Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stalinizm veya Stalincilik, Marksist-Leninist ideolojinin 1928-1953 yılları arasında Sovyetler Birliği’ni yöneten Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in uyguladığı siyasi sistemde kullanılan teori ve pratiğine verilen addır.
Kullanım
Terimin kullanımı özellikle 1930’lu yıllarda uluslararası kamuoyunda Stalin ile Lev Troçki arasındaki siyasi kavga sırasında yaygınlaşmıştır. Terim ilk kez olumlu anlamda Lazar Kaganoviç tarafından dile getirilmiş fakat Stalin tarafından reddedilmiştir. Sosyalist siyasi hareketler içinde Stalin'i sahiplenen Vladimir Lenin ve Mao Zedong taraftarları kendilerini Stalinist olarak tanımlamazlar. Bu kesimler kendilerini "Marksist-Leninist" sıfatıyla anmayı tercih ederler.
Stalinist uygulamalar
Stalinizm bir ideolojiden çok bir yönetim şeklini tanımlar. Stalin ideoloji olarak Marksizm-Leninizmi benimsemiştir. Bu açıdan Stalinizm, Marx ve Lenin’in fikirlerinin bir yorumu, toplumun değişen ihtiyaçları karşısında yeni uygulamalara gidilmesi olarak tanımlanabilir. Bu görüşün karşıtları ise Stalinizmin Marx ve Lenin’in fikirlerinin devamı değil, çarpıtılması olduğunu öne sürmektedirler. Özellikle Stalin karşıtı olan Troçkistler, Stalinizmin iktidarı ele geçirmek için Marksist söylemi kullanan bir karşı-devrimci hareket olduğunu iddia ederler.
Rusya’da Ekim Devrimi’ni izleyen dönemde, 1917-1924 yılları arasında Lenin, Troçki ve Stalin sürekli olarak birlikte görünseler de aralarında hep fikir ayrılıkları olmuştur. Lenin ile gerek Troçki gerekse Stalin arasındaki fikir ayrılıklarının yanında, Stalin ile Troçki arasındaki ayrılıklar, Stalin tarafından Troçki'nin sanayileşmiş ülkelerdeki işçi sınıfına aşırı önem verdiğinin ileri sürülmesi gibi "parti içi" görüş ayrılıklarından, Lenin'in ölümünün ardından ortaya çıkan bir iktidar kavgası ortamında birbirlerini "karşı-devrimci" olarak ilan edecek noktalara varmıştır.
Stalin tarafından komünist teoriye yapılan katkılar şöyle sıralanabilir:
- Stalin'in 1913 yılında yazdığı Marksizm ve Ulusal Sorun adlı eser
- "Tek ülkede sosyalizm" teorisi
- Sosyalizm geliştikçe sınıf savaşımının şiddetinin artması tezi
Tek ülkede sosyalizm
Lenin'in 1924'teki ölümünden sonra Sovyet yönetimi bir ikilemle karşı karşıya kaldı:
Troçki ve yandaşları sosyalizmin tüm dünyaya yayılması için özellikle sanayileşmiş Batı toplumlarında devrimin teşvik edilmesi gerektiğini savunuyor, bunu siyasetlerinin önceliği olarak görüyorlardı. Aksi takdirde, SSCB'nin sosyalist bir devlet olarak var olamayacağını, kapitalist devletlerin baskısı karşısında yıkılacağını ileri sürüyorlardı.
Bu görüşe karşı, Stalin ve yandaşları sosyalizmin önce sadece SSCB'de sağlam bir şekilde kurulmasının mümkün ve gerekli olduğunu savunuyorlardı. Bunun yerine "devrim ihracı" gibi yola girilmesinin gerek söz konusu ülkelerde işçi sınıfının sosyalizm mücadelesine gerekse SSCB'de işçi sınıfının sosyalizmi kurma çabalarına ters düşen, yanlış ve tehlikeli bir politika olup ancak karşı-devrime hizmet edeceğini ileri sürüyorlardı.
Troçkistler ise, Stalin'in bu politikasını dünya çapında devrim fırsatını kaçıran büyük bir hata ve Marksizme ihanet olarak yorumladılar.
