Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Z-Kütüphane veya zenginleştirilmiş kütüphane, okul kütüphaneleri kapsamında geliştirilmiş yeni bir modeldir. Okullardaki geleneksel kütüphane ortamının dijitalleşen dünya ile yönünü değiştirmesi “Z- Kütüphane” modelini ortaya çıkmıştır. Z- Kütüphane, estetik, ergonomik tasarımı ve teknolojik altyapısı ile kullanıcıların okullarda bilgiyi arama davranışlarını desteklemeye imkân tanıyan sosyal bir etkinlik alanıdır.
Bu kütüphane modeli Türkiye’de ilk defa 2014 yılında Milli Eğitim Bakanlığının başlattığı Orman ve Su İşleri Bakanlığının ve Türkiye Belediyeler Birliğinin paydaşlığını üstlendiği “Okullara Hayat Olsun” adı altında faaliyete geçen projede gündeme gelmiştir.
Z- Kütüphane uygulamasının faaliyete geçmesiyle okul, öğrencilerin eğitim ve öğretim faaliyetlerini destekleyerek kişisel gelişimlerine katkı sağlayacak kütüphane uygulamasına da destek vermiş olmaktadır. Öğrencileri, anaokulundan liseye kadarki süreçte destekleyen Z-Kütüphane uygulaması, öğrencilere kitap ve kütüphane ilişkisini yaşayarak öğretmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda Z- Kütüphane, öğrenme faaliyetlerini elektronik kitap, bilgisayar ve internet destekli hizmet çerçevesinde oluşturan sosyal yapıyı ifade ederek, bir nevi okul kütüphanelerini sadece kitap okuma etrafında şekillendirilmiş durağan yapısından çağdaş dijital teknolojilerin de kullanılabildiği bir yaşam alanına dönüştürmüştür. Yeni modelde artık kütüphanede kitap okuma becerisinin kazandırılmasının yanında çeşitli zeka oyunları ve etkinlikler de bulunmaktadır.
Z-Kütüphanelerinin iç dizaynı, kullanıcıların ilgisini çekebilecek şekilde tasarlanmıştır. Farklı tarzlarda raf çeşitleri ve oturma planları Z- Kütüphanenin karakteristik özelliklerinden bazılarını oluşturmaktadır. Örneğin kütüphaneye puf, minder ve koltuk konulması ya da hareketli kitaplıklar daha rahat ve ilgi çekici bir mekân sağlamaktadır. Kullanıcıların dikkatini kitap, eğlence ve dinlenme alanlarına yönlendirmek amacıyla duvarlar farklı renklere boyanmakta ve iç mekân süslemeleri ile kapalı kütüphane ortamına derinlik kazandırılmaktadır.
Z-Kütüphane, anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise için farklı olmak üzere dörde ayrılır. Kütüphane tasarımında anaokulu için iki, ilkokul, ortaokul ve lise için üç model sunulmaktadır. Her düzey için farklı tasarımları bulunan Z-Kütüphanelerinin mekân tasarımları resim 1, resim 2, resim 3 ve resim 4’ te örnek olarak verilmiştir
Z- Kütüphane Kurmanın Genel Koşulları
Z- Kütüphane oluşturulurken kütüphane içerisinde yer alacak her şey standartlara uygun olmalıdır. Z-Kütüphane kurma talebinde bulunmak isteyen okullar, Milli Eğitim Bakanlığının “Zenginleştirilmiş Kütüphane (Z-Kütüphane) Kurulumu ve Donatımına İlişkin Şartname” yi referans almaları gerekmektedir. Z-Kütüphane kurmak için gereken koşullar ise en genel anlamda aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
•Kütüphane, zemin katta, ulaşımı kolay ve fark edilebilir levhalarla ulaşılabilen bir alanda yer almalıdır.
•Kütüphanede kullanıcılar için çalışma, bilgisayar ve oyun alanları oluşturulmalıdır.
