Kuşak güreşi

Kuşak güreşi ya da Tatar güreşi Kırım göçmenlerinin hıdrellezde ve “tepreş” ve Derviza denilen eğlencelerinde oynadıkları güreştir. Bu güreşte pehlivanlar gündeli kıyafetleriyle yalnızca ayakkabılarını çıkararak güreşirler. Güreş üç boyda yapılır.

Kırım lehçesinde adı “küreş” olan kuşak güreşi, geleneksel olarak “tepreş” denilen bahar eğlencelerinde yapılmaktadır. Kuşak güreşinin kendine has özellikleri vardır. Bu güreşte pehlivanlar soyunmazlar; yalnız ceketlerini ve ayakkabılarını çıkarırlar, bellerine kuşak bağlarlar. Daha sonra pehlivanların birbirlerinin kuşaklarından tutmasıyla güreş başlar. Ayaktan tutmak yasaktır. Galibiyet güreşçinin “şalka düşmesi” yani iki omzunun yere değmesi ile olmaktadır. Sayı ile de galibiyet olmaktadır. Baş ve yardımcı hakemler kurallara göre daha aktif güreşen pehlivanı galip ilan eder.

Kuşak Güreşinde güreşin yapıldığı alana “azbar” adı verilir. Bu alan geleneksel olarak köy meydanı, harman yeri ya da çim alan olabilir. Spor salonlarındaysa güreş minderi üzerinde yapılabilir. Sporcular kuşakları sıkı sıkı bağlandıktan sonra birbirine başarılar diler ve kuşak tutuşurlar. Sağ elleri içten sol eli dıştan gelecek şekilde birbirlerinin kuşaklarından kavrarlar ve güreş başlar. Ellerin kuşaklara bağlanmasıyla beraber meydan hakemi her iki sporcunun da omuzuna hafifçe dokunarak “Kureş” komutu verir. Hakemin komutu olmaksızın güreşçiler ellerini çözemezler; çözdükleri zaman yenik sayılırlar. Sporcunun güreş alanının dışına çıkması gibi bir durum söz konusu olduğundaysa meydan hakemi “tokta” komutu vererek güreşi durdurur. Tekrar kuşaklardan tutuş pozisyonu alınır ve güreşe yeniden başlanır. Kuşak güreşi sporun erdemlerine saygı duyan bir güreştir. Güreşçiler kavga şeklinde güreşemez; rakibine kafa ve diz atamazlar. Hakemler ile münakaşaya girilmez, hakeme kesinlikle itiraz edilemez. Kuşak güreşinde “şalka” düşen (sırtı, beli veya kalçaları yere gelen) güreşçi yenik sayılır. Eğer güreşçi kuşaktan elini çekerse yine yenik sayılacaktır. Karşılaşma tamamlandığında meydan hakemi galip güreşçinin sağ elini yukarı kaldırılarak kazananı ilan eder.

Kuşak Güreşinin Türkmenistan’dan Kırım’a göç eden Kırım Türkleri tarafından Anadolu’ya getirildiği iddia edilmektedir. Bugün kuşak güreşi Türkmenistan’da milli spor olarak yapılmaktadır. Ayrıca günümüzde Kore’de “ssireum” adıyla yapılan güreş türü ve Japon güreşi judonun da kuşak güreşiyle olan benzerlikleri göz önüne alındığında, farklı isimlerle dünyanın farklı coğrafyalarında yapıldığını söylemek mümkündür. Gelenekse Türk Kuşak Güreşi, Kırım’ın Kezlev bölgesinde, Romanya’nın Köstence ve Mangalya bölgelerinde her yıl yapılan organizasyonlarla büyük ilgi görmektedir. Ayrıca Tataristan’da Yakutistan’da ve diğer Türk bölgelerinde de yapılmaktadır. Kuşak Güreşi Türkiye’de ağırlıklı olarak Eskişehir ve civarında yaşayan Kırım Türkleri tarafından yapılmaktadır. Ayrıca mahalli organizasyonların yanı sıra her yıl Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu tarafından resmi müsabaka talimatına bağlı kalınarak, muhtelif illerde ve tarihlerde Kuşak Güreşi Türkiye Şampiyonası düzenlenmektedir.

Kaynakça

1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
2. ^ ÖZTEK, İbrahim, Bilimsel Kuraş, Antakya Belediyesi Kültür Yayınları, 2011, Hatay
3. ^ ŞAHİN, H.M., Türk Kültüründe Aba Güreşi, Gaziantepspor Kulübü Spor Eğitim Yayınları, 2003, Ankara
4. ^ TÜZÜN, Ahmet, Türk Dünyasında Ortak Sporlar, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Yayını, Ekim 2010, Ankara
5. ^ GÜVEN, Özbay, Türklerde Spor Kültürü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992