Bir dünya devrimi olasılığına odaklanmak yerine elde olanla yetinmek şeklindeki daha az riskli yolu tercih eden Stalin'in tek ülkede sosyalizm politikası sonucunda Sovyet iktidarı konumunu pekiştirerek ülkenin sanayileşmesi ve askeri olarak güçlenmesi için önemli adımlar attı. Bu politikalar sonucunda SSCB dünyanın en önemli güçlerinden biri haline geldi. Troçkistler ise, tahminlerinin aksine SSCB'nin tek başına kendi rejimiyle var olabilmesini, bu rejimin gerçek bir sosyalist rejim olmayıp, Stalinizmin karşı-devrim, SSCB'nin ise bürokratik yozlaşmaya uğramış bir işçi devleti olduğunu söyleyerek açıkladılar.
Sınıf savaşımının şiddetlenmesi
Stalin'in ikinci önemli katkısı sosyalizmin gelişmesi sonucu sınıf savaşının şiddetlenmesi görüşüdür. Stalin bir ülke sosyalizm yolunda ilerledikçe, geçmişteki sömürücü sınıfların kalıntılarının daha şiddetli bir mücadeleye gireceğini iddia eder. Stalin'e göre, bu mücadelede işçi sınıfının düşmanları komünist partiye bile sızabilir. Bu bağlamda, muhalefetle şiddetli mücadele, tutuklama ve öldürme gibi yöntemleri de içerir. Bu sınıf savaşımının artması tezinin sonucu olarak uygulanan terör rejiminden dolayı, Stalinizm bir totaliter veya tiranlık rejimi olarak değerlendirilir.
Stalinist ekonomi
1920’li yılların sonlarında Stalin önderliğindeki Bolşevikler, Lenin döneminde Rus İç Savaşı'nın yol açtığı yıkımdan çıkmak için yürürlüğe koyulan, özel mülkiyete ve girişimciliğe alan açan NEP (Yeni Ekonomik Politika) uygulamalarına son vermişlerdir. Lenin tarafından ileri sürülüp 1921 yılındaki Bolşevik Parti 10. Kongresinde kabul edilerek uygulamaya konulan NEP, yedi yıl boyunca süren savaşlar (1914-1917 I. Dünya Savaşı ve 1917-1921 Rus İç Savaşı) yüzünden harap olmuş ülke ekonomisinin ayağa kaldırılmasını amaçlamıştır. Buna rağmen, Rusya hala Batı'daki sanayileşmiş ülkelerle karşılaştırıldığında geri konumdadır. Bu dönemde Batılı sanayileşmiş ülkelerle aradaki mesafenin kapanması için tek yolun sanayileşmenin bir şekilde hızlandırılması olduğu şeklinde bir Stalinist ekonomi politikası ortaya çıkmıştır. Bunun sonuçları ise tartışmalıdır.
Örneğin, Fredric Jameson Sovyetler Birliği'nin modernleşmesini, köylü toplumundan sanayileşmiş bir topluma geçilmesini, okuryazarlık seviyesinin yükseltilmesini ve görkemli bir bilimsel altyapı oluşturulmasını sağladığı için Stalinizmi sosyal, ekonomik ve tarihsel bakımdan başarılı olarak değerlendirir. Öte yandan, Robert Conquest ise, bu yoruma karşı zaten I. Dünya Savaşı öncesinde Rusya’nın dünyanın en gelişmiş beş ekonomisi içinde olduğunu hatırlatıp zorunlu kolektivizasyon, kıtlık ve şiddet yöntemleri olmadan da ülkenin ilerleyebileceğini belirtir. Ayrıca, bilimsel gelişmelerin abartıldığını ve sistemin yeniliklere kapalı olduğunu iddia eder.
Stalinizm eleştirileri
Stalin’in 1953 yılında ölmesinin ardından Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri olan Nikita Kruşçev 1956 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi'nde yaptığı Gizli Söylev'de Stalin’in uyguladığı politikaları eleştirerek destalinizasyon olarak adlandırılan süreci başlatmıştır. Sovyetler Birliği'ndeki mevcut siyasi yapı değişmeden yapılan bu değişim hamleleri sonucu, görece bir liberalizasyon yaşanmıştır. Uluslararası alanda ise II. Dünya Savaşı sonrasında topraklarında Kızılordu bulunan ve Sovyet tarzı bir sistemle komünist partilerce yönetilen Doğu Bloku ülkelerinde de Stalin döneminde izlenen Stalinist politikalar Kruşçev döneminde terk edilmeye başlamıştır.
