Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Heiligenbeil Kuşatması, II. Dünya Savaşı'nın son haftalarında Doğu Cephesi'nde gerçekleşen büyük bir kuşatma savaşıdır. Bu kuşatma sırasında gerçekleşen ve Sovyet planlamasında Braunsberg Taarruz Harekâtı olarak geçen operasyonla (13 - 22 Mart 1945) sonunda Alman 4. Ordu'su neredeyse tümüyle imha olmuştur.
| Heiligenbeil Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Doğu Prusya Stratejik Taarruzu'nun parçası | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |  SSCB | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Friedrich Hoßbach (29 Ocak'a kadar) (29 Ocak'tan sonra) | Konstantin Rokossovski (18 Şubat'a kadar) (ölü) Aleksandr Vasilevski (18 Şubat'tan sonrası) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 4. Ordu | 2. Belarus Cephesi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 80.000 ölü 50.000 tutsak 605 tank 128 uçak (Sovyet kaynaklarına göre) | 164.780 ölü 97.533 hasta 2000 tank (tahmini) | ||||||
Kuşatma o tarihlerde Doğu Prusya sınırları içinde olan Heiligenbeil civarında gerçekleşti. Savaştan sonra bölge Sovyetler Birliği sınırları içinde kalmış, Heiligenbeil Kaliningrad Eyaleti'ne bağlı Mamonovo adını almıştır. Sovyet kuvvetlerinin daha geniş kapsamlı Doğu Prusya taarruzu harekâtının bir bölümünde oluşan savaş, 26 Ocak - 29 Mart 1945 tarihleri arasında sürmüştür.
Doğu Prusya Taarruzu
Sovyet Yüksek Komutanlığı STAVKA'nın Doğu Prusya Taarruzu, 13 Ocak 1945 tarihinde, Doğu Prusya'daki esas Alman savunmasını ele geçirmek ve Doğu Prusya'nın başkenti Königsberg'in alınması amacıyla başladı. Bölgedeki Sovyet taarruzu Alman Merkez Ordular Grubu'na bağlı, General Friedrich Hossbach komutasındaki 4. Ordu mevzilerine yönelmiştir. Alman savunması, başlarda Sovyet kuvvetlerinin taarruzlarını sert bir direnmeyle karşıladı ise de kısa süre sonra zaten sayıca çok üstün bu kuvvetler karşısında cephane yetersizliğiyle zorlanmaya başladı. Alman Merkez Ordular Grubu Komutanı General Reinhardt, 19 Ocak'ta durumun ciddiyeti hakkında Alman Üst Komutanlığı'nı uyardı fakat, kademeli bir geri çekilme için onay verilmedi.
Kuşatma
Birliklerini kuşatılmaktan kurtarmaya çalışan General Hossbach, 23 Ocak'ta emirlere karşı gelerek 4. Ordu'yu, Lötzen civarındaki mevzileri terk ederek batıya doğru çekmeye başladı. Bu sırada Mareşal Rokossovski'nin 2. Belarus Cephesi zaten General Hossbach'ın sağ kanat kuvvetlerini yarmıştı. Sovyet 5. Muhafız Tank Ordusu, Baltık sahillerine ilerledi ve Doğu Prusya'nın büyük bir bölümünü çevirdi. 4. Ordu, zorlu kış koşullarında binlerce sivilin de katıldığı yürüyüşle halen Alman 2. Ordu'su tarafından tutulan Elblag'a doğru hareket etti. Fakat izledikleri yol, kentin hemen doğusunda Sovyet 48. Ordu'suna bağlı birliklerce kesilmiştir.
Alman 28. Jäger Tümeni öncülüğünde 26 Ocak gecesi başlatılan bir taarruz Elbag yönünde bir yarma gerçekleştirdi. Bu noktada 7. Panzer Tümeni ile bağlantı sağlandı. Ancak Sovyet 48. Ordu'sunun diğer unsurlarının bölgeye getirilmesiyle bundan sonraki dört gün içinde bu bağlantı yeniden koptu. Böylece General Hossbach'ın birlikleri, bu kez Vistül Lagün'ü kıyılarında yeniden kuşatılmış oldular.
