Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması, 1930’larda, Türkiye’de kadınların siyasi haklarını kazanması için gerekli yasaların çıkarılmasını ifade eder. Kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkını elde etmesi; toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimleri’nden birisidir.
1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınan kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları, 5 Aralık 1934’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa değişikliği ile tanındı.
Belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı
Kadınların belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakkı 3 Nisan 1930’da Belediye Kanunu'nun kabul edilmesiyle tanındı.
- Kadınların katıldığı ilk belediye seçimleri
Kadınlar siyasal haklarını ilk kez 1930 yılındaki Belediye seçimlerinde kullandılar. Seçimler, Eylül başından Ekim’in 20’sine kadar sürdü. Şehir meclislerine girebilen kadınlar arasında İzmir seçimlerinde Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF)’nın iki kadın adayı olan Hasane Nalan ve Benal Nevzat Hanımlar ile, İstanbul seçimlerinde CHF adayı olan Rana Sani Yaver (Eminönü), Seniye İsmail Hanım (Beykoz), Ayşe Remzi Hanım (Beyoğlu), Nakiye (Beyoğlu), Latife Bekir (Beyoğlu) Hanımlar vardır.
Bu seçimlerde Artvin ili Yusufeli ilçesine bağlı Kılıçkaya beldesinde belediye başkanı seçilen Sadiye Hanım, "Türkiye'nin İlk Kadın Belde Belediye Başkanı" olmuş ve bu görevi iki yıl yürütmüştür. Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı ise çok partili siyasal yaşama geçildikten sonra seçildi. 3 Eylül 1950 tarihinde yapılan yerel seçimlerde 27 üyesi bulunan Mersin Belediye Meclisine seçilen Müfide İlhan, ilk kadın il belediye başkanı oldu.
Köy muhtarı seçme ve seçilme hakkı
Köy Kanunu'nun 20. Maddesinin değiştirilmesine dair 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 sayılı kanunun çıkarılmasıyla; kadınların köy muhtar ve heyetlerine seçilme hakkı tanındı.
- İlk kadın muhtarın seçimi
Aydın ilinin Çine ilçesine bağlı Demirdere köyünde (Bugünkü Karpuzlu ilçesi) yaklaşık 500 oy alarak seçimi kazanan Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın muhtarı oldu.
Milletvekili seçme ve seçilme hakkı
Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı 1923’te atmışlardı. Bu adım, kadınların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurma isteğidir. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.
1924 anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi ancak TBMM genel kurulunda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastığından kadınlar siyasal haklar sağlayamadılar.
Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanununda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık 1934’te Mecliste görüşüldü. Yapılan oylamada, 317 üyeli Meclis'te, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın 10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde İntibah-ı Mebusan Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)’nda 11 Aralık 1934’te yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.
Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934’te, Türk Kadınlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi.
- Kadınların katıldığı ilk genel seçimler
Türkiye’de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 kadın milletvekili TBMM’ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel’in Çankırı milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18’e çıktı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kartal, Cemile Burcu. "Türkiye'de kadınların siyasal haklarını kazanma süreci ve 1930 belediye seçimler". YÖK Tez Veritabanı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezi, 2005. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ Bozkurt, Birgül; Bozkurt İbrahim. (PDF). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi Yıl 10 Sayı 19, Bahar 2014. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
- ^ "İşte Türkiye'nin ilk kadın muhtarı". Haber7.com sitesi 13 Ocak 2006. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ Sarısakal, Baki. (PDF). Bakisarisakal.com sitesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ a b Terzioğlu, Zübeyde. "Basına Göre Türk Kadınının Siyasi Hakları (1930-1935)". YÖK Tez Veritabanı. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans tezi. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ . 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2011.
- ^ Sezer, Ayten. . Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- 1580 sayılı Belediye Kanunu, T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı web sitesi, Erişim tarihi:06.08.2011[]
