Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elizaveta Fedorovna Litvinova (1845-1919?), bir Rus matematikçi ve pedagogdu. Litvinova, matematik alanında doktora derecesi alan ikinci kadındır. Yetkin bir matematikçi olmasına rağmen Rusya'da yüksek düzeyde eğitim verme ve araştırma yapma olanağı bulamamıştır. Sofia Kovalevskaya'nın arkadaşıydı. Onun ve diğer matematikçilerin biyografisini yazdı. Ayrıca matematik eğitimi üzerine 70'in üzerinde makale yazdı.
Elizaveta Litvinova | |
|---|---|
| Елизавета Федоровна Ивашкина | |
 | |
| Doğum | 21 Eylül 1845 Tula, Rusya |
| Ölüm | 1919 (73-74 yaşlarında) |
| Milliyet | Rus |
| Vatandaşlık | Rus İmparatorluğu |
| Eğitim | ETH Zürih, Bern Üniversitesi |
| Mezun olduğu okul(lar) | University of Bern |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, pedagoji, biyografi |
| Tez | Lösung einer abbildungsaufgabe (1879) |
| Doktora danışmanı | |
| Diğer akademik danışmanlar | Hermann Schwarz |
Erken dönem yaşamı ve eğitimi
Her ne kadar her zaman Elizaveta Fedorovna Litvinova olarak bilinse de, bu onun evlendikten sonraki adıydı. Moskova'nın yaklaşık 200 km güneyinde bir şehir olan Tula, Çarlık Rusyasında varlıklı bir toprak sahibi ailenin çocuğu olarak doğduğunda kendisine Elizaveta Fedorovna Ivashkina adı verildi. Ailesi ve erken dönem yaşamı hakkında çok az şey biliyoruz, ancak babasının Fedor Alekseevich Ivashkin olduğunu ve Elizaveta'nın en az bir kız kardeşi olduğunu biliyoruz. Saint Petersburg'daki Mariinskaya Women Gymnasium'unda eğitim görme şansına sahip oldu ve on üç yaşında burada eğitimine başladı. Burada Mariinskaya Gymnasium'unun Elizaveta'ya iyi bir eğitim verdiğini öne sürerek yanlış bir izlenim bırakmamalıyız. Sadece eğitimi, kızlara yalnızca dikiş dikmeyi ve iyi giyinmeyi öğreten çoğu kadın okulundan daha iyiydi ve Mariinskaya'da, o dönemde Rusya'da erkeklere öğretilenden çok daha düşük bir seviyede olsa da, bazı yetkin öğretmenler tarafından eğitildi.
Bu dönemde St Petersburg'da yeni nihilist görüşleri benimseyen pek çok kişi vardı. Bu ilk nihilistler, temelde yıkımı savunan teröristlere dönüşen daha sonraki nihilistlerin aşırı görüşlerine sahip değillerdi. Bunun yerine sadece otoriteyi, özellikle de kilise ve devleti reddediyorlardı. Bireysel özgürlüğe, ilerlemenin bir yolu olarak eğitime (özellikle de bilim eğitimine) ve kadınlar da dahil olmak üzere herkes için eşitliğe inanıyorlardı. Kadınların eğitim alma ve kariyer yapma hakkı, hatta görevi olduğuna inanıyorlardı. Elizaveta, Mariinskaya Women Gymnasium'undaki birkaç öğretmenin bile sahip olduğu bu inançlardan etkilendi.
