeyine doğru inmeye zorlaması gibi.
Işık Üzerine Kartezyen Yasası
Hareket kanunlarını ve evrenin bu kanunlar altında hareket ettiğini ortaya koyulduğunda, Descartes daha sonra ışığın doğası teorisini anlatmaya başlar. Descartes, ışığın doğadaki tüm komşu parçacıklar arasındaki bir dürtü olarak anlık hareket ettiğine- ki bu o zamanın yaygın inancı idi- inanıyordu. Çünkü Descartes doğada bir boşluğun olmadığına inanıyordu. Bunu örneklemek için, birine doğru itilen bir çubuk örneğini kullandı. Çubuğun bir ucundaki hissedilen gücün diğer ucuna anında gitmesi ve hissedilmesi gibi, parlak gök cisimlerinden gelen ışık dürtüsünün atmosferden gözlerimize gelmesi de anında olması gerekir.
Descartes ışığa on iki özellik atfetmiştir
- Işık, parlak cisimlerden her yöne dairesel olarak yayılır.
- Işık her mesafeye uzanır.
- Işık anında seyahat eder.
- Işık düz çizgiler halinde hareket eder
- Birkaç ışın farklı noktalardan gelip ve aynı noktada karşılaşabilir.
- Birkaç ışın aynı noktada başlayıp farklı yönlere seyahat edebilir.
- Birkaç ışınlar birbirlerini engellemeden aynı noktadan geçebilir.
- Işınlar arasındaki güç çok eşitsiz ise birbirlerini yok edebilirler.
Bunlara ek olarak;
9. ve 10. Işık ışınları yansıma ya da kırılma ile yön değiştirebilirler.
11. ve 12. Işık ışınlarının gücü, çarptığı maddenin yapısına göre artar veya azalır.
Dünyanın bölümleri
- Hislerimiz ve onları oluşturan şeyler arasındaki farklar üzerine
- Ateşin ısısı ve ışığı neyden oluşur
- Sertlik ve Likidite üzerine.
- Boşluk ve Hislerimizin belirli cisimleri nasıl fark etmediği üzerine.
- Elementlerin Sayıları ve Nitelikleri Üzerine.
- Yeni Dünya’nın Tanımı ve onu oluşturan Maddenin Özellikleri Üzerine.
- Yeni Dünya’nın doğa kanunları üzerine.
- Yeni Dünya’nın Güneş ve Yıldızlarının oluşumu üzerine.
- Genel olarak Gezegenler ve Kuyruklu Yıldızlar Oluşumu, özel olarak kuyruklu yıldızlar üzerine.
- Gezegenler Üzerine : Özellikle de Dünya ve Ay.
- Ağırlık Üzerine.
- Med-Cezir Üzerine.
- Işık Üzerine.
- Işığın Özellikleri Üzerine.
- Yeni Dünya sakinlerine o dünyadaki Gökyüzü (Cennetin Yüzü), tıpkı bizim dünyamızdaki gibi görünüyor olmalı.
Notlar
Kaynakça ve Kitabın İngilizce çevirisi
"Kitabın ingilizcesi". 9 Nisan 2001 tarihinde kaynağından .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dunya Descartes haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Dunya diger bir adiyla Treatise on the Light Fransizca Traite du monde et de la lumiere Rene Descartes 1596 1650 tarafindan yazilmis bir kitaptir 1629 ve 1633 yillari arasinda yazilmis olan kitap metottan metafizige fizige ve biyoloji ye Descartes in neredeyse tum felsefesini yansitir Dunya donen girdaplarin diger fenomenlerin yani sira Gunes Sisteminin yaratilmasini ve Gunes in etrafinda donen gezegenlerin dairesel hareketini acikladigi bir korpuscularian kozmolojisi sunar Descartes Le Monde 1664 Descartes Doga felsefesinin 17 yy da populer bir formu olan Mekanik benimsemistir Evrendeki fiziksel her seyin kucuk taneciklerinden olustugunu dusunmustur Parcacikcilik Atomculuk ile yakindan iliskilidir En temel fark ise Descartesin doganin icinde bir bosluk olmayacak sekilde ilerledigini ve tum maddelerin surekli donup aktigini savunmasidir cunku bir parcacik hareket ettiginde diger parcaciklar bir boslugun olusmamasi icin daha once hareket eden parcacigin onceki yerine ilerleyecektir Dunya bati avrupada