•Kütüphane içerisinde oluşturulacak alanlar, sandalye, puf, koltuk gibi farklı oturma grupları ile desteklenmelidir.
•Kütüphanede kullanıcılar için bilgisayar ve internet altyapısı sağlanmalıdır.
•Kütüphanede zekayı geliştiren oyun alanları oluşturulması gerekmektedir. Şartnamede kütüphane içerisinde oyun alanlarının varlığının göstergesi olarak 2 adet satranç masası bulunması yer almaktadır.
•Kütüphanede kullanılacak rafların boyu anaokulu için 90 cm, ilkokul için 120 cm, ortaokul için 150 cm ve lise için 180 cm olmak üzere farklılık göstermektedir.
•Kütüphane kurulumu için kullanılan tüm malzeme, donanım ve yazılımlar güncel teknoloji ile uyumlu ve sürekli olmalıdır.
•Kütüphane için seçilecek kitaplar, idare tarafından belirlenecek olan kaynak seçim komisyonu tarafından belirlenecektir.
•Kütüphanede en az bin adet kitap bulunması gerekmektedir.
•Kütüphanede yapılacak olan mimari değişiklikler, kurulum ve donatım şartnamesi dışında başkanlık onayı olmaksızın yapılmamalıdır.
Yukarıda belirtilen genel şartlar sağlandığında kütüphanenin hazırlık süreci tamamlanmış olmaktadır. Gereken şartları sağlayan okullar, kütüphane kurulumuna ilişkin yönergeyi uygulamaya koyabilmektedir. Bünyesinde kütüphane bulunduran okullar, kütüphanelerini Z- Kütüphaneye dönüştürmek için de aynı başvuruyu yapmalıdır. Kütüphanede bulunan kitap ve diğer materyaller Z-Kütüphane şartlarını sağladığında kütüphane kurulumu gerçekleşecektir.
Kütüphanede eğitim, internet ve eğlence altyapısının sağlanması, kütüphanenin kullanım istatistikleri üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda, okullarda Z-Kütüphane varlığının olumlu etkilerinin bulunduğu görülmüştür. Z-Kütüphane modeli kullanıcıların kütüphaneyi kullanma sıklıklarını pozitif yönde etkilemektedir.
Kaynakça
- ^ Yılmaz, E. (2021). Z- Kütüphane: Okul Kütüphaneleri, BBYON Topluluğu. 19.05.2022 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=ZLAE57hjb2I 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . adresinden erişildi.
- ^ Z- Kütüphane, (2016). Hakkımızda. 25.05.2022 tarihinde https://z-kutuphane.meb.gov.tr/Home/Hakkimizda#:~:text=Z%2DK%C3%BCt%C3%BCphane%3B%20estetik%20ve%20ergonomik,imk%C3%A2n%20veren%20sosyal%20etkinlik%20alan%C4%B1d%C4%B1r 9 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . adresinden erişildi.
- ^ Uyar, F., Yılmaz, M. (2019). Zenginleştirilmiş Kütüphanelerin Türkiye’deki Eğitime Katkıları: Zonguldak Alaplı İMKB Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Araştırması, Bilgi ve Araştırmaları Dergisi, 11, s.1-2. 19.05.2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/781604 24 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . adresinden erişildi.
- ^ Ak, Ş., Çetintaş, B., (2015). Eğitimde Zenginleştirilmiş Kütüphanelerin Yeri ve Önemi: Ahmet Mesut Yılmaz İlkokulu Zenginleştirilmiş Kütüphane Uygulaması, Milli Eğitim, 208, s.19. 10.05.2022 tarihinde adresinden erişildi.
- ^ Duran, E., Özen, N. E., (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Z-Kütüphane İle İlgili Görüşleri, Akademik Sosyal Araştırmaları Dergisi, 6 (69), s.65-77. 12.05.2022 tarihinde adresinden erişildi.
