Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gigantoraptor, Geç Kretase döneminde (Senoniyen) Moğolistan'da yaşamış, dev bir Oviraptorosaurian teropod dinozor cinsidir.
| Gigantoraptor | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Japonya'da sergilenen iskeleti | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| †Gigantoraptor erlianensis Xu vd., 2007 | |||||||||||||||||
Kökenbilim
Bu dinozorun cins adı Antik Yunanca Giga- (Dev) ve Latince raptor (hırsız) sözcüklerinin birleşmesinden (Gigantoraptor) oluşmuştur. Tür adıysa holotip iskeletin bulunduğu Erlian Havzasına dayanarak erlianensis (erlianlı) olarak konmuştur.
Fiziksel Özellikler
Boyu 5 metreyi geçmekte, ağırlığı 1.5 tona yaklaşmaktadır. Bazı araştırmalara göre boyu yaklaşık 8 metre uzunluğu bulurken, sırtı yerden 3.5 metre yükseklikteydi. Yine Moğolistan'da yapılan çalışmalarda 3-4 metre çapındaki halkalar şeklinde uzanan yuvalar ve bu yuvalarda 50 cm boyunda büyük yumurtalar bulunmuştur, bu yuvaların Gigantoraptor gibi dev bir Oviraptorosaur üyesi bir dinozora ait olduğu düşünülmektedir. Kafasında dişsiz bir gagaya ve gövdesinde ise dengeyi sağlamak için kısa bir kuyruğa sahiptir.
Keşif
Paleontolog Xing Xu ve ekibi Gobi Çölü'nün Erlian Havzası'nda Gigantoraptor'u keşfettiler. Onun boyutuna dayanarak, paleontologlar dinozoru ilk olarak bir tyrannosaur olarak sınıfladılar; ama gagası ve diğer kemiklerine dayanarak, onu Oviraptorosaur olarak sınıflandırdılar. Bu dinozorun fosillerinin bulunduğu Iren Dabasu Formasyonu Geç Kretase yaşlı bir jeolojik oluşumdur. Bu dinozorun tanımlandığı fosil LH V0011 numarasıyla tescillenmiş bir holotiptir, bu numune tam bir iskelet değildir. Neredeyse tam bir alt çene kemiği, birkaç kuyruk sokumu omuru, büyük oranda tam boyun omurları, sağ kürek kemiği, parçalı kalça kemiği, arka bacak kemiği ve ön kol kemiğinden oluşur.
Çene yapısı ve beslenme
Fosil yapılarından hareketle bu teropod cinslerinin kısmen diyetleri üzerine yorumlar yapılmıştır. Oviraptorosauria tipik etçil theropod diyetinden farklılaşmış cinsleri içeren bir dinozor ailesidir. Caenagnathidae ve oviraptoridae aile ağaçlarını içeren bu grup da kendi içinde farklılaşmış gaga yapılarına sahiptirler. Bu çene yapılarının işleyişleri hakkında çok az şey biliyoruz, dolayısıyla sınırlı sayıda fosil örneği bulunması nedeniyle hala daha caenagnathidae ailesinin diyeti hakkında bilgimiz az. Caenagnathidae ailesi üyeleri arasında gigantoraptor gagaları büyük bir derinliğe ve hacme sahiptir ve sert tohumları kırmak adına evrimleştiği düşünülüyor. Genelde ağız yapılarında gaga unsuru bulunan dinozorlar yiyecekleri ileri-geri çene hareketiyle işler ve keserler. Memeli çenelerinin dönme hareketi ve azı dişleri yardımıyla rahatça besinleri öğütmesi karşısında ileri-geri çene hareketi ve gagadaki kesici konveks çıkıntılar yardımıyla yiyecekleri işleyen gigantoraptorlar daha farklı diyetler üzerinde evrimleşmişlerdir. Bu noktada oviraptoridler uzun gaga taç çıkıntısı ve aşağı kıvrık yapılar barındıran ve daha yüksek ısırma gücüne yatkın gagalara sahipken; caenagnathidae grubu üyeleri ise kesme kuvveti uygulayan daha boşluklu ve taçsı çıkıntılı gaga yapılarının daha az olduğu gagalara sahiptirler. Muhtemelen gigantoraptor aşırı sert olmayan yemişler, tohumlar ve bitki parçaları gibi geniş spektrumlu bir besin spektrumunu yiyebiliyordu. ayrıca gaga şekli ve büyüklüğü de beslenme şekliyle ilgilidir, zira u şekilli gagaya sahip gigantoraptor, dar gagalı cinslere göre daha az seçicidir, ayrıca gaga boyutu artarsa seçici beslenme de azalır.
