Palladyanizm Avrupa'da beliren, ismini Venedikli mimar Andrea Palladio'dan (1508–1580) alan ve onun yaptığı tasarımları örnek gösteren mimari tarzdır. Bugün palladyan mimari olarak bilinen akım, Palladio'nun orijinal kavramlarının evrimleşmesi sonucu ortaya çıktı. Palladio'nun eserleri genel olarak vurgulu bir simetri, pespektif ile Antik Yunan ve Antik Roma'dan ilham alan antik klasik tapınak mimarisinden izler taşır. 17. yüzyıldan itibaren Palladio'nun bu yorumlaması, Palladyanizm denilen bir tarza evrildi. Bu akım 18. yüzyıla kadar gelişimini sürdürdü.
Palladyanizm en temel olarak, 17. yüzyıl ortalarında 'da popülerlik kazansa da, buradaki gelişimi iç savaş ve onu izleyen dönemde empoze edilen sadelik yüzünden uzun süreli olamadı. 18. yüzyıl başlarında tekrar moda olan akım, sadece İngiltere'de değil, doğrudan İngiltere'den esinlenen Prusya'da da kendini gösterdi. Bu dönemde Berlin'de yaşayan Kont 'nin, Burlington'ın İngiltere'de başlattığı akımın bir benzerini Büyük Friedrich'e tavsiye ettiği yönünde yazılar yazdığı öne sürülmektedir. Ancak, 'un Unter den Linden'deki opera salonu (Campbell'in 'tan esinlendiği bilinmektedir) 1741'de çoktan inşa edilmişti. Yüzyılın sonunda bu akım Avrupa'da gördüğü ilgiyi yavaş yavaş kaybederken Britanya'nın Kuzey Amerika'daki kolonilerinde büyük bir popülerlik dalgasıyla karşılaştı. Buradaki örnekler arasında Güney Karolina'daki , Newport, Rhode Island'taki , New York'taki Morris-Jumel Köşkü, Annapolis, Maryland'daki ve Thomas Jefferson'ın Virginia'daki Monticello ve 'ı örnek olarak verilebilir.
Tarz, Avrupa'da 19 ve 20. yüzyıllar boyunca devam ettiği gibi, özellikle umumi binalarda ve belediye binalarında etkisini gösterdi. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren akımına rakip oldu. Bu diğer akımı temsil eden ise, Palladyanizm'in antik tapınaklardan aldığı ilhamın Protestan ve kiliseler ve yaşam tarzı için fazla pagan kaçtığını iddia etti. Ancak Palladyanizm, mimari bir tarz olarak popülerliğini sürdürerek evrilmeye devam etti. Modern binalarda görülen alınlıklar, simetri ve oranlar açık bir biçimde bu akımdan izler taşır.
Palladio'nun mimarisi
Tamamı Palladio tarafından tasarlanan binaların hepsi Venedik ve Veneto bölgesindedir. Bunlar arasında Vicenza'da rehber kitaplarında Palladio Şehri olarak da geçen yoğun bir dokusu, ve Venedik'teki Redentore başta olmak üzere kiliseler yer alır. Palladio'nun mimari incelemelerinde Romalı mimar Vitruvius'un ve 15. yüzyılda Klasik Roma mimarisini inceleyerek matematiksel oranları süsten daha çok önemseyen Rönesans'a dönük eserler veren Leon Battista Alberti'nin prensipleri irdelenir.
Palladio, villalarını daima vaziyetlerine referans alarak tasarladı. Eğer bir tepe üzerindeyse (Villa Capra örneğindeki gibi), cepheler sıklıkla eşdeğer biçimde tasarlanmaktaydı ve böylece kullanıcıların her yönden güzel manzarayı görebilmesi sağlanmış oluyordu. Aynı örneklerde, revaklar binanın dört cephesine de eklenerek ev sakinlerinin kırsal bölgenin keyfini çıkarırken güneşten korunmalarını sağlamak amaçlanıyordu. Bu mantık, günümüzdeki Amerikan tarzı sundurmalarda sürdürülmektedir. Palladio bazen revaklı dışa açık galerileri (loca), revaklara alternatif olarak kullandı. Bu konsept en temel olarak gömme revak veya elemanlara bakan delikli duvarlarla çevrili tek katlı iç oda şeklinde görülmektedir. Kimi zamanlarda bu localar, birinci kat seviyesinde, alttaki bir başka locanın üzerine eklenerek çifte loca oluşturmak şeklinde yapılıyordu. Localar bazen bir alınlık eşliğinde cephelerde vurgulanıyordu. Villa Godi'nin odak noktasında, bir revak yerine bir loca bulunur. Bunun yanında ana binanın bitişlerinde de localar yer alır.
Palladio, villalarının cephelerini sıklıkla cephelerinin üzerine tasarladı. Sıklıkla haç biçiminde ele alınan tapınak etkileri, daha sonraları mimarın eserlerinin belirgin bir özelliği oldu. Palladyan villalar genel olarak üç katlı olarak ele alındı. Kaba yontulmuş bir bodrum veya giriş katı, genel olarak servis kısımlarını ve küçük odaları içeriyordu. Bunun üzerinde dış basamaklardan bir revak aracılığıyla erişilen yer alır. Burada ana kabul odası ve yatak odaları yer alır. Bu kısmın üzerinde alçak bir beraber ikincil yatak odaları ve konaklama kısımları yer alır. Her odanın villa ve diğer odalarla arasındaki matematiksel ilişki 3:4 ve 4:5 gibi basit oranlar üzerinden tasarlanmıştır. Daha önceki mimarlar, benzer formülleri basit simetrik cepheleri dengelemek adına kullansalar da, Palladio bunu genelde kare kullanarak binanın tümüne ilişkilendirdi.
Palladio, tasarladığı villaların sahip olduğu "çiftlik evi" ve "zengin tüccarların haftasonunda kullandığı ev" olmak üzere birleşen ikili doğası üzerine derinlemesine düşündü. Bu simetrik tapınak benzeri evler genel olarak eşdeğer bir simetri gözeterek tasarlanıyordu ve iki taraftaki alçak ve uzun kanatlar, at, çiftlik hayvanları ve tarım ambarları olarak işlev görüyordu. Bu kanatlar bazen işlevselliğinin ötesinde, villayı tamamlamak ve vurgulamak adına bir kolonad ile villaya bağlanıyordu. Ancak bunların ana binaya ait olma gibi bir amaçları bulunmuyordu. 18. yüzyıldaki Palladyan mimarlar ise bu kısımları binanın bir parçası olarak dahil etme eğilimi gösterdi.
Palladyan pencere
Palladyan pencere veya Venedik penceresi, Palladio'nun pek çok eserinde görülebildiği gibi, onun erken dönem kariyerindeki markalaşmış kullanımlardan biriydi. Bu elemanın ortasında, üstünde yarım daire biçiminde kemer bulunduran bir pencere açıklığı bulunur. Bu kemer, bir ile taşınır ve küçük bir içerir. Yanındaki diğer iki açıklık ise pilasterlerle çevrilir. Venedik'teki kütüphanesinde, Sansovino bu şemayı içteki kolonlar yerine iki iç pilasterle değiştirerek çeşitlendirdi. Bu formun Palladyan veya Venedik usulü olarak tanımlamak yanlıştır, zira ilk defa Donato Bramante (Ackerman) tarafından kullanılıp daha sonraları (1475–1554) tarafından yedi ciltlik mimari kitabı 'da bahsedilmiştir. Vitruvius ve Roma mimarisi üzerine açıklamalar yapan bu kitapta, kemerli bir pencerenin iki yanında birer alçak dikdörtgen açıklık tasvir edilmektedir ve ilk defa antik Roma'daki taklarda rastlanılmaktadır. Palladio bu motifi sıkça kullandı. Bunlardan en kayda değeri, Vicenza'daki 'nın cephesindeki . Aynı şekilde ve 'nun girişlerinde bu forma rastlamak mümkündür. Formun Venedik penceresi olarak adlandırılması, belki de bu formun Veneto'da çok yoğun olarak kullanılmasından dolayıdır. İsim kökeni ne olursa olsun, bu öge, Palladyan binalarda en değişmeyen ögelerden biri olarak kalmayı sürdürdü.'e göre bunun Britanya'da ilk kez ortaya çıkışı Londra'daki Burlington House'un biçimi değiştirilmiş kanatlarıyladır. Bu örnekte, formun kaynağı olarak doğrudan Palladio yerine, ara kaynak olan 'un 'ı gösterilmektedir.