Ancak Kruşçev reformları sosyalist ülkelerin ve komünist partilerin tamamı tarafından benimsenmemiştir. Bu istisnaların başlıcaları, Mao Zedung liderliğindeki Çin, Enver Hoca liderliğindeki Arnavutluk ve Kim Il-Sung önderliğindeki Kuzey Kore ile Endonezya Komünist Partisi gibi iktidarda olmayan birkaç komünist partidir. Kruşçev liderliğindeki SBKP'nin yeni siyasi hattını benimseyen birçok komünist partide ise muhalif hareketler doğmuştur.
Mao liderliğindeki Çin Komünist Partisinde yeni Sovyet yönetimi revizyonist olarak adlandırılarak 1960 yılında Çin-Sovyet Ayrılığı gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda Sovyetler Birliği'nden farklı bir ideolojik-politik çizgi olarak Maoizm ortaya çıkmıştır. Arnavutluk ise, Çin-Sovyet ayrılığında Çin'in tarafını tutsa da Çin’den mesafeli şekilde kendi özgün siyasi hattını izlemiştir. Yine kendi özgün çizgisine sahip olarak Sovyetler ile mesafeli bir şekilde ilişkilerini sürdüren Kuzey Kore’de ise, Kim Il-Sung destalinizasyon yanlılarını partiden tasfiye ederek sürgüne yollamıştır.
Kruşçev’in 1964 yılında görevden alınması Stalinist restorasyon olarak adlandırılmıştır. 1985 yılında Mihail Gorbaçov'un başa geçmesinin ardından ilan ettiği glasnost ve perestroyka politikalarının uygulanmasına dek süren Brejnev Doktrini Stalinist olarak değerlendirilmiştir.
Öte yandan, Troçki'ye göre, Stalinist Sovyetler Birliği sosyalist bir ülke değil, yozlaşmış bir işçi devletidir. Kapitalist olmayan bu devlet tarzında işçi sınıfının içinden çıkan bir yönetici kast, üretim araçlarına sahip olmamasına ve ayrı bir sosyal sınıf oluşturmamasına rağmen, işçi sınıfını bir bütün olarak sömürmektedir.Tony Cliff, Stalinizmi devlet kapitalizmi olarak değerlendirerek burada devletin sermayenin yerine geçtiğini ileri sürmüştür.Milovan Cilas, Stalinizmin iktidarında yeni bir sınıfın doğduğunu savunmuştur.
Aleksandr Soljenitsin, Stalinizm teriminin 1956 yılından sonra Batılı aydınlarca komünizmin kötü yanlarının saklanması için türetildiğini ileri sürmüştür. Fakat bu terim ilk olarak 1937 yılında Troçki tarafından Stalinizm ve Bolşevizm adlı eseri ile kullanıma girmiştir.
Leninizm ile ilişkisi
Edvard Radzinsky, Stalin’in kendi kendisini tanımladığı gibi Lenin’in gerçek bir izleyicisi olduğunu savunmuştur. Buna göre, iç savaş sırasında uygulanan Kızıl Terör gibi baskı uygulamaları ve parti içindeki otokratik yapı Lenin zamanında gerçekleştirilmiştir. Richard Pipes da bu değerlendirmenin benzerini yapmıştır. Bu görüşü savunanlar Stalinizmin Leninizmden kaynaklandığına bir dayanak olarak 1921 yılında 10. Parti Kongresinde alınan hiziplerin yasaklanması kararını göstermişlerdir. Bu karar sayesinde Stalin’in parti içindeki muhalefeti tasfiye ettiği savunulmuştur.