- ^ Çakmak, T., Eroğlu, Ş., (2020). Zenginleştirilmiş Kütüphanelerdeki Mevcut Durum ve Uygulamaların Analizi: Ankara’nın Çankaya İlçesindeki 12 Okulda Gerçekleştirilen Araştırmanın Sonuçları, Türk Kütüphaneciliği, 34 (1), s. 7. 08.05.2022 tarihinde adresinden erişildi.
- ^ Ak, Ş., Çetintaş, B., (2015). Eğitimde Zenginleştirilmiş Kütüphanelerin Yeri ve Önemi: Ahmet Mesut Yılmaz İlkokulu Zenginleştirilmiş Kütüphane Uygulaması, Milli Eğitim, 208, s.22. 10.05.2022 tarihinde adresinden erişildi.
- ^ Sokur, Z., (2020). Z- Kütüphane Tasarımının Kullanıcı Üzerindeki Etkisi: Kocaeli İlindeki Okul Kütüphaneleri Örneği, (Yükseklisans Tezi), Çankırı Karatekin Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı. 25.05.2022 tarihinde https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/82122/yokAcikBilim_10234385.pdf?sequence=-1 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . adresinden erişildi.
- ^ . Milli Eğitim Bakanlığı, (t.y.). Zenginleştirilmiş Kütüphaneler (Z-Kütüphane) Etki Analiz Araştırması. 08.05.2022 tarihinde adresinden erişildi.
- ^ Odabaş, H., Akkaya, M. A., (2019). Bilgi Merkezleri, Hiperyayın, s.191.
- ^ . Milli Eğitim Bakanlığı, (2017). Zenginleştirilmiş Kütüphane (Z-Kütüphane) Kurulumu ve Donatımına İlişkin Şartname (Versiyon 5), s. 8. 11.05.2022 tarihinde adresinden erişildi.
- ^ Destek Hizmet Genel Müdürlüğü, (t.y.). Zenginleştirilmiş Kütüphaneler (Z- Kütüphane) Etki Analiz Araştırması Kısa Özet. 08.05.2022 tarihinde https://dhgm.meb.gov.tr/dosyalar/Z_Kutuphane_Etki_Analizi_Arast%C4%B1rmasi.pdf 23 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . adresinden erişildi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Z Kutuphane veya zenginlestirilmis kutuphane okul kutuphaneleri kapsaminda gelistirilmis yeni bir modeldir Okullardaki geleneksel kutuphane ortaminin dijitallesen dunya ile yonunu degistirmesi Z Kutuphane modelini ortaya cikmistir Z Kutuphane estetik ergonomik tasarimi ve teknolojik altyapisi ile kullanicilarin okullarda bilgiyi arama davranislarini desteklemeye imkan taniyan sosyal bir etkinlik alanidir Resim 1 Z Kutuphane Anaokulu OrnegiResim 2 Z Kutuphane Ilkokul OrnegiResim 3 Z Kutuphane Ortaokul OrnegiResim 4 Z Kutuphane Lise Ornegi Bu kutuphane modeli Turkiye de ilk defa 2014 yilinda Milli Egitim Bakanliginin baslattigi Orman ve Su Isleri Bakanliginin ve Turkiye Belediyeler Birliginin paydasligini ustlendigi Okullara Hayat Olsun adi altinda faaliyete gecen projede gundeme gelmistir Z Kutuphane uygulamasinin faaliyete gecmesiyle okul ogrencilerin egitim ve ogretim faaliyetlerini destekleyerek kisisel gelisimlerine katki saglayacak kutuphane uygulamasina da destek vermis olmaktadir Ogrencileri anaokulundan liseye kadarki surecte destekleyen Z Kutuphane uygulamasi ogrencilere kitap ve kutuphane iliskisini yasayarak ogretmeyi hedeflemektedir Bu baglamda Z Kutuphane ogrenme faaliyetlerini elektronik kitap bilgisayar ve internet destekli hizmet cercevesinde olusturan sosyal yapiyi ifade ederek bir nevi okul kutuphanelerini sadece kitap okuma etrafinda sekillendirilmis duragan