Her ne kadar Burlington bunu öyle farz etmiş olsa da, bunun bir çeşidi olan ve bir körkemer içeren form, Palladyan değildir. Modern bilim, Burlington'ın mülkünde düz bir duvara çizdiği üç birbirine benzer şemanın aslında kökenli olduğunu belirtir. Burlington, bu motifi 1721'de akrabası Lord Bruce için 'ta yaptığı 'ın cepheleri için kullandı (şimdiye dek formu değiştirildi). Kent, bu motifi alarak Parlamento Evleri'ni ve 'un kuzey cephesini tasarlarken kullandı. Bu formun değiştirilmiş örnekleri 1760'lardan itibaren geniş çaplı olarak Neoklasik mimaride kullanıldı.
Erken Palladyanizm
1570 yılında Palladio adlı eserini yayımladı ve bu Avrupa'daki birçok mimara ilham verdi.
17. yüzyıl boyunca, İtalya'da okuyan birçok mimar Palladio'nun eserlerini öğrendi. Yabancı mimarlar, ülkelerine döndüklerinde ülkelerindeki iklim, topoğrafya ve müşterilerin kişisel zevklerine uyarak Palladio'nun eserlerini uyarlama yoluna gitti. Dünyadaki izbe Palladyanizm örneklerinin çoğu bu şekilde yapıldı. Ancak bu tarz 18. yüzyıla kadar popülerliğinin zirvesine erişemedi. Bu tarihten sonra başta İngiltere, Galler, İskoçya, İrlanda ve daha sonra Kuzey Amerika olmak üzere birçok coğrafyada etkisini gösterdi. Venedik'te ise Barok mimarinin aşırılıklarına tepki olarak Palladyan prensiplere dönmeyi amaçlayan bir ortam oluştu. En erken dönem neo-Palladyan'lar arasında, her ikisi de duvarcı olarak eğitilen (1657–1737) ve (1657–1737) yer almaktadır. Onların biyografi yazarı olan , hareketin en yetenekli ve bilgili savunucusu oldu. Onun elinde Palladio'nun örneklerinden alınan miras, doğru kurallar eşliğinde yazıldı ve neoklasisizm'e yön verdi.
Ancak Palladio'nun dünyadaki en etkili takipçisi, İngiliz oldu. Jones, İtalya'yı gezdi ve 1613–14 döneminde Palladio'nun bilimsel incelemesini tamamladı. Jones'un, çağdaşlarının ve sonraki takipçilerin "Palladyanizm"i çoğunlukla cepheler üzerineydi ve düzen dikte eden matematiksel formüller kesin bir biçimde uygulanmadı. gibi, İngiltere'de 1640 ve 1680'ler arasında inşa edilen birtakım taşra evleri, böylesi bir Palladyan tarzdadır. Bunları, Jones'un, Greenwich'teki 'u, Whitehall'daki 'u, Londra'da kral I. Charles adına yapılan ama tamamlanmayan sarayı gibi başarılar izledi.
Ancak Jones'un savunduğu Palladyan tasarımlar, daha çok iç savaşın kargaşasından korunmak amacıyla I. Charles'a yaltaklanan bir konsepte dahildi. Stuart'ın restorasyonunun ardından Jones'un Palladyanizm'i, , , ve hatta Jones'un öğrencisi 'in yöneldiği barok tasarımlarla gölgelendi.
Neo-Palladyanizm
İngiliz Palladyanizmi
Kıta Avrupası'nda çok popüler olan barok tarz, hiçbir zaman İngiliz zevkine dahil olmadı. Barok akım, 18. yüzyılın ilk çeyreğinde Britanya'da klasik mimarinin basitliğini ve saflığını öne çıkaran dört kitap yayımlandığında, çok sürmeden yerini başka akımlara ve Palladyanizm'e bıraktı. Bu kitaplar:
- – , 1715 (yüzyıl boyunca ilave fasikülleri belirdi)
- Palladio's Four Books of Architecture, tarafından çevrildi, 1715.
- Leone Battista Alberti – , Giacomo Leoni tarafından çevrildi, 1726.
- The Designs of Inigo Jones... with Some Additional Designs – , 2 cilt, 1727 (Ek cilt Some Designs of Mr. Inigo Jones and Mr. William Kent, 1744 yılında mimar tarafından yayımlandı.)
Bu dörtlü içinde, dönemin varsıl patronlarının en büyük favorisi dört ciltlik Vitruvius Britannicus oldu. Kitabın yazarı Campbell, hem bir mimar hem de yayımcıydı. Kitap, temelde Britanya'daki binaların mimari baskılarını içeren bir tasarım kitabıydı ve Vitruvius'tan Palladio'ya kadar birçok mimarın eserine yer vermekteydi. İlk baskılarda temel olarak Inigo Jones'un tasarımlarına yer verilse de, daha sonraki ciltler Campbell ve diğer 18. yüzyıl mimarlarının çizim ve planlarını dahil etmekteydi. Bu dört kitap, 18. yüzyıl Britanya mimarisinde Palladyanizm'in yayılmasında büyük bir etmen oldu. Bu kitapların yazarlarından üçü, dönemin en tercih edilen yıldız mimarları oldu. Vitruvius Britannicus kitabı nedeniyle , bankacı 'in adlı evini (sağ resimde görüldüğü üzere) tasarlamak üzere seçildi. Bu eser, İngiltere'de benzeri düzinelerce evin ilham kaynağı oldu.
Yeni tasarım okulunun ön sıralarından aristokrat "mimar kont" , 1729'de William Kent ile beraber 'ı tasarladı. Bu bina Palladio'nun Villa Capra'sının bir uyarlaması olup 16. yüzyıl elemanları ve süslerinden arındırılmıştı. Bu aşırı süssüzlük, Palladyanizm'in bir özelliğiydi. 1734'te ve Lord Burlington, Norfolk'ta, İngiltere'deki en başarılı Palladyan tasarımlardan biri olan 'u tasarladı. Ana şablonu, Palladio'nun emirlerini sıkıca takip eden yapıda, Palladio'nun boyca kısa ve görünüşte yapışık duran kanatlarının yerine fark edilir bir oranda uzatılmış kanatlar içermekteydi. Kent, bunları tasarıma bağladı, çiftlik hayvanlarını başka bir yere taşıdı ve kanatları neredeyse ana bina kadar yükseltti. Bu kanatlar sıklıkla revaklar ve alınlıklarla süslendi. Bu tarz, 'da olduğu gibi birçok küçük taşra evinde kendini gösterdi. Bu unsur, İngiliz Palladyanizmi'ni ilk Palladio kopyalarından ayıran unsur oldu.
Mimari tarzlar, her bir müşterinin talep ve gereksinimleri doğrultusunda evrilir. 1746'da , 'i tekrar inşa etmek istediğinde, bu zamanın en moda tarzı olduğundan, tasarım için Palladyan bir üslup benimsedi. Bunun için Burlington'lı mimar 'ı çağırdı. Flitcroft'ın tasarımları doğası bakımından Palladyan olsa da, Palladio'nun kendisi tarafından onaylanacak işler değildi. Ana yapı küçük ve sadece üç açıklık içeriyordu. Tapınak benzeri revak sadece ima edilmiş olup kapalıydı. İki büyük kanat, duvarlar ve çiftlik yapılarına ulaşan kolonatlar yerine, büyük lüks kamara süitleri içermekteydi. Yapının sonunda yer alan çiftlik bölümleri, ana binaya erişecek kadar yükseltilmiş olup tamamlanmıştı. Bu yaklaşım, sayısız evde ve bir asırdan fazla süre boyunca Britanya'daki belediye binalarında tekrar tekrar denendi. Victoria devrinde popülerliğini kaybeden tarz, Sir 'in 1913'te Buckingham Sarayı'nın cephelerini düzenlemesiyle tekrar canlandı. Genelde sondaki kısımlar, ilgi çekmek veya ana yapıpı vurgulamak adına kör revak ve pilasterler içermekteydi. Bütün bunlar, Palladio'nun tasarımlarından oldukça uzak bir noktadaydı.
İngiliz Palladyan evleri, artık İtalya'daki asılları gibi küçük ama seçkin hafta sonu inziva evleri değildi. Artık villa değil, Sir John Summerson'ın tabiriyle Britanya'yı yöneten toprak sahibi ağaların yerleştiği birer "güç evi"ydi. Palladyan tarz Britanya'da hakim oldukça, matematiksel oranlar üzerine tüm fikirler yok oldu. Kanatlı kare evler yerine, cephelerin uzunluğu en büyük izan olarak kaldı. Bir oda derinliğindeki uzun evler, kasten de olsa boyutlar bakımından aldatıcı bir etki yaratıyordu.