General Hossbach, Hitler'in emirlerine karşı gelmesi sonucunda 29 Ocak'ta görevden alınarak yerine General atandı. General Müller'e hemen ertesi gün, 30 Ocak için verilen emir de, bu üç kolordunun kuşatmadan çıkma hareketinin durdurulması idi. Çok sayıda sivil ve 2. Ordu'dan bazı unsurlarla birlikte Heiligenbeil ve Brausberg bölgesinde kuşatılmış durumda olan bu insanlar bu mevsimde donuş olan Vistül Lagün'ü üzerinden Pillau limanına ya da Danzig'e çekilmeye çalıştılar. 4. Ordu'nun istihkamcıları, buz üzerinde lambalarla işaretleme de yapmışlardır.
Siviller ve askerî personel bu hat boyunca batı yönünde aktı. Alman donanması sahilden, özellikle de Pillau limanından onbinlerce sivil ve askerî personeli Baltık Denizi yoluyla tahliye edilmesini sağlamıştır. Alman donanmasının bölgedeki varlığı ayrıca Wehmacht kuvvetlerinin çok sert bir direnme göstermesinde etkili olmuştur. Alman birlikleri, direnmeye devam etmelerinin, daha fazla sivilin tahliyesine olanak sağlayacağını bilerek direnmeyi sürdürdüler.
Alman savunmasının Şubat ayı başlarında Kızıl Ordu yarma girişimlerine karşı koymasında, 4. Ordu'ya Amiral Scheer ve Deutschland ağır kruvazörleri tarafından Lagün'ün güney ucundan sağlanan ağır topçu desteği etkili oldu. Kızıl Ordu'nun Frauenburg'e yönelen taarruzu, Alman 170. Piyade Tümeni birliklerinin sert direnişiyle karşılaştıysa da kent, 9 Şubat 1945 tarihinde alındı. Mehlsacs yakınlarındaki bir Sovyet taarruzu sırasında 3. Belarus Cephesi Komutanı General Çernyahovski, bir şarapnel parçasıyla yaralanarak ölmüştür. Komutayı devralan Mareşal Aleksandr Vasilevski'nin birlikleri, bir sonraki ay yeni takviyeler almıştır. Tahliyeler ise, hava akınlarından kaçınmak için çoğunlukla geceleri sürdürülmüştür.
Kuşatma altındaki Königsberg'deki garnizona kadar uzanan dar bir kara köprüsü, Sovyet 11. Muhafız Ordusu'nun taarruzlarına karşı, kentteki garnizonla birlikte direnen Panzergrenadier Tümeni "Großdeutschland"'nin sayesinde açık tutulabilmiştir.
Doğu Prusya'daki Alman kuvvetleri için bir zafer beklentisi, gerçekçi olmaktan uzaktı. Ciddi biçimde insan gücü, mühimmat ve akaryakıt sıkıntısı çekiliyordu. Buna karşın sert bir direnme gösterdiler ve tüm Doğu Prusya Harekâtı boyunca Sovyet kuvvetleri ağır kayıplara katlanmak zorunda kaldı. Özel muharebe grupları sıklıkla baskıyla silahaltına alınmış birlikleriyle takviye edildi ve pek çok Doğu Prusya köy ve kasabasının yanı sıra Heiligenbeil de müstahkem mevki haline dönüştürüldü. Savaş, bir bakıma sivillerin tahliyesini tamamlamak için yürütüldü ve uzatıldı. Ama asıl neden askeridir. Hitler, General Guderian'ın buradaki birliklerini, Doğu Cephesi'nin daha kritik bölgelerinde taze kuvvet olarak kullanılması için bir an önce tahliye edilmesi talebini sürekli geri çevirdi. Hitler bu konuda hep "Hayır Mareşalim, bunlar orada kendilerinin birkaç katı Rus askerini oyalıyor." demiştir. Bununla birlikte askerî personelin büyük bölümünün tahliyesi, sivillerin tahliyesi tamamlanana kadar Alman Yüksek Komutanlığı (OKH) tarafından onaylanmadı. Ancak Sovyet saldırısı, Heiligenbeil Toplama Kampı'ndaki tutuklular açısından trajik biçimde gecikmişti. Diğer kamplarda kalanlarla birlikte, hatta General Hossbach'ın birlikleri Doğu Prusya'dan çekilmeye çabalarken bile, sürekli olarak sahile sürülüp katledildiler.