Troçki ise Stalin'in Lenin'in vârisi olarak görülmesine karşı çıkarak Lenin’in partiye yazdığı vasiyetine atıf yapmıştır. Lenin bu vasiyetinde Stalin başta olmak üzere Troçki, Zinoviev, Kamenev, Buharin ve Pyatakov’u olumlu ve olumsuz yanlarını belirterek eleştirmiş, ayrıca Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin zorla Sovyetler Birliği'ne katılmasından sorumlu tutarak "Büyük Rus şovenizmi" yapmakla suçladığı ve çok kaba bulduğu Stalin’in genel sekreterlik görevinden alınması gerektiğini savunmuştur.
Kaynakça
- ^ Webster sözlüğünde “Stalinist” maddesinden 20 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 25 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Lenin tarafından övgüyle karşılanmış olan (Montefiore, Simon Sebag, Young Stalin, Vintage Books, 2008, s.266 dipnot) eserin tam metni için bakınız: marxists.org 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Marxists Internet Archive, 25 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Jameson, Fredric, Marxism Beyond Marxism, 1996, , s.43
- ^ Conquest, Robert, Reflections on a Ravaged Century, 2000, , s101
- ^ Lankov, Andrei N., Crisis in North Korea: The Failure of De-Stalinisation, 1956, Honolulu, Hawaii University Press, 2004
- ^ Leon Troçki, Kasım 1937 15 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Marxists Internet Archive, 26 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ a b Leon Troçki, Ağustos 1937 15 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 26 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ State Capitalism in Russia adlı eserinden 12 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 26 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ The Mortal Danger: Misconceptions about Soviet Russia and the Threat to America
- ^ Radzinsky, Edvard, Stalin: The First In-depth Biography Based on Explosive New Documents from Russia's Secret Archives, Anchor, 1997,
- ^ Pipes, Richard, Communism: A History, 2001, , s.73-74
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Edward Hallett Carr, Lenin'den Stalin'e Rus Devrimi (1917-1929), Yordam, 2013,
- Gün Zileli, Stalinizm: Bir İdeolojinin İflası, Özgür Üniversite, 2010,
- Lev Troçki, Stalin, Yazın, 2006,
- Muhammed Esad, Diktatör Joseph Stalin, İlgi, 2020,
- Simon Sebag Montefiore, Stalin: Kızıl Çar'ın Sarayı, İthaki, 2013,
- Stephen Kotkin, Stalin, İletişim, 2018,
- Stephen Kotkin, Stalin: İktidar Paradoksları (1878-1928), İletişim, 2018,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Stalinizm veya Stalincilik Marksist Leninist ideolojinin 1928 1953 yillari arasinda Sovyetler Birligi ni yoneten Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin in uyguladigi siyasi sistemde kullanilan teori ve pratigine verilen addir Trocki ortada 1940 yilindaKullanimTerimin kullanimi ozellikle 1930 lu yillarda uluslararasi kamuoyunda Stalin ile Lev Trocki arasindaki siyasi kavga sirasinda yayginlasmistir Terim ilk kez olumlu anlamda Lazar Kaganovic tarafindan dile getirilmis fakat Stalin tarafindan reddedilmistir Sosyalist siyasi hareketler icinde Stalin i sahiplenen Vladimir Lenin ve Mao Zedong taraftarlari kendilerini Stalinist olarak tanimlamazlar Bu kesimler kendilerini Marksist Leninist sifatiyla anmayi tercih ederler Stalinist uygulamalarStalinizm bir ideolojiden cok bir yonetim seklini tanimlar Stalin ideoloji olarak Marksizm Leninizmi benimsemistir Bu acidan Stalinizm Marx ve Lenin in fikirlerinin bir yorumu toplumun degisen ihtiyaclari karsisinda yeni uygulamalara gidilmesi olarak tanimlanabilir Bu gorusun