İrlanda Palladyanizmi
İrlanda'daki Palladyan diriliş döneminde, oldukça mütevazı evler dahi neo-Palladyan kalıplar içinde inşa edildi. İrlanda'daki Palladyan mimari, İngiltere'dekinden bazı yönleriyle ayrılır. Diğer ülkelerdeki gibi Palladio'nun temel fikirlerinden ilerleyen bu mimari, belki de doğrudan kıta Avrupası'ndan gelen ve Britanya'daki evrimden uzakta kalan mimarlarca tasarlandığından, asıl fikirlere daha bağlı kaldı. Ancak yine de, yapılar buradaki daha nemli ve soğuk havaya uyum sağlamak zorundaydı.
Palladyanizm açısından en öncü İrlandalı mimarlardan biri Sir 'dır (1699–1733). Sir 'nun kuzeni olan Pearce, aslında onun bir öğrencisiydi. Onun gibi barok tasarımlar yapmayı reddeden mimar, İrlanda'ya dönmeden önce Fransa ve İtalya'da üç yıl mimarlık eğitimi aldı. En ünlü Palladyan eseri, Dublin'deki eski 'dir. Üretken bir mimar olan Pearce, 1727'de 'un güney cephesini, 1728'de 'nı tasarladı.
İrlanda'daki en belirgin Palladyan örneklerden biri, Dublin yakınlarındaki 'tır. İtalyan mimar (1691–1737) tarafından tasarlanan yapı, belki de İrlanda'da Palladio'nun matematiksel oranlarıyla tasarlanan tek yapıdır. Bina aynı zamanda, Washington'daki Beyaz Saray'ı etkileyen üç İrlanda köşkünden biridir.
Diğer örnekler arasında Dublin'deki Palladyan Rotunda Hastanesi'ni de tasarlayan Alman kökenli mimar 'ın adlı yapısı, ve County Fermanagh gibi yapılar yer almaktadır. İrlanda'daki Palladyan taşra evleri, genelde tarafından uygulanan, dinç Rokoko alçı kaplamalarıyla örülüydü. İrlanda'ya özgü olan bu uygulama, İngiltere'deki çağdaşlarından daha cafcaflıydı. Dublin'in büyük bir kısmı 18. yüzyılda inşa edildi ve bu nedenle şehre damgasını vurdu. Ancak kötü planlama ve yoksulluk nedeniyle, son yıllara kadar Dublin, yüksek kalitedeki 18. yüzyıl evlerinin yıkık vaziyette gözlendiği nadir kentlerden biri olarak kaldı. 1922'den sonra, İrlanda'daki diğer yerlerde bulunan Palladyan yapılardan, hurda getirisi nedeniyle kurşun çatı kaplamaları söküldü. Binalar da çatıyı temel alan aşırı miktarlardaki vergiler sebebiyle terk edildi. Bazı çatısız Palladyan evler halen az nüfuslu İrlanda kırsalında bulunabilmektedir.
Kuzey Amerika Palladyanizmi
Palladio'nun Kuzey Amerika'daki etkisi mimarlar tarafından tasarlanan ilk binalardan beri belirgindir. Ancak Anglo-İrlandalı filozof George Berkeley, America'nın öncü Palladyan'ı olabilir. 1720'ler sonunda Newport'ta veya Middletown'da büyük bir çiftlik evine sahip olan Berkeley, buraya "Whitehall" (Beyaz Salon) unvanı verdi ve onu William Kent'in Designs of Inigo Jones (1727) kitabından esinlenerek, Londra'dan getirmiş olabileceği Palladyan bir kapı pervazıyla süsledi. Palladio'nun işleri, burada onun bu amaç doğrultusunda topladığı bin ciltlik kütüphanesinde derlenerek 'a gönderildi. 1749'da , Newport, Rhode Island'daki 'ni tasarlarken doğrudan Palladio'nun 'sinden uyarlamalar yaptı. Aynı şekilde on yıl kadar sonra yine Newport'ta tasarladığı Brick Market kavramsal olarak Palladyan'dır.
Annapolis, Maryland'da yer alan (fotoğrafa bakınız) ABD'deki Palladyanizm'e örnek teşkil eder. Bu bina, temel olarak Palladio'nun Quattro Libri'sinden izler taşıyan tek sömürge dönemi akademik mimari örneğidir. tarafından 1773–74 döneminde tasarlanan yapı, Anne Arundel County, Maryland'dan zengin bir çiftçi olan Matthias Hammond için tasarlandı. Tasarım, I Quattro Libri dell’Achitettura'nın ikinci kitabının XIV. bölümünde de yer alan 'yi (Montagnana, İtalya) kaynak aldı.
Siyasetçi ve mimar Thomas Jefferson (1743–1826), bir defasında Quattro Libri kitabını kendi İncil'i olarak atfetti. Jefferson, Palladio'nun mimari kavramları ve tasarımlarına yoğun bir ilgi geliştirdi. Aynı zamanda kendi şahsi favorisi olan Monticello,'un malikanesi, ve Virginia Üniversitesi, temel olarak Palladio'nun bu kitaplarından kaynağını aldı. Antik Roma binalarının politik vurgusunu fark eden Jefferson, belediyelerle alakalı yapılarını Palladyan tarzda tasarladı. Monticello (1796 ve 1808 arasında şekli değiştirildi), çok belirgin bir şekilde Palladio'nun 'sından ilham aldı. Bu tarz, bugün düzenlemeleriyle beraber ABD'de olarak adlandırılmaktadır. Jefferson'ın Pantheon'u veya Virginia Üniversitesi'ndeki 'sı kavramsal ve tarz açısından aksi iddia edilemeyecek bir biçimde Palladyan'dır.
Virginia ve Carolina'da Palladyan üslubun birçok örneği, Tidewater'daki plantasyon evinde görüldü. , , 'un da dahil olduğu bu örnekler, klasik Amerikan dönemi örnekleri arasındadır. Amerikan Palladyanizmi'nin bir özelliği de büyük revakların tekrar belirmesidir. İtalya'daki asıllarında olduğu gibi, bu yolla güneşten korunma ihtiyacı karşılanmış oluyordu. Değişen tarz ve boyutlardaki revaklar, sömürge mimarisinin özelliklerinden biri haline geldi. Kuzey Avrupa ülkelerinde revak sadece bir sembol olarak kalmıştı. Genel olarak kapatılan bu kısımlar, pilasterler yardımıyla belli belirsiz ifade ediliyordu. Hatta bazı geç dönem İngiliz Palladyan örneklerinde bu kısımlar bir araba girişi (porte-cochère) olarak kullanıldı. ABD'de ise revaklar tüm görkemiyle kullanılmaya devam etti.
Bu Palladyan-Gibbs etkisini açıkça yansıtan yapılardan birisi de 1758–62 döneminde inşa edilen Richmond County, Virginia'daki 'dir.'ın ithal Portland taşından yapılan kuzey ve güney girişleri, William Salmon'ın Palladio Londinensis (1734) kitabındaki levhadan alınarak desenlendirildi. Yine 'un ayırt edici özelliğinden birisi olan iki katlı revak, doğrudan Palladio'dan alındı.
Washington'daki neoklasik bir saray olan Beyaz Saray, İrlanda Palladyanizmi'nden esinlendi. 1792 ve 1800 yılları arasında inşa edilen binanın yapımından önce, mimar James Hoban'ın, Dublin'deki ve 'dan etkilendiği iddia edilmektedir. 1762'de , 'de doğan Hoban, Dublin'de mimarlık eğitimi aldı. Leinster House (1747 dolaylarında inşa edildi) bu dönemde Dublin'deki en takdir gören binalardan biriydi. Beyaz Saray, özellikle güney cephesi itibarıyla, Palladyanizm'den ziyade neoklasisizme daha yakındır. Mimarın bir diğer ilham kaynağı olan ve 'ın 1790'da İrlanda'da tasarladığı 'a bakıldığında, bu etki görülebilmektedir. Zira, mimarlık eleştirmeni Gervase Jackson-Stops, bu yapıyı "Palladyan geleneklerinin bir toplamı, ancak sade süsleri ve asil tasarrufuyla aslında katı bir şekilde neoklasik" olarak tanımladı.