ilk defa Copernicus tarafindan aciklanmis olan Gunmerkezci bir goruse dayanir Descartes Roma Engizisyonu nun Galileo yu sapkinlik suphesi nedeniyle ev hapsine mahkum etmesi nedeniyle kitabinin yayimini geciktirdi Dunya dan bazi materyaller Descartes tarafindan Aristotelesci ders kitaplarinin yerini alma amaciyla bir Latin ders kitabi olan Principia philosophiae veya en Principles of Philosophia 1644 olarak yayinlanmak uzere yeniden duzenlendi ve daha sonra universitelerde kullanildi Ilkelerde Gunmerkezci ton goreceli bakis acisinin ele alinmasiyla hafifce yumusatildi Dunyanin son bolumu ayri olarak De Homine Insan uzerine adiyla 1662 de yayinlandi Dunyanin geri kalani son olarak 1664 te butun metin ise 1677 de yayinlandi Dogadaki Bosluk ve ParcaciklarDescartes fizikteki teorilerini aciklamaya baslamadan once okuyucuya hislerimiz ve onlari olusturan seylerin arasinda bir iliskinin olmadigi fikrini tanitti ve boylece bu sekilde bir iliskinin oldugunu one suren Aristotelesci inanca karsi suphe olusturdu Daha sonra atesin tahtayi kucuk parcalara nasil ayirdigini alevin icindeki ates parcaciklarinin hizli hareketiyle aciklar Atese isisini veren sey bu hizli harekettir zaten Descartes e gore isi parcaciklarin hareketinden basak bir sey degildir ve isigi olusturmasina da olanak saglayan budur Descartes e gore maddeye ozelliklerini yani akiskanligini ve sertligini veren sey parcaciklarinin hareketi diger bir deyisle calkantisidir Ates en akiskan olanidir ve bircok nesnenin erimesine neden olacak kadar enerjiye sahiptir buna karsilik hava parcaciklari bunu yapacak gucten yoksundur Sert cisimler her birini butunden ayirmanin esit derecede zor oldugu parcaciklara sahiptir Descartes doganin bosluklara ne kadar karsi ciktigi uzerine yaptigi gozlemlerine dayanarak dogadaki tum parcaciklarin hicbir bos alan olmayacak sekilde bir araya getirildigi getirilmekte oldugu sonucunu cikardi Descartes maddelerin yalnizca uc elementten olustugunu soyler ates hava ve su Ona gore herhangi bir maddenin ozellikleri bu elementlerin bilesimi maddedeki parcaciklarin buyuklugu ve ayarlanisi ve parcaciklarinin hareketi ile siniflandirilabilir Hareketin Kartezyen YasalariBu parcaciklarin ve dogadaki diger tum cisimler Descartes in gozlemledigi bu hareket yasalarina tabidir Maddenin her parcasi bir digeri ile carpismasi ile durumunu degistirmek zorunda kalmadigi surece bulundugu durumda kalir cisimlerden biri digerini ittiginde kendisinden ayni miktarda hareket kaybetmedigi surece digerinin hareketini degistiremez bir cisim hareket ederken butun parcalari bireysel olarak duz bir cizgide gitmeye egilimlidir Descartes bu yasalara nde daha fazlasini eklemistir Kartezyen EvreniDescartes evrenin nasil mutlak bir kaostan meydana geldigini ve parcaciklarinin bu temel yasalar ile bugun gozlemledigimiz gorunumune benzemek icin nasil ayarlanmis olabilecegi uzerine dusunur Kaotik evrendeki parcaciklar hareket etmeye basladiginda dogada bosluk olamayacagindan baska bir parcacik onun onceki oldugu yeri doldurmak icin oraya hareket edecektir bu sebeple toplam hareket dairesel olacaktir Bu tur dairesel hareket diger bir adiyla girdap dekartin gozlemiyle agir cisimlerin girdabin disina dogru dondugu ve hafif cisimlerinse merkeze yakin kaldigi Gunes sisteminin yorungelerini olusturur Descartes bunu aciklamak icin uzerinde yuzen dokuntunlerin yaprak tuy vb ve agir