Kaynakça
- ^ a b c d Xu, Xing; Tan, Qingwei; Wang, Jianmin; Zhao, Xijin; Tan, Lin (Haziran 2007). "A gigantic bird-like dinosaur from the Late Cretaceous of China". Nature (İngilizce). 447 (7146): 844-847. doi:10.1038/nature05849. ISSN 0028-0836. 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ Editors, Editors. . www.etymonline.com. Etymonline. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Biello, David. "Gigantoraptor: It's a Bird, It's a Dinosaur, It's a Mystery". Scientific American. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2020.
- ^ Paul, Gregory S. (2016). The Princeton Field Guide to Dinosaurs. New Jersey: Princeton University Press. ss. 179-180. ISBN .
- ^ Ma, Waisum; Wang, Junyou; Pittman, Michael; Tan, Qingwei; Tan, Lin; Guo, Bin; Xu, Xing (24 Kasım 2017). "Functional anatomy of a giant toothless mandible from a bird-like dinosaur: Gigantoraptor and the evolution of the oviraptorosaurian jaw". Scientific Reports (İngilizce). 7 (1): 16247. doi:10.1038/s41598-017-15709-7. ISSN 2045-2322. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Gigantoraptor ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur![image]()
Vikitür'de Gigantoraptor ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.- news@nature.com 9 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: "Giant bird-like dinosaur found".
- Wired Science 29 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Scientists Discover 3,000-Pound Gigantoraptor Dinosaur in Mongolia
- Fleshed-out restoration of a Gigantoraptor erlianensis. 6 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Credit:
- Yahoo! News 17 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: China finds new species of big, bird-like dinosaur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gigantoraptor Gec Kretase doneminde Senoniyen Mogolistan da yasamis dev bir Oviraptorosaurian teropod dinozor cinsidir Gigantoraptor Yasadigi donem araligi 89 8 86 3 myo Senoniyen PreYeYeOSDCPTJKPgN Japonya da sergilenen iskeletiBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaKlad TheropodaFamilya Cins Gigantoraptor Xu vd 2007Tur G erlianensisIkili adlandirma Gigantoraptor erlianensisXu vd 2007KokenbilimYasam restorasyonu Bu dinozorun cins adi Antik Yunanca Giga Dev ve Latince raptor hirsiz sozcuklerinin birlesmesinden Gigantoraptor olusmustur Tur adiysa holotip iskeletin bulundugu Erlian Havzasina dayanarak erlianensis erlianli olarak konmustur Fiziksel OzelliklerBoyu 5 metreyi gecmekte agirligi 1 5 tona yaklasmaktadir Bazi arastirmalara gore boyu yaklasik 8 metre uzunlugu bulurken sirti yerden 3 5 metre yukseklikteydi Yine Mogolistan da yapilan calismalarda 3 4 metre capindaki halkalar seklinde uzanan yuvalar ve bu yuvalarda 50 cm boyunda buyuk yumurtalar bulunmustur bu yuvalarin Gigantoraptor gibi dev bir Oviraptorosaur uyesi bir dinozora ait oldugu dusunulmektedir Kafasinda dissiz bir gagaya ve govdesinde ise dengeyi saglamak icin kisa bir kuyruga sahiptir Bir Gigantoraptor yuvasi maketiKesifDev maniraptoranlarin boyut karsilastirmasi Paleontolog Xing Xu ve ekibi Gobi Colu nun Erlian Havzasi nda Gigantoraptor u kesfettiler Onun boyutuna dayanarak paleontologlar dinozoru ilk olarak bir tyrannosaur olarak sinifladilar ama gagasi ve diger kemiklerine dayanarak onu Oviraptorosaur olarak siniflandirdilar Bu dinozorun fosillerinin bulundugu Iren Dabasu Formasyonu Gec Kretase yasli bir jeolojik olusumdur Bu dinozorun tanimlandigi fosil LH V0011 numarasiyla tescillenmis bir holotiptir bu numune tam bir iskelet degildir