Amerika'daki Palladyanizm'in ayırt edici bir başka özelliği de piano nobile'nin servis katının üzerine değil, artık giriş kat üzerine konumlandırılmasıydı. Bir servis katı varsa dahi, bu kat artık belli belirsiz bir yarı-bodrum haline dönmüştü. Bu durum, önceki Palladyan tasarımların sahip olduğu süslü giriş merdivenlerin reddedilmesini gerektirdi. Bu üslup aynı zamanda Palladyanizm'in devamı olan neoklasik mimarinin de bir özelliği oldu.
ABD'de İngiliz sömürge döneminde inşa edilen (1607–1776) ve doğrudan I Quattro Libri dell'Architettura'dan doğrudan esinlenen iki yapı gösterilebilir. Bunlardan ilki William Buckland'in Annapolis, Maryland'daki 'u (1774), ikincisi ise Thomas Jefferson'ın ilk Monticello'sudur. Hammond-Harwood House, Montagnana'daki Villa Pisani'den (II. Kitap, XIV. Bölüm); ilk Monticello (1770) ise Piombino Dese'daki 'dan (II. Kitap, XIV. Bölüm) esinlendi. Thomas Jefferson, daha sonraları Monticello'nun cephesine eklemeler yaptığı için Hammond-Harwood House, günümüzde ABD'deki en saf ve el değmemiş Palladyan yapı örneğidir.
Kanada, gelişimini daha sonraki dönemlerde tamamladığından Palladyan mimari örnekler bakımından fakirdir. Buradaki en bilinen eser, 1819'da yapılan .
1979'da kurulan ve kar gözetmeyen örgütü, Palladio'nun ABD'deki etkisini araştırmak ve anlamak üzerine çalışmalar yapmaktadır.
Kalıt
1770'lerde Britanya'da ve Sir gibi mimarlara olan talep yüksekti. Ancak bu mimarlar, o dönemde Antik Yunan da dahil olmak üzere çeşitli klasik kaynaklardan ilham aldıklarından, yaptıkları işler Palladyan'dan ziyade neoklasik olarak kabul gördü. Avrupa'daki Palladyan diriliş, 18. yüzyıl sonlarında sona erdi. Kuzey Amerika'da Palladyanizm, bir müddet daha sürdü; Thomas Jefferson'ın kat planları ve cepheleri Palladio'nun Quattro Libri'sinden çokça ilham aldı. Günümüzde klasik yorum barındıran herhangi bir binayı tanımlamak için kullanılan "Palladyan" terimi genel olarak yanlış kullanılmaktadır. Ancak, 20. yüzyıl başlarında, sömürge dirilişi hareketleri arasında Palladyan fikirlerin dirilişi gözlendi ve bu akım modernist döneme rağmen devam etmeyi sürdürdü.
20. yüzyıl ortalarında, mimarlık tarihçisi 'un yaklaşımı, modern mimariyi yeniden konumlandırarak Palladyan mimariyi bir ilham kaynağı olarak gösterdi. 20. yüzyıl sonlarında Rowe'un etkisi dünya çapında gözlenince bu yaklaşım, mimari ve kent tasarımının ana unsurlarından biri oldu. Eğer James Stirling, Aldo Rossi, Robert Venturi, , Peter Eisenman, Michael Graves gibi 20. yüzyıl sonlarındaki birçok mimarın eserlerinde "geçmişin varlığı" görülebiliyorsa bunda Rowe'un kayda değer bir etkisi vardır. Colin Rowe, alışılmışın dışında ve kronolojik olmayan bakış açısı neticesinde, "The Mathematics of the Ideal Villa" (1947) adlı tezinde de görülebildiği üzere yeni bir formülasyon geliştirerek Palladio'nun villalarındaki "kurallar"ın" Le Corbusier'nin Poissy ve Garches'daki villalarındaki "kurallar"ın örtüştüğünü öne sürdü. Bu yaklaşımla Rowe, taze ve provokatif çağlar-arası çıkarımlarıyla Palladio ve Le Corbusier'yi yan yana koyarak aynı zamanda inceledi.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ James Lees-Milne, The Earls of Creation 1962:120).
- ^ , "Palladio and English-American Palladianism." 23 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Frampton, p. 36
- ^ Copplestone, p.250
- ^ a b Copplestone, p.251
- ^ Copplestone, pp.251–252
- ^ Andrea Palladio, Caroline Constant. The Palladio Guide. , 1993. p. 42.
- ^ "The earliest example of the revived Venetian window in England", Lees-Milne, The Earls of Creation, 1962:100.
- ^ James Lees-Milne 1962:133f.
- ^ Copplestone, p.252
- ^ Rossi built the new façade for the rebuilt , known in Venice as San Stae, 1709, which was among the most sober in a competition that was commemorated with engravings of the submitted designs, and he rebuilt , 1724–27 (Deborah Howard and Sarah Quill, The Architectural history of Venice, 2002: 238f).
- ^ His façade of is a faithful restatement of Palladio's and his masterwork is , 1706–14 (Howard and Quill 2002)
- ^ Robert Tavernor, Palladio and Palladianism Thames & Hudson, 1991:112.
- ^ Hanno-Walter Kruft. A History of Architectural Theory: From Vitruvius to the Present. Princeton Architectural Press, 1994 and Edward Chaney, Inigo Jones's 'Roman Sketchbook, 2006).
- ^ Copplestone, p.280
- ^ Copplestone, p.281
- ^ A brief survey is Robert Tavernor, "Anglo-Palladianism and the birth of a new nation" in Palladio and Palladianism, 1991:181–209; Walter M. Whitehill, Palladio in America, 1978 is still the standard work.
- ^ Edwin Gaustad, George Berkeley in America (Yale University Press, 1979): "Berkeley's one architectural achievement in the New World" (p. 70).
- ^ Gaustad, p. 86.
- ^ , "Building America." 23 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Fiske Kimball, Thomas Jefferson, Architect, 1916.
- ^ Frederick Nichols, Thomas Jefferson's Architectural Drawings, 1984.
- ^ Joseph C. Farber, (1980). Palladio's Architecture and Its Influence: A Photographic Guide. Dover Publications. s. 107. ISBN .
- ^ Roth, Leland M., A Concise History of American Architecture, Harper & Row, Publishers, NY, 1980
- ^ Severens, Kenneth, Southern Architecture: 350 Years of Distinctive American Buildings, E.P. Dutton, NY 1981 p 37; specifically, both doors seem to have been derived from plates XXV and XXVI of Palladio Londinensis, a builders guide first published in London in 1734, the very year when the doorways may have been installed. (Morrison, High, American's First Architecture: From the First Colonial Settlements to the National Period. Oxford University Press, NY 1952 p. 340).
- ^ Severens, Kenneth, Southern Architecture: 350 Years of Distinctive American Buildings, E.P. Dutton, NY 1981 p 38
- ^ Jackson-Stops p. 106
- ^ . Hammond-Harwood House Association. 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011.
- ^ a b The Mathematics of the Ideal Villa and Other Essays, MIT Press, Main essay reprinted in collected works volume, (1976).
Kaynakça
- Ackerman, Jaaes S. (1994). Palladio (series "Architect and Society").
- Edward Chaney (2006). "George Berkeley's Grand Tours: The Immaterialist as Connoisseur of Art and Architecture", in The Evolution of the Grand Tour: Anglo-Italian Cultural Relations Since the Renaissance (2nd ed.). Routlege. .
- Copplestone, Trewin (1963). World Architecture. Hamlyn.
- Dal Lago, Adalbert (1966). Ville Antiche. Milan: Fratelli Fabbri.
- Frampton, Kenneth. (2001). Studies in Tectonic Culture. MIT Press. .
- Halliday, E" E. (1967). Cultural History of England. London: Thames and Hudson.
- Jackson-Stops, Gervase (1990). The Country House in Perspective. Pavilion Books Ltd.
- Kostof, Spiro. A History of Architecture. New York: Oxford University Press.
- Lewis, Hilary, and John O'Connor (1994). Philip Johnson: The architect in His Own Words. New York: Rizzoli International Publications.
- Marten Paolo (1993). Palladio. Koln: Benedikt Taschen Verlag GmbH. (Photos of Palladio's surviving buildings)
- Reed, Henry Hope, and Joseph C. Farber (1980). Palladio's Architecture and Its Influence. New York: Dover Publications.
- Ruhl, Carsten (2011). Palladianism: From the Italian Villa to International Architecture 14 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., . Mainz: . Retrieved: May 23, 2011.
- Tavernor, Robert (1979). Palladio and Palladianism (series "World of Art").
