Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meçkey (Tatarca: Mäçkäy veya Мәчекәй ya da Мәсек, Azerice: Məçkəy, Rusça: Mасек); Türk, Anadolu ve Altay halk inanışında, batı dillerindeki karşılığı ile birebir örtüşen bir anlamla vampir demektir. Meçik de denir. Türk halk kültüründe ve halk inancında kendine özgü bir vampir türüdür. Bazı yönleri bütünüyle Türk kültürüne özgü olsa da Batı toplumlarının inanışlarına çok benzeyen bazı özellikleri de mevcuttur. Örneğin tıpkı Nosferatu'da olduğu gibi, "tağun" (yani veba) hastalığı taşıdığına inanılır. İnsanların kanını emer, içlerinde büyür. Ölüm saçan kambur bir yaşlı kadın (veya bazen yaşlı bir erkek) şeklinde düşünülür. Sözcük, biçmek (kesmek) fiili ile alakalıdır. Meç Moğolcada maymun, Mes ise silah demektir. Türklerde masal ve söylencelerde maymuna benzer varlıklara sıklıkla rastlanır.
Türk kültüründe vampir
Azerbaycan ve Türkiye'nin bazı bölgelerinde defnedildiği gün mezarlarından çıkarak insanları korkudan "hortdan" adlı varlıkların bulunduğuna inanılır. Bu varlık Meçkey ile büyük oranda benzerlik gösterir. Anlatılanlara göre yaşadığı zaman kötülükler yapan, cinayetler işleyen insanlar öldükten sonra dirilirler. Hortlayan insanın ahretten kovulduğuna inanılır. Güya ki, geceler mezarından çıkan, kefenle ortalıkta dolaşan bu yaratık hızla koşabilir, at biner, silahtan kullanabilir, istediği insanı döver, sevdiği insanı kaçırabilir, evlere saldırabilir, yol kesebilir.
Profesör Arminius Vambery, Türkler'deki bazı vampir inanışlarına da değinmektedir. Macar dilinin köklerini araştırmak amacı ile Orta Asya’ya kadar derviş kılığında yolculuk eden Vambery’e göre: “Osmanlılar’da yaygın bir inanışa göre vampirler ağaç kovuklarında gizlenirler ve oralarda avlanırlarmış. Ele geçirilen vampirler kelleleri kesildikten sonra bir çuvala konup denize atılırmış.”
1833 yılında Tırnova kadısı Ahmet Şükrü Efendi tarafından hükûmet merkezine gönderilmiş ve Takvim-i Vekayi gazetesinin 69. sayısında yayınlanmış olan bir belgede şu ifadeler yer alır:
- “Büyük bir kalabalıkla mezarlığa gidildi. Resimli tahtayı parmağında çevirmeye başlayınca resim sağlıklarında yeniçeri ocağının kanlı zorbalarından Tekinoğlu Ali Alemdar ile Apti Alemdar denilen iki şakinin mezarına karşı durdu. Mezarlar açıldı. Cesetler yarım misli büyümüş, kılları ve tırnakları da üçer dörder uzamış bulundu. Gözlerini kan bürümüş, gayet korkunç idi. Mezarlıktaki bütün kalabalık bunu gördü. Bu adamlar sağlıklarında her türlü pis çirkin işi yapmış, ırza, namusa, mala saldırmış, adam öldürmüş Yeniçeri ocakları kaldırıldığı zaman her nasılsa yaşlarına bakılarak cellada verilmemiş ecelleri ile ölmüş kişilerdi. Sağlıklarında yaptıkları yetmezmiş gibi şimdi de halka habis ruh olarak tebelleş olmuşlardı. Cadıcı Nikola’nın tanımına göre, bu gibi habis ruhları defetmek için cesetlerin göbeğine birer ağaç kazık çakılır ve yürekleri kaynar su ile haşlanırmış. Ali Alemdar ile Apti Alemdar’ın cesetleri mezardan çıkarıldı. Göbeklerine birer ağaç kazık çakıldı ve yürekleri bir kazan kaynar su ile haşlandı. Fakat hiç tesir etmedi. Cadıcı “bu cesetleri yakmak gerek” dedi. Bu hususda şer’an da izin verildi ve iki yeniçerinin mezardan çıkarılan cesetleri mezarlıkta yakıldı.”