karsitlari ise Stalinizmin Marx ve Lenin in fikirlerinin devami degil carpitilmasi oldugunu one surmektedirler Ozellikle Stalin karsiti olan Trockistler Stalinizmin iktidari ele gecirmek icin Marksist soylemi kullanan bir karsi devrimci hareket oldugunu iddia ederler Rusya da Ekim Devrimi ni izleyen donemde 1917 1924 yillari arasinda Lenin Trocki ve Stalin surekli olarak birlikte gorunseler de aralarinda hep fikir ayriliklari olmustur Lenin ile gerek Trocki gerekse Stalin arasindaki fikir ayriliklarinin yaninda Stalin ile Trocki arasindaki ayriliklar Stalin tarafindan Trocki nin sanayilesmis ulkelerdeki isci sinifina asiri onem verdiginin ileri surulmesi gibi parti ici gorus ayriliklarindan Lenin in olumunun ardindan ortaya cikan bir iktidar kavgasi ortaminda birbirlerini karsi devrimci olarak ilan edecek noktalara varmistir Stalin tarafindan komunist teoriye yapilan katkilar soyle siralanabilir Stalin in 1913 yilinda yazdigi Marksizm ve Ulusal Sorun adli eser Tek ulkede sosyalizm teorisi Sosyalizm gelistikce sinif savasiminin siddetinin artmasi teziTek ulkede sosyalizm Lenin in 1924 teki olumunden sonra Sovyet yonetimi bir ikilemle karsi karsiya kaldi Trocki ve yandaslari sosyalizmin tum dunyaya yayilmasi icin ozellikle sanayilesmis Bati toplumlarinda devrimin tesvik edilmesi gerektigini savunuyor bunu siyasetlerinin onceligi olarak goruyorlardi Aksi takdirde SSCB nin sosyalist bir devlet olarak var olamayacagini kapitalist devletlerin baskisi karsisinda yikilacagini ileri suruyorlardi Bu goruse karsi Stalin ve yandaslari sosyalizmin once sadece SSCB de saglam bir sekilde kurulmasinin mumkun ve gerekli oldugunu savunuyorlardi Bunun yerine devrim ihraci gibi yola girilmesinin gerek soz konusu ulkelerde isci sinifinin sosyalizm mucadelesine gerekse SSCB de isci sinifinin sosyalizmi kurma cabalarina ters dusen yanlis ve tehlikeli bir politika olup ancak karsi devrime hizmet edecegini ileri suruyorlardi Trockistler ise Stalin in bu politikasini dunya capinda devrim firsatini kaciran buyuk bir hata ve Marksizme ihanet olarak yorumladilar Bir dunya devrimi olasiligina odaklanmak yerine elde olanla yetinmek seklindeki daha az riskli yolu tercih eden Stalin in tek ulkede sosyalizm politikasi sonucunda Sovyet iktidari konumunu pekistirerek ulkenin sanayilesmesi ve askeri olarak guclenmesi icin onemli adimlar atti Bu politikalar sonucunda SSCB dunyanin en onemli guclerinden biri haline geldi Trockistler ise tahminlerinin aksine SSCB nin tek basina kendi rejimiyle var olabilmesini bu rejimin gercek bir sosyalist rejim olmayip Stalinizmin karsi devrim SSCB nin ise burokratik yozlasmaya ugramis bir isci devleti oldugunu soyleyerek acikladilar Sinif savasiminin siddetlenmesi Stalin in ikinci onemli katkisi sosyalizmin gelismesi sonucu sinif savasinin siddetlenmesi gorusudur Stalin bir ulke sosyalizm yolunda ilerledikce gecmisteki somurucu siniflarin kalintilarinin daha siddetli bir mucadeleye girecegini iddia eder Stalin e gore bu mucadelede isci sinifinin dusmanlari komunist partiye bile sizabilir Bu baglamda muhalefetle siddetli mucadele tutuklama ve oldurme gibi yontemleri de icerir Bu sinif savasiminin artmasi tezinin sonucu olarak uygulanan teror rejiminden dolayi Stalinizm bir totaliter veya tiranlik rejimi olarak degerlendirilir Stalinist ekonomi1920 li yillarin sonlarinda Stalin onderligindeki Bolsevikler Lenin doneminde Rus Ic Savasi nin yol actigi yikimdan cikmak icin yururluge koyulan ozel mulkiyete ve girisimcilige alan acan NEP Yeni Ekonomik Politika uygulamalarina son vermislerdir Lenin tarafindan