bir botun oldugu bir nehir analojisi kullandi Eger irmak sert bir donemecle keskin bir sekilde karsilasirsa bot Descartes in ucuncu hareket yasasini takip edecek ve irmaktaki parcaciklar botun yonunu degistirecek yeterli guce sahip olmadigindan irmagin kiyisina carpacaktir Ancak cok daha hafif olan dokuntu irmakla beraber yuzmeye devam edecektir Gokyuzunde gezegenlerin hareketinin dairesel olmasini saglayan sey ise diger goksel parcaciklarin diger adiyla lokmanruhunun dairesel akisidir Dunya uzerindeki agir nesnelerin neden dustugune gelince bunu atmosferdeki parcaciklarin calkantisi aciklar Lokmanruhu havadaki parcaciklardan daha fazla calkantiya sahiptirler ve onlar da karadaki nesnelerden ornegin tas daha fazla calkantiya sahiptir Gok parcaciklarinin daha buyuk calkantisi havadaki parcaciklarin gok kubbeden kacmasini engeller tipki hava partikullerinin calkantisinin havadan daha az calkantisi olan karasal parcaciklari Dunya yuzeyine dogru inmeye zorlamasi gibi Isik Uzerine Kartezyen YasasiHareket kanunlarini ve evrenin bu kanunlar altinda hareket ettigini ortaya koyuldugunda Descartes daha sonra isigin dogasi teorisini anlatmaya baslar Descartes isigin dogadaki tum komsu parcaciklar arasindaki bir durtu olarak anlik hareket ettigine ki bu o zamanin yaygin inanci idi inaniyordu Cunku Descartes dogada bir boslugun olmadigina inaniyordu Bunu orneklemek icin birine dogru itilen bir cubuk ornegini kullandi Cubugun bir ucundaki hissedilen gucun diger ucuna aninda gitmesi ve hissedilmesi gibi parlak gok cisimlerinden gelen isik durtusunun atmosferden gozlerimize gelmesi de aninda olmasi gerekir Descartes isiga on iki ozellik atfetmistir Isik parlak cisimlerden her yone dairesel olarak yayilir Isik her mesafeye uzanir Isik aninda seyahat eder Isik duz cizgiler halinde hareket eder Birkac isin farkli noktalardan gelip ve ayni noktada karsilasabilir Birkac isin ayni noktada baslayip farkli yonlere seyahat edebilir Birkac isinlar birbirlerini engellemeden ayni noktadan gecebilir Isinlar arasindaki guc cok esitsiz ise birbirlerini yok edebilirler Bunlara ek olarak 9 ve 10 Isik isinlari yansima ya da kirilma ile yon degistirebilirler 11 ve 12 Isik isinlarinin gucu carptigi maddenin yapisina gore artar veya azalir Dunyanin bolumleriHislerimiz ve onlari olusturan seyler arasindaki farklar uzerine Atesin isisi ve isigi neyden olusur Sertlik ve Likidite uzerine Bosluk ve Hislerimizin belirli cisimleri nasil fark etmedigi uzerine Elementlerin Sayilari ve Nitelikleri Uzerine Yeni Dunya nin Tanimi ve onu olusturan Maddenin Ozellikleri Uzerine Yeni Dunya nin doga kanunlari uzerine Yeni Dunya nin Gunes ve Yildizlarinin olusumu uzerine Genel olarak Gezegenler ve Kuyruklu Yildizlar Olusumu ozel olarak kuyruklu yildizlar uzerine Gezegenler Uzerine Ozellikle de Dunya ve Ay Agirlik Uzerine Med Cezir Uzerine Isik Uzerine Isigin Ozellikleri Uzerine Yeni Dunya sakinlerine o dunyadaki Gokyuzu Cennetin Yuzu tipki bizim dunyamizdaki gibi gorunuyor olmali Notlar Gaukroger Stephen 2004 Descartes an intellectual biography Repr paperback bas Oxford Oxford University Press ISBN 0198237243 Daniel Garber 2003 The Cambridge history of seventeenth century philosophy Volume I Cambridge University Press s 688 ISBN 978 0 521 53720 9 Erisim tarihi 27 Nisan 2013 Kaynakca ve Kitabin Ingilizce cevirisi Kitabin ingilizcesi 9 Nisan 2001 tarihinde kaynagindan