Anlatılan olayda küçük farklarla klasik cadıcılık yöntemleri izlenmektedir. Örneğin Avrupa inanışında kazık göbeğe değil de kalbin hizasına çakılır yürekleri kaynatmak kadar cesetlerin kellelerini uçurmak da geleneğe göre etkin bir çaredir. Bu tür asılsız söylentilerin halkı disiplinsiz yeniçerilere karşı harekete geçirmek için ortaya atıldığı sanılmaktadır.
Anadoluda Meçik anlayışı
Meçik, Anadolu halk inancında mezardan çıkan ölü demektir. Ölüp tekrar dirilen varlıktır. İnanışa göre yaşarken kötülük edenlerin ölünce hortlayacağına inanılır. Daha gömüldüğü gece mezarından kalkar. Meçik sözcüğü aynı zamanda tokmak, sopa, uzun sakal, zift gibi anlamlar da içerir ve bu varlığın özellikleriyle de bağlantılıdır. Olumsuz manaları bulunan bu kelime kimi zaman hakaret amacıyla (Meçik gelin, Meçik kaynana, Meçik adam vs.), kimi zamanda beddua olarak (Meçik yesin, önüne meçik çıksın gibi) kullanılır. Tatarcada Meçe, Başkurtçada Besey, Boşnakçada (Sırpça ve Hırvatçada) Maçka, Macarcada Macska, Kazakçada Mısık, Moğolcada Muğus, Uygurca’da Muşuk, Özbekçe’de Muşuk, Buryatça’da Mis sözcükleri kedi manası taşır. Kediler kimi efsanelerde tıpkı kurtadamlar gibi şekil değiştirilerek kılığına girilen varlıklar arasında görünür. Kedi Kadın motifi bu anlayışla ilgilidir.
Kaynakça
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ İlber Ortaylı, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 25. Baskı, Sayfa 38
- ^ . 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meckey Tatarca Mackay veya Mәchekәj ya da Mәsek Azerice Meckey Rusca Masek Turk Anadolu ve Altay halk inanisinda bati dillerindeki karsiligi ile birebir ortusen bir anlamla vampir demektir Mecik de denir Turk halk kulturunde ve halk inancinda kendine ozgu bir vampir turudur Bazi yonleri butunuyle Turk kulturune ozgu olsa da Bati toplumlarinin inanislarina cok benzeyen bazi ozellikleri de mevcuttur Ornegin tipki Nosferatu da oldugu gibi tagun yani veba hastaligi tasidigina inanilir Insanlarin kanini emer iclerinde buyur Olum sacan kambur bir yasli kadin veya bazen yasli bir erkek seklinde dusunulur Sozcuk bicmek kesmek fiili ile alakalidir Mec Mogolcada maymun Mes ise silah demektir Turklerde masal ve soylencelerde maymuna benzer varliklara siklikla rastlanir Turk kulturunde vampirAzerbaycan ve Turkiye nin bazi bolgelerinde defnedildigi gun mezarlarindan cikarak insanlari korkudan hortdan adli varliklarin bulunduguna inanilir Bu varlik Meckey ile buyuk oranda benzerlik gosterir Anlatilanlara gore yasadigi zaman kotulukler yapan cinayetler isleyen insanlar oldukten sonra dirilirler Hortlayan insanin ahretten kovulduguna inanilir Guya ki geceler mezarindan cikan kefenle ortalikta dolasan bu yaratik hizla kosabilir at biner silahtan kullanabilir istedigi insani dover sevdigi insani kacirabilir evlere saldirabilir yol kesebilir Profesor Arminius Vambery Turkler deki bazi vampir inanislarina da deginmektedir Macar dilinin koklerini arastirmak amaci ile Orta Asya ya kadar dervis kiliginda