- Watkin, David (1979). English Architecture. London: Thames and Hudson.
- Wittkower, Rudolf. Architectural Principles in the Age of Humanism.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Palladian architecture ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Chiswick House 14 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Holkham Hall12 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (İngilizce), (İtalyanca)
- Palladian Architecture in England 14 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Center for Palladian Studies in America, Inc. 13 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Palladio's Villas 23 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Thomas Jefferson's architecture6 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Woburn Abbey4 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Wallington Hall – National Trust7 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Palladian Way long distance walk14 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Palladianism Style Guide". British Galleries. Victoria and Albert Museum. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Palladyanizm Avrupa da beliren ismini Venedikli mimar Andrea Palladio dan 1508 1580 alan ve onun yaptigi tasarimlari ornek gosteren mimari tarzdir Bugun palladyan mimari olarak bilinen akim Palladio nun orijinal kavramlarinin evrimlesmesi sonucu ortaya cikti Palladio nun eserleri genel olarak vurgulu bir simetri pespektif ile Antik Yunan ve Antik Roma dan ilham alan antik klasik tapinak mimarisinden izler tasir 17 yuzyildan itibaren Palladio nun bu yorumlamasi Palladyanizm denilen bir tarza evrildi Bu akim 18 yuzyila kadar gelisimini surdurdu Palladio nun kitabinin 1736 Londra baskili bir cevirisinde yer alan sekliyle bitistirilmis revakli bir villa Palladio nun eserinin plani Evin ozellikleri yapimini izleyen yillarda Avrupa daki sayisiz Palladyan tarzda eve ornek teskil etti Palladyanizm en temel olarak 17 yuzyil ortalarinda da populerlik kazansa da buradaki gelisimi ic savas ve onu izleyen donemde empoze edilen sadelik yuzunden uzun sureli olamadi 18 yuzyil baslarinda tekrar moda olan akim sadece Ingiltere de degil dogrudan Ingiltere den esinlenen Prusya da da kendini gosterdi Bu donemde Berlin de yasayan Kont nin Burlington in Ingiltere de baslattigi akimin bir benzerini Buyuk Friedrich e tavsiye ettigi yonunde yazilar yazdigi one surulmektedir Ancak un Unter den Linden deki opera salonu Campbell in tan esinlendigi bilinmektedir 1741 de coktan insa edilmisti Yuzyilin sonunda bu akim Avrupa da gordugu ilgiyi yavas yavas kaybederken Britanya nin Kuzey Amerika daki kolonilerinde buyuk bir populerlik dalgasiyla karsilasti Buradaki ornekler arasinda Guney Karolina daki Newport Rhode Island taki New York taki Morris Jumel Kosku Annapolis Maryland daki ve Thomas Jefferson in Virginia daki Monticello ve i ornek olarak verilebilir Tarz Avrupa da 19 ve 20 yuzyillar boyunca devam ettigi gibi ozellikle umumi binalarda ve belediye binalarinda etkisini gosterdi 19 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren akimina rakip oldu Bu diger akimi temsil eden ise Palladyanizm in antik tapinaklardan aldigi ilhamin Protestan ve kiliseler ve yasam tarzi icin fazla pagan kactigini iddia etti Ancak Palladyanizm mimari bir tarz olarak populerligini surdurerek evrilmeye devam etti Modern binalarda gorulen alinliklar simetri ve oranlar acik bir bicimde bu akimdan izler tasir Palladio nun mimarisikitabinda belirtildigi uzere deki Gercek Palladyanizm Uzanan kanatlar tarim icin ayrilmis olup villaya ait degildir 18 yuzyilda bu ozellik Palladyanizm icin onemli bir parca olarak belirdi bkz Tamami Palladio tarafindan tasarlanan binalarin hepsi Venedik ve Veneto bolgesindedir Bunlar arasinda Vicenza da rehber kitaplarinda Palladio Sehri olarak da gecen yogun bir dokusu ve Venedik teki Redentore basta olmak uzere kiliseler yer alir Palladio nun mimari incelemelerinde Romali mimar Vitruvius un ve 15 yuzyilda Klasik Roma mimarisini inceleyerek matematiksel oranlari susten daha cok onemseyen Ronesans a donuk eserler veren Leon Battista Alberti nin prensipleri irdelenir Palladio villalarini daima vaziyetlerine referans alarak tasarladi Eger bir tepe uzerindeyse Villa Capra ornegindeki gibi cepheler siklikla esdeger bicimde tasarlanmaktaydi ve boylece kullanicilarin her yonden guzel manzarayi gorebilmesi saglanmis oluyordu Ayni orneklerde revaklar binanin dort cephesine de eklenerek ev sakinlerinin kirsal bolgenin keyfini cikarirken gunesten korunmalarini saglamak amaclaniyordu Bu mantik gunumuzdeki Amerikan tarzi sundurmalarda surdurulmektedir Palladio bazen revakli disa acik galerileri loca revaklara alternatif olarak kullandi Bu konsept en temel olarak gomme revak veya elemanlara bakan delikli duvarlarla cevrili tek katli ic oda seklinde gorulmektedir Kimi zamanlarda bu localar birinci kat seviyesinde alttaki bir baska locanin uzerine eklenerek cifte loca olusturmak seklinde yapiliyordu Localar bazen bir alinlik esliginde cephelerde vurgulaniyordu Villa Godi nin odak noktasinda bir revak yerine bir loca bulunur Bunun yaninda ana binanin bitislerinde de localar yer alir Palladio villalarinin cephelerini siklikla cephelerinin uzerine tasarladi Siklikla hac biciminde ele alinan tapinak etkileri daha sonralari mimarin eserlerinin belirgin bir ozelligi oldu Palladyan villalar genel olarak uc katli olarak ele alindi Kaba yontulmus bir bodrum veya giris kati genel olarak servis kisimlarini ve kucuk odalari iceriyordu Bunun uzerinde dis basamaklardan bir revak araciligiyla erisilen yer alir Burada ana kabul odasi ve yatak odalari yer alir Bu kismin uzerinde alcak bir beraber ikincil yatak odalari ve konaklama kisimlari yer alir Her odanin villa ve diger odalarla arasindaki matematiksel iliski 3 4 ve 4 5 gibi basit oranlar uzerinden tasarlanmistir Daha onceki mimarlar benzer formulleri basit simetrik cepheleri dengelemek adina kullansalar da Palladio bunu genelde kare kullanarak binanin tumune iliskilendirdi Palladio tasarladigi villalarin sahip oldugu ciftlik evi ve zengin tuccarlarin haftasonunda kullandigi ev olmak uzere birlesen ikili dogasi uzerine derinlemesine dusundu Bu simetrik tapinak benzeri evler genel olarak esdeger bir simetri gozeterek tasarlaniyordu ve iki taraftaki alcak ve uzun kanatlar at ciftlik hayvanlari ve tarim ambarlari olarak islev goruyordu Bu kanatlar bazen islevselliginin otesinde villayi tamamlamak ve vurgulamak adina bir kolonad ile villaya baglaniyordu Ancak bunlarin ana binaya ait olma gibi bir amaclari bulunmuyordu 18 yuzyildaki Palladyan mimarlar ise bu kisimlari binanin bir parcasi olarak dahil etme egilimi gosterdi Palladyan pencerePalladio Vicenza da eski bir Orta Cag bazilikasinin uzerine tasarladigi cephesinde Palladyan pencere yi formel olarak kullandi 1757 de basladi Korkemerle birlestirilen Palladyan penceresi merkez aciklikta yer alir Bu ev iki kanatli Palladyan bir ev olarak dusunuldu ancak bu sema hicbir zaman hayata gecirilmedi Palladyan pencere veya Venedik penceresi Palladio nun pek cok eserinde gorulebildigi gibi onun erken donem kariyerindeki markalasmis kullanimlardan biriydi Bu elemanin ortasinda ustunde yarim daire biciminde kemer bulunduran bir pencere acikligi bulunur Bu kemer bir ile tasinir ve kucuk bir icerir Yanindaki diger iki aciklik ise pilasterlerle cevrilir Venedik teki kutuphanesinde Sansovino bu semayi icteki kolonlar yerine iki ic pilasterle