Bu ilk nihilistler Elizaveta'nın da katıldığı tartışma grupları oluşturdular. Radikal görüşlerinin toplumu iyileştirmenin tek yolu olduğuna inanıyorlardı ve çok geçmeden Elizaveta radikal şiirler yazmaya başladı. Elbette eğitimine devam etmek istiyordu ama bu kolay bir şey değildi. Ailesi onun daha fazla eğitim alma isteğine şiddetle karşı çıktı, Rus üniversiteleri kadınları kabul etmiyordu ve zaten Mariinskaya Kadın Spor Salonu'ndaki eğitimi, çoğu Rus kadına verilenden daha iyi olmasına rağmen, yine de üniversite eğitimine başlamak için çok düşük bir standarttaydı. Ancak kadınlar arasında, üniversitelerin yakında kadınların girmesine izin vereceğine dair güçlü bir inanç vardı, bu nedenle düzgün bir şekilde hazırlanabilmek için yeterli bilgi edinmeye çalıştılar. Kadınlar için ders vermeye hazır olan sempatik profesörler vardı ve bu dersler genellikle varlıklı destekçilerin evlerinde veriliyordu. Elizaveta bu derslere katıldı ama öğrencilerin ne kadar yetersiz hazırlandıklarını fark etti. Şöyle yazmıştı:
| “ | Çalışmalarımızdaki hızlı başarı bize keyif veriyordu. Ancak Gymnasium'un beşinci sınıfındaki bir öğrenci için kolay olabilecek bir problemi çözmek, gerçek bilim çalışmalarından ne kadar uzak olduğumuzu fark etmemizi sağladı. | „ |
Elizaveta, 1866'da St Petersburg'da, Sofia Kovalevskaya'ya öğretmenlik yapmış olan Aleksandr Nikolayevich Strannoliubskii'den (1839-1903) özel ders alıyordu. Strannoliubskii iyi bir matematikçi, mükemmel bir öğretmen ve kadınlar için yüksek eğitim destekçisiydi. Aynı yıl, eşinin Strannoliubskii ile çalışmalarına devam etmesinden mutluluk duyan Dr. Viktor Litvinov ile evlendi. Viktor Litvinov, 'nin (Sofia Kovalevskaya'nın kocası) aksine, Elizaveta'nın Avrupa'ya gidip oradaki üniversitelerde eğitim almasına izin vermedi. Böylece Litvinova, Kovalevskaya'ya da özel ders vermiş olan Strannoliubskii ile çalışmaya başladı. 1867 yılında Çar Alexander II'ye St Petersburg Devlet Üniversitesi'nde kadınlar için ilk yüksek öğrenim kurslarının açılmasına izin verilmesini talep eden bir dilekçeye imza atan dört yüz kişiden biriydi. Dilekçe olumlu karşılanmadı.
Sofya Kovalevskaya 1869'da kocasıyla birlikte Heidelberg'e gitti ve üniversitede matematik derslerine katılmaya başladı. Strannoliubskii eski öğrencisiyle gurur duyuyordu ve şimdiki öğrencilerine onun başarısını anlatmaya hevesliydi. Litvinova'ya çalışmalarına yurtdışında devam etmesini tavsiye etti ve Litvinova da bunu yapmaya hevesliydi. Ancak seyahat etmek üzere pasaport alabilmesi için kocasının iznini alması gerekiyordu ve kocası izin vermeyi reddederek ona kesin bir dille St Petersburg'da eğitimine devam edebileceğini ancak hiçbir şekilde yurtdışına seyahat etmesine izin verilmeyeceğini söyledi. Litvinova Strannoliubskii ile çalışmaya devam etti ve 1870'te üniversitede okumasına izin veren bir yeterlilik belgesi aldı. Ancak kadınlar Rus üniversitelerine gidemediği ve kocası yurtdışına seyahat etmesine izin vermediği için bu belgenin hiçbir değeri yoktu.
Litvinova'nın evliliğini anlamak zor görünüyor. Sofia Kovalevskaya yalnızca yurtdışına seyahat edebilmek için evlenmiş ve bu aşamada kocasına bir “kardeş” gibi davranmıştır. Litvinova kesinlikle yurtdışına seyahat edebilmek için evlenmemiştir, ancak kocasına karşı hiçbir sevgi beslemediği, onu sadece eğitiminin önünde bir engel olarak gördüğü için neden evlendiği belirsizdir. 1872 yılında, kendi deyimiyle “kaderin kendisi” onu kurtarmaya geldi, çünkü o yıl Dr. Viktor Litvinov öldü ve seyahat etmekte özgür oldu. Tanıdığı pek çok Rus kadın yüksek öğrenim için Zürih'e gitmiş ve orada başarılı olmuşlardı, Litvinova da bu seçeneği değerlendirmeye karar verdi.
1872 yılında kocası ölür ölmez Litvinova, Zürih'e gitti ve bir politeknik enstitüsüne kaydoldu. 1873 yılında Rus Çarı, Zürih'te okuyan tüm Rus kadınlarının Rusya'ya dönmelerini ya da sonuçlarına katlanmalarını emretti. Litvinova, bu karara uymayan az sayıdaki kişiden biriydi ve eğitimine devam ederek 1876'da Zürih'te bakaloryasını ve 1878'de Bern Üniversitesi'nden doktora derecesini aldı.