Braunsberg Taarruz Harekâtı
Braunsberg Taarruz Harekâtı olarak da bilinen Sovyet taarruzu 13 - 29 Mart tarihleri arasında gerçekleşti ve kuşatma bölgesi tümüyle işgal edildi. Aslında harekât, Königsberg'e yapılacak nihai Sovyet taarruzu için bir hazırlık evresi olarak planlanmıştı.
Sovyet taarruzu, 15 Mart'ta Königsberg'le Heiligenbeil arasını keserek kentten 8 km. ötede sahile ulaştı. Frisching Nehri üzerinden 17 -18 Mart gecesi yapılan bir nehir geçiş taarruzu, bölgedeki Alman savunmasına doğudan daha da yaklaştı. Daha berrak bir havanın olduğu 18 Mart'ta ise Alman 4. Ordu mevzilerine yoğun hava akınları yapıldı.
Sovyet kuşatma çemberi daraldıkça Alman birlikleri için durum giderek netleşmiştir, ölmekle teslim olmak arasında yapılacak seçim, daha yakın görünmektedir. Bazı seçkin birlikler, (Hermann Göring Tümeni ve 2. Panzer Tümeni gibi) deniz yoluyla tahliye edilirken diğerleri, yavaş yavaş sahildeki küçük bölgelerde kuşatıldı ve yer yer sahil dolgularında ya da plajlarda siperlere gömüldüler. Savaş esirleriyle ilgili raporlardan da anlaşıldığı üzere pek çok Alman birliği ciddi biçimde zayıflamış durumdadır. Örneğin 50 Piyade Tümeni'nin eksik kadrolu tek bir alayı kalmıştır.
Sovyet birlikleri Braunsberg'i 20 Mart'ta aldılar. Rosenberg adında küçük bir liman yerleşimi de olan Heiligenbeil, 25 Mart'ta fosforlu yangın bombalarıyla bombalandı ve 25 Mart'ta Kızıl Ordu birlikleri, neredeyse harabeye dönmüş olan kente bir taarruza giriştiler. Rosenberg limanı, 26 Mart'ta Kızıl Ordu birliklerinin eline geçti. Bu durumda Alman 4. Ordu'sundan arta kalanlar, Großdeutschland Tümeni ve 28. Avcı Tümeni tararından savunulan Kahhlzor Haken yarımadasına çekildiler. Son tahliye 29 Mart sabahı Kahlholz ve Balga'dan yapıldı. Artçı olarak geride kalan 562. Volkgrenadier Tümeni ise imha oldu. Sovyet kaynakları 93 bin Alman askerinin öldüğünü, 46.448 askerin ise esir alındığını ileri sürmektedir. Bazı Alman kaynakları pek çok birliğin tahliyesinin başarıldığını ileri sürse bile, savaşın karmaşası içinde kesin rakam belirlemek olanaklı değildir. 4. Ordu'nun diğer unsurları Pillau Limanı ve Vistül Lagün'ünde Mayıs ayına kadar direnmeye devam ettiler.
Muharebelerin son anlarında 4. Ordu'nun tüm evraklarının Mamonovo yakınlarındaki bir ormanlık bölgede yakılmış olduğu yakın tarihlerde keşfedilmiştir.
Dipnotlar
- ^ Duffy, Sh: 172
- ^ Duffy, Sh: 173
- ^ Duffy, Sh: 204
- ^ Bkz. RIA Novosti archives 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Duffy, Sh: 161-162
- ^ Toplam kayıplarla ilgili resmi Sovyet rakamı, 13 Mart - 25 Nisan tarihleri arası, tüm operasyon sahasında, 584.788
- ^ Hastings, Sh: 307
- ^ İbrahim Artuç, Cilt 2, Sh: 272
- ^ Lanza, Sh: 274
- ^ Duffy, Sh: 205
- ^ Bkz. RIA Novosti archives 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Duffy, Sh: 206
- ^ Gelecekteki Almanya Başbakanı Richard von Weizsäcker'in de aralarında olduğu askeri personel, Balga'dan son tekneyle ayrıldı.