yapisindan cagdas dijital teknolojilerin de kullanilabildigi bir yasam alanina donusturmustur Yeni modelde artik kutuphanede kitap okuma becerisinin kazandirilmasinin yaninda cesitli zeka oyunlari ve etkinlikler de bulunmaktadir Z Kutuphanelerinin ic dizayni kullanicilarin ilgisini cekebilecek sekilde tasarlanmistir Farkli tarzlarda raf cesitleri ve oturma planlari Z Kutuphanenin karakteristik ozelliklerinden bazilarini olusturmaktadir Ornegin kutuphaneye puf minder ve koltuk konulmasi ya da hareketli kitapliklar daha rahat ve ilgi cekici bir mekan saglamaktadir Kullanicilarin dikkatini kitap eglence ve dinlenme alanlarina yonlendirmek amaciyla duvarlar farkli renklere boyanmakta ve ic mekan suslemeleri ile kapali kutuphane ortamina derinlik kazandirilmaktadir Z Kutuphane anaokulu ilkokul ortaokul ve lise icin farkli olmak uzere dorde ayrilir Kutuphane tasariminda anaokulu icin iki ilkokul ortaokul ve lise icin uc model sunulmaktadir Her duzey icin farkli tasarimlari bulunan Z Kutuphanelerinin mekan tasarimlari resim 1 resim 2 resim 3 ve resim 4 te ornek olarak verilmistirZ Kutuphane Kurmanin Genel KosullariZ Kutuphane olusturulurken kutuphane icerisinde yer alacak her sey standartlara uygun olmalidir Z Kutuphane kurma talebinde bulunmak isteyen okullar Milli Egitim Bakanliginin Zenginlestirilmis Kutuphane Z Kutuphane Kurulumu ve Donatimina Iliskin Sartname yi referans almalari gerekmektedir Z Kutuphane kurmak icin gereken kosullar ise en genel anlamda asagidaki gibi siralanmaktadir Kutuphane zemin katta ulasimi kolay ve fark edilebilir levhalarla ulasilabilen bir alanda yer almalidir Kutuphanede kullanicilar icin calisma bilgisayar ve oyun alanlari olusturulmalidir Kutuphane icerisinde olusturulacak alanlar sandalye puf koltuk gibi farkli oturma gruplari ile desteklenmelidir Kutuphanede kullanicilar icin bilgisayar ve internet altyapisi saglanmalidir Kutuphanede zekayi gelistiren oyun alanlari olusturulmasi gerekmektedir Sartnamede kutuphane icerisinde oyun alanlarinin varliginin gostergesi olarak 2 adet satranc masasi bulunmasi yer almaktadir Kutuphanede kullanilacak raflarin boyu anaokulu icin 90 cm ilkokul icin 120 cm ortaokul icin 150 cm ve lise icin 180 cm olmak uzere farklilik gostermektedir Kutuphane kurulumu icin kullanilan tum malzeme donanim ve yazilimlar guncel teknoloji ile uyumlu ve surekli olmalidir Kutuphane icin secilecek kitaplar idare tarafindan belirlenecek olan kaynak secim komisyonu tarafindan belirlenecektir Kutuphanede en az bin adet kitap bulunmasi gerekmektedir Kutuphanede yapilacak olan mimari degisiklikler kurulum ve donatim sartnamesi disinda baskanlik onayi olmaksizin yapilmamalidir Yukarida belirtilen genel sartlar saglandiginda kutuphanenin hazirlik sureci tamamlanmis olmaktadir Gereken sartlari saglayan okullar kutuphane kurulumuna iliskin yonergeyi uygulamaya koyabilmektedir Bunyesinde kutuphane bulunduran okullar kutuphanelerini Z Kutuphaneye donusturmek icin de ayni basvuruyu yapmalidir Kutuphanede bulunan kitap ve diger materyaller Z Kutuphane sartlarini sagladiginda kutuphane kurulumu