Kariyeri ve sonraki yaşamı
Litvinova, Rusya'ya döndüğünde, 1873'teki geri çağırmaya karşı çıktığı için üniversite atamaları reddedildi. Bir kız lisesinde öğretmenlik yaptı ve Kovalevskaya ile Aristoteles gibi daha ünlü matematikçilerin biyografilerini yazarak yetersiz gelirini destekledi. Matematik öğretiminin felsefesi ve pratiği üzerine 70'in üzerinde makale yayınlamıştır. Rusya'nın en önde gelen pedagoglarından biri olarak saygı gördü.
Ayrıca Bulletin de l'Union universelle des Femmes için kadın örgütlerini birleşerek ulusal federasyonlar kurmaya teşvik eden makaleler yazdı. 1897'de Brüksel'de düzenlenen Uluslararası Kadınlar Kongresi'ne katılan dört Rus delegeden biriydi. Uluslararası grup beş ana temaya odaklandı: kadınların yurttaşlık hakları; ataerkilliğin doğası; kadınların ekonomik hakları; feminist hareketin durumu ve kadınlar ile kamusal hayır işleri.
Litvinova, 1897'de St Petersburg Matematik Derneği'ne, 1901'de ise St Petersburg Felsefe Derneği'ne üye oldu. 1911'de ortaokullarda geometri öğretme yöntemlerini öğrenmek üzere Fransa ve Almanya'ya gönderildi.
Litvinova, 1917'de emekli olduktan sonra kız kardeşiyle birlikte St Petersburg'un dışındaki kırsal kesimde yaşamaya başladı. 1919 yılında Rus Devrimi sırasında Rusya'da büyük bir kıtlık yaşandı ve takip eden üç yıl boyunca 5 milyona yakın insan hayatını kaybetti. Litvinova'nın bu kıtlıkta ölmüş olması gerektiğine inanılmaktadır çünkü bu olaydan sonra kendisinden hiçbir iz kalmamıştır. Ölümüne dair kesin bir tarih bulunması da mümkün değildir.
Notlar
- ^ A H Koblitz, Science, Women and Revolution in Russia (Routledge, 2014).
Kaynakça
- A. H. Koblitz, Sofia Vasilevna Kovalevskaia in Louise S. Grinstein (Editor), Paul J. Campbell (Editor) (1987). Women of Mathematics: A Bio-Bibliographic Sourcebook
![image]()
. Greenwood Press, New York. ISBN . - O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Yelizaveta Litvinova", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- Ann Hibner Koblitz (1984), "Elizaveta Fedorovna Litvinova (1845-1919) – Russian Mathematician and Pedagogue" (PDF), AWM Newsletter (İngilizce), 14 (1), s. 13-17}
Bu makale, altında lisanslanan PlanetMath'deki Elizaveta Litvinova materyalini içermektedir.
Dış bağlantılar
- "Elizaveta Litvinova", Biographies of Women Mathematicians,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Elizaveta Fedorovna Litvinova 1845 1919 bir Rus matematikci ve pedagogdu Litvinova matematik alaninda doktora derecesi alan ikinci kadindir Yetkin bir matematikci olmasina ragmen Rusya da yuksek duzeyde egitim verme ve arastirma yapma olanagi bulamamistir Sofia Kovalevskaya nin arkadasiydi Onun ve diger matematikcilerin biyografisini yazdi Ayrica matematik egitimi uzerine 70 in uzerinde makale yazdi Elizaveta LitvinovaElizaveta Fedorovna IvashkinaDogum21 Eylul 1845 1845 09 21 Tula RusyaOlum1919 73 74 yaslarinda MilliyetRusVatandaslikRus ImparatorluguEgitimETH Zurih Bern UniversitesiMezun oldugu okul lar University of BernKariyeriDaliMatematik pedagoji biyografiTezLosung einer abbildungsaufgabe 1879 Doktora danismaniDiger akademik danismanlarHermann SchwarzErken donem yasami ve egitimiHer ne kadar her zaman Elizaveta Fedorovna Litvinova olarak bilinse de bu onun evlendikten sonraki adiydi Moskova nin yaklasik 200 km guneyinde bir sehir olan Tula Carlik Rusyasinda varlikli bir toprak sahibi ailenin cocugu olarak dogdugunda kendisine Elizaveta Fedorovna Ivashkina adi verildi Ailesi ve erken donem yasami hakkinda cok az sey biliyoruz ancak babasinin Fedor Alekseevich Ivashkin oldugunu ve Elizaveta nin en az bir kiz kardesi oldugunu biliyoruz Saint Petersburg daki Mariinskaya Women Gymnasium