Kaynakça
İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. Heiligenbeil Pocket
- Berlin: The Downfall 1945 - Antony Beevor
- Red Storm on the Reich: The Soviet March on Germany, 1945 - Christopher Duffy
- Armageddon: The Battle for Germany, 1944-1945 - Max Hastings
- Perimeters in Paragraphs - Conrad Lanza
- İkinci Dünya Savaşı - İbrahim Artuç. Kastaş Yayınları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Heiligenbeil Kusatmasi II Dunya Savasi nin son haftalarinda Dogu Cephesi nde gerceklesen buyuk bir kusatma savasidir Bu kusatma sirasinda gerceklesen ve Sovyet planlamasinda Braunsberg Taarruz Harekati olarak gecen operasyonla 13 22 Mart 1945 sonunda Alman 4 Ordu su neredeyse tumuyle imha olmustur Heiligenbeil KusatmasiDogu Prusya Stratejik Taarruzu nun parcasiTarih26 Ocak 29 Mart 1945BolgeDogu PrusyaSonucSovyet zaferiTaraflarAlmanyaSSCBKomutanlar ve liderlerFriedrich Hossbach 29 Ocak a kadar 29 Ocak tan sonra Konstantin Rokossovski 18 Subat a kadar olu Aleksandr Vasilevski 18 Subat tan sonrasi Gucler4 Ordu2 Belarus CephesiKayiplar80 000 olu 50 000 tutsak 605 tank 128 ucak Sovyet kaynaklarina gore 164 780 olu 97 533 hasta 2000 tank tahmini Kusatma o tarihlerde Dogu Prusya sinirlari icinde olan Heiligenbeil civarinda gerceklesti Savastan sonra bolge Sovyetler Birligi sinirlari icinde kalmis Heiligenbeil Kaliningrad Eyaleti ne bagli Mamonovo adini almistir Sovyet kuvvetlerinin daha genis kapsamli Dogu Prusya taarruzu harekatinin bir bolumunde olusan savas 26 Ocak 29 Mart 1945 tarihleri arasinda surmustur Dogu Prusya TaarruzuSovyet Yuksek Komutanligi STAVKA nin Dogu Prusya Taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde Dogu Prusya daki esas Alman savunmasini ele gecirmek ve Dogu Prusya nin baskenti Konigsberg in alinmasi amaciyla basladi Bolgedeki Sovyet taarruzu Alman Merkez Ordular Grubu na bagli General Friedrich Hossbach komutasindaki 4 Ordu mevzilerine yonelmistir Alman savunmasi baslarda Sovyet kuvvetlerinin taarruzlarini sert bir direnmeyle karsiladi ise de kisa sure sonra zaten sayica cok ustun bu kuvvetler karsisinda cephane yetersizligiyle zorlanmaya basladi Alman Merkez Ordular Grubu Komutani General Reinhardt 19 Ocak ta durumun ciddiyeti hakkinda Alman Ust Komutanligi ni uyardi fakat kademeli bir geri cekilme icin onay verilmedi KusatmaBirliklerini kusatilmaktan kurtarmaya calisan General Hossbach 23 Ocak ta emirlere karsi gelerek 4 Ordu yu Lotzen civarindaki mevzileri terk ederek batiya dogru cekmeye basladi Bu sirada Maresal Rokossovski nin 2 Belarus Cephesi zaten General Hossbach in sag kanat kuvvetlerini yarmisti Sovyet 5 Muhafiz Tank Ordusu Baltik sahillerine ilerledi ve Dogu Prusya nin buyuk bir bolumunu cevirdi 4 Ordu zorlu kis kosullarinda binlerce sivilin de katildigi yuruyusle halen Alman 2 Ordu su tarafindan tutulan Elblag a dogru hareket etti Fakat izledikleri yol kentin hemen dogusunda Sovyet 48 Ordu suna bagli birliklerce kesilmistir Alman 28 Jager Tumeni onculugunde 26 Ocak gecesi baslatilan bir taarruz Elbag yonunde bir yarma gerceklestirdi Bu noktada 7 Panzer Tumeni ile baglanti saglandi Ancak Sovyet 48 Ordu sunun diger unsurlarinin bolgeye getirilmesiyle bundan sonraki dort gun icinde bu baglanti yeniden koptu Boylece General