yolculuk eden Vambery e gore Osmanlilar da yaygin bir inanisa gore vampirler agac kovuklarinda gizlenirler ve oralarda avlanirlarmis Ele gecirilen vampirler kelleleri kesildikten sonra bir cuvala konup denize atilirmis 1833 yilinda Tirnova kadisi Ahmet Sukru Efendi tarafindan hukumet merkezine gonderilmis ve Takvim i Vekayi gazetesinin 69 sayisinda yayinlanmis olan bir belgede su ifadeler yer alir Buyuk bir kalabalikla mezarliga gidildi Resimli tahtayi parmaginda cevirmeye baslayinca resim sagliklarinda yeniceri ocaginin kanli zorbalarindan Tekinoglu Ali Alemdar ile Apti Alemdar denilen iki sakinin mezarina karsi durdu Mezarlar acildi Cesetler yarim misli buyumus killari ve tirnaklari da ucer dorder uzamis bulundu Gozlerini kan burumus gayet korkunc idi Mezarliktaki butun kalabalik bunu gordu Bu adamlar sagliklarinda her turlu pis cirkin isi yapmis irza namusa mala saldirmis adam oldurmus Yeniceri ocaklari kaldirildigi zaman her nasilsa yaslarina bakilarak cellada verilmemis ecelleri ile olmus kisilerdi Sagliklarinda yaptiklari yetmezmis gibi simdi de halka habis ruh olarak tebelles olmuslardi Cadici Nikola nin tanimina gore bu gibi habis ruhlari defetmek icin cesetlerin gobegine birer agac kazik cakilir ve yurekleri kaynar su ile haslanirmis Ali Alemdar ile Apti Alemdar in cesetleri mezardan cikarildi Gobeklerine birer agac kazik cakildi ve yurekleri bir kazan kaynar su ile haslandi Fakat hic tesir etmedi Cadici bu cesetleri yakmak gerek dedi Bu hususda ser an da izin verildi ve iki yenicerinin mezardan cikarilan cesetleri mezarlikta yakildi Anlatilan olayda kucuk farklarla klasik cadicilik yontemleri izlenmektedir Ornegin Avrupa inanisinda kazik gobege degil de kalbin hizasina cakilir yurekleri kaynatmak kadar cesetlerin kellelerini ucurmak da gelenege gore etkin bir caredir Bu tur asilsiz soylentilerin halki disiplinsiz yenicerilere karsi harekete gecirmek icin ortaya atildigi sanilmaktadir Anadoluda Mecik anlayisiMecik Anadolu halk inancinda mezardan cikan olu demektir Olup tekrar dirilen varliktir Inanisa gore yasarken kotuluk edenlerin olunce hortlayacagina inanilir Daha gomuldugu gece mezarindan kalkar Mecik sozcugu ayni zamanda tokmak sopa uzun sakal zift gibi anlamlar da icerir ve bu varligin ozellikleriyle de baglantilidir Olumsuz manalari bulunan bu kelime kimi zaman hakaret amaciyla Mecik gelin Mecik kaynana Mecik adam vs kimi zamanda beddua olarak Mecik yesin onune mecik ciksin gibi kullanilir Tatarcada Mece Baskurtcada Besey Bosnakcada Sirpca ve Hirvatcada Macka Macarcada Macska Kazakcada Misik Mogolcada Mugus Uygurca da Musuk Ozbekce de Musuk Buryatca da Mis sozcukleri kedi manasi tasir Kediler kimi efsanelerde tipki kurtadamlar gibi sekil degistirilerek kiligina girilen varliklar arasinda gorunur Kedi Kadin motifi bu anlayisla ilgilidir Kaynakca Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ilber Ortayli Imparatorlugun En Uzun Yuzyili 25 Baski Sayfa 38 12 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2012