degistirerek cesitlendirdi Bu formun Palladyan veya Venedik usulu olarak tanimlamak yanlistir zira ilk defa Donato Bramante Ackerman tarafindan kullanilip daha sonralari 1475 1554 tarafindan yedi ciltlik mimari kitabi da bahsedilmistir Vitruvius ve Roma mimarisi uzerine aciklamalar yapan bu kitapta kemerli bir pencerenin iki yaninda birer alcak dikdortgen aciklik tasvir edilmektedir ve ilk defa antik Roma daki taklarda rastlanilmaktadir Palladio bu motifi sikca kullandi Bunlardan en kayda degeri Vicenza daki nin cephesindeki Ayni sekilde ve nun girislerinde bu forma rastlamak mumkundur Formun Venedik penceresi olarak adlandirilmasi belki de bu formun Veneto da cok yogun olarak kullanilmasindan dolayidir Isim kokeni ne olursa olsun bu oge Palladyan binalarda en degismeyen ogelerden biri olarak kalmayi surdurdu e gore bunun Britanya da ilk kez ortaya cikisi Londra daki Burlington House un bicimi degistirilmis kanatlariyladir Bu ornekte formun kaynagi olarak dogrudan Palladio yerine ara kaynak olan un i gosterilmektedir Her ne kadar Burlington bunu oyle farz etmis olsa da bunun bir cesidi olan ve bir korkemer iceren form Palladyan degildir Modern bilim Burlington in mulkunde duz bir duvara cizdigi uc birbirine benzer semanin aslinda kokenli oldugunu belirtir Burlington bu motifi 1721 de akrabasi Lord Bruce icin ta yaptigi in cepheleri icin kullandi simdiye dek formu degistirildi Kent bu motifi alarak Parlamento Evleri ni ve un kuzey cephesini tasarlarken kullandi Bu formun degistirilmis ornekleri 1760 lardan itibaren genis capli olarak Neoklasik mimaride kullanildi Erken Palladyanizm Greenwich te 1616 da yapimina baslanan ilk Palladyan ev in tasarimcisidir 1570 yilinda Palladio adli eserini yayimladi ve bu Avrupa daki bircok mimara ilham verdi 17 yuzyil boyunca Italya da okuyan bircok mimar Palladio nun eserlerini ogrendi Yabanci mimarlar ulkelerine donduklerinde ulkelerindeki iklim topografya ve musterilerin kisisel zevklerine uyarak Palladio nun eserlerini uyarlama yoluna gitti Dunyadaki izbe Palladyanizm orneklerinin cogu bu sekilde yapildi Ancak bu tarz 18 yuzyila kadar populerliginin zirvesine erisemedi Bu tarihten sonra basta Ingiltere Galler Iskocya Irlanda ve daha sonra Kuzey Amerika olmak uzere bircok cografyada etkisini gosterdi Venedik te ise Barok mimarinin asiriliklarina tepki olarak Palladyan prensiplere donmeyi amaclayan bir ortam olustu En erken donem neo Palladyan lar arasinda her ikisi de duvarci olarak egitilen 1657 1737 ve 1657 1737 yer almaktadir Onlarin biyografi yazari olan hareketin en yetenekli ve bilgili savunucusu oldu Onun elinde Palladio nun orneklerinden alinan miras dogru kurallar esliginde yazildi ve neoklasisizm e yon verdi Ancak Palladio nun dunyadaki en etkili takipcisi Ingiliz oldu Jones Italya yi gezdi ve 1613 14 doneminde Palladio nun bilimsel incelemesini tamamladi Jones un cagdaslarinin ve sonraki takipcilerin Palladyanizm i cogunlukla cepheler uzerineydi ve duzen dikte eden matematiksel formuller kesin bir bicimde uygulanmadi gibi Ingiltere de 1640 ve 1680 ler arasinda insa edilen birtakim tasra evleri boylesi bir Palladyan tarzdadir Bunlari Jones un Greenwich teki u Whitehall daki u Londra da kral I Charles adina yapilan ama tamamlanmayan sarayi gibi basarilar izledi Ancak Jones un savundugu Palladyan tasarimlar daha cok ic savasin kargasasindan korunmak amaciyla I Charles a yaltaklanan bir konsepte dahildi Stuart in restorasyonunun ardindan Jones un Palladyanizm i ve hatta Jones un ogrencisi in yoneldigi barok tasarimlarla golgelendi Neo PalladyanizmIngiliz Palladyanizmi Ingiliz Palladyanizmi temeli Palladio nun Villa Emo suna dayanan dogu cephesi Resim Colen Campbell in Vitruvius Britannicus undan alintidir Kita Avrupasi nda cok populer olan barok tarz hicbir zaman Ingiliz zevkine dahil olmadi Barok akim 18 yuzyilin ilk ceyreginde Britanya da klasik mimarinin basitligini ve safligini one cikaran dort kitap yayimlandiginda cok surmeden yerini baska akimlara ve Palladyanizm e birakti Bu kitaplar 1715 yuzyil boyunca ilave fasikulleri belirdi Palladio s Four Books of Architecture tarafindan cevrildi 1715 Leone Battista Alberti Giacomo Leoni tarafindan cevrildi 1726 The Designs of Inigo Jones with Some Additional Designs 2 cilt 1727 Ek cilt Some Designs of Mr Inigo Jones and Mr William Kent 1744 yilinda mimar tarafindan yayimlandi Bu dortlu icinde donemin varsil patronlarinin en buyuk favorisi dort ciltlik Vitruvius Britannicus oldu Kitabin yazari Campbell hem bir mimar hem de yayimciydi Kitap temelde Britanya daki binalarin mimari baskilarini iceren bir tasarim kitabiydi ve Vitruvius tan Palladio ya kadar bircok mimarin eserine yer vermekteydi Ilk baskilarda temel olarak Inigo Jones un tasarimlarina yer verilse de daha sonraki ciltler Campbell ve diger 18 yuzyil mimarlarinin cizim ve planlarini dahil etmekteydi Bu dort kitap 18 yuzyil Britanya mimarisinde Palladyanizm in yayilmasinda buyuk bir etmen oldu Bu kitaplarin yazarlarindan ucu donemin en tercih edilen yildiz mimarlari oldu Vitruvius Britannicus kitabi nedeniyle bankaci in adli evini sag resimde goruldugu uzere tasarlamak uzere secildi Bu eser Ingiltere de benzeri duzinelerce evin ilham kaynagi oldu Ingiliz Palladyanizmi Burlington in ogrencisi tarafindan 1746 da tasarlandi Palladio nun merkezi tapinagi artik tek basina degil kanatlar neredeyse esit yuksekliklere cikarilmis Palladio nun tasarimini sonlandiran ahirlar artik net bir sekilde cephenin bir parcasi Yeni tasarim okulunun on siralarindan aristokrat mimar kont 1729 de William Kent ile beraber i tasarladi Bu bina Palladio nun Villa Capra sinin bir uyarlamasi olup 16 yuzyil elemanlari ve suslerinden arindirilmisti Bu asiri sussuzluk Palladyanizm in bir ozelligiydi 1734 te ve Lord Burlington Norfolk ta Ingiltere deki en basarili Palladyan tasarimlardan biri olan u tasarladi Ana sablonu Palladio nun emirlerini sikica takip eden yapida Palladio nun boyca kisa ve gorunuste yapisik duran kanatlarinin yerine fark edilir bir oranda uzatilmis kanatlar icermekteydi Kent bunlari tasarima bagladi ciftlik hayvanlarini baska bir yere tasidi ve kanatlari neredeyse ana bina kadar yukseltti Bu kanatlar siklikla revaklar ve alinliklarla suslendi Bu tarz da oldugu gibi bircok kucuk tasra evinde kendini gosterdi Bu unsur Ingiliz Palladyanizmi ni ilk Palladio kopyalarindan ayiran unsur oldu Mimari tarzlar her bir musterinin talep ve gereksinimleri dogrultusunda evrilir 1746 da i tekrar insa etmek istediginde bu zamanin en moda tarzi oldugundan tasarim icin Palladyan bir uslup benimsedi Bunun icin Burlington li mimar i cagirdi Flitcroft in tasarimlari dogasi bakimindan Palladyan olsa da Palladio nun kendisi tarafindan onaylanacak isler degildi Ana yapi kucuk ve sadece uc aciklik iceriyordu Tapinak benzeri revak sadece ima edilmis olup kapaliydi Iki buyuk kanat duvarlar ve ciftlik yapilarina ulasan kolonatlar yerine buyuk luks kamara suitleri icermekteydi Yapinin sonunda yer alan ciftlik bolumleri ana binaya erisecek kadar yukseltilmis olup tamamlanmisti Bu yaklasim sayisiz evde ve bir asirdan fazla sure boyunca Britanya daki belediye binalarinda tekrar tekrar denendi Victoria devrinde populerligini kaybeden tarz Sir in 1913 te Buckingham Sarayi nin cephelerini duzenlemesiyle tekrar canlandi Genelde sondaki kisimlar ilgi cekmek veya ana yapipi vurgulamak adina kor revak ve pilasterler icermekteydi Butun bunlar Palladio nun tasarimlarindan oldukca uzak bir noktadaydi Ingiliz Palladyan