unda egitim gorme sansina sahip oldu ve on uc yasinda burada egitimine basladi Burada Mariinskaya Gymnasium unun Elizaveta ya iyi bir egitim verdigini one surerek yanlis bir izlenim birakmamaliyiz Sadece egitimi kizlara yalnizca dikis dikmeyi ve iyi giyinmeyi ogreten cogu kadin okulundan daha iyiydi ve Mariinskaya da o donemde Rusya da erkeklere ogretilenden cok daha dusuk bir seviyede olsa da bazi yetkin ogretmenler tarafindan egitildi Bu donemde St Petersburg da yeni nihilist gorusleri benimseyen pek cok kisi vardi Bu ilk nihilistler temelde yikimi savunan teroristlere donusen daha sonraki nihilistlerin asiri goruslerine sahip degillerdi Bunun yerine sadece otoriteyi ozellikle de kilise ve devleti reddediyorlardi Bireysel ozgurluge ilerlemenin bir yolu olarak egitime ozellikle de bilim egitimine ve kadinlar da dahil olmak uzere herkes icin esitlige inaniyorlardi Kadinlarin egitim alma ve kariyer yapma hakki hatta gorevi olduguna inaniyorlardi Elizaveta Mariinskaya Women Gymnasium undaki birkac ogretmenin bile sahip oldugu bu inanclardan etkilendi Bu ilk nihilistler Elizaveta nin da katildigi tartisma gruplari olusturdular Radikal goruslerinin toplumu iyilestirmenin tek yolu olduguna inaniyorlardi ve cok gecmeden Elizaveta radikal siirler yazmaya basladi Elbette egitimine devam etmek istiyordu ama bu kolay bir sey degildi Ailesi onun daha fazla egitim alma istegine siddetle karsi cikti Rus universiteleri kadinlari kabul etmiyordu ve zaten Mariinskaya Kadin Spor Salonu ndaki egitimi cogu Rus kadina verilenden daha iyi olmasina ragmen yine de universite egitimine baslamak icin cok dusuk bir standarttaydi Ancak kadinlar arasinda universitelerin yakinda kadinlarin girmesine izin verecegine dair guclu bir inanc vardi bu nedenle duzgun bir sekilde hazirlanabilmek icin yeterli bilgi edinmeye calistilar Kadinlar icin ders vermeye hazir olan sempatik profesorler vardi ve bu dersler genellikle varlikli destekcilerin evlerinde veriliyordu Elizaveta bu derslere katildi ama ogrencilerin ne kadar yetersiz hazirlandiklarini fark etti Soyle yazmisti Calismalarimizdaki hizli basari bize keyif veriyordu Ancak Gymnasium un besinci sinifindaki bir ogrenci icin kolay olabilecek bir problemi cozmek gercek bilim calismalarindan ne kadar uzak oldugumuzu fark etmemizi sagladi Elizaveta 1866 da St Petersburg da Sofia Kovalevskaya ya ogretmenlik yapmis olan Aleksandr Nikolayevich Strannoliubskii den 1839 1903 ozel ders aliyordu Strannoliubskii iyi bir matematikci mukemmel bir ogretmen ve kadinlar icin yuksek egitim destekcisiydi Ayni yil esinin Strannoliubskii ile calismalarina devam etmesinden mutluluk duyan Dr Viktor Litvinov ile evlendi Viktor Litvinov nin Sofia Kovalevskaya nin kocasi aksine Elizaveta nin Avrupa ya gidip oradaki universitelerde egitim almasina izin vermedi Boylece Litvinova Kovalevskaya ya da ozel ders vermis olan Strannoliubskii ile calismaya basladi 1867 yilinda Car Alexander II ye St Petersburg Devlet Universitesi nde kadinlar icin ilk yuksek ogrenim kurslarinin acilmasina izin verilmesini talep eden bir dilekceye imza atan dort yuz kisiden biriydi Dilekce olumlu karsilanmadi Sofya Kovalevskaya 1869 da kocasiyla birlikte Heidelberg e gitti ve universitede matematik derslerine katilmaya basladi Strannoliubskii eski ogrencisiyle gurur duyuyordu ve simdiki ogrencilerine onun basarisini anlatmaya hevesliydi Litvinova ya calismalarina yurtdisinda devam etmesini tavsiye etti ve Litvinova da bunu yapmaya hevesliydi Ancak seyahat etmek uzere pasaport alabilmesi icin kocasinin iznini almasi gerekiyordu ve kocasi izin vermeyi reddederek ona kesin bir dille St Petersburg da egitimine devam edebilecegini