- 442 Sayılı Köy Kanununun 20. ve 30. Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun, Mevzuat Bilgi Sistemi, Erişimi tarihi: 06.08.2011 10 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kadinlara secme ve secilme hakkinin taninmasi 1930 larda Turkiye de kadinlarin siyasi haklarini kazanmasi icin gerekli yasalarin cikarilmasini ifade eder Kadinlarin siyasi hayatta secme ve secilme hakkini elde etmesi toplumsal hayatta gerceklesen Ataturk Devrimleri nden birisidir 24 Eylul 1934 tarihli Vakit gazetesinde Istanbul Genel Meclisi uyeligine aday gosterilen kadinlar Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 8 Subat 1935 genel secimleri ile secilen ilk kadin milletvekilleri 1930 yilindan itibaren cikarilan bir dizi yasa ile once Belediye secimlerine katilma sonra koylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine secilme hakki taninan kadinlarin milletvekili secme ve secilme haklari 5 Aralik 1934 te Anayasa ve Secim Kanunu nda yapilan yasa degisikligi ile tanindi Belediye secimlerinde secme ve secilme hakkiKadinlarin belediye secimlerinde secme ve aday olma hakki 3 Nisan 1930 da Belediye Kanunu nun kabul edilmesiyle tanindi Kadinlarin katildigi ilk belediye secimleri Kadinlar siyasal haklarini ilk kez 1930 yilindaki Belediye secimlerinde kullandilar Secimler Eylul basindan Ekim in 20 sine kadar surdu Sehir meclislerine girebilen kadinlar arasinda Izmir secimlerinde Cumhuriyet Halk Firkasi CHF nin iki kadin adayi olan Hasane Nalan ve Benal Nevzat Hanimlar ile Istanbul secimlerinde CHF adayi olan Rana Sani Yaver Eminonu Seniye Ismail Hanim Beykoz Ayse Remzi Hanim Beyoglu Nakiye Beyoglu Latife Bekir Beyoglu Hanimlar vardir Bu secimlerde Artvin ili Yusufeli ilcesine bagli Kilickaya beldesinde belediye baskani secilen Sadiye Hanim Turkiye nin Ilk Kadin Belde Belediye Baskani olmus ve bu gorevi iki yil yurutmustur Turkiye nin ilk kadin il belediye baskani ise cok partili siyasal yasama gecildikten sonra secildi 3 Eylul 1950 tarihinde yapilan yerel secimlerde 27 uyesi bulunan Mersin Belediye Meclisine secilen Mufide Ilhan ilk kadin il belediye baskani oldu Koy muhtari secme ve secilme hakkiKoy Kanunu nun 20 Maddesinin degistirilmesine dair 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 sayili kanunun cikarilmasiyla kadinlarin koy muhtar ve heyetlerine secilme hakki tanindi Ilk kadin muhtarin secimi Aydin ilinin Cine ilcesine bagli Demirdere koyunde Bugunku Karpuzlu ilcesi yaklasik 500 oy alarak secimi kazanan Gul Esin Turkiye Cumhuriyeti nin ilk kadin muhtari oldu Milletvekili secme ve secilme hakkiTurkiye deki kadinlar milletvekili olabilmek icin ilk adimi 1923 te atmislardi Bu adim kadinlarin 1923 yilinda Nezihe Muhiddin onderliginde ilk kadin partisi Kadinlar Halk Firkasi ni kurma istegidir Fakat 1909 Secim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girisimi Kadinlar Halk Firkasi nin Turk Kadinlar Birligi adli dernege donusmesi ile sonuclanmisti 1924 anayasasi hazirlanirken kadinlarin milletvekili secme ve secilme hakkina sahip olmasi gundeme geldi ancak TBMM genel kurulunda bu haklarin yalnizca erkeklere taninmasi fikri agir bastigindan kadinlar siyasal haklar saglayamadilar Gerekli yasal degisiklik 1934 yilinda Basbakan Ismet Inonu ve 191 milletvekilinin sundugu Anayasa ve Secim Kanununda degisiklik yapilmasini ongoren yasa onerisi sonucu gerceklesti Oneri 5 Aralik 1934 te Mecliste gorusuldu Yapilan oylamada 317 uyeli Meclis te oylamaya katilan 258 milletvekilinin tamaminin oyuyla degisiklik onerisi kabul edildi Anayasanin 10 ve 11 Maddeleri degistirilerek her kadina 22 yasinda secme 30 yasinda secilme hakki verildi Bu anayasa degisiklikleri cercevesinde Intibah i Mebusan Kanunu Milletvekili Secimi Kanunu nda 11 Aralik 1934 te yapilan degisiklikler sonucu anayasada taninan haklar secim kanunuyla da duzenlendi Yasanin cikmasinin ardindan 7 Aralik 1934 te Turk Kadinlar Birligi Istanbul da Beyazit Meydani nda buyuk bir kutlama mitingi ve Beyazit tan Taksim e bir yuruyus duzenledi Kadinlarin katildigi ilk genel secimler Turkiye de kadinlarin katildigi ilk genel secimleri 8 Subat 1935 yilinda yapilan TBMM 5 donem secimleridir Bu secimlerde 17 kadin milletvekili TBMM ye girdi 1936 yili basinda bosalan milletvekillikleri icin yapilan ara seciminde emekli ogretmen Hatice Ozgenel in Cankiri milletvekili olarak secilmesiyle meclisteki kadin milletvekili sayisi 18 e cikti Ayrica bakinizTurk siyasetinde kadinlarin yeri Kadinlarin oy hakkinin zaman cizelgesi Kadinlar Halk FirkasiKaynakca Kartal Cemile Burcu Turkiye de kadinlarin siyasal haklarini kazanma sureci ve 1930 belediye secimler YOK Tez Veritabani Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans tezi 2005 6 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2016 Bozkurt Birgul Bozkurt Ibrahim PDF Cumhuriyet Tarihi Arastirmalari Dergisi Yil 10 Sayi 19 Bahar 2014 6 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Aralik 2017 Iste Turkiye nin ilk kadin muhtari Haber7 com sitesi 13 Ocak 2006 6 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2016 Sarisakal Baki PDF Bakisarisakal com sitesi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2016 a b Terzioglu Zubeyde Basina Gore Turk Kadininin Siyasi Haklari 1930 1935 YOK Tez Veritabani Marmara Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Yuksek Lisans tezi 6 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2016 29 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Agustos 2011 Sezer Ayten Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2016 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Turkiye de kadinlara secme ve secilme hakkinin taninmasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir 1580 sayili Belediye Kanunu T C Gida Tarim ve Hayvancilik Bakanligi web sitesi Erisim tarihi 06 08 2011 olu kirik baglanti 442 Sayili Koy Kanununun 20 ve 30 Maddelerinin Degistirilmesine Dair Kanun Mevzuat Bilgi Sistemi Erisimi tarihi 06 08 2011 10 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde