Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yabancı el sendromu (YES) veya Dr. Garipaşk sendromu, kişinin ellerinden birisinin bireyin bilincinden bağımsız, "kendi bilinci varmış gibi" hareket etmesine sebep olan nörolojik bir sendromdur. Yani kısaca kişinin iki elinden biri, kontrolsüz olarak hareket eder; ancak bu hareket kasılma, fırlama gibi anlamsız hareketler değildir. Tıpkı beyin kontrolünde, sanki kişi gerçekten isteyerek hareket ettiriyormuş izlenimi verir.
| Yabancı El Sendromu | |
|---|---|
| Uzmanlık | Psikiyatri, Nöroloji |
Gerçekten de, bu sendroma sahip kişilerde elin hareketlerini beynin yarımkürelerinden biri (genellikle sağ yarımküre) kontrol eder; ancak o yarımkürenin kontrolü kişinin kendi bilinci ve isteği dahilinde değildir. Sendroma dair vakalarda, genellikle beynin sağ yarımküresinin kontrolü, dolayısıyla sol elin kontrolü yitirilir. Bu konuya az sonra döneceğiz.
Sendrom, genellikle epilepsi hastalarının semptomlarını rahatlatmak için beynin iki yarımküresinin cerrahi bir operasyon ile ayrıldığı bireylerde gözlenir. Aynı zamanda diğer beyin ameliyatları, inme, enfeksiyon, tümör, anevrizma, migren ve Alzheimer Hastalığı ya da Creutzfeld-Jacob hastalığı gibi dejeneratif beyin hastalıklarında da görülebilir.
Hastalıkta beynin özellikle temporal lop bölgesinin etkilendiği bilinse de, frontal, oksipital ve pariyetal lopların etkilendiği vakalarla da karşılaşılmıştır.
Nedenleri
Sendromun en temel sebebi, elleri kontrol eden Birincil Motor Korteks (Primary Motor Cortex) denen beyin bölgesinin, Premotor Korteks'ten izole olmasıdır. Bu durumda beynin iki yarımküresinin aktif iletişimi kesilir ve bunun sonucunda beynin iki yarımküresinden biri kişinin kendi kontrolünde, diğeri ise "bilinçsiz" olarak çalışır.
Beynimizin sol yarımküresi, vücudumuzun sağ tarafını kontrol eder. Beynimizin sağ yarımküresi ise, vücudumuzun sol tarafını kontrol eder. Yani beynin lopları ile vücudumuzun kontrol edildiği yarılar birbirine zıttır.
Normalde bu iki yarımküre arasında Corpus callosum adı verilen bir köprü vardır ve bu köprü iki yarımkürenin sürekli ve aktif olarak birbiriyle iletişimini sağlar. İşte bu köprü bozulduğu (veya işlevsiz hale getirildiği) zaman, beyin kürelerinden biri bize "gerçek bilinç algımızı" katarken, diğeri bilincimiz ve kontrolümüz dışında çalışmasını sürdürür. Bu da, Yabancı El Sendromu'nun doğmasına neden olur.
Etkileri
Bu ilginç sendrom sonucunda kişi istemediği pek çok hareketi yapabilir. Örneğin beynimizin sol yarımküresi genel olarak "mantık, analitik düşünme, vb." kavramlarla ilişkili işler konusunda daha baskınken, sağ lop daha "duygusal" olarak ifade edilen niteliklerimizden sorumludur (buna rağmen sağ beyin ile sol beyin arasında popüler kültürde vurgulandığı kadar derin farklar bulunmadığı hatırlanmalıdır).