Hossbach in birlikleri bu kez Vistul Lagun u kiyilarinda yeniden kusatilmis oldular General Hossbach Hitler in emirlerine karsi gelmesi sonucunda 29 Ocak ta gorevden alinarak yerine General atandi General Muller e hemen ertesi gun 30 Ocak icin verilen emir de bu uc kolordunun kusatmadan cikma hareketinin durdurulmasi idi Cok sayida sivil ve 2 Ordu dan bazi unsurlarla birlikte Heiligenbeil ve Brausberg bolgesinde kusatilmis durumda olan bu insanlar bu mevsimde donus olan Vistul Lagun u uzerinden Pillau limanina ya da Danzig e cekilmeye calistilar 4 Ordu nun istihkamcilari buz uzerinde lambalarla isaretleme de yapmislardir Siviller ve askeri personel bu hat boyunca bati yonunde akti Alman donanmasi sahilden ozellikle de Pillau limanindan onbinlerce sivil ve askeri personeli Baltik Denizi yoluyla tahliye edilmesini saglamistir Alman donanmasinin bolgedeki varligi ayrica Wehmacht kuvvetlerinin cok sert bir direnme gostermesinde etkili olmustur Alman birlikleri direnmeye devam etmelerinin daha fazla sivilin tahliyesine olanak saglayacagini bilerek direnmeyi surdurduler Alman savunmasinin Subat ayi baslarinda Kizil Ordu yarma girisimlerine karsi koymasinda 4 Ordu ya Amiral Scheer ve Deutschland agir kruvazorleri tarafindan Lagun un guney ucundan saglanan agir topcu destegi etkili oldu Kizil Ordu nun Frauenburg e yonelen taarruzu Alman 170 Piyade Tumeni birliklerinin sert direnisiyle karsilastiysa da kent 9 Subat 1945 tarihinde alindi Mehlsacs yakinlarindaki bir Sovyet taarruzu sirasinda 3 Belarus Cephesi Komutani General Cernyahovski bir sarapnel parcasiyla yaralanarak olmustur Komutayi devralan Maresal Aleksandr Vasilevski nin birlikleri bir sonraki ay yeni takviyeler almistir Tahliyeler ise hava akinlarindan kacinmak icin cogunlukla geceleri surdurulmustur Kusatma altindaki Konigsberg deki garnizona kadar uzanan dar bir kara koprusu Sovyet 11 Muhafiz Ordusu nun taarruzlarina karsi kentteki garnizonla birlikte direnen Panzergrenadier Tumeni Grossdeutschland nin sayesinde acik tutulabilmistir Dogu Prusya daki Alman kuvvetleri icin bir zafer beklentisi gercekci olmaktan uzakti Ciddi bicimde insan gucu muhimmat ve akaryakit sikintisi cekiliyordu Buna karsin sert bir direnme gosterdiler ve tum Dogu Prusya Harekati boyunca Sovyet kuvvetleri agir kayiplara katlanmak zorunda kaldi Ozel muharebe gruplari siklikla baskiyla silahaltina alinmis birlikleriyle takviye edildi ve pek cok Dogu Prusya koy ve kasabasinin yani sira Heiligenbeil de mustahkem mevki haline donusturuldu Savas bir bakima sivillerin tahliyesini tamamlamak icin yurutuldu ve uzatildi Ama asil neden askeridir Hitler General Guderian in buradaki birliklerini Dogu Cephesi nin daha kritik bolgelerinde taze kuvvet olarak kullanilmasi icin bir an once tahliye edilmesi talebini surekli geri cevirdi Hitler bu konuda hep Hayir Maresalim bunlar orada kendilerinin birkac kati Rus askerini oyaliyor demistir Bununla birlikte askeri personelin buyuk bolumunun tahliyesi sivillerin tahliyesi tamamlanana kadar Alman Yuksek Komutanligi OKH tarafindan onaylanmadi Ancak Sovyet saldirisi Heiligenbeil Toplama Kampi ndaki tutuklular acisindan trajik bicimde gecikmisti Diger kamplarda kalanlarla birlikte hatta General Hossbach in birlikleri Dogu Prusya dan cekilmeye cabalarken bile surekli olarak sahile surulup katledildiler Braunsberg Taarruz HarekatiBraunsberg Taarruz Harekati olarak da bilinen Sovyet taarruzu 13 29 Mart tarihleri arasinda gerceklesti ve kusatma bolgesi tumuyle isgal edildi Aslinda harekat Konigsberg e yapilacak nihai Sovyet taarruzu icin bir hazirlik evresi olarak planlanmisti Sovyet taarruzu 15 Mart ta Konigsberg le Heiligenbeil arasini keserek kentten 8 km otede sahile ulasti Frisching Nehri uzerinden 17 18 Mart gecesi yapilan bir nehir gecis taarruzu bolgedeki Alman savunmasina dogudan daha da yaklasti Daha berrak bir havanin oldugu 18 Mart ta ise Alman 4 Ordu mevzilerine yogun hava akinlari yapildi Sovyet kusatma cemberi daraldikca Alman birlikleri icin durum giderek netlesmistir olmekle teslim olmak arasinda yapilacak secim daha yakin gorunmektedir Bazi seckin birlikler Hermann Goring Tumeni ve 2 Panzer Tumeni gibi deniz yoluyla tahliye edilirken digerleri yavas yavas sahildeki kucuk bolgelerde kusatildi ve yer yer sahil dolgularinda ya da plajlarda siperlere gomulduler Savas esirleriyle ilgili raporlardan da anlasildigi uzere pek cok Alman birligi ciddi bicimde zayiflamis durumdadir Ornegin 50 Piyade Tumeni nin eksik kadrolu tek bir alayi kalmistir Sovyet birlikleri Braunsberg i 20 Mart ta aldilar Rosenberg adinda kucuk bir liman yerlesimi de olan Heiligenbeil 25 Mart ta fosforlu yangin bombalariyla bombalandi ve 25 Mart ta Kizil Ordu birlikleri neredeyse harabeye donmus olan kente bir taarruza giristiler Rosenberg limani 26 Mart ta Kizil Ordu birliklerinin eline gecti Bu durumda Alman 4 Ordu sundan arta kalanlar Grossdeutschland Tumeni ve 28 Avci Tumeni tararindan savunulan Kahhlzor Haken yarimadasina cekildiler Son tahliye 29 Mart sabahi Kahlholz ve Balga dan yapildi Artci olarak geride kalan 562 Volkgrenadier Tumeni ise imha oldu Sovyet kaynaklari 93 bin Alman askerinin oldugunu 46 448 askerin ise esir alindigini ileri surmektedir Bazi Alman kaynaklari pek cok birligin tahliyesinin basarildigini ileri surse bile savasin karmasasi icinde kesin rakam belirlemek olanakli degildir 4 Ordu nun diger unsurlari Pillau Limani ve Vistul Lagun unde Mayis ayina kadar direnmeye devam ettiler Muharebelerin son anlarinda 4 Ordu nun tum evraklarinin Mamonovo yakinlarindaki bir ormanlik bolgede yakilmis oldugu yakin tarihlerde kesfedilmistir Dipnotlar Duffy Sh 172 Duffy Sh 173 Duffy Sh 204 Bkz RIA Novosti archives 27 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Duffy Sh 161 162 Toplam kayiplarla ilgili resmi Sovyet rakami 13 Mart 25 Nisan tarihleri arasi tum operasyon sahasinda 584 788 Hastings Sh 307 Ibrahim Artuc Cilt 2 Sh 272 Lanza Sh 274 Duffy Sh 205 Bkz RIA Novosti archives 27 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Duffy Sh 206 Gelecekteki Almanya Basbakani Richard von Weizsacker in de aralarinda oldugu askeri personel Balga dan son tekneyle ayrildi KaynakcaIngilizce Wikipedia maddesinden yararlanilmistir Heiligenbeil Pocket Berlin The Downfall 1945 Antony Beevor Red Storm on the Reich The Soviet March on Germany 1945 Christopher Duffy Armageddon The Battle for Germany 1944 1945 Max Hastings Perimeters in Paragraphs Conrad Lanza Ikinci Dunya Savasi Ibrahim Artuc Kastas Yayinlari