evleri artik Italya daki asillari gibi kucuk ama seckin hafta sonu inziva evleri degildi Artik villa degil Sir John Summerson in tabiriyle Britanya yi yoneten toprak sahibi agalarin yerlestigi birer guc evi ydi Palladyan tarz Britanya da hakim oldukca matematiksel oranlar uzerine tum fikirler yok oldu Kanatli kare evler yerine cephelerin uzunlugu en buyuk izan olarak kaldi Bir oda derinligindeki uzun evler kasten de olsa boyutlar bakimindan aldatici bir etki yaratiyordu Irlanda Palladyanizmi Irlanda Palladyanizmi Irlanda 1826 Alman Richard Cassels tarafindan 1750 dolaylarinda tasarlanan yapi Palladio nun kavramlarina Ingiltere deki orneklerine nazaran daha baglidir Irlanda daki Palladyan dirilis doneminde oldukca mutevazi evler dahi neo Palladyan kaliplar icinde insa edildi Irlanda daki Palladyan mimari Ingiltere dekinden bazi yonleriyle ayrilir Diger ulkelerdeki gibi Palladio nun temel fikirlerinden ilerleyen bu mimari belki de dogrudan kita Avrupasi ndan gelen ve Britanya daki evrimden uzakta kalan mimarlarca tasarlandigindan asil fikirlere daha bagli kaldi Ancak yine de yapilar buradaki daha nemli ve soguk havaya uyum saglamak zorundaydi Palladyanizm acisindan en oncu Irlandali mimarlardan biri Sir dir 1699 1733 Sir nun kuzeni olan Pearce aslinda onun bir ogrencisiydi Onun gibi barok tasarimlar yapmayi reddeden mimar Irlanda ya donmeden once Fransa ve Italya da uc yil mimarlik egitimi aldi En unlu Palladyan eseri Dublin deki eski dir Uretken bir mimar olan Pearce 1727 de un guney cephesini 1728 de ni tasarladi Irlanda daki en belirgin Palladyan orneklerden biri Dublin yakinlarindaki tir Italyan mimar 1691 1737 tarafindan tasarlanan yapi belki de Irlanda da Palladio nun matematiksel oranlariyla tasarlanan tek yapidir Bina ayni zamanda Washington daki Beyaz Saray i etkileyen uc Irlanda koskunden biridir Diger ornekler arasinda Dublin deki Palladyan Rotunda Hastanesi ni de tasarlayan Alman kokenli mimar in adli yapisi ve County Fermanagh gibi yapilar yer almaktadir Irlanda daki Palladyan tasra evleri genelde tarafindan uygulanan dinc Rokoko alci kaplamalariyla oruluydu Irlanda ya ozgu olan bu uygulama Ingiltere deki cagdaslarindan daha cafcafliydi Dublin in buyuk bir kismi 18 yuzyilda insa edildi ve bu nedenle sehre damgasini vurdu Ancak kotu planlama ve yoksulluk nedeniyle son yillara kadar Dublin yuksek kalitedeki 18 yuzyil evlerinin yikik vaziyette gozlendigi nadir kentlerden biri olarak kaldi 1922 den sonra Irlanda daki diger yerlerde bulunan Palladyan yapilardan hurda getirisi nedeniyle kursun cati kaplamalari sokuldu Binalar da catiyi temel alan asiri miktarlardaki vergiler sebebiyle terk edildi Bazi catisiz Palladyan evler halen az nufuslu Irlanda kirsalinda bulunabilmektedir Amerika Palladyanizmi Virginia Universitesi Palladyan tarzda Thomas Jefferson tarafindan tasarlandi Kuzey Amerika Palladyanizmi Palladio nun Kuzey Amerika daki etkisi mimarlar tarafindan tasarlanan ilk binalardan beri belirgindir Ancak Anglo Irlandali filozof George Berkeley America nin oncu Palladyan i olabilir 1720 ler sonunda Newport ta veya Middletown da buyuk bir ciftlik evine sahip olan Berkeley buraya Whitehall Beyaz Salon unvani verdi ve onu William Kent in Designs of Inigo Jones 1727 kitabindan esinlenerek Londra dan getirmis olabilecegi Palladyan bir kapi pervaziyla susledi Palladio nun isleri burada onun bu amac dogrultusunda topladigi bin ciltlik kutuphanesinde derlenerek a gonderildi 1749 da Newport Rhode Island daki ni tasarlarken dogrudan Palladio nun sinden uyarlamalar yapti Ayni sekilde on yil kadar sonra yine Newport ta tasarladigi Brick Market kavramsal olarak Palladyan dir Annapolis Maryland da yer alan fotografa bakiniz ABD deki Palladyanizm e ornek teskil eder Bu bina temel olarak Palladio nun Quattro Libri sinden izler tasiyan tek somurge donemi akademik mimari ornegidir tarafindan 1773 74 doneminde tasarlanan yapi Anne Arundel County Maryland dan zengin bir ciftci olan Matthias Hammond icin tasarlandi Tasarim I Quattro Libri dell Achitettura nin ikinci kitabinin XIV bolumunde de yer alan yi Montagnana Italya kaynak aldi Siyasetci ve mimar Thomas Jefferson 1743 1826 bir defasinda Quattro Libri kitabini kendi Incil i olarak atfetti Jefferson Palladio nun mimari kavramlari ve tasarimlarina yogun bir ilgi gelistirdi Ayni zamanda kendi sahsi favorisi olan Monticello un malikanesi ve Virginia Universitesi temel olarak Palladio nun bu kitaplarindan kaynagini aldi Antik Roma binalarinin politik vurgusunu fark eden Jefferson belediyelerle alakali yapilarini Palladyan tarzda tasarladi Monticello 1796 ve 1808 arasinda sekli degistirildi cok belirgin bir sekilde Palladio nun sindan ilham aldi Bu tarz bugun duzenlemeleriyle beraber ABD de olarak adlandirilmaktadir Jefferson in Pantheon u veya Virginia Universitesi ndeki si kavramsal ve tarz acisindan aksi iddia edilemeyecek bir bicimde Palladyan dir Montagnana daki den esinlenerek tasarlandi Virginia ve Carolina da Palladyan uslubun bircok ornegi Tidewater daki plantasyon evinde goruldu un da dahil oldugu bu ornekler klasik Amerikan donemi ornekleri arasindadir Amerikan Palladyanizmi nin bir ozelligi de buyuk revaklarin tekrar belirmesidir Italya daki asillarinda oldugu gibi bu yolla gunesten korunma ihtiyaci karsilanmis oluyordu Degisen tarz ve boyutlardaki revaklar somurge mimarisinin ozelliklerinden biri haline geldi Kuzey Avrupa ulkelerinde revak sadece bir sembol olarak kalmisti Genel olarak kapatilan bu kisimlar pilasterler yardimiyla belli belirsiz ifade ediliyordu Hatta bazi gec donem Ingiliz Palladyan orneklerinde bu kisimlar bir araba girisi porte cochere olarak kullanildi ABD de ise revaklar tum gorkemiyle kullanilmaya devam etti kumtasi 1819 Bu Palladyan Gibbs etkisini acikca yansitan yapilardan birisi de 1758 62 doneminde insa edilen Richmond County Virginia daki dir in ithal Portland tasindan yapilan kuzey ve guney girisleri William Salmon in Palladio Londinensis 1734 kitabindaki levhadan alinarak desenlendirildi Yine un ayirt edici ozelliginden birisi olan iki katli revak dogrudan Palladio dan alindi Washington daki neoklasik bir saray olan Beyaz Saray Irlanda Palladyanizmi nden esinlendi 1792 ve 1800 yillari arasinda insa edilen binanin yapimindan once mimar James Hoban in Dublin deki ve dan etkilendigi iddia edilmektedir 1762 de de dogan Hoban Dublin de mimarlik egitimi aldi Leinster House 1747 dolaylarinda insa edildi bu donemde Dublin deki en takdir goren binalardan biriydi Beyaz Saray ozellikle guney cephesi itibariyla Palladyanizm den ziyade neoklasisizme daha yakindir Mimarin bir diger ilham kaynagi olan ve in 1790 da Irlanda da tasarladigi a bakildiginda bu etki gorulebilmektedir Zira mimarlik elestirmeni Gervase Jackson Stops bu yapiyi Palladyan geleneklerinin bir toplami ancak sade susleri ve asil tasarrufuyla aslinda kati bir sekilde neoklasik olarak tanimladi Amerika daki Palladyanizm in ayirt edici bir baska ozelligi de piano nobile nin servis katinin uzerine degil artik giris kat uzerine konumlandirilmasiydi Bir servis kati varsa dahi bu kat artik belli belirsiz bir yari bodrum haline donmustu Bu durum onceki Palladyan tasarimlarin sahip oldugu suslu giris merdivenlerin reddedilmesini gerektirdi Bu uslup ayni zamanda Palladyanizm in devami olan neoklasik mimarinin de bir ozelligi oldu ABD de Ingiliz somurge doneminde insa edilen 1607 1776 ve dogrudan I Quattro Libri dell Architettura dan dogrudan esinlenen iki yapi gosterilebilir Bunlardan ilki