Neredeyse tam bir alt cene kemigi birkac kuyruk sokumu omuru buyuk oranda tam boyun omurlari sag kurek kemigi parcali kalca kemigi arka bacak kemigi ve on kol kemiginden olusur Cene yapisi ve beslenmeFosil yapilarindan hareketle bu teropod cinslerinin kismen diyetleri uzerine yorumlar yapilmistir Oviraptorosauria tipik etcil theropod diyetinden farklilasmis cinsleri iceren bir dinozor ailesidir Caenagnathidae ve oviraptoridae aile agaclarini iceren bu grup da kendi icinde farklilasmis gaga yapilarina sahiptirler Bu cene yapilarinin isleyisleri hakkinda cok az sey biliyoruz dolayisiyla sinirli sayida fosil ornegi bulunmasi nedeniyle hala daha caenagnathidae ailesinin diyeti hakkinda bilgimiz az Caenagnathidae ailesi uyeleri arasinda gigantoraptor gagalari buyuk bir derinlige ve hacme sahiptir ve sert tohumlari kirmak adina evrimlestigi dusunuluyor Genelde agiz yapilarinda gaga unsuru bulunan dinozorlar yiyecekleri ileri geri cene hareketiyle isler ve keserler Memeli cenelerinin donme hareketi ve azi disleri yardimiyla rahatca besinleri ogutmesi karsisinda ileri geri cene hareketi ve gagadaki kesici konveks cikintilar yardimiyla yiyecekleri isleyen gigantoraptorlar daha farkli diyetler uzerinde evrimlesmislerdir Bu noktada oviraptoridler uzun gaga tac cikintisi ve asagi kivrik yapilar barindiran ve daha yuksek isirma gucune yatkin gagalara sahipken caenagnathidae grubu uyeleri ise kesme kuvveti uygulayan daha bosluklu ve tacsi cikintili gaga yapilarinin daha az oldugu gagalara sahiptirler Muhtemelen gigantoraptor asiri sert olmayan yemisler tohumlar ve bitki parcalari gibi genis spektrumlu bir besin spektrumunu yiyebiliyordu ayrica gaga sekli ve buyuklugu de beslenme sekliyle ilgilidir zira u sekilli gagaya sahip gigantoraptor dar gagali cinslere gore daha az secicidir ayrica gaga boyutu artarsa secici beslenme de azalir Kaynakca a b c d Xu Xing Tan Qingwei Wang Jianmin Zhao Xijin Tan Lin Haziran 2007 A gigantic bird like dinosaur from the Late Cretaceous of China Nature Ingilizce 447 7146 844 847 doi 10 1038 nature05849 ISSN 0028 0836 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2021 Editors Editors www etymonline com Etymonline 5 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Biello David Gigantoraptor It s a Bird It s a Dinosaur It s a Mystery Scientific American 16 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2020 Paul Gregory S 2016 The Princeton Field Guide to Dinosaurs New Jersey Princeton University Press ss 179 180 ISBN 978 0 691 16766 4 Ma Waisum Wang Junyou Pittman Michael Tan Qingwei Tan Lin Guo Bin Xu Xing 24 Kasim 2017 Functional anatomy of a giant toothless mandible from a bird like dinosaur Gigantoraptor and the evolution of the oviraptorosaurian jaw Scientific Reports Ingilizce 7 1 16247 doi 10 1038 s41598 017 15709 7 ISSN 2045 2322 20 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2021 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Gigantoraptor ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Gigantoraptor ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur news nature com 9 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Giant bird like dinosaur found Wired Science 29 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Scientists Discover 3 000 Pound Gigantoraptor Dinosaur in Mongolia Fleshed out restoration of a Gigantoraptor erlianensis 6 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Credit Yahoo News 17 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde China finds new species of big bird like dinosaur