ileri surulup 1921 yilindaki Bolsevik Parti 10 Kongresinde kabul edilerek uygulamaya konulan NEP yedi yil boyunca suren savaslar 1914 1917 I Dunya Savasi ve 1917 1921 Rus Ic Savasi yuzunden harap olmus ulke ekonomisinin ayaga kaldirilmasini amaclamistir Buna ragmen Rusya hala Bati daki sanayilesmis ulkelerle karsilastirildiginda geri konumdadir Bu donemde Batili sanayilesmis ulkelerle aradaki mesafenin kapanmasi icin tek yolun sanayilesmenin bir sekilde hizlandirilmasi oldugu seklinde bir Stalinist ekonomi politikasi ortaya cikmistir Bunun sonuclari ise tartismalidir Ornegin Fredric Jameson Sovyetler Birligi nin modernlesmesini koylu toplumundan sanayilesmis bir topluma gecilmesini okuryazarlik seviyesinin yukseltilmesini ve gorkemli bir bilimsel altyapi olusturulmasini sagladigi icin Stalinizmi sosyal ekonomik ve tarihsel bakimdan basarili olarak degerlendirir Ote yandan Robert Conquest ise bu yoruma karsi zaten I Dunya Savasi oncesinde Rusya nin dunyanin en gelismis bes ekonomisi icinde oldugunu hatirlatip zorunlu kolektivizasyon kitlik ve siddet yontemleri olmadan da ulkenin ilerleyebilecegini belirtir Ayrica bilimsel gelismelerin abartildigini ve sistemin yeniliklere kapali oldugunu iddia eder Stalinizm elestirileriStalin in 1953 yilinda olmesinin ardindan Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri olan Nikita Kruscev 1956 yilinda Sovyetler Birligi Komunist Partisi 20 Kongresi nde yaptigi Gizli Soylev de Stalin in uyguladigi politikalari elestirerek destalinizasyon olarak adlandirilan sureci baslatmistir Sovyetler Birligi ndeki mevcut siyasi yapi degismeden yapilan bu degisim hamleleri sonucu gorece bir liberalizasyon yasanmistir Uluslararasi alanda ise II Dunya Savasi sonrasinda topraklarinda Kizilordu bulunan ve Sovyet tarzi bir sistemle komunist partilerce yonetilen Dogu Bloku ulkelerinde de Stalin doneminde izlenen Stalinist politikalar Kruscev doneminde terk edilmeye baslamistir Ancak Kruscev reformlari sosyalist ulkelerin ve komunist partilerin tamami tarafindan benimsenmemistir Bu istisnalarin baslicalari Mao Zedung liderligindeki Cin Enver Hoca liderligindeki Arnavutluk ve Kim Il Sung onderligindeki Kuzey Kore ile Endonezya Komunist Partisi gibi iktidarda olmayan birkac komunist partidir Kruscev liderligindeki SBKP nin yeni siyasi hattini benimseyen bircok komunist partide ise muhalif hareketler dogmustur Mao liderligindeki Cin Komunist Partisinde yeni Sovyet yonetimi revizyonist olarak adlandirilarak 1960 yilinda Cin Sovyet Ayriligi gerceklesmistir Bunun sonucunda Sovyetler Birligi nden farkli bir ideolojik politik cizgi olarak Maoizm ortaya cikmistir Arnavutluk ise Cin Sovyet ayriliginda Cin in tarafini tutsa da Cin den mesafeli sekilde kendi ozgun siyasi hattini izlemistir Yine kendi ozgun cizgisine sahip olarak Sovyetler ile mesafeli bir sekilde iliskilerini surduren Kuzey Kore de ise Kim Il Sung destalinizasyon yanlilarini partiden tasfiye ederek surgune yollamistir Kruscev in 1964 yilinda gorevden alinmasi Stalinist restorasyon olarak adlandirilmistir 1985 yilinda Mihail Gorbacov un basa gecmesinin ardindan ilan ettigi glasnost ve perestroyka politikalarinin uygulanmasina dek suren Brejnev Doktrini Stalinist olarak degerlendirilmistir Ote yandan Trocki ye gore Stalinist Sovyetler Birligi sosyalist bir ulke degil yozlasmis bir isci devletidir Kapitalist olmayan bu devlet tarzinda isci sinifinin icinden cikan bir yonetici kast uretim araclarina sahip olmamasina ve ayri bir sosyal sinif olusturmamasina ragmen isci sinifini bir butun olarak somurmektedir Tony Cliff