gerceklesecektir Kutuphanede egitim internet ve eglence altyapisinin saglanmasi kutuphanenin kullanim istatistikleri uzerinde etkili oldugu tespit edilmistir Yapilan calismalarda okullarda Z Kutuphane varliginin olumlu etkilerinin bulundugu gorulmustur Z Kutuphane modeli kullanicilarin kutuphaneyi kullanma sikliklarini pozitif yonde etkilemektedir Kaynakca Yilmaz E 2021 Z Kutuphane Okul Kutuphaneleri BBYON Toplulugu 19 05 2022 tarihinde https www youtube com watch v ZLAE57hjb2I 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde adresinden erisildi Z Kutuphane 2016 Hakkimizda 25 05 2022 tarihinde https z kutuphane meb gov tr Home Hakkimizda text Z 2DK C3 BCt C3 BCphane 3B 20estetik 20ve 20ergonomik imk C3 A2n 20veren 20sosyal 20etkinlik 20alan C4 B1d C4 B1r 9 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde adresinden erisildi Uyar F Yilmaz M 2019 Zenginlestirilmis Kutuphanelerin Turkiye deki Egitime Katkilari Zonguldak Alapli IMKB Teknik ve Endustri Meslek Lisesi Arastirmasi Bilgi ve Arastirmalari Dergisi 11 s 1 2 19 05 2022 tarihinde https dergipark org tr tr download article file 781604 24 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde adresinden erisildi Ak S Cetintas B 2015 Egitimde Zenginlestirilmis Kutuphanelerin Yeri ve Onemi Ahmet Mesut Yilmaz Ilkokulu Zenginlestirilmis Kutuphane Uygulamasi Milli Egitim 208 s 19 10 05 2022 tarihinde adresinden erisildi Duran E Ozen N E 2018 Ortaokul Ogrencilerinin Z Kutuphane Ile Ilgili Gorusleri Akademik Sosyal Arastirmalari Dergisi 6 69 s 65 77 12 05 2022 tarihinde adresinden erisildi Cakmak T Eroglu S 2020 Zenginlestirilmis Kutuphanelerdeki Mevcut Durum ve Uygulamalarin Analizi Ankara nin Cankaya Ilcesindeki 12 Okulda Gerceklestirilen Arastirmanin Sonuclari Turk Kutuphaneciligi 34 1 s 7 08 05 2022 tarihinde adresinden erisildi Ak S Cetintas B 2015 Egitimde Zenginlestirilmis Kutuphanelerin Yeri ve Onemi Ahmet Mesut Yilmaz Ilkokulu Zenginlestirilmis Kutuphane Uygulamasi Milli Egitim 208 s 22 10 05 2022 tarihinde adresinden erisildi Sokur Z 2020 Z Kutuphane Tasariminin Kullanici Uzerindeki Etkisi Kocaeli Ilindeki Okul Kutuphaneleri Ornegi Yukseklisans Tezi Cankiri Karatekin Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Cankiri 25 05 2022 tarihinde https acikbilim yok gov tr bitstream handle 20 500 12812 82122 yokAcikBilim 10234385 pdf sequence 1 11 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde adresinden erisildi Milli Egitim Bakanligi t y Zenginlestirilmis Kutuphaneler Z Kutuphane Etki Analiz Arastirmasi 08 05 2022 tarihinde adresinden erisildi Odabas H Akkaya M A 2019 Bilgi Merkezleri Hiperyayin s 191 Milli Egitim Bakanligi 2017 Zenginlestirilmis Kutuphane Z Kutuphane Kurulumu ve Donatimina Iliskin Sartname Versiyon 5 s 8 11 05 2022 tarihinde adresinden erisildi Destek Hizmet Genel Mudurlugu t y Zenginlestirilmis Kutuphaneler Z Kutuphane Etki Analiz Arastirmasi Kisa Ozet 08 05 2022 tarihinde https dhgm meb gov tr dosyalar Z Kutuphane Etki Analizi Arast C4 B1rmasi pdf 23 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde adresinden erisildi