William Buckland in Annapolis Maryland daki u 1774 ikincisi ise Thomas Jefferson in ilk Monticello sudur Hammond Harwood House Montagnana daki Villa Pisani den II Kitap XIV Bolum ilk Monticello 1770 ise Piombino Dese daki dan II Kitap XIV Bolum esinlendi Thomas Jefferson daha sonralari Monticello nun cephesine eklemeler yaptigi icin Hammond Harwood House gunumuzde ABD deki en saf ve el degmemis Palladyan yapi ornegidir Kanada gelisimini daha sonraki donemlerde tamamladigindan Palladyan mimari ornekler bakimindan fakirdir Buradaki en bilinen eser 1819 da yapilan 1979 da kurulan ve kar gozetmeyen orgutu Palladio nun ABD deki etkisini arastirmak ve anlamak uzerine calismalar yapmaktadir Kalit1770 lerde Britanya da ve Sir gibi mimarlara olan talep yuksekti Ancak bu mimarlar o donemde Antik Yunan da dahil olmak uzere cesitli klasik kaynaklardan ilham aldiklarindan yaptiklari isler Palladyan dan ziyade neoklasik olarak kabul gordu Avrupa daki Palladyan dirilis 18 yuzyil sonlarinda sona erdi Kuzey Amerika da Palladyanizm bir muddet daha surdu Thomas Jefferson in kat planlari ve cepheleri Palladio nun Quattro Libri sinden cokca ilham aldi Gunumuzde klasik yorum barindiran herhangi bir binayi tanimlamak icin kullanilan Palladyan terimi genel olarak yanlis kullanilmaktadir Ancak 20 yuzyil baslarinda somurge dirilisi hareketleri arasinda Palladyan fikirlerin dirilisi gozlendi ve bu akim modernist doneme ragmen devam etmeyi surdurdu 20 yuzyil ortalarinda mimarlik tarihcisi un yaklasimi modern mimariyi yeniden konumlandirarak Palladyan mimariyi bir ilham kaynagi olarak gosterdi 20 yuzyil sonlarinda Rowe un etkisi dunya capinda gozlenince bu yaklasim mimari ve kent tasariminin ana unsurlarindan biri oldu Eger James Stirling Aldo Rossi Robert Venturi Peter Eisenman Michael Graves gibi 20 yuzyil sonlarindaki bircok mimarin eserlerinde gecmisin varligi gorulebiliyorsa bunda Rowe un kayda deger bir etkisi vardir Colin Rowe alisilmisin disinda ve kronolojik olmayan bakis acisi neticesinde The Mathematics of the Ideal Villa 1947 adli tezinde de gorulebildigi uzere yeni bir formulasyon gelistirerek Palladio nun villalarindaki kurallar in Le Corbusier nin Poissy ve Garches daki villalarindaki kurallar in ortustugunu one surdu Bu yaklasimla Rowe taze ve provokatif caglar arasi cikarimlariyla Palladio ve Le Corbusier yi yan yana koyarak ayni zamanda inceledi Ayrica bakinizGiacomo QuarenghiNotlar James Lees Milne The Earls of Creation 1962 120 Palladio and English American Palladianism 23 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Frampton p 36 Copplestone p 250 a b Copplestone p 251 Copplestone pp 251 252 Andrea Palladio Caroline Constant The Palladio Guide 1993 p 42 The earliest example of the revived Venetian window in England Lees Milne The Earls of Creation 1962 100 James Lees Milne 1962 133f Copplestone p 252 Rossi built the new facade for the rebuilt known in Venice as San Stae 1709 which was among the most sober in a competition that was commemorated with engravings of the submitted designs and he rebuilt 1724 27 Deborah Howard and Sarah Quill The Architectural history of Venice 2002 238f His facade of is a faithful restatement of Palladio s and his masterwork is 1706 14 Howard and Quill 2002 Robert Tavernor Palladio and Palladianism Thames amp Hudson 1991 112 Hanno Walter Kruft A History of Architectural Theory From Vitruvius to the Present Princeton Architectural Press 1994 and Edward Chaney Inigo Jones s Roman Sketchbook 2006 Copplestone p 280 Copplestone p 281 A brief survey is Robert Tavernor Anglo Palladianism and the birth of a new nation in Palladio and Palladianism 1991 181 209 Walter M Whitehill Palladio in America 1978 is still the standard work Edwin Gaustad George Berkeley in America Yale University Press 1979 Berkeley s one architectural achievement in the New World p 70 Gaustad p 86 Building America 23 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fiske Kimball Thomas Jefferson Architect 1916 Frederick Nichols Thomas Jefferson s Architectural Drawings 1984 Joseph C Farber 1980 Palladio s Architecture and Its Influence A Photographic Guide Dover Publications s 107 ISBN 0 486 23922 5 Roth Leland M A Concise History of American Architecture Harper amp Row Publishers NY 1980 Severens Kenneth Southern Architecture 350 Years of Distinctive American Buildings E P Dutton NY 1981 p 37 specifically both doors seem to have been derived from plates XXV and XXVI of Palladio Londinensis a builders guide first published in London in 1734 the very year when the doorways may have been installed Morrison High American s First Architecture From the First Colonial Settlements to the National Period Oxford University Press NY 1952 p 340 Severens Kenneth Southern Architecture 350 Years of Distinctive American Buildings E P Dutton NY 1981 p 38 Jackson Stops p 106 Hammond Harwood House Association 2 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Aralik 2011 a b The Mathematics of the Ideal Villa and Other Essays MIT Press Main essay reprinted in collected works volume 1976 KaynakcaAckerman Jaaes S 1994 Palladio series Architect and Society Edward Chaney 2006 George Berkeley s Grand Tours The Immaterialist as Connoisseur of Art and Architecture in The Evolution of the Grand Tour Anglo Italian Cultural Relations Since the Renaissance 2nd ed Routlege ISBN 0 7146 4474 9 Copplestone Trewin 1963 World Architecture Hamlyn Dal Lago Adalbert 1966 Ville Antiche Milan Fratelli Fabbri Frampton Kenneth 2001 Studies in Tectonic Culture MIT Press ISBN 0 262 56149 2 Halliday E E 1967 Cultural History of England London Thames and Hudson Jackson Stops Gervase 1990 The Country House in Perspective Pavilion Books Ltd Kostof Spiro A History of Architecture New York Oxford University Press Lewis Hilary and John O Connor 1994 Philip Johnson The architect in His Own Words New York Rizzoli International Publications Marten Paolo 1993 Palladio Koln Benedikt Taschen Verlag GmbH Photos of Palladio s surviving buildings Reed Henry Hope and Joseph C Farber 1980 Palladio s Architecture and Its Influence New York Dover Publications Ruhl Carsten 2011 Palladianism From the Italian Villa to International Architecture 14 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mainz Retrieved May 23 2011 Tavernor Robert 1979 Palladio and Palladianism series World of Art Watkin David 1979 English Architecture London Thames and Hudson Wittkower Rudolf Architectural Principles in the Age of Humanism Dis baglantilarWikimedia Commons ta Palladian architecture ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Chiswick House 14 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Holkham Hall12 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Italyanca Palladian Architecture in England 14 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Center for Palladian Studies in America Inc 13 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Palladio s Villas 23 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Thomas Jefferson s architecture6 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Woburn Abbey4 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wallington Hall National Trust7 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Palladian Way long distance walk14 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Palladianism Style Guide British Galleries Victoria and Albert Museum 7 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2007