Stalinizmi devlet kapitalizmi olarak degerlendirerek burada devletin sermayenin yerine gectigini ileri surmustur Milovan Cilas Stalinizmin iktidarinda yeni bir sinifin dogdugunu savunmustur Aleksandr Soljenitsin Stalinizm teriminin 1956 yilindan sonra Batili aydinlarca komunizmin kotu yanlarinin saklanmasi icin turetildigini ileri surmustur Fakat bu terim ilk olarak 1937 yilinda Trocki tarafindan Stalinizm ve Bolsevizm adli eseri ile kullanima girmistir Leninizm ile iliskisiEdvard Radzinsky Stalin in kendi kendisini tanimladigi gibi Lenin in gercek bir izleyicisi oldugunu savunmustur Buna gore ic savas sirasinda uygulanan Kizil Teror gibi baski uygulamalari ve parti icindeki otokratik yapi Lenin zamaninda gerceklestirilmistir Richard Pipes da bu degerlendirmenin benzerini yapmistir Bu gorusu savunanlar Stalinizmin Leninizmden kaynaklandigina bir dayanak olarak 1921 yilinda 10 Parti Kongresinde alinan hiziplerin yasaklanmasi kararini gostermislerdir Bu karar sayesinde Stalin in parti icindeki muhalefeti tasfiye ettigi savunulmustur Trocki ise Stalin in Lenin in varisi olarak gorulmesine karsi cikarak Lenin in partiye yazdigi vasiyetine atif yapmistir Lenin bu vasiyetinde Stalin basta olmak uzere Trocki Zinoviev Kamenev Buharin ve Pyatakov u olumlu ve olumsuz yanlarini belirterek elestirmis ayrica Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin zorla Sovyetler Birligi ne katilmasindan sorumlu tutarak Buyuk Rus sovenizmi yapmakla sucladigi ve cok kaba buldugu Stalin in genel sekreterlik gorevinden alinmasi gerektigini savunmustur Kaynakca Webster sozlugunde Stalinist maddesinden 20 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 25 Subat 2010 tarihinde erisilmistir Lenin tarafindan ovguyle karsilanmis olan Montefiore Simon Sebag Young Stalin Vintage Books 2008 s 266 dipnot eserin tam metni icin bakiniz marxists org 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Marxists Internet Archive 25 Subat 2010 tarihinde erisilmistir Jameson Fredric Marxism Beyond Marxism 1996 ISBN 0 415 91442 6 s 43 Conquest Robert Reflections on a Ravaged Century 2000 ISBN 0 393 04818 7 s101 Lankov Andrei N Crisis in North Korea The Failure of De Stalinisation 1956 Honolulu Hawaii University Press 2004 Leon Trocki Kasim 1937 15 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Marxists Internet Archive 26 Subat 2010 tarihinde erisilmistir a b Leon Trocki Agustos 1937 15 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 26 Subat 2010 tarihinde erisilmistir State Capitalism in Russia adli eserinden 12 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 26 Subat 2010 tarihinde erisilmistir The Mortal Danger Misconceptions about Soviet Russia and the Threat to America Radzinsky Edvard Stalin The First In depth Biography Based on Explosive New Documents from Russia s Secret Archives Anchor 1997 ISBN 0 385 47954 9 Pipes Richard Communism A History 2001 ISBN 0 8129 6864 6 s 73 74Ayrica bakinizJosef Stalin Stalin kisi kultu Marksizm Leninizm Trockizm Maoizm GigantomaniKonuyla ilgili yazilan eserlerEdward Hallett Carr Lenin den Stalin e Rus Devrimi 1917 1929 Yordam 2013 ISBN 9786055541217 Gun Zileli Stalinizm Bir Ideolojinin Iflasi Ozgur Universite 2010 ISBN 9789758449668 Lev Trocki Stalin Yazin 2006 ISBN 9789757178484 Muhammed Esad Diktator Joseph Stalin Ilgi 2020 ISBN 9786057703569 Simon Sebag Montefiore Stalin Kizil Car in Sarayi Ithaki 2013 ISBN 9786053753155 Stephen Kotkin Stalin Iletisim 2018 ISBN 9789750524684 Stephen Kotkin Stalin Iktidar Paradokslari 1878 1928 Iletisim 2018 ISBN 9789750524684