Eğer sağ yarımküre kontrolden çıkarsa duygularımız kontrolümüz dışında işlevlerini sürdürmeye devam eder. Bu durumda sol elimiz mantığımız tarafından baskılanmayan duygularımızı ortaya çıkarmaya başlar. Dolayısıyla örneğin birinden nefret ediyorsanız; ancak onunla örneğin işiniz dolayısıyla bir arada bulunmanız gerekiyorsa, Yabancı El Sendromu'na sahip bireylerin sol elleri, kişiye istemsiz olarak tokat atabilecektir. Çünkü sağ beyin, kişiyi sevmediğimizi bilir ve beyin buna göre davranmayı dikte eder. Normal insanların sol beyni, yani mantıkları, kişinin normalde tokat atmasına engel olur; ancak Yabancı El Sendromu durumunda bu sağlanamaz.
İlk etapta bu ilginç ve sıra dışı gibi gelen sendrom, kısa sürede ölümcül bir probleme dönüşebilir. Örneğin otoeleştiri adı verilen bir vakaya da kişilerde rastlanmaktadır: Bu kişiler, kendilerinden hoşnut olmadıklarında, kendi kendilerine tokat veya yumruk atabilmektedirler. Öyle ki, ekstrem vakalarda kişi, eğer depresyona girerse, kişinin kendini boğabildiği bilinmektedir. Aynı durum, eş, çocuk veya tanıdıklardan aşırı tiksinme veya hoşlanmama durumunda, istemsiz olarak bu kişilerin öldürülmesiyle sonuçlanabilir.
Tedavi yöntemleri
Bu sendromun ne yazık ki bilinen ve genelgeçer olarak işlevsel bir tedavisi yoktur. Genellikle bakıcı ya da doktor kontrolünde, elin kontrolüne sahip beyin yarımküresinin sakin ve tatminkar tutulmasıyla etkileri azaltılabilir. Örneğin kişi müzikten hoşlanıyorsa (ki müzik, daha ziyade sağ beyin tarafından işlenir) ve bireyin sağ beyni kontrol dışındaysa, düzenli olarak kişiyi mutlu eden müzikler dinlenmesi, istemsiz çalışan sol kolun sakin kalmasını sağlayabilir.
Yeni yapılan bazı araştırmalar, beynin iki yarısını cerrahi olarak düzgün bir şekilde birbiriyle iletişim kurar hale getirerek bu sorunu çözmeyi hedeflemektedir; ancak kesin bir başarıya ulaşılamamıştır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yabanci el sendromu YES veya Dr Garipask sendromu kisinin ellerinden birisinin bireyin bilincinden bagimsiz kendi bilinci varmis gibi hareket etmesine sebep olan norolojik bir sendromdur Yani kisaca kisinin iki elinden biri kontrolsuz olarak hareket eder ancak bu hareket kasilma firlama gibi anlamsiz hareketler degildir Tipki beyin kontrolunde sanki kisi gercekten isteyerek hareket ettiriyormus izlenimi verir Yabanci El SendromuUzmanlikPsikiyatri Noroloji Gercekten de bu sendroma sahip kisilerde elin hareketlerini beynin yarimkurelerinden biri genellikle sag yarimkure kontrol eder ancak o yarimkurenin kontrolu kisinin kendi bilinci ve istegi dahilinde degildir Sendroma dair vakalarda genellikle beynin sag yarimkuresinin kontrolu dolayisiyla sol elin kontrolu yitirilir Bu konuya az sonra donecegiz Sendrom genellikle epilepsi hastalarinin semptomlarini rahatlatmak icin beynin iki yarimkuresinin cerrahi bir operasyon ile ayrildigi bireylerde gozlenir Ayni zamanda diger beyin ameliyatlari inme enfeksiyon tumor anevrizma migren ve Alzheimer Hastaligi ya da Creutzfeld Jacob hastaligi gibi dejeneratif beyin hastaliklarinda da gorulebilir Hastalikta beynin ozellikle temporal lop bolgesinin etkilendigi bilinse de frontal oksipital ve pariyetal loplarin etkilendigi vakalarla da karsilasilmistir NedenleriSendromun en temel sebebi elleri kontrol eden Birincil Motor Korteks Primary