ancak hicbir sekilde yurtdisina seyahat etmesine izin verilmeyecegini soyledi Litvinova Strannoliubskii ile calismaya devam etti ve 1870 te universitede okumasina izin veren bir yeterlilik belgesi aldi Ancak kadinlar Rus universitelerine gidemedigi ve kocasi yurtdisina seyahat etmesine izin vermedigi icin bu belgenin hicbir degeri yoktu Litvinova nin evliligini anlamak zor gorunuyor Sofia Kovalevskaya yalnizca yurtdisina seyahat edebilmek icin evlenmis ve bu asamada kocasina bir kardes gibi davranmistir Litvinova kesinlikle yurtdisina seyahat edebilmek icin evlenmemistir ancak kocasina karsi hicbir sevgi beslemedigi onu sadece egitiminin onunde bir engel olarak gordugu icin neden evlendigi belirsizdir 1872 yilinda kendi deyimiyle kaderin kendisi onu kurtarmaya geldi cunku o yil Dr Viktor Litvinov oldu ve seyahat etmekte ozgur oldu Tanidigi pek cok Rus kadin yuksek ogrenim icin Zurih e gitmis ve orada basarili olmuslardi Litvinova da bu secenegi degerlendirmeye karar verdi 1872 yilinda kocasi olur olmez Litvinova Zurih e gitti ve bir politeknik enstitusune kaydoldu 1873 yilinda Rus Cari Zurih te okuyan tum Rus kadinlarinin Rusya ya donmelerini ya da sonuclarina katlanmalarini emretti Litvinova bu karara uymayan az sayidaki kisiden biriydi ve egitimine devam ederek 1876 da Zurih te bakaloryasini ve 1878 de Bern Universitesi nden doktora derecesini aldi Kariyeri ve sonraki yasamiLitvinova Rusya ya dondugunde 1873 teki geri cagirmaya karsi ciktigi icin universite atamalari reddedildi Bir kiz lisesinde ogretmenlik yapti ve Kovalevskaya ile Aristoteles gibi daha unlu matematikcilerin biyografilerini yazarak yetersiz gelirini destekledi Matematik ogretiminin felsefesi ve pratigi uzerine 70 in uzerinde makale yayinlamistir Rusya nin en onde gelen pedagoglarindan biri olarak saygi gordu Ayrica Bulletin de l Union universelle des Femmes icin kadin orgutlerini birleserek ulusal federasyonlar kurmaya tesvik eden makaleler yazdi 1897 de Bruksel de duzenlenen Uluslararasi Kadinlar Kongresi ne katilan dort Rus delegeden biriydi Uluslararasi grup bes ana temaya odaklandi kadinlarin yurttaslik haklari ataerkilligin dogasi kadinlarin ekonomik haklari feminist hareketin durumu ve kadinlar ile kamusal hayir isleri Litvinova 1897 de St Petersburg Matematik Dernegi ne 1901 de ise St Petersburg Felsefe Dernegi ne uye oldu 1911 de ortaokullarda geometri ogretme yontemlerini ogrenmek uzere Fransa ve Almanya ya gonderildi Litvinova 1917 de emekli olduktan sonra kiz kardesiyle birlikte St Petersburg un disindaki kirsal kesimde yasamaya basladi 1919 yilinda Rus Devrimi sirasinda Rusya da buyuk bir kitlik yasandi ve takip eden uc yil boyunca 5 milyona yakin insan hayatini kaybetti Litvinova nin bu kitlikta olmus olmasi gerektigine inanilmaktadir cunku bu olaydan sonra kendisinden hicbir iz kalmamistir Olumune dair kesin bir tarih bulunmasi da mumkun degildir Notlar A H Koblitz Science Women and Revolution in Russia Routledge 2014 KaynakcaA H Koblitz Sofia Vasilevna Kovalevskaia in Louise S Grinstein Editor Paul J Campbell Editor 1987 Women of Mathematics A Bio Bibliographic Sourcebook Greenwood Press New York ISBN 978 0 313 24849 8 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link O Connor John J Robertson Edmund F Yelizaveta Litvinova MacTutor Matematik Tarihi arsivi Ann Hibner Koblitz 1984 Elizaveta Fedorovna Litvinova 1845 1919 Russian Mathematician and Pedagogue PDF AWM Newsletter Ingilizce 14 1 s 13 17 Bu makale Creative Commons Attribution Share Alike License altinda lisanslanan PlanetMath deki Elizaveta Litvinova materyalini icermektedir Dis baglantilar Elizaveta Litvinova Biographies of Women Mathematicians