Motor Cortex denen beyin bolgesinin Premotor Korteks ten izole olmasidir Bu durumda beynin iki yarimkuresinin aktif iletisimi kesilir ve bunun sonucunda beynin iki yarimkuresinden biri kisinin kendi kontrolunde digeri ise bilincsiz olarak calisir Beynimizin sol yarimkuresi vucudumuzun sag tarafini kontrol eder Beynimizin sag yarimkuresi ise vucudumuzun sol tarafini kontrol eder Yani beynin loplari ile vucudumuzun kontrol edildigi yarilar birbirine zittir Normalde bu iki yarimkure arasinda Corpus callosum adi verilen bir kopru vardir ve bu kopru iki yarimkurenin surekli ve aktif olarak birbiriyle iletisimini saglar Iste bu kopru bozuldugu veya islevsiz hale getirildigi zaman beyin kurelerinden biri bize gercek bilinc algimizi katarken digeri bilincimiz ve kontrolumuz disinda calismasini surdurur Bu da Yabanci El Sendromu nun dogmasina neden olur EtkileriBu ilginc sendrom sonucunda kisi istemedigi pek cok hareketi yapabilir Ornegin beynimizin sol yarimkuresi genel olarak mantik analitik dusunme vb kavramlarla iliskili isler konusunda daha baskinken sag lop daha duygusal olarak ifade edilen niteliklerimizden sorumludur buna ragmen sag beyin ile sol beyin arasinda populer kulturde vurgulandigi kadar derin farklar bulunmadigi hatirlanmalidir Eger sag yarimkure kontrolden cikarsa duygularimiz kontrolumuz disinda islevlerini surdurmeye devam eder Bu durumda sol elimiz mantigimiz tarafindan baskilanmayan duygularimizi ortaya cikarmaya baslar Dolayisiyla ornegin birinden nefret ediyorsaniz ancak onunla ornegin isiniz dolayisiyla bir arada bulunmaniz gerekiyorsa Yabanci El Sendromu na sahip bireylerin sol elleri kisiye istemsiz olarak tokat atabilecektir Cunku sag beyin kisiyi sevmedigimizi bilir ve beyin buna gore davranmayi dikte eder Normal insanlarin sol beyni yani mantiklari kisinin normalde tokat atmasina engel olur ancak Yabanci El Sendromu durumunda bu saglanamaz Ilk etapta bu ilginc ve sira disi gibi gelen sendrom kisa surede olumcul bir probleme donusebilir Ornegin otoelestiri adi verilen bir vakaya da kisilerde rastlanmaktadir Bu kisiler kendilerinden hosnut olmadiklarinda kendi kendilerine tokat veya yumruk atabilmektedirler Oyle ki ekstrem vakalarda kisi eger depresyona girerse kisinin kendini bogabildigi bilinmektedir Ayni durum es cocuk veya tanidiklardan asiri tiksinme veya hoslanmama durumunda istemsiz olarak bu kisilerin oldurulmesiyle sonuclanabilir Tedavi yontemleriBu sendromun ne yazik ki bilinen ve genelgecer olarak islevsel bir tedavisi yoktur Genellikle bakici ya da doktor kontrolunde elin kontrolune sahip beyin yarimkuresinin sakin ve tatminkar tutulmasiyla etkileri azaltilabilir Ornegin kisi muzikten hoslaniyorsa ki muzik daha ziyade sag beyin tarafindan islenir ve bireyin sag beyni kontrol disindaysa duzenli olarak kisiyi mutlu eden muzikler dinlenmesi istemsiz calisan sol kolun sakin kalmasini saglayabilir Yeni yapilan bazi arastirmalar beynin iki yarisini cerrahi olarak duzgun bir sekilde birbiriyle iletisim kurar hale getirerek bu sorunu cozmeyi hedeflemektedir ancak kesin bir basariya ulasilamamistir Kaynakca Panikkath Ragesh Panikkath Deepa Mojumder Deb Nugent Kenneth 1 Temmuz 2014 The alien hand syndrome Proceedings Baylor University Medical Center 27 3 ss 219 220 doi 10 1080 08998280 2014 11929115 PMC 4059570 2 PMID 24982566